Poznańska Ogólnokształcąca Szkoła Muzyczna I st. nr 1 im. Henryka Wieniawskiego w Poznaniu KSZTAŁCENIE SŁUCHU Klasa IV Zeszyt ucznia...... Koncepcja i przygotowanie: Anna Bagazińska 1
Szanowni Rodzice i Uczniowie! Zeszyt ucznia do kształcenie słuchu w klasie IV został przygotowany na podstawie programu nauczania Marii Wacholc pt. Kształcenie słuchu elementarnego (Program nauczania przedmiotu kształcenie słuchu w klasach I-VI szkół muzycznych I stopnia i ogólnokształcących szkół muzycznych I stopnia). Zadaniem Zeszytu ucznia jest pomoc w przyswajaniu nowych wiadomości oraz rozwijaniu umiejętności w oparciu o odpowiednio dobrane utwory muzyczne. Bazę dla wielu ćwiczeń stanowi zapis nutowy fragmentów kompozycji wokalnych i instrumentalnych. Dzięki takiemu rozwiązaniu uczeń może w praktyczny sposób zbliżać się do muzyki często znanej dotąd tylko ze słyszenia. Uzupełnianie braków na pięciolinii, dokonywanie korekty w przygotowanym zapisie czy zanotowanie warstwy rytmicznej z melodii to znajome typy zadań. Osadzone w najprostszych nawet urywkach partytur niejednokrotnie mogą być dla ucznia okazją do stwierdzenia: Jakie to proste! A przecież poczucie sukcesu - to najlepszy motywator. Ponadto kontakt z kompozycjami, które pojawiają się również na lekcjach audycji muzycznych, sprzyja lepszemu kojarzeniu muzyki i zbliża do siebie obydwa przedmioty. W Zeszycie znajdują się zarówno ćwiczenia, przeznaczone do realizacji na lekcji, jak i prace domowe. Całość koresponduje ze Solfeżem elementarnym dla klasy IV M.Wacholc. Umieszczone na końcu zbioru kartki w pięciolinię zastępują oddzielny zeszyt. Jakiekolwiek wykorzystanie niniejszego zbioru (np. kopiowanie) bez wiedzy i zgody autorki - będzie uważane za naruszenie własności intelektualnej, chronionej prawem autorskim. Anna Bagaziñska MUZYCZNA ROZGRZEWKA : CO PAMIĘTASZ PO WAKACJACH? 2
1.Dokończ zapis nutowy w taki sposób, aby powstało utrwalenie w tonacji C dur: 2.Posłuchaj i uzupełnij melodię: W jakiej tonacji jest ten utwór?... 3. Wypisz poniżej rytm z melodii poprzedniego ćwiczenia, skracając każdą wartość o połowę. 4.Skompletuj tabelki i brakujące znaki przykluczowe: 3
Gamy durowe : G - dur D - dur Gamy molowe : a - moll d - moll Te same znaki przykluczowe występują w parach gam: durowej i molowej. Tonika gamy molowej znajduje się o... niżej od toniki spokrewnionej z nią gamy durowej. 5. Rozpoznaj interwały melodyczne. Zapisz ich symbole: 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 6. Ustal kolejność usłyszanych interwałów : 4
7. Ustal, jakim interwałem kończy się każda z usłyszanych melodii. Zapisz odpowiedzi symbolami. I melodia II melodia III melodia 5
CO KRYJĄ MELODIE? 8.Słuchając utworu, uzupełnij dźwięki, brakujące w pieśni: Nad pięciolinią ( I i III system) wpisz w wykropkowane miejsca, która postać wykonuje każdy fragment. W jakiej tonacji jest ten utwór?... 9. Podziel melodię na takty: 6
