NECMOD Prezenacja nowego modelu prognosycznego Kaarzyna Budnik, Michał Gresza, Michał Hulej, Marcin Kolasa, Karol Murawski, Michał Ro, Barosz Rybaczyk, Magdalena Tarnicka NBP, Warszawa 30 czerwca 2008 r. 1
Srukura prezenacji Przesłanki zmiany modelu prognosycznego Srukura modelu NECMOD Główne bloki modelu NECMOD Reakcja modelu na impulsy Podsumowanie 2
Przesłanki zmiany modelu prognosycznego 3
Zmiany w gospodarce po 2004 r. 4
Zmiany insyucjonalne Wejście w srukury Unii Europejskiej i przyspieszenie procesu inegracji z gospodarką europejską Globalizacja i wzmacniający się wpływ szoków globalnych na gospodarkę krajową Doświadczenia ze sraegią bezpośredniego celu inflacyjnego 5
Główne obszary zmian w gospodarce (1) Rynek pracy: Wysoka zmienność sopy bezrobocia i sopy akywności zawodowej przy umiarkowanych zmianach presji płacowej Ruchy migracyjne Rynek mieszkaniowy: Silnie rosnące ceny mieszkań i rosnąca rola kanału mająkowego w kszałowaniu zachowań podmioów gospodarczych Sekor produkcyjny i infrasrukura: Fundusze srukuralne z UE Kurs waluowy: Trend aprecjacyjny, kóremu nie owarzyszyło isone pogorszenie konkurencyjności handlowej 6
Główne obszary zmian w gospodarce (2) Szok nafowy i wzros cen żywności: Silny wzros cen ropy nafowej i cen surowców (w ym rolnych) na rynkach świaowych Reformy fiskalne i zmiany regulacji: Zmiany w sysemie podakowym i sysemie zabezpieczeń społecznych (zrealizowane i oczekiwane) Deregulacja rynku energii Oczekiwania podmioów gospodarczych Nowe wyzwania meodologiczne ESA 95 (przejście z meody kasowej na memoriałową w sekorze finansów publicznych) Obciążenia danych 7
Doświadczenie prognosyczne 8
Króka hisoria korek eksperckich (1) Rachunki narodowe: Dynamika konsumpcji (problemy z szacunkiem dochodów do dyspozycji) Dynamika inwesycji (sposób uwzględnienia funduszy srukuralnych) Spożycie zbiorowe Rynek pracy: Sopa bezrobocia równowagi, zmiany cykliczne i insyucjonalne Poziom akywności zawodowej, zmiany cykliczne i insyucjonalne Dynamika płac Rola migracji Koreky ze względu na obciążenie danych 9
Króka hisoria korek eksperckich (2) Produk poencjalny: Problemy z pomiarem TFP Subsyucyjność kapiału prywanego i publicznego Niski wkład kapiału mieszkaniowego do wzrosu produku poencjalnego Zmiany w poliyce fiskalnej i regulacyjnej: Wpływ zmian podaków i ransferów na rynek pracy i działalność inwesycyjną Wpływ na ceny 10
Srukura modelu NECMOD 11
Dane Źródła oficjalne Podsawowe źródło: rachunki narodowe Rynek pracy: dane BAEL (skorygowane) Sekor finansów publicznych: wg meodologii ESA 95 (spójne z rachunkami narodowymi) Ceny dóbr konsumpcyjnych: wg koszyka CPI Dane finansowe: NBP Szacunki własne Np. inwesycje mieszkaniowe, szeregi kapiału 12
Główne obszary zmian (1) Rozbudowana srona podażowa: Endogeniczne sopy bezrobocia i akywności zawodowej Dezagregacja nakładów na środki rwałe: inwesycje produkcyjne (przedsiębiorsw i publiczne) i mieszkaniowe Ograniczona subsyucyjność pomiędzy kapiałem produkcyjnym prywanym a publicznym Gospodarswa domowe: Wydaki konsumpcyjne i mieszkaniowe wyprowadzone ze spójnego schemau; rynek mieszkaniowy modelowany od srony popyu i podaży Jawne uwzględnienie ransferów z zagranicy w dochodach gospodarsw domowych 13
Główne obszary zmian (2) Zniekszałcające oddziaływanie wydaków i dochodów fiskalnych: Wpływ na rynek pracy (akywność zawodowa, zarudnienie, płace, NAWRU) Wpływ na ceny (kanał koszowy, podaki pośrednie) Oddziaływanie funduszy srukuralnych: Wpływ na inwesycje prywane i publiczne Wpływ na rynek pracy Możliwość zgodnego z konsrukcją modelu uwzględnienia przesunięć kursu równowagi 14
