Hematologia laboratoryjna 1. Metryczka Nazwa Wydziału: Program kształcenia (kierunek studiów, poziom i profil kształcenia, forma studiów, np. Zdrowie publiczne I stopnia profil praktyczny, studia stacjonarne): Wydział Farmaceutyczny Oddział medycyny laboratoryjnej, profil praktyczny, studia stacjonarne jednolite Rok akademicki: 2018/2019 Nazwa modułu/przedmiotu: Hematologia laboratoryjna Kod przedmiotu (z systemu Pensum): am_s_s0 100229 Jednostka/i prowadząca/e kształcenie: Kierownik jednostki/jednostek: Rok studiów (rok, na którym realizowany jest przedmiot): Semestr studiów (semestr, na którym realizowany jest przedmiot): Typ modułu/przedmiotu (podstawowy, kierunkowy, fakultatywny): Osoby prowadzące (imiona, nazwiska oraz stopnie naukowe wszystkich wykładowców prowadzących przedmiot): Erasmus TAK/NIE (czy przedmiot dostępny jest dla studentów w ramach programu Erasmus): Osoba odpowiedzialna za sylabus (osoba, do której należy zgłaszać uwagi dotyczące sylabusa): Zakład Diagnostyki Laboratoryjnej dr hab. Olga Ciepiela IV I i II podstawowy Dr hab. Olga Ciepiela, Mgr Agnieszka Wiśniewska, mgr Emilia Czyżewska, dr Zofia Tomaszewska, mgr Elżbieta Przybyszewska- Kazulak nie Dr hab. Olga Ciepiela Liczba punktów ECTS: 11 2. Cele kształcenia 1.Znajomość podstawowych technik stosowanych w badaniach hematologicznych. 2.Samodzielne wykonanie badań manualnych, w tym mikroskopowych. 3.Interpretacja wyników z analizatorów hematologicznych. Strona 1 z 7
4. Algorytmy postępowania diagnostycznego w chorobach hematologicznych. 3. Wymagania wstępne 1. Znajomość składu morfologicznego krwi. 2. Podstawy dotyczące mechanizmu krzepnięcia krwi. 3. Znajomość mikroskopowania. 4. Przedmiotowe efekty kształcenia Symbol przedmiotowego efektu kształcenia W1 Lista efektów kształcenia Treść przedmiotowego efektu kształcenia Student: - zna kliniczne aspekty zaburzeń hematopoezy i hemostazy oraz metody ich laboratoryjnej oceny na podstawie badań krwi obwodowej i szpiku kostnego w aspekcie zmian morfologicznych i czynnościowych oraz mechanizmów rozwoju choroby. - zna teoretyczne i praktyczne aspekty manualnych i zautomatyzowanych metod oznaczania ilościowych i jakościowych laboratoryjnych parametrów hematologicznych oraz ich znaczenie dla rozpoznawania, diagnostyki różnicowej, prognozowania oraz oceny efektywności leczenia (w tym: niedokrwistości, chorób hemato-onkologicznych, mielodysplazji, zaburzeń układu chłonnego) Odniesienie do efektu kierunkowego (numer) K_W25 W2 W3 - zna teoretyczne i praktyczne aspekty manualnych i zautomatyzowanych metod oznaczania ilościowych i jakościowych laboratoryjnych parametrów hematologicznych oraz ich znaczenie dla rozpoznawania, diagnostyki różnicowej, prognozowania oraz oceny efektywności leczenia (w tym: niedokrwistości, chorób hemato-onkologicznych, mielodysplazji, zaburzeń układu chłonnego) -zna teoretyczne i praktyczne aspekty manualnych i zautomatyzowanych metod oznaczania ilościowych i jakościowych laboratoryjnych K_W26 K_W27 Strona 2 z 7
parametrów koaguologicznych, ich znaczenia dla określania przyczyny lub ryzyka niedokrzepliwości i nadkrzepliwości oraz oceny efektywności leczenia W4 U1 - zna tradycyjne metody diagnostyki cytologicznej (w tym: techniki przygotowania i barwienia preparatów) oraz automatyczne techniki fenotypowania i cytodiagnostyczne kryteria rozpoznawania i różnicowania chorób nowotworowych i nienowotworowych. Student potrafi: - uzyskać wiarygodne wyniki laboratoryjnych badań hematologicznych - manualnych i zautomatyzowanych (w tym: OB, stężenia hemoglobiny, hematokrytu, liczby erytrocytów, retykulocytów, leukocytów, płytek krwi, wskaźników czerwonokrwinkowych, retykulocytarnych