PRZEDSZKOLE NR 10 Z ODDZIAŁAMI INTEGRACYJNYMI W TYCHACH Przedszkolak artysta, czyli kolorowy świat w inwencji plastycznej dziecka. Pierwsze spotkanie z sztuką origami. Program nauczania dla dzieci 6-letnich. Opracowanie: mgr Wioleta Kołodziej
SPIS TREŚCI: 1. WSTĘP 1.1 Sztuka origami. 1.2 Opis i założenia programu. 1.3 Aspekty podstawy programowej. 1.4 Warunki realizacji programu. 2. CELE NAUCZANIA 2.1 Cele ogólne 2.2 Cele szczegółowe 3. PROCEDURA OSIĄGANIA CELÓW 3.1 Pomoce i środki dydaktyczne 3.2 Formy płaskie i przestrzenne. 4. PRZEWIDYWANE OSIĄGNIĘCIA DZIECI I SPOSOBY DIAGNOZY 4.1 Zakładane osiągnięcia dzieci 4.2 Propozycje oceny 5. BIBLIOGRAFIA
1.1 Sztuka origami. 1. WSTĘP Pierwsza i jedyna wzmianka o zginaniu papieru pochodzi z VIII wieku naszej ery. Kobiety w Chinach kreśliły wzory używając do tego celu krawędzi zgiętej kartki, by uzyskać dokładny fragment prostej. Termin origami jest słowem japońskim, jednak zalążki tej sztuki wywodzą się właśnie z starożytnych Chin. W czasach obecnych origami najbardziej charakteryzuje kulturę japońską. Japończycy stworzyli wiele tysięcy papierowych form i jako pierwsi wprowadzili na rynek podręczniki do nauki tej sztuki. Wiele form origami to symbole związane ze świętami i obrzędami. Sztuka ta kojarzy się przede wszystkim ze składaniem figurek zwierząt lub roślin tylko z kwadratowej kartki papieru bez użycia kleju i nożyczek. Origami ma swą genezę i ciekawą historię, która rozwinęła różnorodne techniki i sposoby składania. Jest to historia bogata pod względem kultury i obyczajów począwszy od starożytności, a kończąc na XXI wieku. W XIX wieku sztuka origami zafascynowała Europejczyków nie tylko jako sposób poznania kultury japońskiej, ale jako metoda w pracy wychowawczej z dziećmi, młodzieżą i dorosłymi. Współcześnie origami coraz częściej stosuje się jako metodę edukacyjną wspierania rozwoju nie tylko dzieci wybitnie uzdolnionych. Z czasem przybrała określenie jako sukces ucznia i nauczyciela, ponieważ etapowość w składaniu papieru sama w sobie tworzy wiele progów do osiągania całej gamy mniejszych lub większych sukcesów. Metodę sukcesu przez origami starał się pedagogicznie uzasadniać Fredrich Frobel. Składanie papieru wykorzystywał, by ukazać rodzicom, nauczycielom, terapeutom, że origami może okazać się ciekawym elementem w pracy z dziećmi w każdych placówkach powołanych do opieki nad dziećmi. Niejednokrotnie podkreślał, iż zabawa z papierem rozwija sprawność manualną oraz ma ogromne znaczenie w rozwoju i doskonaleniu sprawności językowych, słuchania, czytania i pisania. Wpływa znacząco na pamięć, koordynację wzrokowo-ruchową oraz stymuluje rozwój wyobraźni przestrzennej. 1.2 Opis i założenia programu. Przedszkolak artysta, czyli kolorowy świat w inwencji plastycznej dziecka. Pierwsze spotkanie z sztuką origami jest praktycznym przewodnikiem do uzyskania podstawowych umiejętności z elementarnych etapów składania papieru i jest przeznaczony dla nauczycieli edukacji przedszkolnej i dzieci 6 letnich. Istotą programu jest założenie, iż dzieci w procesie składania form origami uczestniczą w poznaniu kilkoma zmysłami. Jest to proces zbierania małych i etapowych sukcesów, które systematycznie motywują do podejmowania kolejnego wysiłku i to nie koniecznie związanego z samym składaniem papieru.