Główne obszary zmian (3) Modyfikacja bloku cen: Nowa definicja inflacji bazowej Uzależnienie cen żywności i energii od czynników zewnęrznych Deflaor warości dodanej jako podsawowy indeks cen producena Wprowadzenie oczekiwań: Równanie inflacji bazowej i deflaora warości dodanej oczekiwania adapacyjne i anycypacyjne Sopy realne deflowane przyszłą (oczekiwaną) inflacją Długookresowe sopy złożeniem oczekiwanych sóp krókookresowych (z koreką o premię za ryzyko) Esymowana funkcja reakcji poliyki pieniężnej 15
Główne bloki modelu NECMOD 16
Sekor produkcyjny (1) Rdzeń: funkcja produkcji Nakład pracy: skorygowana liczba pracujących wg BAEL (koreka ze względu na niepełne uwzględnienie migracji czasowych w danych BAEL) Kapiał produkcyjny: złożenie kapiału przedsiębiorsw i publicznego wg echnologii CES TFP: rend deerminisyczny Poencjalny PKB Wyznaczany z funkcji produkcji Efekywna podaż pracy zamias fakycznego nakładu pracy Długookresowe empo wzrosu ogólnej produkywności czynników wywórczych (TFP) zamias jego krókookresowej dynamiki 17
Sekor produkcyjny (2) gdp KN = fp_rend + 0.67 emp + (1 0.67) kn (*) ( ( ) ( ) ) 1 3 2 3 2 0.7 KN _ P + 0.3 KN G 2 = _ gdppo = fp_rend + 0.67 log [(1 NAWRU ) LF ] + (1 0.67) kn GDP PKB, TFP_TREND łączna wydajność czynników wywórczych, EMP liczba pracujących, KN kapiał produkcyjny neo, KN_P kapiał produkcyjny prywany neo, KN_G kapiał produkcyjny publiczny neo, GDPPOT produk poencjalny, LF liczba akywnych zawodowo, NAWRU sopa bezrobocia równowagi (*) małe liery oznaczają logarymy zmiennych 18
Inwesycje Popy na czynniki wywórcze (1) Dwa ypy inwesycji produkcyjnych: Inwesycje prywane: wyznaczone przez równość krańcowej produkywności kapiału prywanego i koszu jego użykowania Inwesycje publiczne: wydaki inwesycyjne sekora finansów publicznych; w długim okresie z warunku zrównania krańcowej produkywności kapiału prywanego i publicznego Nowy sposób modelowania wpływu funduszy srukuralnych: Fundusze napływające do sekora prywanego: zmniejszenie koszu użykowania kapiału prywanego Fundusze napływające do sekora finansów publicznych: bezpośrednie przełożenie na inwesycje publiczne 19
Popy na czynniki wywórcze (2) Warunek pierwszego rzędu dla inwesycji prywanych: GDP KN 3 0.7 (1 0.67) = KN KP_N 3 RUCC GDP - PKB, KN kapiał produkcyjny neo, KN_P kapiał produkcyjny prywany neo, RUCC realny kosz użykowania kapiału 20
Popy na czynniki wywórcze (3) Inwesycje prywane Δgfcfp = 0.31 (MPC 0.46 + (1 0.11 0.12 ) Δgdp + 0.02 Δ (FINACC 0.35 0.17 4 1 0.17 RUCC ) 1 1 ) + 0.11 Δgfcfp 0.17 0.006 Δ 0.02 4 1 + 0.12 Δgfcfp ( p_oil + s_usd_pln pva ) 0.17 2 Adj.R 2 = 0.03 GFCFP inwesycje w kapiał produkcyjny prywany, MPC krańcowy produk kapiału prywanego, RUCC realny kosz użykowania kapiału, GDP PKB, P_OIL cena ropy, S_USD_PLN kurs USD/PLN, skorygowany o efek konwergencji nominalnej, PVA deflaor warości dodanej, FINACC udział dochodów do dyspozycji przedsiębiorsw w dochodzie narodowym ogółem 21
Popy na czynniki wywórcze (4) Popy na pracę W długim okresie określony odwróconą funkcją produkcji Źródła krókookresowych flukuacji: Akywna poliyka rynku pracy Koszy pracy Efekywna podaż pracy 22
Popy na czynniki wywórcze (5) Popy na pracę emp = 0.09 0.03 ( gdp 0.67 emp (1 0.67) k fp_rend ) 1 + 0.74 Δemp 0.09 1 + (1 0.74 0.02 ( Δlog(WAGE_N 0.04 ALMP_N + 2.05 Δ 1.26 GDPN 0.09 1 ) Δlog(LF 1 (1 + GR_CORP_TR (1 NAWRU )) 1 )/PVA ) Δfp_rend /0.67) Adj.R 2 = 0.62 EMP liczba pracujących, GDP PKB, K kapiał produkcyjny, TFP_TREND posęp echnologiczny, LF liczba akywnych zawodowo, NAWRU sopa bezrobocia równowagi, WAGE_N średnia płaca w gospodarce, GR_CORP_TR efekywna sawka składek społecznych odprowadzanych przez przedsiębiorcę, PVA deflaor warości dodanej bruo, ALMP_N wydaki na akywna poliykę rynku pracy (zarówno publiczne jak i prywane z funduszy UE przeznaczonych na rozwój kapiału ludzkiego), GDPN PKB nominalny 23
