Moja cieka do kariery MATERIAŁY METODYCZNO-INFORMACYJNE DLA UCZNIÓW I RODZICÓW SZKÓŁ PODSTAWOWYCH

Transkrypt

1 Moja cieka do kariery MATERIAŁY METODYCZNO-INFORMACYJNE DLA UCZNIÓW I RODZICÓW SZKÓŁ PODSTAWOWYCH Kiedy zacz myle o tym, jaki zawód wybra i gdzie pracowa? co robi w przyszłoci? Niektórzy mog uwaa, e w szkole podstawowej jest jeszcze za wczenie. Jednak po to, by dokona najlepszego wyboru przyszłej szkoły gimnazjalnej i ponadgimnazjalnej, by wybra razem z dzieckiem najlepsz dla niego drog zawodow nie warto czeka do czasu, kiedy w cigu kilku dni trzeba bdzie wybra przyszł szkoł a na zastanowienie si jakie s predyspozycje i zainteresowania dziecka, po prostu zabraknie czasu. Przecie pierwsze decyzje zwizane z wyborem szkoły czy profilu klasy to moment koczenia nauki w szkole podstawowej. Ju wtedy uczniowie diagnozuj swoje mocne i słabe strony, precyzuj zainteresowania i wstpnie okrelaj swoj ciek edukacyjno-zawodow. Biorc pod uwag rynek pracy, wielo i rónorodno zawodów oferowanych dzisiaj młodym ludziom, wydaje si, e jak najwczeniej naley z dziemi zacz rozmawia o przyszłej pracy zawodowej, drogach wiodcych do zdobycia wymarzonej pracy. Pracy, która bdzie zgodna z zainteresowaniami, predyspozycjami, temperamentem i osobowoci dziecka, a take z moliwociami zarówno dzieci jak i rodziców. 1

2 Jak wybra zawód? Podpowiedzi dla Uczniów Szkół Podstawowych Czy zastanawiałe si czym chciałby si zajmowa zawodowo jak bdziesz dorosły? gdzie chciałby pracowa i co chciałby robi w pracy? Chocia przed Tob jeszcze wiele lat nauki moe warto ju teraz o tym pomyle, porozmawia z Rodzicami i nauczycielami. Pierwszy krok do wyboru zawodu, to poznanie samego siebie oraz zapoznanie si z rodzajami zawodów i ich charakterystykami. Na pocztku dobrze jest odpowiedzie sobie na podstawowe pytania, na przykład takie jak te: Czy najchtniej uczysz si i zapamitujesz słuchajc innych, patrzc czy wykonujc jakie wiczenia? Lubisz pracowa w grupie czy indywidualnie? Czy sam podejmujesz decyzje czy wolisz poradzi si innych? Jaki charakter pracy Ci interesuje: czy podoba Ci si praca wymagajca aktywnoci? praca fizyczna? Czy podoba Ci si praca umysłowa? A moe wolisz wykonywa spokojne zajcia? Jakie lekcje lubisz? Jakich przedmiotów uczysz si najchtniej? Chocia wydaje Ci si odległe zastanawianie si nad przyszłym zawodem dobrze spróbowa ju teraz odpowiedzie przynajmniej na niektóre z pyta. Oczywicie Ty si zmieniasz i Twoje odpowiedzi te mog si zmieni za rok, moe w szkole gimnazjalnej, a moe jeszcze póniej. Jednak odpowied na nie dzisiaj, pomoe Ci w przyszłoci zastanowi si czy Twoje zainteresowania s cigle takie same, czy si zmieniły? Aby jeszcze lepiej rozpozna swoje predyspozycje zwizane z wyborem przyszłego zawodu na tym etapie edukacji, warto take wypełni Test do badania predyspozycji i zainteresowa uczniów w szkole gimnazjalnej, przygotowany przez Powiatowe Centrum Edukacyjne w Lubaniu ( lub inne testy, które moesz wypełni w Poradni Psychologiczno-Pedagogicznej w Twoim miecie. Na pewno dobrze byłoby gdyby take zapoznał si z ofert szkół gimnazjalnych w Twoim miecie albo regionie. Moe wybierzesz si z rodzicami lub kolegami do gimnazjum na Dni Otwarte szkoły. Podczas spotkania z nauczycielami czy starszymi 2