Program zakłada elementarne sposoby zginania papieru. Przyjemnością dla dzieci w wieku przedszkolnym może stać się składanie form prostych, a tym samym również efektownych. Sztuka składania papieru może odbywać się w technikach płaskich, jak i również w technikach przestrzennych. Zapoznanie z tymi płaszczyznami może stać się początkiem do wykonania ciekawego wytworu. 1.3 Aspekty podstawy programowej. Jednym z zadań przedszkola jest wspieranie wielokierunkowej aktywności dziecka poprzez organizację warunków sprzyjających nabywaniu doświadczeń w fizycznym, emocjonalnym, społecznym i poznawczym obszarze jego rozwoju; oraz wspieranie aktywności dziecka podnoszącej poziom integracji sensorycznej i umiejętności korzystania z rozwijających się procesów poznawczych; a także systematyczne wspieranie rozwoju mechanizmów uczenia się dziecka, prowadzące do osiągnięcia przez nie poziomu umożliwiającego podjęcie nauki w szkole. Origami odgrywa niebywałą rolę we wspomaganiu procesów poznawczych. Sztuka origami uaktywnia dzieci w różnych czynnościach. Dziecko manipuluje papierową składanką, obraca figurę, modeluje, a jednocześnie obserwuje, co robi w tym samym momencie nauczyciel, który również składa, wyjaśnia, komentuje, zadaje pytania. Dziecko porównuje, dokonuje wyborów i analiz, zauważa wszystkie ważne elementy procesu składania zapamiętuje kolory, kształty, sposoby zgięć łatwiejsze i trudniejsze, odkrywa nowe kombinacje i przegięcia, które dowartościowują go jako twórcę oraz systematycznie wpływają na rozwój podstawowych umiejętności uczenia się. 1.4 Warunki realizacji programu. Pierwszy kontakt z sztuką origami powinien być ciekawy oraz inspirujący. Najważniejsze jest wzbudzenie motywacji do podejmowania dalszych działań związanych z prawidłowym zginaniem papieru. Bardzo istotna jest rola nauczyciela, którego zadaniem jest wzbudzenie zainteresowania i komfortu dziecka podczas zajęć. Zalecane jest, aby zajęcia odbywały się w grupie, ponieważ dzieci najlepiej czują się wśród swoich rówieśników wspólnie się bawiąc. Głównymi warunkami realizacji programu są: właściwie przygotowane miejsce do prowadzenia zajęć, w którym dziecko czuje się bezpiecznie; wcześniej przygotowane materiały oraz wzory form, które chcemy uzyskać podczas danego zajęcia, które urozmaicą przebieg zajęć; odpowiednie przygotowanie językowe oraz metodyczo-dydaktyczne nauczyciela prowadzącego; wybór tematyki zajęć oraz ich częstotliwości. Zalecana w programie ilość zajęć to raz w tygodniu po 30 minut. 2. CELE NAUCZANIA.
2.1 Cele ogólne Celem wychowania przedszkolnego jest wsparcie całościowego rozwoju dziecka. Czyli: rozwijanie pasji, zainteresowań, logicznego myślenia, wyciszenie przez usprawnianie sprawności manualnych, rozwój twórczości i aktywnej postawy dziecka, doskonalenie zdolności matematycznych; poznanie techniki origami. Ważnym punktem jest rozwijanie zdolności poznawczych prowadzących do rozbudzenia ciekawości sztuką origami; pobudzenie wrażliwości estetycznej, odkrywanie radości poprzez tworzenie własnych wytworów piękna; tworzenie możliwości wyrażania własnych spostrzeżeń, przeżyć i uczuć. 2.2 Cele szczegółowe Celami operacyjnymi w poznawaniu i uczeniu się technik origami są: rozwijanie aktywności społecznej i poznawczej, ćwiczenie logicznego myślenia i pamięci, inspirowanie do twórczego myślenia, rozwijanie konstruktywnego myślenia, doskonalenie koordynacji wzrokowo-ruchowej, kształtowanie koncentracji i skupienia uwagi oraz rozwijanie aktywności matematycznej. 3. PROCEDURA OSIĄGANIA CELÓW 3.1 Pomoce i środki dydaktyczne Prawidłowo zaplanowane zajęcia mogą korzystnie wpłynąć na pracę z dziećmi; a różnorodność form, technik i metod w składaniu papieru to szeroka gama narzędzi edukacyjnych dla nauczycieli. Pomoce i środki dydaktyczne wykorzystywane na zajęciach powinny być adekwatne do realizowanego tematu. Niniejszy program zakłada elementarne formy dotyczące sztuki na płaszczyźnie płaskiej i przestrzennej. Najważniejszym środkiem jest papier kolorowy, z którego nauczyciel przygotowuje potrzebne elementy formy, czyli: koła, kwadraty i trójkąty o pożądanym rozmiarze. Gotowe, dokładnie wycięte składniki danej figury znacznie zmotywują dzieci do podejmowania działań. W pierwszym stadium tj. podczas pracy na płaszczyźnie płaskiej dodatkową i nieodłączną pomocą są: białe kartki formatu A4, klej i nożyczki. W kolejnym stadium na płaszczyźnie przestrzennej w/w przedmioty będą zbędne. Wszystkie czynności realizowane podczas zajęć powinny być zgodne z wiekiem i zainteresowaniem dziecka. W