Akywność zawodowa Rynek pracy (1) Modelowana w rzech grupach wiekowych ludności: 15-24 la, 25-44 la, oraz powyżej 45 la W dużej mierze zdeerminowana przez zmiany w srukurze wiekowej populacji Ujemny wpływ sopy bezrobocia na akywność zawodową ( efek zniechęcenia ) Uwzględniony wpływ zmian sysemowych w 1997 r. i 1999 r. Negaywny wpływ podaków (w szczególności nałożonych na pracę i konsumpcję) Negaywny wpływ alernaywnych źródeł dochodu (zasiłki, pomoc społeczna, ransfery zarobków od pracujących za granicą) 24
Rynek pracy (2) Akywność zawodowa w grupie wiekowej 15-24 la LF_Y POP_Y 3 1 = 0.74 0.33 UNRATEi 0.02 (1 D99q1) + 0.02 (1 D97q1) + 4 i= 0 0.3 (GR_EMP_TR + GR_PIT_TR + GR_HC_TR ) 0.3 INTAX + + 0.14 minw 0.4 STUDENT 0.04 rr_rem LF_Y akywni zawodowo w grupie 15-24 la, POP_Y populacja w wieku 15-24 la, UNRATE sopa bezrobocia, D99q1 - zmienna konrolująca wpływ zmian w sysemie ubezpieczeń zdrowonych, D97q1 - zmienna konrolująca wpływ zmian w sysemie zasiłków dla bezrobonych, GR_EMP_TR efekywna sawka składek społecznych odprowadzanych przez pracownika, GR_PIT_TR efekywna sawka podaku dochodowego PIT, GR_HC_TR - efekywna sawka ubezpieczenia zdrowonego, INTAX - efekywna sawka podaków pośrednich, MINW relacja płacy minimalnej do średniej płacy w gospodarce, RR_REM relacja ransferów z zagranicy do funduszu płac, STUDENT udział sudenów sudiów dziennych w populacji osób młodych 25
Rynek pracy (3) Akywność zawodowa w grupie wiekowej 15-24 la Δlf_y LF_Y 1 LF_Y 1 2 0.44 = + 0.43 Δlf_y 1 + 0.43 Δlf_y 2 0.16 POP_Y 0.08 0.08 1 POP_Y 1 + (1 0.430.43 0.08 0.08 0.4 ΔSTUDENT 2 ) Δpop_y + 0.13 Δ 0.12 ( wage_n cpi ) Δfp 0.67 + Adj.R 2 = 0.58 LF_Y akywni zawodowo w grupie 15-24 la, POP_Y populacja w wieku 15-24 la, WAGE_N średnia płaca nominalna w gospodarce, CPI wskaźnik inflacji CPI, TFP - łączna wydajność czynników wywórczych, STUDENT udział sudenów sudiów dziennych w populacji osób młodych 26
Rynek pracy (4) Akywność zawodowa w grupie wiekowej 25-44 la LF_M POP_M 3 1 = 0.89 + 0.04 UNRATEi 0.004 (1 D99q1) + 0.002 (1 D97q1) + 4 i= 0 0.1 (GR_EMP_TR + GR_PIT_TR + GR_HC_TR ) 0.1 INTAX + 0.01 rr_nlf_m LF_M akywni zawodowo w grupie 25-44 la, POP_M populacja w wieku 25-44 la, UNRATE sopa bezrobocia, D99q1 - zmienna konrolująca wpływ zmian w sysemie ubezpieczeń zdrowonych w 1999 r., D97q1 - zmienna konrolująca wpływ zmian w sysemie zasiłków dla bezrobonych w 1997r., GR_EMP_TR efekywna sawka składek społecznych odprowadzanych przez pracownika, GR_PIT_TR efekywna sawka podaku dochodowego PIT, GR_HC_TR - efekywna sawka ubezpieczenia zdrowonego, INTAX - efekywna sawka podaków pośrednich, RR_NFL_M oczekiwana sopa zasąpienia podsawowymi świadczeniami społecznymi dla osób nieakywnych w wieku 25 44 laa 27
Rynek pracy (5) Akywność zawodowa w grupie wiekowej 25-44 la Δlf_m = 0.28 0.10 LF_M POP_M 1 1 LF_M POP_M 1 1 + 0.23 0.09 Δlf_m 1 + 0.23 0.09 2 Δlf_m 2 + (1 0.23 0.23 0.09 0.09 2 ) Δpop_m Adj.R 2 = 0.75 LF_M akywni zawodowo w grupie wiekowej 25-44 la, POP_M populacja w wieku 25-44 la 28
Rynek pracy (6) Akywność zawodowa w grupie wiekowej 45+ la LF_O POP_O 3 1 = 0.59 0.30 UNRATEi 0.2 rr_nlf_o 0.02 D07q1 4 i= 0 + 0.006 (1 D97q1) 0.3 (GR_EMP_TR + GR_PIT_TR + GR_HC_TR 0.3 INTAX 0.27 (1 WORK_AGE LF_O akywni zawodowo w grupie 25-44 la, POP_O populacja w wieku 25-44 la, UNRATE sopa bezrobocia, D97Q1 - zmienna konrolująca wpływ zmian w sysemie zasiłków dla bezrobonych w 1997r., GR_EMP_TR efekywna sawka składek społecznych odprowadzanych przez pracownika, GR_PIT_TR efekywna sawka podaku dochodowego PIT, GR_HC_TR - efekywna sawka ubezpieczenia zdrowonego, INTAX - efekywna sawka podaków pośrednich nałożona na produky, RR_NFL_O oczekiwana sopa zasąpienia podsawowych świadczeń społecznych dla nieakywnych w wieku 45+ la, RR_RELIEF_KIND sopa zasąpienia świadczeń publicznych w naurze, WORK_AGE relacja liczby akywnych w wieku 45-65 la do liczby akywnych 45+ la, obrazująca efek sarzenia się ej grupy demograficznej ) 0.04 rr_relief_kind ) 29
