WPROWADZENIE DO ZAGADNIEŃ ZARZĄDZANIE ŁAŃCUCHEM DOSTAW dr inż. Andrzej KIJ
ZAKRES TEMATYCZNY PRZEDMIOTU 1. Teoretyczne podstawy zarządzania łańcuchem dostaw: przedsiębiorstwo w łańcuchu dostaw, definicje łańcucha dostaw. 2. Współpraca ogniw w łańcuchu dostaw. 3. Synchronizacja strumieni popytu i podaży w łańcuchu dostaw. 4. Zarządzanie łańcuchem dostaw metody, narzędzia, wskaźniki i kryteria oceny. 5. Mierniki oceny: Jakości, realizacji dostaw, czasu cyklu, strat. 6. Koncepcje ECR i QR, Benchmarking, BPR łańcucha dostaw, strategia skracania cykli, mapowanie procesów, strategie redukcji zapasów, metody zarządzania kosztami w łańcuchu dostaw. 7. Strategie zarządzania łańcuchem dostaw na świecie i w Polsce. 8. Model zintegrowanego łańcucha dostaw. 9. Koncepcja SCOR, Koncepcja ARIS. 10. Technologie informatyczne wspierające i integrujące przepływ informacji w łańcuchu dostaw: Systemy klasy APS, Systemy klasy CRM. 11. Czynniki integrujące przedsiębiorstwa w łańcuchy dostaw. 12. Poziomy integrowania łańcuchów dostaw: Pięciopoziomowy modelu kompasu, Model integracyjny wg Ch. C. Poiriera, Model doskonałości wg firmy konsultingowej A.T. Kearney. 13. Analiza procesowa i fazowa łańcucha dostaw. Zwinny i szczupły 2 łańcuch dostaw.
Literatura: 1. I. Fechner, Zarządzanie łańcuchem dostaw, Wyższa Szkoła Logistyki, Poznań 2007. 2. A. Szymonik, Logistyka i zarządzanie łańcuchem dostaw cz. 2, Difin, Warszawa 2011. 3. Red. nauk. M. Ciesielski, J. Długosz, Strategie łańcucha dostaw, PWE, Warszawa 2010. 3
Literatura uzupełniajaca: 1. M. Fertsch (red.), Podstawy logistyki, ILiM, Poznań 2006. 2. J. Witkowski, Zarządzanie łańcuchem dostaw. Koncepcje, procedury, doświadczenia, PWE, Warszawa 2003. 3. K. Rutkowski, Logistyka on-line. Zarządzanie łańcuchem dostaw w dobie gospodarki elektronicznej, PWE, Warszawa 2002. 4. M. Ciesielski, Logistyka w biznesie, (red.) PWE, Warszawa 2006. 5. M. Christopher, Logistyka i zarządzanie łańcuchem dostaw, Polskie Centrum Doradztwa Logistycznego, Warszawa 2000. 6. F. Schöppach, Zarządzanie sieciami w obszarze produkcji i dostaw, w: Sieci logistyczne na zintegrowanym rynku europejskim - materiały pokonferencyjne LOGISTICS 2004. 7. Coleman B., Daimler-Benz Buys Out Smart-Car Partner SMH, The Wall Street Journal Europe, November 5, 1998. 8. M. Ciesielski (red.), Instrumenty zarządzania łańcuchami dostaw, PWE, Warszawa 2009. 9. P.B. Schary, T. Skjott-Larsen, Developing Market Specific Supply Chain Strategies 4
POJĘCIE ZARZĄDZANIA Zarządzanie to dokładne poznanie tego, czego się oczekuje od ludzi, a następnie dopilnowanie, by wykonali to w najlepszy i najtańszy sposób. (F.W. Taylor) Zarządzanie jest procesem zaangażowania ludzi w proces formułowania i realizacji celów. Zarządzanie jest działaniem zawierającym funkcje efektywnego pozyskania, alokacji i wykorzystania zasobów materialnych i niematerialnych. Zarządzanie jest procesem, wewnątrz którego elementy systemu zostają zintegrowane i wykorzystywane w celu efektywnego osiągnięcia założonych celów. Kształtowanie i kierowanie systemem społecznym, rozwiązywanie trudnych problemów kompleksowego systemu w warunkach niepewności. zestaw działań obejmujący: planowanie i podejmowanie decyzji, organizowanie, przewodzenie i kontrolowanie pracy członków organizacji skierowane na wykorzystanie wszystkich dostępnych zasobów organizacji dla osiągnięcia jej celów. (R.W. Griffin)