i płytkowych) oraz ocenić je w odniesieniu do określonej patologii lub jednostki chorobowe K_W28 K_U15 U2 prawidłowo ocenić preparat mikroskopowy z krwi obwodowej zdrowego noworodka oraz osoby dorosłej, a także w: niedokrwistościach (z niedoboru żelaza, hemolitycznych, megaloblastycznych), w infekcjach, w eozynofilii, w ostrej i przewlekłej białaczce szpikowej i limfocytowej oraz w szpiczaku plazmocytowym. K_U16 U3 uzyskiwać wiarygodne wyniki podstawowych badań cytomorfologicznych, cytochemicznych i cytoenzymatycznych krwi obwodowej i szpiku (w tym: PAS, Sudan czarny B, FAG, MPX, esterazy, fosfatazy, żelazo komórkowe) oraz ocenić uzyskane wyniki w odniesieniu do określonej patologii lub jednostki chorobowej. K_U17 U4 uzyskiwać wiarygodne wyniki laboratoryjnych badań koagulologicznych manualnych i zautomatyzowanych (w tym: PT, APTT, TT, czasu fibrynolizy, rekalcynacji, stężenia fibrynogenu, D-Dimeru, AT, retrakcji skrzepu) K_U18 Strona 3 z 7
U5 interpretować wyniki badań koaguologicznych w odniesieniu do określonej patologii lub jednostki chorobowej K_U19 K1 K2 Student: - potrafi pracować w grupie, przyjmując w niej różne role - potrafi dbać o bezpieczeństwo własne, otoczenia i współpracowników K_K02 K_K05 5. Formy prowadzonych zajęć Forma Liczba godzin Liczba grup Minimalna liczba osób w grupie Wykład 60 Seminarium Ćwiczenia 90 6. Tematy zajęć i treści kształcenia W1 Hematopoeza. Czynniki wzrostu układu krwiotwórczego. W2 Hematopoeza układu białokrwinkowego W3 Hematopoeza układu czerwonokrwinkowego W3 Hematologia laboratoryjna, jej rola w procesie diagnostycznym W5 Metody instrumentalne stosowane w hematologii. W6 Zmiany jakościowe i ilościowe krwinek białych. W7 Zmiany jakościowe krwinek czerwonych W8 Morfologia krwi obwodowej w stanach zapalnych W9 Podział niedokrwistości. Aplazja szpiku W10 Niedokrwistości hemolityczne. W11 Niedokrwistość z niedoboru żelaza, niedokrwistość chorób przewlekłych, niedokrwistość pokrwotoczna. W12 Niedokrwistości megaloblastyczne. W13 Układ krzepnięcia i fibrynolizy.układ inhibitorowy hemostazy. W14 Zaburzenia układu krzepnięcia i fibrynolizy. W15 Badania w hemostazie. W16 Trombocytopenie, trombocytozy, trombocytopatie. W17 Rola płytek krwi. W18 Wykorzystanie cytometrii przepływowej w diagnostyce hematologicznej (krwinki białe). W19 Znaczenie diagnostyczne retykulocytów. W20 Przewlekła białaczka szpikowa- przewlekłe zespoły mieloproliferacyjne. W21 Zespoły mielodysplastyczne. W22 Ostra białaczka mieloblastyczna. Strona 4 z 7
W23 Ostra białaczka limfoblastyczna. W24 Przewlekła białaczka limfatyczna. W25 Chłoniaki. W26 Szpiczak i inne gammapatie. W27 Rola cytometrii przepływowej w badaniach hematologicznych (krwinki czerwone). W28 Stany nagłe w hematologii. W29 Badania cytochemiczne i cytoenzymatyczne komórek układu krwiotwórczego. W30 Zasady interpretacji wyników badań hematologicznych. C1 Cechy prawidłowego rozmazu krwi obwodowej. C2 Szereg białokrwinkowy szpiku. C3 Szereg czerwonokrwinkowy i trombocytarny szpiku. C4 Wykonywanie rozmazów krwi obwodowej /techniki barwienia/ C5 Cechy budowy prawidłowych leukocytów krwi obwodowej. C6 Ocena krwinek czerwonych w rozmazach. Odczyn opadania krwinek OB. C7 Samodzielne wykonanie rozmazu i jego ocena ilościowa i jakościowa. C8 Liczenie rozmazów krwi obwodowej. C9 Charakterystyczne zmiany zapalne krwinek białych, liczenie rozmazów. C10 Niedokrwistości mikrocytarne, ocena rozmazów. C11 Metoda manualna barwienia retykulocytów. C12 Ocena jakościowa normocytów oraz ilościowa retykulocytów. C13 Niedokrwistości makrocytarne, ocena rozmazów. C14 Odmłodzenie układu białokrwinkowego. C15 Mieloblasty i promielocyty rozmaz krwi obwodowej. C16 