celu usystematyzowania procesu nauczania origami należy wprowadzić różnorodność technik na płaszczyźnie płaskiej i przestrzennej. 3.2 Formy płaskie i przestrzenne. Przed składaniem form przestrzennych z kwadratu dzieci należy zapoznać ze sposobami składania papieru w technikach płaskich. Origami płaskie z koła polega na składaniu papierowych elementów w różnych formatach i komponowaniu na płaszczyźnie obrazka z dowolnej liczby pozaginanych kół. Wprowadzając technikę origami z koła do pracy z dziećmi należy zacząć od formy początkowej, czyli tylko od jednego zgięcia na każdym kole. Jeżeli wytwory pracy zgodnie z tą zasadą będą estetyczne można przejść do kolejnych etapów, czyli wielokrotnych zgięć, jednocześnie pamiętając, aby każda forma, którą chcemy uzyskać w pracy z dziećmi powinna być uprzednio zademonstrowana przez nauczyciela. Składanie kół rozwija pasję twórczą dzieci i działa na nie relaksująco. Występuje tu aspekt psychologiczny: składając kółko nie da się popełnić błędu, ponieważ każde zgięcie kółka znajduje swoje miejsce na płaszczyźnie. Nawet jeśli dziecko jeszcze nie potrafi dokładnie w pół zgiąć tej figury względem średnicy nie jest to powód do stresu. Komponowanie obrazów z trójkąta równobocznego jest techniką trudniejszą, ponieważ ta figura jest formą ostrą, i z niej modeluje się takie elementy obrazu jak: dzioby czy uszy, które modeluje się na końcu. Składanie form płaskich z trójkąta jest czynnością, która nie zawsze przynosi satysfakcjonujący efekt. Jest to początek drogi przygotowujący dzieci do podjęcia trudu w składaniu form przestrzennych. Trzecia technika płaska, czyli składanie kwadratów jest już bardzo bliska w składaniu klasycznego origami formy przestrzenne. Ta technika jest bardzo ważna, ponieważ udoskonala dokładność składania. Origami przestrzenne z koła, trójkąta i kwadratu jest najbardziej znaną i efektowną techniką w sztuce origami. Składanie papieru odbywa się z użyciem jednej kartki i absolutnie niedopuszczalne jest stosowanie kleju i nożyczek. 4. PRZEWIDYWANE OSIĄGNIĘCIA DZIECI I SPOSOBY DIAGNOZY 4.1 Zakładane osiągnięcia dzieci Podczas realizacji programu dziecko zdobywa podstawową wiedzę z zakresu sztuki
origami. Zaczynając od techniki płaskiej, a kończąc na technice przestrzennej. Tworzone formy są bardzo proste i motywujące dziecko do dalszej pracy. Przewidywane osiągnięcia, które dziecko w wieku 6 lat powinno zdobyć to: umiejętność wykonywania form stosując odpowiednią technikę, sprawność tworzenia prac na podany temat, łatwość w działaniu według planu, wykorzystywanie wiedzy z zakresu edukacji matematycznej (kształt, wielkość), zachowanie pozytywnego stosunku z nauczycielem, akceptacja zasad i reguł pracy w zespole. 4.2 Propozycje oceny Poddawanie ocenie dzieci w wieku przedszkolnym jest rodzajem kontroli zdobywanych umiejętności. Ważnym elementem jest nagradzanie dzieci, tak aby każde z nich poczuło się docenione bez względu na swoje wiadomości dotyczące treści nauczania. Nagrodą może być narysowana buźka, pieczątka, naklejka, pochwała ustna. Finałem każdych zajęć będzie prezentacja wykonanych prac na forum przedszkola. 5. BIBLIOGRAFIA 1. Dymara B., praca pod redakcją, Dziecko w świecie sztuki, Oficyna Wydawnicza Impuls, Kraków, 1996 2. Dziamska D., Smoki i inne papierowe cuda, Poznań, 1997 3. Dziamska D., Papierowe cuda w bajkach, Poznań, 1999 4. Dziamska D., Magiczne kwadraty, czyli origami płaskie z kwadratu, Warszawa, 2012 5. strona internetowa: https://www.google.pl/search?q=origami+dla+dzieci&source=lnms&tbm=isch&sa=x&ved= 0ahUKEwjx7tquyd_ZAhWBBcAKHZw9AeoQ_AUICigB&biw=1366&bih=637#imgrc=dXwMl _tjxf1h1m: