Mazowiecka dolina Wisły

Transkrypt

1 Cykl wykładów i wycieczek Świat zwierząt doliny Wisły Mazowiecka dolina Wisły Jerzy Romanowski

2 Jerzy Romanowski Centrum Badań Ekologicznych PAN w Dziekanowie Leśnym Wydział Biologii i Nauk o Środowisku UKSW Badania nad wydrą Ślady zwierząt Badania ekologii ptaków i ssaków drapieżnych Wisła: badania terenowe, modelowanie ekologicznych skutków scenariuszy zagospodarowania doliny Wisły

3 Wisła Najdłuższa rzeka Polski: 1047 km Najdłuższa rzeka uchodząca do Bałtyku Doprowadza ok m3 wody/s do Bałtyku Dorzecze zajmuje powierzchnię km² (w Polsce 168,7 tys. km²) źródło: Wikipedia

4 Wisła Fot. Jakub Badełek Ostatnia naturalna rzeka Europy? Uregulowana w niewielkim stopniu Odcinki zachowane w seminaturalnym stanie Dynamiczna rzeka Zachowane unikalne siedliska: starorzecza, ławice, lasy łęgowe Unikalna wartość przyrodnicza

5 Wisła Jerzy Romanowski Jerzy Romanowski Konflikt między ochroną przyrody a ochroną przeciwpowodziową: Regulacja Utrzymanie międzywala Budowa nowych zapór Problem starzenia się zapory w Włocławku Jerzy Romanowski

6 Dolina Wisły Jerzy Romanowski...szczególnie interesujący i cenny układ ekologiczny, wyznaczający jeden z głównych ciągów powiązań przyrodniczych o podstawowym w skali kraju znaczeniu... Krajowa koncepcja ochrony krajobrazu opracowana przez Państwową Radę Ochrony Przyrody Z. Kajak 1995

7 Dolina Wisły Korytarz ekologiczny o międzynarodowym znaczeniu ECONET Polska Szczególnie wskazane jest tworzenie obszarów węzłowych i korytarzy ekologicznych obejmujących: - doliny dużych rzek niżowych, z układami siedlisk hydrogenicznych: rzek, łąk, bagien Liro 1995 Koncepcja krajowej sieci ekologicznej ECONET - POLSKA

8 Wisła Mazowiecka Fot. Jerzy Romanowski Okolice Gniewniewic Fot. Jerzy Romanowski Wisła pod Nowym Dworem Mazowieckim

9 Wisła i dolina Nurt: m Jerzy Romanowski Tarasy zalewowe (międzywale): m Tarasy akumulacyjne doliny (zawale): m Tarasy pradolinowe: do m Jerzy Romanowski

10 Jerzy Romanowski Wał przeciwpowodziowy, ok. Łomianek

11 Jerzy Romanowski Rzeźby po wysokiej wodzie, ok. Łomianek Jerzy Romanowski

12 Dolina Wisły, ok. Kampinoskiego PN J. Romanowski

13 Wierzby, ok. Gniewniewic Ogłowiona wierzba, ok. Łomianek J. Romanowski

14 Kampinoski Park Narodowy w dolinie Wisły

15 Kampinoski Park Narodowy Olsy wiosną J. Romanowski

16 Ptaki Wisły Ponad 320 gatunków ptaków, w tym 180 gatunków gniazdujących Znaczenie Wisły: Lęgowisko gatunków zagrożonych Zimowisko ptaków wodnych Szlak wędrówek ptaków Fot. Marcin Łukawski Chylarecki i in. w Gacka-Grzesikiewicz 1995 Korytarz ekologiczny doliny Wisły

17 Ryby Wisły Co najmniej 44 gatunki, różnorodna ichtiofauna: Grupy biologiczne: Grupy ekologiczne: Wędrowne Fitofilne Półwędrowne Litofilne Morskie Psammofilne słodkowodne Pelagofilne Ostrakofilne Rozgałęziony korytarz ekologiczny, przerwany zaporą we Włocławku Backiel w Gacka-Grzesikiewicz 1995 Korytarz ekologiczny doliny Wisły

18 Gatunki, które nie są chronione ale zanikają: Słonecznica Leacaspius delineatus Świnka Chondrostoma nasus Węgorz, europejski Anguilla anguilla Troć Salmo trutta

19 Ssaki Wisły Fot. Marcin Łukawski - co najmniej 44 gatunki, - wysoka różnorodność gatunków - jak w Parku Narodowym, - najcenniejsze środowiska: lasy łęgowe, zarośla wierzbowe, łąki i pastwiska, - naturalny szlak migracji ssaków, przerwany na lewym warszawskim brzegu, Goszczyński i Romanowski 2000 Ssaki międzywala Wisły

20 Słabo poznane: płazy i gady Płazy - 13 gatunków: traszka grzebieniasta, kumak nizinny, paskówka Gady - co najmniej 6 gatunków: zwinka, żyworódka, gniewosz Zwinka, grzebiuszka ziemna, żaba zielona J. Romanowski

21 Słabo poznane: bezkręgowce * Liczne rzadkie i zagrożone ważki, motyle, chrząszcze, pająki i inne, związane z środowiskami leśnymi, otwartymi, a także piaszczystymi wydmami * Pachnica dębowa Andrzej Węgrzynowicz Wonnica

22 Jak obserwować zwierzęta? Ślady zwierząt: wszelkie znaki na ziemi, śniegu i innych podłożach, a także roślinach, pozostawiane przez zwierzęta. Przykłady: tropy odbicia kończyn ślady żerowania odchody, ślady moczu, wypluwki legowiska, nory, gniazda ślady znakowania inne Jerzy Romanowski

23 Piżmak, wydra, jeż i pies Bóbr, kot J. Romanowski J. Romanowski

24 Jak ocenić ekologiczne skutki zagospodarowania doliny? Pojemność Populacje lokalne Sieci Spójność płatów Łączność

25 Modelowanie efektów scenariuszy rozwoju doliny Wisły: przewidywanie przyszłości Maksymalna regulacja Renaturalizacja doliny nornica ruda

26 Wisła jako korytarz dla ssaków Zapomniany korytarz! Jędrzejewski i in Zwierzęta a drogi

27 Korytarz ekologiczny Wisły: rola wysp Ssaki wiślanych wysp : kret bóbr piżmak karczownik ziemnowodny nornica ruda nornik zwyczajny mysz polna mysz leśna szczur wędrowny norka amerykańska kuna domowa wydra borsuk lis jenot dzik sarna łoś nornica ruda Goszczyński, Romanowski, Żmichorski

28 Korytarz ekologiczny Wisły: przewidywanie zagrożeń: drogi Andrzej Węgrzynowicz

29 Baza danych o faunie doliny Wisły * gmina Łomianki unikalne sąsiedztwo, dobrze zachowana dolina zalewowa, rozwój: ochrona przyrody a potrzeby ludzi * GIS ssaki, płazy, gady pachnica dębowa

30 Wisła i jej dolina... - środowisko bogatego i licznego zespołu zwierząt wymaga dokumentacji, - kluczowy korytarz ekologiczny, - unikat na skalę Europy o wartości przyrodniczej Parku Narodowego.

31 Dziękuję za uwagę...