Rynek pracy (7) Akywność zawodowa w grupie wiekowej 45+ la Δlf_o LF_O 1 LF_O 1 2 0.14 = + 0.15 Δlf_o 1 + 0.15 Δlf_o 2 0.12 POP_O 0.13 0.13 1 POP_O 1 + (1 0.15 0.15 0.03 0.13 0.13 0.05 Δrr_nlf_o 2 ) Δpop_o 0.01 (I99q1+ 0.00 I99q2 + I99q3) + Adj.R 2 = 0.55 LF_O akywni zawodowo w grupie 45+ la, POP_O populacja w wieku 45+ la, RR_NLF_O oczekiwana sopa zasąpienia podsawowymi świadczeniami społecznymi dla osób nieakywnych w wieku powyżej 45 la 30
Rynek pracy (8) Równanie płac Relacje koinegrujące wyprowadzone z modelu negocjacji płacowych, Warunki pierwszego rzędu dla maksymalizacji użyeczności pracownika z orzymanego wynagrodzenia oraz zysku przedsiębiorswa, przedsawione przez dwie oddzielne relacje koinegrujące, inerpreowane jako krzywa płac i krzywa cen Krzywa cen obrazuje decyzje przedsiębiorsw o cenach, płacach i zarudnieniu Krzywa płac przedsawia związek między pożądaną realną płacą pracowników a ich rzeczywisym dochodem z pracy Sopa bezrobocia równowagi NAWRU Sopa bezrobocia, dla kórej spełnione są obie relacje koinegrujące, zn. spełnione są oba warunki maksymalizacji 31
Rynek pracy (9) Równanie (krzywa) płac wage_n 1 = 5.42 + fp_rend + cpi 0.5 INTAX 1.05 UNRATE 0.67 + 0.11 rr_unemp + 0.5 (GR_PIT_TR + GR_HC_TR + GR_EMP_TR 0.5 GR_CORP_TR WAGE_N średnia płaca nominalna bruo w gospodarce, TFP_TREND łączna wydajność czynników wywórczych, CPI indeks cen owarów i usług konsumpcyjnych, GR_EMP_TR efekywna sawka składek społecznych odprowadzanych przez pracownika, GR_PIT_TR efekywna sawka podaku dochodowego PIT, GR_HC_TR - efekywna sawka ubezpieczenia zdrowonego, GR_CORP_TR efekywna sawka składek społecznych odprowadzana przez pracodawcę, INTAX - efekywna sawka podaków pośrednich, UNRATE sopa bezrobocia, RR_UNEMP oczekiwana sopa zasąpienia dla bezrobonych, RR_REM relacja ransferów z zagranicy do funduszu płac, POP_Y populacja w wieku 15-24 la, POP populacja ogółem, MINW relacja płacy minimalnej do średniej płacy w gospodarce POP_Y 0.18 rr_rem + 0.52 POP minw ) 32
Równanie (krzywa) cen: Rynek pracy (10) pva = 3.33 + 0.67 ulcna + 0.11 D04Q2 + (10.67) (pimp + GR_TAR_TR ) + PVA deflaor warości dodanej, ULCNA jednoskowe koszy pracy poza rolnicwem indywidualnym, PIMP ceny dóbr imporowanych, GR_TAR_TR efekywna sawka ceł imporowych 33
Rynek pracy (11) Równanie płac Δwage_n = 0.044 (wage_n + 0.67 Δwage_n 0.11 0.46 Δ(UNRATE 0.20 0.02 1 1 wage_n + (1 0.67 ) Δcpi ) 0.047 (pva ) 0.046 (I99q1 I99q2) 0.01 0.11 1 0.03 1 1 pva + (1 0.67 ) Δ(gdp 0.11 1 ) empna ) Adj.R 2 = 0.81 WAGE_N średnia płaca nominalna bruo w gospodarce, PVA deflaor warości dodanej, CPI indeks cen konsumpcyjnych, GDP PKB, EMPNA zarudnienie poza rolnicwem, UNRATE sopa bezrobocia 34
35 Rynek pracy (12) NAWRU ( ) ) rr_rem 0.18 5.38 3.33/0.67 fp_rend 1) (1/0.67 ) k 0.67)(lf (1 LF EMP_A ) pva GR_TAR_TR (pimp 0.67 0.67 1 minw POP POP_Y 0.52 rr_unemp 0.11 ) GR_CORP_TR GR_EMP_TR GT_HC_TR (GR_PIT_TR 0.5 ) INTAX 0.5 D04Q2 (0.11/0.67) pva ((cpi 1.05) 0.67 (1 NAWRU 1 + + + + + + + + + + + + + + + + =