Liczenie rozmazów krwi obwodowej z nieznacznym przesunięciem w lewo. C17 Liczenie rozmazów krwi obwodowej ze znacznym przesunięciem w lewo. C18 Erytroblasty w rozmazach krwi obwodowej, znaczenie diagnostyczne. C19 Liczenie rozmazów krwi obwodowej z monocytozą. C20 Liczenie rozmazów krwi obwodowej u dzieci. C21 Przewlekła białaczka szpikowa rozmaz krwi obwodowej. C22 Przewlekła białaczka szpikowa obraz szpiku. C23 Szpiczak plazmocytowy, chłoniaki szpik, krew obwodowa. C24 Ostra białaczka mieloblastyczna rozmaz krwi obwodowej. C25 Ostra białaczka mieloblastyczna obraz szpiku. C26 Przewlekła białaczka limfatyczna rozmaz krwi obwodowej. C27 Przewlekła białaczka limfatyczna obraz szpiku. C28 Ostra białaczka limfoblastyczna rozmaz krwi obwodowej. C29 Ostra białaczka limfoblastyczna obraz szpiku. Strona 5 z 7
C30 Zaliczenie ćwiczeń, ocena rozmazów 7. Sposoby weryfikacji efektów kształcenia Symbol przedmiotowego efektu kształcenia Symbole form prowadzonych zajęć Sposoby weryfikacji efektu kształcenia W1, K2 W1-W16 Kolokwium pisemne Kryterium zaliczenia W2-W4, K2 W17-W30 Kolokwium pisemne U1, K1 W5, W30, C4, C6, C7, C11 Zaliczenie praktyczne U2, K1 W1-W30, C1-C30 Zaliczenie praktyczne U3, K1 W29 U4, U5, K1 W13, W15 U1-U5, K1, K2 C1-C30 Zaliczenie praktyczne W1-W4, U1- U5, K1, K2 W1-W30, C1-C30 8. Kryteria oceniania 1. Egzamin testowy 2. Egzamin ustny Forma zaliczenia przedmiotu: Zaliczenie praktyczne, egzamin testowy 100 pytań, egzamin ustny 3 pytania problemowe ocena 2,0 (ndst) kryteria 3,0 (dost) Student uzyska na egzaminie testowym minimum 60% prawidłowych odpowiedzi. Egzamin ustny 3 pytania problemowe 3,5 (ddb) 4,0 (db) 4,5 (pdb) 5,0 (bdb) 9. Literatura Literatura obowiązkowa: 1. Atlas Hematologiczny z elementami diagnostyki laboratoryjnej i hemostazy, M Kozłowska- Skrzypczak, A. Czyż, E. Wojtasińska, PZWL, 2016. 2. Hematologia, Wielka Interna tom 10, Warszawa 2011. 3. Podstawowe laboratoryjne badania hematologiczne, H. Bomski, PZWL, 1998. 4. Interna Szczeklika 2016, rozdział VI. 5. Podstawy hematologii, red. A. Dmoszyńska, wydawnictwo Czelej, wydanie III. Strona 6 z 7
Literatura uzupełniająca: 1. Diagnostyka Laboratoryjna, B. Solnica, PZWL, Warszawa 2014, rozdz. 8. Diagnostyka laboratoryjna chorób układu krwiotwórczego. 2. Podstawy medycyny wewnętrznej Harrisona, część V Hematologia i onkologia, 267-369,PZWL Warszawa 2000. 3. Hematologia w praktyce, K. Sułek, PZWL, Warszawa 2007. 4. Diagnostyka cytomorfologiczna szpiku, K. Sułek, wyd. Selezjańskie, 2003. 5. Hematologia, L. Waterbury, Urban &Partner, Wrocław 1998. 6. Hematologia Kliniczna, red. K. Janicki, tom I i II, PZWL 1991. 7. Dostępne atlasy hematologiczne 10. Kalkulacja punktów ECTS (1 ECTS = od 25 do 30 godzin pracy studenta) Forma aktywności Liczba godzin Liczba punktów ECTS Godziny kontaktowe z nauczycielem akademickim: Wykład 60 2 Seminarium Ćwiczenia 90 3,5 Samodzielna praca studenta (przykładowe formy pracy): W tym polu opisujemy nakład samodzielnej pracy przeciętnego studenta konieczny aby zaliczyć przedmiot. W kalkulacji należy uwzględnić m.in. konieczność przygotowania się do zajęć, wykonania pracy domowych, przygotowania się do zaliczeń itp. Przygotowanie studenta do zajęć 80 3 Przygotowanie studenta do zaliczeń 63 2,5 Inne (jakie?) 11. Informacje dodatkowe Razem 293 11 Osoba odpowiedzialna za diagnostykę: mgr Agnieszka Wiśniewska: agnieszka.wiśniewska@wum.edu.pl; Wykłady odbywają się na Wydz. Farmacji, a ćwiczenia w Zakładzie Diagnostyki Laboratoryjnej Wa-wa, ul Banacha 1a, blok C, niski parter, sala 23D Na ćwiczeniach obowiązuje odzież ochronna i obuwie na zmianę. Podpis Kierownika Jednostki Podpis osoby odpowiedzialnej za sylabus Strona 7 z 7