10. Wpisz nazwy kluczy muzycznych oraz podpisz nazwy literowe ich dźwięków kluczowych: Klucz... Klucz......... 11. Poćwicz kaligrafię muzyczną: 12. Zapisz na pięciolinii dźwięki w podanej kolejności. Pamiętaj, że należą do różnych oktaw, dlatego zastosuj odpowiednie klucze muzyczne (zmieniając je w zależności od potrzeb). g 1 d 2 h e 1 f 2 c 3 d 4 f c 1 H g e 1 E C1 13. Zbuduj od wskazanych dźwięków podane interwały. Zachowaj właściwy kierunek. 3 2> 4 8 5 2 7
Wskazówki dotyczące przewrotów interwałów Dziś przewroty łatwo stworzę, bo oktawa mi pomoże. Jeden z dźwięków zostawimy, drugi sprawnie przenosimy. Albo w górę skoczy niższy, albo na dół zejdzie wyższy. 14. Dokonaj przewrotu każdego z interwałów. Skorzystaj z podanej wskazówki (strzałka)......................... Podpisz wszystkie interwały właściwymi symbolami. 8
15. Słuchając utworu, uzupełnij zapis nutowy: W jakiej tonacji jest ten przykład muzyczny?... 16. Rozpoznaj trójdźwięki ze słuchu. Zapisz ich symbole: 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 17. Rozpoznaj trójdźwięki i podpisz je odpowiednimi symbolami: 9
18. Posłuchaj utworu. W melodii klucza wiolinowego otocz kółkiem każdy dźwięk, który został ozdobiony dodatkowymi nutami. Uzupełnij na pięciolinii puste takty w kluczu basowym. W jakiej tonacji jest ten przykład muzyczny?... 19. Rozpoznaj interwały harmoniczne. Zapisz ich symbole: 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 20. Ustal kolejność usłyszanych interwałów : 10
RYTMICZNE HISTORIE 21. Spróbuj wstawić kreski taktowe w obu zapisanych poniżej melodiach: W jakiej tonacji jest ten przykład muzyczny?... 11
22. Słuchając utworu uważnie przejrzyj zapis nutowy. Następnie uzupełnij w nim wszystkie braki - w melodii, rytmie... W jakiej tonacji jest ten utwór?... Uzupełnij informacje o tej kompozycji: Autor melodii nieznany (anonim) Autor słów -... Tytuł :... 12
S Z Y B K O, W O L N O, G Ł O Ś N O, C I C H O... 23. Słuchając utworu, zapisz jego schemat rytmiczny: W jakiej tonacji jest ten utwór?... 24. Słuchając utworu, uzupełnij schemat rytmiczny: W jakiej tonacji jest ten przykład muzyczny?... 25. Słuchając utworu, uzupełnij zapis nutowy (w obu kluczach): 13
26. Zapisz schemat rytmiczny słuchanej kompozycji: W jakiej tonacji jest ten utwór: durowej czy molowej?... C O N O W E G O W I N T E R W A Ł A C H? 27. Stosując znaki chromatyczne przy nutach (czyli znaki przygodne), zmień w każdym takcie 1 z dźwięków aby podpis był zgodny z interwałem na pięciolinii. 6> 6> 6 6 6 14
28. Przejrzyj utwór i podpisz symbolami interwały, rozpoznane w kluczu wiolinowym: Słuchając utworu, uzupełnij zapis nutowy. W jakiej tonacji jest ten przykład muzyczny?... 29. Spróbuj ustalić interwał, zaznaczony w melodii klamrą i podpisać go cyfrą. Jeśli znajdziesz tę samą odległość w innym takcie, otocz ją pętlą. W jakiej tonacji jest ten przykład muzyczny?... 15
30. Rozpoznaj ze słuchu interwały melodyczne. Zapisz ich symbole: 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 31. Ustal kolejność usłyszanych interwałów : 16
