ABC NAUCZYCIELA Każdy nauczyciel, zwłaszcza początkujący, "wchodząc" do szkoły, a także przygotowując się do zajęd powinien dysponowad pewnym kompendium wiedzy, a mianowicie: Proces kształcenia - przez proces kształcenia rozumiemy uporządkowany w czasie ciąg zdarzeo obejmujący takie czynności nauczyciela i uczniów ukierunkowane przez odpowiedni dobór celów i treści oraz uwzględniający takie warunki i środki, jakie służą wywoływaniu pożądanych zmian w uczniach. Przez nauczanie rozumiemy planową i systematyczną pracę nauczyciela z uczniami polegającą na wywoływaniu i utrwalaniu zmian w ich wiedzy, dyspozycjach, postępowaniu i całej osobowości. Uczenie się jest procesem w toku którego na podstawie doświadczenia, poznania i dwiczenia powstają nowe formy zachowania i działania lub ulegają zmianom formy wcześniej nabyte. Wychowanie jest świadomie organizowaną działalnością ludzką, której celem jest wywoływanie zamierzonych zmian w całej osobowości człowieka. Kształcenie - to ogół czynności umożliwiających ludziom poznanie przyrody, społeczeostwa i kultury oraz uczestnictwo w ich kształtowaniu, a zarazem osiągnięcie możliwości wielostronnego rozwoju sprawności, zdolności i uzdolnieo, zainteresowao, przekonao i postaw, jak również nabycie pożądanych kwalifikacji zawodowych. Samokształcenie nabywanie wykształcenia w toku działalności własnej, której cele, treści, warunki i środki ustala sam podmiot. Jak doskonalimy swój warsztat pracy wykorzystując najnowszą literaturę? We współczesnej dydaktyce coraz większego znaczenia nabierają cele kształcenia, rozumiane jako zamierzone wyniki wiedzy ucznia. Dał już temu wyraz m. in. prof. W. Okoo w swoim Wprowadzeniu do dydaktyki ogólnej przez zaproponowanie Zasady efektywności. Cele kształcenia to świadomie założone skutki, jakie społeczeostwo pragnie osiągnąd przez funkcjonowanie systemy kształcenia. Cele operacyjne - stanowią opis osiągnięd, które powinni osiągad uczniowie po opanowaniu wyznaczonych treści programowych kształcenia, czyli co powinni A wiedzied lub nazywad, zdefiniowad, wymienid, zidentyfikowad, zróżnicowad, wyliczyd itp.; B rozumied streścid, wyjaśnid, zilustrowad, rozróżnid, zinterpretowad itp.; C stosowad wiadomości rozwiązad, obliczyd, skonstruowad, zastosowad, porównad, sklasyfikowad itp.; D rozwiązad problemy dowieśd Inaczej uczeo może stwierdzid: - wiem... - rozumiem... - umiem... - stosuję...
Cele kształcenia formułujemy w dwóch poziomach: - jako cele ogólne ciągłe; - jako zadania, czyli cele szczegółowe operacyjne. Cele ogólne występują w programach nauczania i planach dydaktyczno wychowawczych. Z celów ogólnych należy wyodrębnid cele operacyjne. TAKSONOMIA CELÓW Poziom P podstawowy PP ponadpodstawowy Wiadomości A.pamiętanie wiadomości B.rozumienie Umiejętności C.stosowanie w sytuacjach typowych D.stosowanie w sytuacjach trudnych Etapy operacjonalizacji celów kształcenia: 1.Zapisanie celu w postaci ogólnej. 2.Intuicyjny obraz ucznia osiągającego cel. 3.Luźne zapisy celów. 4.Selekcja luźnych celów. 5.Klasyfikacja formułowania celów operacyjnych. 6.Sprawdzanie celów (egzamin pomyślny). Metody kształcenia Metoda (inaczej sposób) jest to układ czynności nauczyciela i ucznia stosowany świadomie w celu wprowadzenia założonych zmian w osobowości ucznia.o wartości metody kształcenia decyduje charakter czynności nauczyciela i uczniów oraz środków dydaktycznych i w jakim stopniu wywołuje ona poznawczo emocjonalną i praktyczną aktywnośd samych uczniów niezbędną w badaniu rzeczywistości i oddziaływaniu na nią. I.Metody asymilacji wiedzy ( inaczej podające): 1.pogadanka: wstępna... -przedstawiająca nowe wiadomości -utrwalająca. 2.dyskusja 3.wykład: - opis - opowiadanie 4.praca z książką II.Metody samodzielnego dochodzenia do wiedzy: 1.klasyczna metoda problemowa 2.metoda przypadków 3.metoda sytuacyjna 4.giełda pomysłów
5.mikronauczanie 6.gry dydaktyczne: - zabawy inscenizacyjne -inscenizacje -gry symulacyjne III.Metody waloryzacyjne (eksponujące) 1.metody impresyjne wrażenie, odczucie, przeżycie 2.metody ekspresyjne odtworzenie przeżycia, wyrażenie IV.Metody praktyczne: 1.metody dwiczebne 2.metody realizacji zadao wytwórczych V. Metody działania językowego: -dwiczenie poprawnej wymowy; -analizowanie trudności ortograficznych ( ich dostrzeganie i analiza); -wyjaśnienie pisowni wyrazów; -pamięciowe dwiczenie zapisu wyrazów; -praca ze słownikiem ortograficznym; -gry i zabawy dydaktyczne; -kontrola własnoręcznie napisanego tekstu. Zasady kształcenia Zasada - to norma postępowania uznanego za obowiązujące w trakcie procesu kształcenia. 1.Zasada systemowości (proces kształcenia jest systemem). 2.Zasada poglądowości. 3.Zasada samodzielności. 4.Zasada wiązania teorii z praktyką. 5.Zasada efektywności. 6.Zasada przystępności (stopniowania trudności). 7.Zasada indywidualizacji i uspołecznienia. ABC WYCHOWANIA Aktem wychowawczym jest wszelka działalnośd podjęta przez człowieka z myślą o wywołaniu zmiany w postępowaniu drugiego człowieka i przebiegająca we wspólnej sytuacji symbolicznej ( Sztuka nauczania t. I s. 289). I. Istotą wychowania jest: -pobudzanie, -ukierunkowanie kogoś, -wprowadzanie w samowychowanie. a)poznanie siebie -kim i jakim jestem? -W jakiej jestem sytuacji co na mnie wpływa pozytywnie i negatywnie? -Kim powinienem byd, co w moim życiu zrobid? b)akceptacja siebie c)okazywanie dziecku akceptacji przez dorosłych sukces uskrzydla, porażka łamie.