SZKOŁY ZARZĄDZANIA: 1. Podejście klasyczne: (organizacja to maszyna) Naukowe zarządzanie (priorytetem- zwiększenie wydajności warsztatu pracy) Zarządzanie administracyjne ( priorytetem- stworzenie zasad zarządzania złożonymi organizacjami- fabrykami) 2. Podejście behawioralne (organizacja to ludzie; stosunki międzyludzkie) 3. Podejście ilościowa (zastosowanie modeli matematycznych do sytuacji kierowniczych) 4. Podejście systemowe (organizacja to system, będąca podsystemem otoczenia) 5. Podejście sytuacyjne (relatywizm)
PODEJŚCIE KLASYCZNE Organizacja to maszyna, mechanizm; Ludzie to idealnie dopasowane trybiki maszyny; Obowiązuje podejście normatywne; Tworzenie wzorców i standardów zarządzania. Dążenie do precyzyjnego opisu wnętrza organizacji w celu jej usprawnienia;
PODEJŚCIE BEHAWIORALNE Koncentracja na zachowaniu pracownika w kontekście organizacji; Złożoność ludzkiego zachowania; Pracownik jako cenny zasób organizacji; Motywacja, dynamika grupowa, procesy interpersonalne
PODEJŚCIE ILOŚCIOWE- BADANIA OPERACYJNE I TEORIA DECYZJI Koncentruje się na zastosowaniu modeli i metod matematycznych do sytuacji kierowniczych; Oparta o matematyczne, ekonometryczne modele symulujące dany problem i alternatywne rozwiązania pod względem ich racjonalności; Zaleta- uświadomienie złożoności problemów zarządzania; Wada- nie wszystkie zachowania ludzkie da się przełożyć na modele ekonometryczne;
PODEJŚCIE SYSTEMOWE: Analogia do biologii; Organizacja jako system współzależnych podsystemów, gdzie zmiana jednego dotyka całości; Organizacja jako podsystem większego systemu (organizacja a otoczenie); Wyodrębnienie systemów o charakterze otwartym i zamkniętym;
Zarządzanie logistyczne w przedsiębiorstwie
Zarządzanie logistyczne w przedsiębiorstwie LOGISTYKA system przepływu środków materialnych i niematerialnych (informacji) mający na celu uzyskanie wysokiego stopnia spełnienia poszczególnych funkcji logistycznych w ramach całego łańcucha dostaw (SCM) przy możliwie najmniejszym koszcie (analiza wartości systemu).
Zarządzanie logistyczne w przedsiębiorstwie w całym procesie zarządzania logistycznego możemy wyróżnić: 1. logistykę zaopatrzenia (gospodarka magazynowa) 2. logistykę wewnątrzzakładową (zarządzanie produkcją) 3. logistykę zbytu sprzedaż i dystrybucja (logistyka marketingową)
OBSZAR ZARZĄDZANIA LOGISTYCZNEGO W PRZEDSIĘBIORSTWIE OBEJMUJE: prognozowanie popytu, przyjmowanie i realizację zamówień, gospodarkę magazynową, sterowanie zapasami, obsługę zaopatrzenia, obsługę zwrotów, opakowania, czynności manipulacyjne, transport wewnętrzny i zewnętrzny, przepływ i gromadzenie informacji. 14
Zarządzanie łańcuchem dostaw polega na stworzeniu partnerskich więzi pomiędzy przedsiębiorstwami dla osiągnięcia przewagi konkurencyjnej, kompresji czasu dostaw i utrzymania klienta. Łańcuch dostaw obejmuje wszystkie fazy tworzenia i dostarczania wartości logistycznych - od miejsca pozyskania surowców, poprzez produkcję, do ostatniego nabywcy w celu zaoferowania odpowiednich towarów we właściwym miejscu i czasie, we właściwej ilości i jakości, przy uzasadnionych kosztach, z wykorzystaniem nowoczesnej technologii informacji. 15
PRZYKŁAD ŁAŃCUCHA DOSTAW dostawcy producenci hurtownicy detaliści klienci transport transport transport transport Przepływ produktów Przepływ informacji Przepływ kapitału 16
ŁAŃCUCH DOSTAW Sieć powiązanych i współzależnych organizacji, które działając na zasadzie wzajemnej współpracy, wspólnie kontrolują, kierują i usprawniają przepływy rzeczowe oraz przepływy informacji od dostawców do ostatecznych użytkowników Integracja łańcucha dostaw Dostawcy Producenci Hurtownicy Detaliści Klienci Przepływ informacji Przepływ produktów Przepływ gotówki 17 Źródło: John J. Coyle, Edward J. Bardi, C. John Langley Jr.: op. cit.