32. Rozpoznaj ze słuchu trójdźwięki. Zapisz ich symbole: 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 33. Stosując przygodne znaki chromatyczne, dokonaj zmian w każdym akordzie aby podpis pasował do trójdźwięku na pięciolinii: + > O + < O 34. Otocz pętlą każdy trójdźwięk, znaleziony w melodii: S A Ł A T K A Z D Ź W I Ę K Ó W - C Z Y L I S K Ł A D N I K I T R Ó J D Ź W I Ę K Ó W 35. Dopisz właściwe cyferki do poszczególnych składników trójdźwięków:............ Podpisz każdy trójdźwięk odpowiednim symbolem (+, O, <, >) 17
36. Uzupełnij tabelkę: wpisz symbole interwałów, tworzących trójdźwięki. zasadniczy + 1 durowy molowy przewroty zasad- przewroty I II niczy I II + 3 + 5 o 1 o 3 o 5 zwiększony zmniejszony < > 37. Uzupełnij 4 melodie, tworząc trójdźwięki w oparciu o podpisane oznaczenia: + + + 3 3 3 o o o 3 3 3 18
+ + + + 5 5 5 5 o o o o 5 5 5 5 19
POLSKA MUZYKA LUDOWA 38. Posłuchaj melodii. Uzupełnij na pięciolinii wszystkie braki: 39. Posłuchaj melodii i uzupełnij zapis nutowy. 20
CECHY POLSKCH TAŃCÓW NARODOWYCH 40. Słuchając - uzupełnij zapis nutowy : POLONEZ W jakiej tonacji jest ta melodia?... 41. Podczas słuchania dokończ zapis : KRAKOWIAK W jakiej tonacji jest ta melodia?... 21
42. Słuchając - uzupełnij braki. Wpisz metrum. KUJAWIAK W jakiej tonacji jest ta melodia?... 43. Słuchając - uzupełnij rytm oraz to, co brakuje od 9 taktu. MAZUR 22
44. Słuchając - uzupełnij zapis nutowy. Wpisz metrum. OBEREK UTRWALANIE PRZEWROTÓW TRÓJDŹWIĘKÓW 45. Otocz pętlą każdy trójdźwięk, znaleziony w utworach. Podpisz go symbolem.... W jakiej tonacji jest ten przykład muzyczny?... W jakiej tonacji jest ten fragment?... 23
46. Słuchając utworu, uzupełnij brakujące dźwięki. Następnie otocz pętlą każdy trójdźwięk, znaleziony w melodii. Podpisz go symbolem. W jakiej tonacji jest ten przykład muzyczny?... 47. Czy w tym utworze są trójdźwięki? Jeśli tak, to wypisz je na pięciolinii i podpisz symbolami. 24
48. Poszukaj w kluczu basowym trójdźwięków, które znasz i otocz je pętlą: Ustal tonację tej kompozycji i słuchając utworu, wpisz w okienka pod taktami właściwe symbole funkcji akordów (T, S, D, o T, o S). 25
49. Przekreśl w tabelkach oznaczenia interwałów, które są błędnie wpisane: dysonanse 3> 7 2 4 konsonanse 5 2> 8 6> 50. Rozpoznaj interwały i zapisz ich symbole. Spróbuj też określić, który jest konsonansem, a który dysonansem (dopisując właściwą literę do każdego z interwałów). 1. 2. 3. 4. 5. 51. Spróbuj zapisać rytm 4 początkowych taktów pieśni Przybyli ułani pod okienko. 26
52. Słuchając utworu, uzupełnij zapis na pięciolinii : W jakiej tonacji jest ta kompozycja?... Jakie zjawisko rytmiczne w niej występuje?... 53. Słuchając utworu, uzupełnij przebieg rytmiczny: 27
54. Spróbuj ustalić interwał, zaznaczony w melodii klamrą i podpisać go cyfrą. W jakiej tonacji jest ten przykład muzyczny?... Czy interwały, wskazane strzałkami, mają ze sobą coś wspólnego?... 28
55. Rozpoznaj interwały i zapisz ich symbole. Określ, który jest konsonansem, a który dysonansem (dopisując właściwą literę ). 1. 2. 3. 4. 5. 29
56. Pogrupuj poprawnie 3 rytmy, przedstawione poniżej : ``````````````````````````````````````````````````````````````` 30
31
32
33
34
35
36
37
38
39
40
41
42