3 kolegami moesz zapyta o wszystko, co zwizane jest z nauk w gimnazjum. Mona wtedy dowiedzie si na przykład: jakie profile kształcenia oferowane s w szkole? jak ucz si gimnazjalici? w jakich szkołach kontynuuj nauk po ukoczeniu gimnazjum? Starsi koledzy mog te opowiedzie co mona robi w ramach zaj pozalekcyjnych i jaka atmosfera panuje w szkole? Równie poszukiwanie i pogłbianie informacji o rónych zawodach, na przykład na lekcjach wychowawczych albo podczas rozmów z Rodzicami, umoliwi Ci wstpne zapoznanie si z rónymi zawodami, miejscami pracy, ciekami zawodowymi. Co mog zrobi Rodzice, aby pomóc swojemu dziecku w wyborze przyszłego zawodu? Na pewno w podjciu decyzji dotyczcej wyboru szkoły gimnazjalnej, w próbach przyjrzenia si zainteresowaniom i kompetencjom dziecka, a idc dalej w wyborze cieki zawodowej, niezbdna jest pomoc rodzica, wsparcie i zachcanie do mylenia o przyszłej pracy. Co doradzi dziecku, aby wybór szkoły czy zawodu był trafny? odpowiadajcy jego zainteresowaniom i co niebagatelne dajcy szanse na znalezienie dobrej pracy. Nauczyciele, psycholodzy, doradcy zawodowi, pedagodzy podkrelaj, e naley rozmawia z dzieckiem o tym, czym chciałoby si zaj w przyszłoci, biorc pod uwag zarówno wyniki w nauce jak i cechy osobowoci. Nie ulega bowiem wtpliwoci, e wykonywanie kadego zawodu wymaga od człowieka nie tylko posiadania okrelonej wiedzy, umiejtnoci ale take cech, które pozwol wykonywa zawód z pasj i zgodnie z zainteresowaniami. Dlatego aby wybra najlepsz dla dziecka drog zawodow nie naley zaniedbywa na etapie edukacji w szkole podstawowej okazji do rozmów z dzieckiem o jego planach i zainteresowaniach w kontekcie przyszłego zawodu. Pierwszy krok, jaki wspólnie z dzieckiem moe wykona rodzic, to pomóc mu w rozpoznaniu predyspozycji i zainteresowa. Mona to zrobi rozmawiajc z dzieckiem o tym, co lubi robi w czasie wolnym, jakich przedmiotów lubi si uczy najbardziej, jakie czynnoci zwizane z nauk i dniem codziennym sprawiaj mu zadowolenie, kim chciałby zosta w przyszłoci i gdzie pracowa? Warto take skorzysta z pomocy doradcy zawodowego w poradni psychologicznopedagogicznej (np. w Poradni Psychologiczno-Pedagogicznej w Lubaniu działa Pracownia Doradztwa i Preorientacji Zawodowej). Mona równie zachci dziecko do wypełnienia Testu do badania predyspozycji i zainteresowa uczniów w szkole 3

4 gimnazjalnej, opracowanego przez Powiatowe Centrum Edukacyjne w Lubaniu ( Nastpny krok to rozmowa o rónych typach szkół i uwiadomienie dziecka o czasie trwania nauki w szkołach gimnazjalnych i ponadgimnazjalnych (3 lata - gimnazjum, 2 lata szkoła zawodowa, 4 lata technikum, 3 lat liceum i liceum profilowane, 8 lat liceum i studia na wyszej uczelni). Kryteria, jakie naley wzi pod uwag przy wyborze dalszego kształcenia to na pewno dotychczasowe postpy szkolne, motywacje dziecka do nauki ale take moliwoci finansowania edukacji dziecka. Jeli dziecko w miar dobrze do tej pory radziło sobie z nauk, startowało w konkursach i olimpiadach szkolnych, odnosiło sukcesy szkolne i uzyskiwało wysokie wyniki w nauce, w sporcie, artystyczne lub inne, to wybranie dobrego gimnazjum, a nastpnie liceum i kontynuowanie nauki na studiach, nie powinno by dla niego zbytnim obcieniem. Dla dziecka, które raczej z trudem radzi sobie z nauk, raczej niechtnie zaglda do podrczników, nie przejawia wikszego zainteresowania szkoł, naleałoby pomyle o krótszej ciece kształcenia, czyli o szkole zawodowej po ukoczeniu gimnazjum. Kontynuowanie nauki w liceach ogólnokształccych przez uczniów słabo zmotywowanych do nauki, jest czstym błdem, gdy tacy uczniowie z trudem radz sobie z opanowaniem minimum programowego. Po szkole zawodowej zawsze mog uzupełni wykształcenie i podnie kwalifikacje w szkole redniej a take na studiach. W tej sytuacji podane jest by zwróci si o pomoc do doradców, pedagogów by wraz z nimi podj jak najlepsz decyzj. Tak by nie zniechci dziecka do nauki w szkole stawiajcej zbyt wygórowane dla niego wymagania, ale te by nie zaprzepaci jego aspiracji i moliwoci w szkole o zbyt niskich wymaganiach. Optymalnym wyborem moe okaza si szkoła, która bdzie motywowała uczniów do podejmowania kolejnych wyzwa edukacyjnych, zachcała do dalszego kształcenia. Kolejnym krokiem jest wybór szkoły, w której dziecko bdzie kontynuowało nauk oraz profilu klasy, które s oferowane w danych placówkach. W Lubaniu na przykład nauk w szkole gimnazjalnej oferuj trzy gimnazja: Gimnazjum Nr 1 im. Stanisława Wyspiaskiego, Gimnazjum Nr 2 im. Mikołaja Kopernika, Gimnazjum Nr 3 im. Euroregionu Nysa. ródłem informacji o szkołach mog by Dni Otwarte organizowanych w gimnazjach, ulotki opracowywane i rozpowszechniane przez poszczególne szkoły. Szczególnie polecane s Dni Otwarte organizowane przez 4