Wydaki gospodarsw domowych (1) Dochody do dyspozycji (szacunek własny): jawne uwzględnienie ransferów z zagranicy (źródło: DS NBP) Wydaki na konsumpcję lub inwesycje mieszkaniowe Modelowanie wydaków gospodarsw domowych, wyprowadzone z eorii cyklu życia i dochodu permanennego Dochód permanenny przybliżany kombinacją liniową dochodów do dyspozycji i mająku Mająek = Kapiał prywany produkcyjny + Kapiał mieszkaniowy + Dług publiczny + Akywa zagraniczne neo Inwesycje mieszkaniowe modelowane z funkcji podaży, a deflaor cen mieszkań z funkcji popyu - zapewnia o szybszą reakcję cen niż wolumenu inwesycji na impuls popyowy 36
Wydaki gospodarsw domowych (2) Spożycie indywidualne gospodarsw domowych: conp * = 0.28 + 0.90 yd + (1 0.90) wealh 0.31 I_3MR_CPI Δconp = 0.01 0.10 (conp 0.00 0.04 1 conp 1 ) + 0.13 Δyd 0.04 0.13 Δ(I_3MR_CPI) 0.09 Adj.R 2 = 0.28 J sa = 0.04 CONP spożycie indywidualne gospodarsw domowych, YD realny dochód do dyspozycji gospodarsw domowych, I_3MR_CPI realna 3-miesięczna sopa procenowa (deflowana inflacją CPI w przyszłym okresie), WEALTH mająek gospodarsw domowych 37
Wydaki gospodarsw domowych (3) Inwesycje mieszkaniowe modelowane z równania podaży: gfcf_h * gdp_po = 3.36 + 0.27 (pgfcf_h pva ) Δgfcf_h = 0.62 Δgdp_po 0.20 0.26 (gfcf_h 0.08 1 + 0.22 Δgfcf_h 0.13 gfcf_h 1 1 + (1 0.62 0.22 ) Δgfcf_h ) + 0.13 I02Q2 0.23 I02Q3 0.16 I03Q4 0.04 0.20 0.05 0.13 0.05 2 + Adj.R 2 = 0.61 GFCF_H nakłady bruo na inwesycje mieszkaniowe, GDP_POT produk poencjalny, PGFCF_H ceny akywów mieszkaniowych, PVA deflaor warości dodanej 38
Wydaki gospodarsw domowych (4) Deflaor cen mieszkań- modelowany z funkcji popyu (zrównanie krańcowej użyeczności z posiadania mieszkania z realnym koszem jego użykowania) k_h * = 0.56 + conp 0.31 ( rucc _ h) Δpgfcf_h = 0.80 Δpgfcf_h 0.07 1 0.13 D 4 DISC_H 0.05 + (1 0.80 0.07 + I_H ) Δcpi 1 0.12 (k_h 0.04 PGFCF_H PGFCF_H 1 5 1 1 k_h 1 ) + 0.26 GAP 0.11 + Adj.R 2 = 0.81 PGFCF_H ceny akywów mieszkaniowych, CPI indeks cen owarów i usług konsumpcyjnych, K_H zasób kapiału mieszkaniowego, GAP luka popyowa, DISC_H sopa deprecjacji kapiału mieszkaniowego, I_H oprocenowanie kredyów mieszkaniowych, RUCC_H realny kosz użykowania kapiału mieszkaniowego 39
Ceny (1) Ceny dóbr konsumpcyjnych: Nowa miara inflacji bazowej (CPI bez cen żywności oraz cen nośników energii) Wyróżnione i odrębnie modelowane Ceny żywności Ceny nośników energii Ceny producena: Deflaor warości dodanej główny indeks cen producena, podsawa do wyznaczenia relaywnych cen Deflaor PKB do uzyskiwania nominalnego PKB 40
Ceny (2) Ceny bazowe: corecpi = 4.11+ 0.66 ulcna BS_TREND + GR_VAT_TR + (10.66 ) (pimp_core + GR_GAM_TR + GR_TAR_TR ) + + GR_EXT_REST_TR CORECPI indeks cen dóbr konsumpcyjnych z wyłączeniem cen nośników energii i cen żywności, ULCNA jednoskowe koszy pracy poza rolnicwem indywidualnym, PIMP_CORE ceny dóbr imporowanych z wyłączeniem cen ropy i gazu, BS_TREND rend (od 2002q3 sała), GR_TAR_TR efekywna sawka ceł imporowych, GR_VAT_TR efekywna sawka opodakowania dla podaku VAT, GR_GAM_TR - efekywa sawka opodakowania dla podaku od gier losowych, GR_EXT_REST_TR - efekywa sawka opodakowania dla pozosałych (bez dóbr związanych z energią) podaków akcyzowych 41
Ceny (3) Ceny bazowe: Δcorecpi = ( 1 0.54 0.360.043) 0.01 0.05 0..08 0.024 (corecpi 0.01 1 0.01 1+ corecpi 1 4 1 + (10.66) 0.043 Δ(pimp_core 1 i=2 INF_TARGET ) + 0.54 Δcorecpi 0.05 i 1 1 4 1 + + 0.36 Δcorecpi 0.08 + 1 + GR_TAR_TR ) + 0.66 0.043 Δulcna Adj.R 2 = 0.98 J sa = 0.14 CORECPI indeks cen dóbr konsumpcyjnych z wyłączeniem cen nośników energii i cen żywności, INF_TARGET cel inflacyjny, PIMP_CORE ceny dóbr imporowanych z wyłączeniem cen ropy i gazu, GR_TAR_TR efekywna sawka ceł imporowych, ULCNA jednoskowe koszy pracy poza rolnicwem indywidualnym, 42
Ceny (4) Deflaor warości dodanej: Deflaor PKB = deflaor warości dodanej skorygowany o podaki pośrednie neo, pva = 3.33 + 0.67 ulcna + 0.11 D04Q2 + (10.67) (pimp + GR_TAR_TR ) + PVA deflaor warości dodanej, ULCNA jednoskowe koszy pracy poza rolnicwem indywidualnym, PIMP ceny dóbr imporowanych, GR_TAR_TR efekywna sawka ceł imporowych 43