Sieć i łańcuch dostaw Grupa przedsiębiorstw realizująca wspólnie działania niezbędne do zaspokojenia popytu na określone produkty w całym łańcuchu przepływu dóbr od pozyskania surowców do dostaw do ostatecznego odbiorcy. Działaniami w tym przypadku mogą być: rozwój, produkcja, sprzedaż, serwis, zaopatrzenie, dystrybucja, zarządzanie zasobami i różne działania wspomagające.* *źródło: M. Fertsch (red.), Podstawy logistyki, ILiM, Poznań 2006. foto: Grupa Raben
Łańcuchy logistyczne mogą mieć charakter: zewnętrzny wewnętrzny Zewnętrzny łańcuch logistyczny tworzą niezależne przedsiębiorstwa realizujące wspólny cel Wewnętrzny łańcuch logistyczny tworzą jednostki funkcjonalne przedsiębiorstwa. 19
Zewnętrzny łańcuch logistyczny Źródło: I. Fechner, Zarządzanie łańcuchem dostaw, WSL, Poznań 2007, s. 15. 20
Dostawcy Odbiorcy Wewnętrzny łańcuch logistyczny Źródło: I. Fechner, Zarządzanie łańcuchem dostaw, WSL, Poznań 2007, s. 15. 21
Sieć i łańcuch dostaw Inne popularne definicje łańcucha dostaw: łańcuch dostaw to współdziałające w różnych obszarach funkcjonalnych firmy wydobywcze, produkcyjne, handlowe, usługowe oraz ich klienci, między którymi przepływają strumienie produktów, informacji i środków finansowych * łańcuch dostaw to ciąg procesów, w wyniku których dochodzi do wytworzenia końcowego produktu nabywanego przez konsumenta. Łańcuch dostaw obejmuje zatem całą gamę procesów, poczynając od pozyskania surowców, przez transport, produkcję, dystrybucję, magazynowanie, marketing, a na sprzedaży kończąc ** łańcuch dostaw to sieć powiązanych i współzależnych organizacji, które działają na zasadzie wzajemnej współpracy, wspólnie kontrolują, kierują i usprawniają przepływy rzeczowe i informacji od dostawców do ostatecznych użytkowników *** * źródło: J. Witkowski, Zarządzanie łańcuchem dostaw. Koncepcje, procedury, doświadczenia, PWE, Warszawa 2003 ** źródło: K. Rutkowski, Logistyka on-line. Zarządzanie łańcuchem dostaw w dobie gospodarki elektronicznej, Warszawa *** źródło: M. Ciesielski, Logistyka w biznesie, PWE, Warszawa 2006, s. 152, cyt. Martin Christopher, Logistyka i zarządzanie łańcuchem dostaw, Polskie Centrum Doradztwa Logistycznego, Warszawa 2000
ostaw Centrum sprzedaży detalicznej surowców do produkcji Magazyn surowców Producent Magazyn wyrobów gotowych Centrum dystrybucji Centrum sprzedaży detalicznej
Konfiguracje łańcucha dostaw Źródło: I. Fechner, Zarządzanie łańcuchem dostaw, WSL, Poznań 2007, s. 16. Prosty łańcuch dostaw Przepływ dóbr Przepływ informacji Dostawca Producent Odbiorca Rozszerzony łańcuch dostaw Pierwotny dostawca Końcowy odbiorca.. Dostawca Producent Odbiorca
Konfiguracje łańcucha dostaw Źródło: I. Fechner, Zarządzanie łańcuchem dostaw, WSL, Poznań 2007, s. 17. System GS1 Globalna synchronizacja danych Kompleksowy łańcuch dostaw Przepływ dóbr Przepływ informacji 25
Relacje powiązań łańcucha dostaw Źródło: I. Fechner, Zarządzanie łańcuchem dostaw, WSL, Poznań 2007, s. 19.