5 poszczególne szkoły, podczas których bezporednio zarówno dziecko jak i rodzice mog si przekona jak wyglda dana placówka (obejrze budynek, otoczenie, klasy, pracownie, sprawdzi, jaki jest dojazd do szkoły, jaki bdzie koszt dojazdu), mona osobicie porozmawia z nauczycielami i uczniami szkoły o klimacie i atmosferze, prowadzonych kołach zainteresowa. Ucze wówczas sam albo z kolegami czy rodzicami moe oceni, czy to jest ta szkoła, w której chce si dalej uczy. UWAGA! Pomocna w rozmowie z dzieckiem na temat przyszłego zawodu moe by ponisza tabela, w której wymienione zostały przykładowe typy i podtypy zawodów oraz wstpne wymagania, jakie stawiane s kandydatom do danego zawodu. Próba okrelenia na podstawie tabeli, jakie zawody s teraz na tym etapie nauki atrakcyjne czy ciekawe dla dziecka, moe okaza si pomocna w okreleniu jego preferencji zawodowych. Zawody, jakie wykonuj ludzie, mona najogólniej podzieli na zawody zwizane z: technik, przyrod, ludmi, wizerunkiem artystycznymi i danymi 1. 1 ródło: m.in. z (Zawodowe samookrelenie. Temat 2. Dziedzina ekonomiki. Klasyfikacja zawodów.) i Rozpoznawanie predyspozycji i zainteresowa gwarancj yciowego sukcesu. Test do badania predyspozycji i zainteresowa uczniów w szkole podstawowej (PCE Luba) 5

6 Typy i podtypy zawodów Zawody danego typu Wymagania (zadania zawodowe; zdolnoci psychofizyczne) stawiane w tym zawodzie człowiekowi 1. człowiektechnika np. elektryk, naukowiec, kierowca, np. zdolnoci manualne, zdolnoci techniczne, logiczne mylenie, wytrwało 2. człowiekprzyroda np. mikrobiolog, weterynarz, lenik, agronom np. spostrzegawczo, zdolno orientowania si w warunkach ekstremalnych, odporno, wytrzymało na brak komfortu 3. człowiekczłowiek np. nauczyciel, sprzedawca, lekarz, policjant, fryzjer np. odpowiedzialno, umiejtno nawizywania kontaktów z innymi, dua wraliwo społeczna 4. człowiekwizerunek artystyczny np. aktor, malarz, muzyk, pisarz np. ekspresyjno, kreatywno, bogata wyobrania, oryginalno 5. człowiekdane np. informatyk, makler giełdowy, ekonomista, ksigowy np. logiczne mylenie, opanowanie, wytrwało, ambicja, pewno siebie, zdolnoci arytmetyczne Rodzic w trakcie rozmowy z dzieckiem na temat, w jakim rodowisku dziecko chciałoby pracowa (np. fabryka, biuro, praca na powietrzu) oraz jakie czynnoci chciałoby wykonywa (obsługa maszyn, pomoc ludziom, opieka nad zwierztami i przyrod, praca z danymi, prowadzenie prac badawczych, zarzdzanie biznesem, tworzenie dzieł o walorach artystycznych, itp.) moe wspólnie z nim okreli wstpnie preferencje zawodowe swojego dziecka. Oczywistym jest, e nie trzeba koniecznie korzysta z tabeli, bo rozmawia w rónych sytuacjach z dzieckiem o jego przyszłej szkole czy pracy. Najwaniejsze by nie ignorowa tematu przyszłej szkoły i wyboru zawodu oraz zachca dziecko do rozmów o przyszłych decyzjach edukacyjnych a nastpnie zawodowych. 6