Ceny (5) Deflaor warości dodanej: Deflaor PKB = deflaor warości dodanej skorygowany o podaki pośrednie neo Δpva τ = ( 10.26 0.330.25) 0.02 0.02 + 0.26 Δpva 0.04 1 0.02 0.04 + (10.67) 0.25 Δ 1 0.02 + + 0.33 Δpva 1 4 + 1 1 =2 ΙΝF_ΤΑRGΕΤ i ( pimp + GR_TAR_TR ) + 0.67 0.25 Δulcnaτ 1 4 1 0.023 (pva 0.01 1 pva 1 ) + Adj.R 2 = 0.66 J sa = 0.16 PVA deflaor warości dodanej, INF_TARGET cel inflacyjny, PIMP ceny dóbr imporowanych, GR_TAR_TR efekywna sawka ceł imporowych, ULCNA jednoskowe koszy pracy poza rolnicwem indywidualnym 44
Ceny (6) Ceny żywności: foodcpi = 2.08 + 0.49 (p_food + 0.49 GR_VAT_TR + s_usd_pln ) + (1 0.49) corecpi FOODCPI indeks cen żywności, CORECPI indeks cen dóbr konsumpcyjnych z wyłączeniem cen nośników energii i cen żywności, P_FOOD indeks świaowych cen surowców rolnych, S_USD_PLN kurs USD/PLN skorygowany o efek konwergencji nominalnej 45
Ceny (7) Ceny żywności: Δfoodcpi = 0.54 Δfoodcpi 0.13 + 0.41 Δcorecpi + (1 0.54 0.41 ) Δ(p_food 0.13 0.14 1 0.14 1 1 0.084 (foodcpi 0.04 + s_usd_pln 1 ) 1 foodcpi 1 ) + Adj.R 2 = 0.57 FOODCPI indeks cen żywności, CORECPI indeks cen dóbr konsumpcyjnych z wyłączeniem cen nośników energii i cen żywności, P_FOOD indeks świaowych cen surowców rolnych, S_USD_PLN kurs USD/PLN skorygowany o efek konwergencji nominalnej 46
Ceny (8) Ceny nośników energii enercpi = 2.1+ 0.45 (p_ener + (1 0.45) (corecpi + s_usd_pln GR_EXT_REST_TR + GR_VAT_TR ) ) + GR_EXT_ENER_TR ENERCPI indeks cen nośników energii, CORECPI indeks cen dóbr konsumpcyjnych z wyłączeniem cen nośników energii i cen żywności, P_ENER indeks świaowych cen surowców energeycznych, S_USD_PLN kurs USD/PLN skorygowany o efek konwergencji nominalnej, GR_EXT_REST_TR efekywna sawka opodakowania akcyzą pozosałe dobra, GR_EXT_ENER_TR efekywna sawka opodakowania akcyzą -nośniki energii Ceny żywności i nośników energii są korygowane ekspercko w horyzoncie projekcji 47
Ceny (9) Ceny nośników energii: Δenercpi = 0.45 Δenercpi 0.12 0.071 (enercpi 0.03 enercpi + (10.45 ) ΔGR_EXT_ENER 0.12 1 1 + (10.45 0.063 ) Δ(corecpi 0.12 1 ) + 0.062 Δ(p_ener + s_usd_pln ) 0.02 0.02 + 0.037 I98q1 0.01 GR_EXT_REST_TR ) Adj.R 2 = 0.40 ENERCPI indeks cen nośników energii, CORECPI indeks cen dóbr konsumpcyjnych z wyłączeniem cen nośników energii i cen żywności, P_ENER indeks świaowych cen surowców energeycznych, S_USD_PLN kurs USD/PLN skorygowany o efek konwergencji nominalnej, GR_EXT_REST_TR efekywna sawka opodakowania akcyzą pozosałe dobra, GR_EXT_ENER_TR efekywna sawka opodakowania akcyzą -nośniki energii 48
Sekor zewnęrzny (1) Wolumen eksporu ujęcie podażowe w długim okresie, popyowe w krókim: Ekspor funkcją relaywnych cen eksporu, PKB poencjalnego oraz popyu zewnęrznego Wolumen imporu ujęcie popyowe Impor funkcją relaywnych cen imporu, PKB, popyu wewnęrznego (przeważonego imporochłonnością) 49
Sekor zewnęrzny (2) Wolumen eksporu (gdp_exp gdp_po ) = 0.57 (pexp pva + 0.07 D05q2 1.50 ) + 0.01 + GDP_EXP wolumen eksporu, GDP_POT produk poencjalny, PEXP deflaor eksporu, PVA krajowy deflaor warości dodanej, rend związany z posępującą inegracją gospodarki polskiej 50
Sekor zewnęrzny (3) Wolumen eksporu Δ(gdp_exp gdp_po ) = 0.24 ((gdp_exp 0.07 (gdp_exp + 1.91 ( Δgdp_ex 0.88 1 gdp_po 1 gdp_po 1 ) ) + 1 ) + 0.005) + 0.03 I05q2 + 0.01 0.02 Adj.R 2 = 0.26 GDP_EXP wolumen eksporu, GDP_POT produk poencjalny, GDP_EXT produk zagraniczny, 51
Sekor zewnęrzny (4) Wolumen imporu (gdp_imp gdp ) = 0.33 log(pimp_core (1+ GR_TAR_TR )/PVA ) + 0.01 1.55 GDP_IMP wolumen imporu, GDP PKB, PIMP_CORE ceny dóbr imporowanych bez ropy i gazu, GR_TAR_TR efekywna sawka ceł, PVA deflaor warości dodanej, rend związany z posępującą inegracją gospodarki polskiej 52