Sieć i łańcuch dostaw Pozyskanie surowca Konsumpcja Pozyskanie surowca Zaopatrzenie Dystrybucja Konsumpcja Pozyskanie surowca Konsumpcja Składowanie Produkcja Składowanie Pozyskanie surowca Konsumpcja Pozyskanie surowca Zaopatrzenie Dystrybucja Konsumpcja Pozyskanie surowca Konsumpcja
Łańcuchy dostaw różnią się ze względu na panujące w nich relacje. Skrajnymi przypadkami są dominacja lidera i partnerskie relacje między liderem a dostawcami i odbiorcami. Takie relacje mogą występować także między innymi uczestnikami sieci, nie pełniącymi roli lidera. Najliczniejsze rodzaje łańcuchów dostaw to łańcuch dostaw, którego liderem jest montażysta, a uczestnikami dostawcy i odbiorcy, oraz łańcuch dostaw, którego liderem jest sprzedawca detaliczny, a uczestnikami dostawcy.
Niektórzy autorzy traktują łańcuch dostaw jako koncepcję, czy nawet swoistą filozofię. A. J. Battaglia i G. Tyndall uważają, łańcuch dostaw za strategiczną koncepcję polegającą na zrozumieniu i zarządzaniu sekwencją działań od dostawcy do klienta dodających wartości produktom przepływającym przez rurociąg dostaw. Z kolei według M. C. Cooper a i L. M. Ellram a łańcuch dostaw to integrująca filozofia zarządzania całym przepływem w kanale dystrybucji od dostawcy do ostatecznego klienta. 29
ŁAŃCUCHY DOSTAW W SIECIACH PRZEDSIĘBIORSTW Źródło: A. Kawa 30
RYNEK RYNEK SIECI DOSTAW Lider Lider dostawcy pierwszego i drugiego rzędu odbiorcy pierwszego i drugiego rzędu dostawcy pierwszego i drugiego rzędu 31
Sieci poziome i pionowe (łańcuchy dostaw) nakładają się na siebie tworząc skomplikowany obraz powiązanych ze sobą przedsiębiorstw, będących względem siebie dostawcami, odbiorcami, kooperantami i konkurentami. Sieciowość jest atrybutem funkcjonowania łańcuchów dostaw. Sieciami są także korporacje, jak i inne przedsiębiorstwa składające się z wielu podmiotów. Są one nazywane sieciami wewnętrznymi. Sieć wewnętrzna może być elementem większej sieci obejmującej na przykład łańcuchy dostaw złożone z większej liczby przedsiębiorstw.* *źródło: A. Zorska, Korporacje transnarodowe. Przemiany, oddziaływania, wyzwania, PWE 2007
Sieć i łańcuch dostaw Cecha Zarządzanie przedsiębiorstwem Realizacja Zarządzanie łańcuchem dostaw Redukcja kosztów Minimalizacja w skali firmy Minimalizacja w skali łańcucha Zarządzanie zapasami Przepływ zapasów Optymalizacja w skali firmy Przerywany, monitorowany wewnątrz firmy Optymalizacja w skali łańcucha Ciągły, monitorowany wzdłuż całego łańcucha Informacje Kontrolowane przez firmę Dostępne w całym łańcuchu Planowania Indywidualne Wspólne Decyzje i działania Inicjowane i kontrolowane przez kierownictwo firmy Ryzyko i korzyści Indywidualne Wspólne Kontakty między partnerami Między sferą zaopatrzenia i zakupu Inicjowane i kontrolowane przez koordynatora łańcucha Między różnymi sferami funkcjonalnymi firm, na różnych poziomach zarządzania Źródło: J. Witkowski, Zarządzanie łańcuchem dostaw, PWE Warszawa 2003.
34 DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ PYTANIA?????