Referat przedstawiony na spotkaniu zespołu przedmiotowego nauczycieli naucz. zintegrowanego.

Transkrypt

1 Referat przedstawiony na spotkaniu zespołu przedmiotowego nauczycieli naucz. zintegrowanego. Dysleksja to specyficzne trudności w nauce czytania i pisania u dzieci o prawidłowym rozwoju umysłowym, u których współwystępują zaburzenia funkcji percepcyjnomotorycznych, zaangażowanych w proces nabywania tych umiejętności. W praktyce, jak i w literaturze używa się terminu dysleksja w znaczeniu szerokim. Spotyka się termin dysortografia jako trudności w pisaniu, przejawiające się popełnianiem różnego rodzaju błędów, w tym ortograficznych przy jednoczesnej znajomości reguł ortograficznych, a dysgrafia to zniekształcenie strony graficznej pisma. Objawy dysleksji w pisaniu: - trudności w pisaniu ze słuchu, - mylenie liter b-p, d-b, d-g, u-n, m-w, n-w, s-z, dz-c, sz-s, o-a, ł-l, e-ę, - trudności w pisaniu wyrazów ze zmiękczeniami, dwuznakami, głoskami tracącymi dźwięczność, - nie różnicowanie e-en-em, ą- om- on, - opuszczanie drobnych elementów liter, gubienie liter, opuszczanie końcówek i cząstek wyrazów, - przestawianie liter w wyrazach, - przestawianie szyku dyktowanych wyrazów, - błędy ortograficzne (ó-u, rz-ż, ch-h) wynikające ze słabszej pamięci wzrokowej, - zniekształcanie graficznej strony pisma, - wolne tempo pisania. Objawy dysleksji w czytaniu: - wolne tempo, - błędy w czytaniu (zmiana liter, opuszczanie liter, zmiana brzmienia, nieprawidłowe odczytywanie całych wyrazów), - trudności we właściwej intonacji czytanego tekstu, - trudności w zrozumieniu treści przeczytanego tekstu (zbytnia koncentracja na technice obniża zrozumienie), - rozpoznawanie napisów po cechach przypadkowych (zgadywanie), - opuszczenie całego wiersza, - zmiana kolejności liter i wyrazów, - niechęć do czytania, zwłaszcza głośnego. Objawy dysleksji w nauce innych przedmiotów: - trudności w rysowaniu( np. błędne rozplanowanie rysunku, zbyt silne lub zbyt słabe naciskanie ołówka, błędny kierunek odwzorowywania), - trudności w nauce języków obcych( rozbieżność między wymową a pisownią wyrazów), - trudności w uczeniu się pamięciowym (tabliczka mnożenia, nauka wierszy, ciągi słowne, np. nazwy miesięcy, dni tygodnia), - trudności w nauce geografii (niewłaściwa orientacja w stronach świata), - trudności w nauce geometrii (np. trudności w różnicowaniu kształtów, zakłócenia orientacji i wyobraźni przestrzennej itp.), - trudności występujące na lekcjach wychowania fizycznego (błędne rozumienie instrukcji ćwiczeń spowodowane słabą orientacją w schemacie ciała i przestrzeni, obniżona sprawność ruchową).

2 Symptomem charakterystycznym dla dyslektyka jest nierównomierna koncentracja uwagi i wolne tempo pracy ( nienadążanie na klasówkach i dyktandach za tempem klasy) oraz błędy w pisaniu, które ujawniają przezwyciężone wady wymowy. Zinstytucjonalizowane formy pomocy. 1. Pomoc nauczyciela i pedagoga szkolnego ( indywidualizacja wymagań). 2. Zespoły korekcyjno- kompensacyjne w szkole( terapia pedagogiczna w grupie). 3. Poradnie psychologiczno- pedagogiczne i poradnie Polskiego Towarzystwa Dysleksji ( diagnoza i terapia pedagogiczna indywidualna lub grupowa, dzieci i młodzieży). 4. Klasy terapeutyczne w masowych szkołach podstawowych. 5. Oddziały dłuższego pobytu i intensywnej terapii. Formy ćwiczeń w czytaniu: W pracy z dzieckiem należy stosować następujące formy ćwiczeń: czytanie całościowe sylab i wyrazów, czytanie wyrazów, zdań i tekstów sylabami, czytanie naprzemienne sylab, wyrazów i zdań tzn. nauczyciel czyta na przemian z dzieckiem jedną sylabę czyta dziecko, drugą nauczyciel, podobnie z wyrazami lub zdaniami, czytanie z przesłoną ( w okienku), czytanie chóralne, ćwiczenia w rozumieniu czytanego tekstu. Formy ćwiczeń w pisaniu: Ćwiczenia w pisaniu powinny następować po ćwiczeniach czytania i obejmować ten sam materiał dydaktyczny (opracowane sylaby, wyrazy czy zdania powinny być następnie przepisane, napisane z pamięci lub ze słuchu). Od początku i przez cały okres ćwiczeń należy zwracać uwagę na prawidłowość kierunku kreślenia liter, zwłaszcza owali (odwrotnie do ruchu wskazówek zegara, rozpoczynając od miejsca 2 na tarczy). Przy wprowadzaniu nowych liter należy stosować wzory sprzyjające ich połączeniu. Nie należy zbyt długo pracować na pojedynczych literach, ponieważ sprzyja to utrwalaniu nawyków literowania, głoskowania przy czytaniu i pisaniu. Wdrażać dziecko do autokontroli (przez stałe zastanawianie się nad poprawnością zapisu i sprawdzanie tej poprawności). Wszystkie błędy powinny być poprawione. Najwłaściwszy sposób to wymazywanie błędów, dlatego w początkowym okresie nauki wskazane jest pisanie ołówkiem. Prawidłowa postawa przy pisaniu, zwłaszcza ułożenie ręki u dzieci leworęcznych(tzn. przedramię, dłoń i narzędzie pisarskie powinny znajdować się w jednej linii poniżej linii pisma). Ćwiczenia w pisaniu nie mogą trwać zbyt długo. Należy stosować: - zasadę stopniowania trudności, - zasadę indywidualizacji, - zasadę systematyczności.