Sekor zewnęrzny (5) Wolumen imporu Δ(gdp_imp gdp ) = 0.01 0.07 ((gdp_imp (gdp_imp gdp 0.4 + 1.15 Δlog( 0.21 GFCF ) + 0.19 Δlog(PIMP_CORE 0.12 0.04 1 1 ) 1 gdp ) + + 0.2 CONP + 0.4 1/0.67 TFP_TREND 1 GDP_EXP (1+ GR_TAR_TR) /PVA ) ) + Adj.R 2 = 0.47 GDP_IMP wolumen imporu, GDP PKB, GFCF nakłady bruo na środki rwałe ogółem, CONP spożycie indywidualne, GDP_EXP wolumen eksporu, TFP_TREND łączna wydajność czynników wywórczych, PIMP_CORE ceny dóbr imporowanych bez ropy i gazu, GR_TAR_TR efekywna sawka ceł, PVA deflaor warości dodanej 53
Sekor zewnęrzny (6) Ceny eksporu i imporu: według koncepcji dawca cen biorca cen pexp = 0.35(pva_ex + s_neer ) + (10.35)pva 3.20 Δpexp = 0.21(pexp 0.09 0.07 1 + 0.31 Δ(pva_ex pexp 1 ) + s_neer ) + (10.31) Δpva Adj.R 2 = 0.37 PEXP ceny eksporu, GDP produk, PVA_EXT deflaor warości dodanej zagranicą, S_NEER nominalny efekywny kurs waluowy skorygowany o efek konwergencji nominalnej, PVA krajowy deflaor warości dodanej, GDP_POT produk poencjalny w Polsce, GDP_EXT_POT zagraniczny produk poencjalny 54
Sekor zewnęrzny (7) Ceny eksporu i imporu: według koncepcji dawca cen biorca cen pimp_core = 0.54 (pva_ex + s_neer ) + (10.54) p_va 5.28 Δpimp_core = 0.22(pimp_core 0.10 + 0.36 0.09 Δ(pva_ex 1 + s_neer pimp_core 1 ) ) + (1 0.36 0.09 ) Δpva Adj.R 2 = 0.34 PIMP_CORE ceny imporu bez ropy i gazu, PVA_EXT deflaor warości dodanej zagranicą, S_NEER nominalny efekywny kurs waluowy skorygowany o efek konwergencji nominalnej, PVA krajowy deflaor warości dodanej, GDP_POT produk poencjalny w Polsce, GDP_EXT_POT produk poencjalny zagranicą 55
Kurs nominalny: Sekor zewnęrzny (8) s_neer = pva pva_ex 0.25 NFA_GDP 0.6 (gdp_po 1 1.28 (I_3MR_PVA + 9.11 0.06 D04q2 0.06 D06q3 gdp_ex_po 1 ) + I_3MR_EXT 1 ) + S_NEER nominalny efekywny kurs waluowy, PVA deflaor warości dodanej, PVA_EXT zagraniczny deflaor warości dodanej bruo, GDP_POT produk poencjalny, GDP_EXT_POT zagraniczny produk poencjalny, I_3MR_PVA realna 3 miesięczna sopa procenowa (deflowana deflaorem warości dodanej bruo), I_3MR_EXT zagraniczna realna sopa procenowa, NFA_GDP relacja akywów zagranicznych neo do PKB 56
Kurs nominalny: Sekor zewnęrzny (9) Δs_neer = 0.27 (s_neer 0.37 Δ(gdp_po 1.12 0.06 s_neer 0.64 Δ(I_3MR_PVA 0.97 1 gdp_ex_po 1 ) + 0.51 Δ(pva 0.51 ) + I_3MR_EXT ) pva_ex ) + Adj.R 2 = 0.13 J sa = 0.01 S_NEER nominalny efekywny kurs waluowy, PVA deflaor warości dodanej, PVA_EXT zagraniczny deflaor warości dodanej bruo, GDP_POT produk poencjalny, GDP_EXT_POT zagraniczny produk poencjalny, I_3MR_PVA realna 3 miesięczna sopa procenowa (deflowana przyszłym deflaorem warości dodanej bruo), I_3MR_EXT zagraniczna realna sopa procenowa 57
Kurs równowagi (s_reer*): Sekor zewnęrzny (10) Modelowany explicie zgodnie z koncepcją fundamenalnego kursu równowagi (FEER), por. Rubaszek (2005) Wyprowadzony z długookresowych relacji bloku zewnęrznego, przy zadanych długookresowych proporcjach makroekonomicznych (pozosałe zmienne z * ) * exp{ 0.35 (1 + 0.57) s _ reer 1.50 + 0.01 + 0.07 D05q2 3.20 (1 + 0.57) + 0.6 0.35 (1 + 0.57) ( gdp _ po gdp _ ex _ po) } = * = exp{ 0.54 (1 0.33) s _ reer 1.55 + 0.01 5.27 (1 0.33) + 0.6 0.54 (1 0.33) ( gdp _ po gdp _ ex _ po) 0.33 gr_ ar_ r} * 0.062+ 0.026 * * * ( PIMP _ OILGAS _ R ) CAB _ INC _ GDP CAB _ TRANS _ GDP + CAB _ GDP Cel: Możliwość wprowadzenia korek średniookresowej ścieżki kursu w sposób spójny ze srukurą modelu Wzbogacenie możliwości symulacyjnych S_REER realny efekywny kurs waluowy, GDP_POT produk poencjalny w Polsce, GDP_EXT_POT produk poencjalny zagranicą, GR_TAR_TR sawka efekywna ceł, PIMP_OILGAS_R relaywne ceny imporowanych surowców, CAB_INC_GDP saldo dochodów do PKB, CAB_TRANS_GDP saldo ransferów do PKB, CAB_INC_GDP saldo obroów bieżących do PKB, * oznacza poziomy równowagi 58