7 W jako sposób rozmawia z dzieckiem o przyszłym zawodzie? Wskazówki dla Rodziców uczniów Szkół Podstawowych Działania Rodziców Na co zwróci uwag? 1. Poznawanie nowych zawodów rozwizuj z dzieckiem zagadki, rebusy, baw si w kalambury na temat rónych zawodów 2. Rozmawiaj o zawodach i miejscach pracy rodziców i innych osób 3. Organizuj zabawy w odgrywanie ról zawodowych 4. Twórz z dzieckiem opowieci Wyobra sobie przyszło, spróbuj opowiedzie / narysowa/ opisa, co bdziesz robił kiedy w pracy? czym si bdziesz zajmował, jak bdzie wygldała Twoja praca, gdzie bdziesz pracował? 5. Obserwuj dziecko, jego temperament, zainteresowania podczas wykonywania rónych zaj 6. Czytaj z dzieckiem bajki, opowiadania zwizane z prac w okrelonych zawodach lub w przypadku dzieci starszych podsuwaj lektury, materiały na temat rónych zawodów 7. Uwiadamiaj dziecku róne aspekty pracy zawodowej (praca zarobkowa, dajca zadowolenie, umoliwiajca kontakty z innymi ludmi, jej zalety i trudnoci wice si z danym zawodem) 8. Odwied z dzieckiem szkoł gimnazjaln (podczas na przykład Dni Otwartych) Jaka jest wiedza dziecka o rónych zawodach? Jakie s zdolnoci dziecka w zakresie zapamitywania i spostrzegania szczegółów oraz w zakresie logicznego mylenie? Czy dziecko orientuje si w wiecie zawodów? Czy dziecko wykazuje ciekawo i ch poznania szczegółowego zawodów rodziców i innych osób? Jakie role zawodowe chtnie dziecko odgrywa? Do jakiego typu/podtypu zawodu mona je zaliczy? Poznaj tre wyobrae: o jakim zawodzie marzy dziecko; jakiej pracy? Czy dziecko przedstawia realistyczne czy idealistyczne wyobraenia zwizane z zawodem? Czym si dziecko interesuje? Jakie cechy przejawia dziecko: czy woli wykonywa róne zajcia samodzielnie czy raczej z innymi, czy przyjmuje rol lidera w grupie czy raczej jest podporzdkowane; lubi analizowa i/lub lubi działa? Jak duo dziecko czyta? Czy samodzielnie szuka publikacji na temat danego zawodu lub zawodów? Czy dziecko jest zainteresowanie tematem rónych aspektów pracy?. Czy jest ciekawe i chtne do poszukiwania dalszych informacji na temat zawodów? Czy takie informacje dziecku pomagaj czy utrudniaj podjcie decyzji dotyczcej drogi edukacyjno-zawodowej? Czy dziecko jest zadowolone i zainteresowane szkoł gimnazjaln? co szczególnie jest dla niego ciekawe? 7

8 Lektury dla zainteresowanych Uczniów i Rodziców 1. ( Jak wybra dalsz ciek kształcenia? ) 2. ( Sztuka kierowania własn karier. ) 3. Grzegorz Gwis Jak pomóc dziecku wybra zawód i szkoł? ( (Zawodowe samookrelenie. Temat 2. Dziedzina ekonomiki. Klasyfikacja zawodów.) 5. Rozpoznawanie predyspozycji i zainteresowa gwarancj yciowego sukcesu. Test do badania predyspozycji i zainteresowa uczniów w szkole podstawowej (PCE Luba) 8

9 WICZENIE Odpowiedz na pytania, a nastpnie porozmawiaj o swoich odpowiedziach ze swoimi rodzicami lub wychowawc W jakim zawodzie chciałby pracowa? Jakie przedmioty najbardziej lubisz? Czym zajmujesz si po lekcjach? Czy wiesz do jakiej szkoły powiniene pój, eby zrealizowa swoje plany zawodowe? Z kim chciałby porozmawia o swojej przyszłej szkole i planach na przyszło? 9