3 Przykłady ćwiczeń: ( z warsztatów metodycznych Jak pomóc dziecku dyslektycznemu w czasie zajęć nauczania zintegrowanego r.) I. Ćwiczenia słuchu fonematycznego np. praca z rymem, układamy rym do swojego imienia: Agata sałata Danuta nuta Marek zegarek Obrazek- 6 wyrazów rymujących się z wyrazem skóra- dziura, pióra, kura, chmura, góra, fura. Wyliczanki( logorytmika) np. Jedna deska, dwie deski Nie słuchajcie Tereski (połączyć recytację z ruchem) Jeden, dwa Janek ma ( przytup) 3 i 4 smaczne sery (pstrykanie) 1,2, 1,2 pewna pani miała psa 3 i 4, 3 i 4 pies ten dziwne ma maniery (dodajemy ruch) itd. Ćwiczenie Spacer wróbelka, nauczyciel czyta tekst o spacerującym wróbelku, dzieci rysują drogę wróbelka ( prace dzieci wywieszamy). Ćwiczenia- łączenie recytacji z ruchem ( tekst dla dzieci większa czcionką ARIAL) Literka B ( można w tekście wykolorować literkę -b-) B jest pękate ( pstryk, pstryk) Jak z balony ( pstryk, pstryk) Lubi balony ( klaśnięcie) Cukry, balony( tup, tup) Ryby, budynie i bombonierki( pstryk, pstryk) Bulion, buraki ( klaśnięcie) Bób i cukierki (tup, tup) II. Ćwiczenia analizatora kinestetyczno- ruchowego pląsy tańce zabawy ruchowe Literatura: Ruch i piosenka dla najmłodszych - M. Bogdanowicz ( ćwiczy orientację w przestrzeni, koordynacje ruchową)

4 Metoda Denisona- ruch, to gimnastyka mózg Leniwe ósemki( Denisona) może powstać obrazek Np. Rysujemy chmurkę, wydzierają motylka i naklejają go na chmurkę III. Ćwiczenia analizatora wzroku Tangramy - układanki z figur geometrycznych Puzzle, układanki, Kostki do gry- to trening pamięci. Jeden rzut kostką- dziecko mówi jaka jest liczba oczek, Drugi rzut dwoma kostkami- szybko zasłaniamy kostki dzieci muszą podać sumę lub jakie były kształty na kostkach. Obrazek Dzieci rysują obrazek pod dyktando nauczyciela, który używa zwrotów: za (płotem), pod, nad, obok Kaligram np. rysunek drzewa z wyrazów. ŁMS- łańcuchowa metoda skojarzeń Dzieci mają 5 wyrazów np. wicher, pasażer, kuchnia, helikopter, wziął się i układają głupie zdania np. Z kuchni wypadł wicher, który wziął się z helikopterem za bary, w którym był pasażer. ( Najlepiej zaczynać od wyrazów o jednej trudności ortograficznej, np. -ó-) Kolor w nauczaniu ortografii Ustalenie zapisu trudnych wyrazów lub liter kolorowo np. Ubieramy się balowo Ó różowe od dziś będzie, a niebieskie RZ - będzie. Ż zielone niezawodnie H brązowe, bardzo modnie. Prawda, czy fałsz? Lubię czytać i pisać. Nosy są do patrzenia. Syn jest moją córką. Koń ma 3 nogi. Czytanie ze zrozumieniem wg B Wrocławskiego

5 Rysowane wierszyki wg W. Szymanówny Toczę kule 3, czy pomożesz mi. Bałwan stoi już, kapelusz mu włóż. Są to tylko niektóre przykłady ćwiczeń dla dzieci dyslektycznych lub o duży stopniu ryzyka dysleksji. Więcej informacji na w/w tematy można uzyskać w następującej literaturze: - Ryzyko dysleksji M. Bogdanowicz - Przezwyciężanie trudności w czytaniu i pisaniu. Terapia pedagogiczna H. Pętlewska - Pokonujemy trudności w czytaniu i pisaniu - T. Opolska - Moje dziecko jest dyslektyczne - M. Dąbrowska - czasopismo Życie Szkoły 10/1995; 10/1997; 4/ czasopismo Problemy Opiekuńczo-Wychowawcze 1/2001; 10/ Strona Internetowa www. dysleksja. unw. gda. pl