Sopy procenowe (1) Wszyskie realne sopy procenowane deflowane przyszłą inflacją Długookresowe sopy procenowe: Złożenie oczekiwanych krókookresowych sóp Koreka o premię za ryzyko (syuacja sekora finansów publicznych, oczekiwania inflacyjne) I_5Y = 0.06 I_3M + (1 0.06) I_5Y + 1 0.01 0.15 G_BALANCE_ GDP 0.00 0.05 Adj.R 2 = 0.94 J_sa = 0.23 I_5Y 5 lenia sopa procenowa, I_3M 3 miesięczna sopa procenowa, G_BALANCE_GDP relacja salda sekora finansów publicznych do PKB 59
Sopy procenowe (2) Krókookresowe sopy procenowe: Esymowana reguła Taylora I_3M = 0.88 I_3M 0.00 + 0.99 (INF 0.07 1 + 1 + (1 0.88) (I_3MR_EQ + 1 4 0 i=3 INF_TARGET i INF ) + 0.59 GAP ) 0.05 + 1 + Adj.R 2 = 0.98 J_sa = 0.33 I_3M 3 miesięczna sopa procenowa, I_3M_EQ realna sopa w równowadze długookresowej, INF inflacja CPI, INF_TARGET cel inflacyjny, GAP luka popyowa 60
Reakcja modelu na impulsy 61
Impuls monearny Wzros sopy procenowej o 1 pk. proc. na 1 kw. W kolejnych okresach sopa kszałuje się zgodnie z esymowaną regułą Taylora. 0.05 Impuls monearny - Inflacja 0.04 Impuls monearny - Wzros PKB 0.02 odchylenie od rozw. bazowego w pp 0-0.05-0.1-0.15-0.2 Czer.'08 (nieoczek.) -1 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 laa odchylenie od rozw. bazowego w pp 0-0.02-0.04-0.06-0.08-0.1-0.12-0.14 Czer.'08 (nieoczek.) -1 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 laa 62
Impuls kursowy 10% aprecjacja na 1 kw. W kolejnych okresach kurs kszałuje się zgodnie z równaniem. Reguła Taylora włączona. 0.8 Impuls kursowy - Inflacja 0.4 Impuls kursowy - Wzros PKB odchylenie od rozw. bazowego w pp 0.6 0.4 0.2 0-0.2-0.4-0.6-0.8-1 -1.2 Czer.'08 (nieoczek.) -1 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 laa odchylenie od rozw. bazowego w pp 0.3 0.2 0.1 0-0.1-0.2-0.3-0.4 Czer.'08 (nieoczek.) -1 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 laa 63
Impuls fiskalny Obniżenie wydaków bieżących sfp (w części zakupy dóbr i usług) o 1% PKB na 1 kw. Od kolejnego okresu wydaki wracają na sarą ścieżkę (wzros o 1% PKB) a nasępnie kszałują się zgodnie z równaniem modelu. Reguła Taylora włączona. 0.15 Impuls fiskalny - Inflacja 1.5 Impuls fiskalny - Wzros PKB odchylenie od rozw. bazowego w pp 0.1 0.05 0-0.05-0.1-0.15-0.2 Czer.'08 (nieoczek.) odchylenie od rozw. bazowego w pp 1.0 0.5 0.0-0.5-1.0 Czer.'08 (nieoczek.) -0.25-1 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 laa -1.5-1 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 laa 64
Podsumowanie 65
Cechy ogólne modelu NECMOD Odzwierciedla ewolucję gospodarki w osanich laach (i inencjonalnie, akże w nadchodzących), a akże bogasze doświadczenie prognosyczne zespołu Odwołuje się do szeregu analiz i badań okołomodelowych Zachowany hybrydowy charaker modelu i jego sabilność długookresowa Rozbudowanie i uszczegółowienie srony podażowej gospodarki (produk poencjalny, sopa bezrobocia równowagi, sopa akywności równowagi, kurs równowagi) Oczekiwania modelowane explicie Poencjalne możliwości symulacyjne, pozwalające uzyskać odpowiedzi na wiele akualnych pyań (efek zmian fiskalnych, funduszy srukuralnych, emigracji) 66
Cechy prognosyczne modelu NECMOD Możliwość budowania spójniejszego i bardziej kompleksowego sory do scenariuszy projekcyjnych Mniej inwazyjne i bardziej spójne koreky eksperckie Możliwość usprawnienia procesu prognosycznego Większa elasyczność modelu pod względem ćwiczeń prognosycznych i symulacyjnych Wbudowanie części korek eksperckich z osanich la i/lub rozbudowa kryycznych bloków Akualizacja równań o dane z 2007 r. 67