II. Cele wychowania: Cel jest to przedmiot czyjegoś dążenia. Cel mówi, co robid jakie sposoby działania i jakie środki zastosowad, w jakiej kolejności, w jakim porządku czasowym itp. oraz pokazuje co wyszło dzięki zestawieniu wyników uzyskanych z zamierzonymi. Celem, czyli przedmiotem dążenia wychowawcy mogą byd pewne dyspozycje psychiczne wychowanków albo pewne stany społecznego środowiska, w którym żyje. III. Zasady wychowania: 1.Ukierunkowanie działalności wychowawczej na cel. 2.Autorytet i przykład nauczyciela wychowawcy. 3.Partnerstwa i podmiotowego traktowania wychowanka. 4.Tworzenie środowiska wychowawczego (nauczyciel, rodzina, uczeo, organizacje). IV. Metody wychowania 1.Metoda wpływu osobistego: a)metoda wyrażania postawy (autorytet nauczyciela wychowawcy źródłem postaw); b)metoda oddziaływania własnym przykładem; c)metoda wysuwania sugestii; d)metoda oceny; 2.Metody wpływu sytuacyjnego: a)metody karcenia i nagradzania; b)metoda organizowania doświadczeo; c)metoda pełnienia funkcji i roli społecznej; 3.Metody organizowania zespołu: a)metoda samorządności; b)metoda współzawodnictwa; c)metoda umacniania osób (wykorzystad te osoby z zespołu, które z punktu widzenia celów wychowawczych korzystnie oddziaływują na zespół ). 4.Metoda samowychowania: a)określenie wzorów zachowania; b)metoda samokontroli i samooceny; c)metoda dwiczenia siebie w określonych postawach. V. TAKSONOMIA CELÓW WYCHOWANIA: I. Poziom A Uczestnictwo w działaniu B Podejmowanie działania II. Postawy C Nastawienie na działanie
D System działao A Uczestnictwo w działaniu polega na świadomym i uważnym odbieraniu określonego rodzaju bodźców oraz wykonywaniu czynności odpowiadających przyjętej roli, jednak bez wykazywania inicjatywy. Wychowanek ani nie unika danego rodzaju działania, ani też go nie podejmuje z własnej woli, chętnie dostosowuje się do sytuacji. B Podejmowanie działania polega na samorzutnym rozpoczynaniu danego rodzaju działania i wewnętrznym zaangażowaniu w wykonywanie danego rodzaju czynności. Wychowanek nie tylko dostosowuje się do sytuacji, w jakiej się znalazł, ale i organizuje ją w pewien sposób. Jest to jednak postępowanie mało jeszcze utrwalone. C Nastawienie na działanie polega na konsekwentnym wykonywaniu danego rodzaju działania na skutek trwałej potrzeby wewnętrznej i dodatniego wartościowania jego wyników. Wychowanek jest zwolennikiem tego działania i zachęca do niego innych, poglądom jego brak jednak szerszego uogólnienia i pełnej spoistości. D System działao polega na regulowaniu określonego typu działalności za pomocą harmonijnie uporządkowanego zbioru zasad postępowania, z którymi wychowanek identyfikuje się do tego stopnia, że można je uważad za cechy jego osobowości. Wychowanek nie zawodzi nawet w bardzo trudnych sytuacjach, a jego działania oznaczają się skutecznością oraz swoistością stylu. VI. Istota wychowania 1.Wychowanie to ukazanie świata wartości przez ich ujawnianie ( u wychowanka, wychowawcy, innych osób w zdarzeniach i przedmiotach). 2. Wychowanie to wspomaganie samowychowania. 3.Wychowanie to proces wspomagania rozwoju. 4.Wychowanie to współdziałanie z wychowankiem zmierzające do jego niezależności, samodzielności w działaniu i w rozwoju osobistym. 5.Wychowanie to wzajemne wychowawcy i wychowanka kształtowanie systemu wartości. 6.Wychowanie jest sztuką otwartej komunikacji i współdziałania. Stosunek wychowawczy między wychowawcą a wychowankiem to dialog wychowawczy.