Katedra Medycyny Społecznej, Uniwersytet Medyczny im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu
|
|
- Katarzyna Jóźwiak
- 8 lat temu
- Przeglądów:
Transkrypt
1 Szostak Probl Hig L i Epidemiol wsp. Czynnościowe 2013, 94(1): dolegliwości bólowe kręgosłupa poważnym problemem zdrowia publicznego. Część Czynnościowe dolegliwości bólowe kręgosłupa poważnym problemem zdrowia publicznego. Część 3. Mobilizacje uciskowe jako narzędzie badawcze i lecznicze w czynnościowych dolegliwościach bólowych kręgosłupa piersiowego Functional pain ailments of spine as a serious problem of public health. Part 3. Compression mobilizations as a research and therapeutic tool in functional thoracic spine pain symptoms Leszek Szostak 1,2/, Jerzy T. Marcinkowski 2/ 1/ NZOZ MEDI-LAB w Świdnicy 2/ Katedra Medycyny Społecznej, Uniwersytet Medyczny im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu Wprowadzenie. Praca przedstawia analizę wyników badania czynnościowych dolegliwości bólowych kręgosłupa piersiowego w jego części środkowej, generujące objaw zwany potocznie bólem międzyłopatkowym. Cel. Odpowiedź na pytania badawcze: które struktury anatomiczne biorą udział w tych dolegliwościach oraz które z tych struktur mają największe znaczenie terapeutyczne? Materiał i metoda. Wyniki badania czynnościowych dolegliwości bólowych kręgosłupa piersiowego w jego części środkowej. Analiza danych zestawionych w cztery grupy, uwzględniające 5 stopniową skalę bólu, struktury badane po lewej i po prawej stronie ciała oraz wyniki przed i po leczeniu. Wyniki. Do struktur, które biorą udział w przedmiotowych dolegliwościach, należą wszystkie badane struktury, zaś do tych, które mają największe znaczenie terapeutyczne, zaliczyć należy struktury o bardzo dużej aktywności bólowej: mięsień płatowaty głowy, miesień dźwigacz łopatki, mięśnie równoległoboczne oraz struktury o dużej aktywności bólowej: miesień czworoboczny, stawy międzywyrostkowe, stawy żebrowo-poprzeczne. Wnioski. W trakcie niespełna dwumiesięcznej terapii leczniczej każdego pacjenta metodami manualnymi uzyskano znaczną poprawę stanu klinicznego wszystkich pacjentów, przejawiającą się tym, że objawy zespołu bólowego kręgosłupa piersiowego w poszczególnych strukturach anatomicznych znacznie zmalały lub ustąpiły całkowicie. Introduction. The paper presents an analysis of the study results of functional thoracic spine pain in the middle part, generating a symptom commonly referred to as pain between the shoulder blades. Aim. To answer the research questions: which anatomic structures are involved in these symptoms, and which of these structures are the most important therapeutically? Material & Method. The analysis of the provided data was done in a four-group configuration, taking into account the 5-point scale pain test structures on the left and on the right side of the body, and the results before and after treatment. Results. All the examined structures are involved in these symptoms, and those most important therapeutically include structures with a very high pain activity: musculus splenius capitis, musculus rhomboideus major and minor; and high pain activity structures: musculus trapezius, facet joints, costotransverse joints. Conclusions. In the course of nearly two months of medical therapy for each patient the manual methods achieved a significant clinical improvement in all patients, manifested by the fact that the symptoms of thoracic spine pain in different anatomical structures decreased or disappeared completely. Key words: mobilization of tenderness, back pain, thoracic spine Słowa kluczowe: mobilizacja uciskowa, bóle kręgosłupa, kręgosłup piersiowy Probl Hig Epidemiol 2013, 94(1): Nadesłano: Zakwalifikowano do druku: Adres do korespondencji / Address for correspondence Mgr Leszek Szostak NZOZ MEDI-LAB ul. Wałbrzyska 8-4A, Świdnica tel , szoscio@interia.pl Wprowadzenie Praca przedstawia analizę wyników badania czynnościowych dolegliwości bólowych kręgosłupa piersiowego w jego części środkowej, generujące objaw zwany potocznie bólem międzyłopatkowym. Dostępne piśmiennictwo nie traktuje bólu środkowego odcinka piersiowego jako objawu w autonomicznej jednostce chorobowej. Wynika to z faktu, że ból ten, jako samodzielny, bardzo rzadko występuje w praktyce klinicznej.
2 104 Probl Hig Epidemiol 2013, 94(1): Cel pracy Odpowiedź na pytania badawcze: które struktury anatomiczne biorą udział w tych dolegliwościach oraz które z tych struktur mają największe znaczenie terapeutyczne? Materiał i metoda badawcza Materiał badawczy stanowiła grupa 50 chorych w wieku lat, wśród których 68% to kobiety i 32% mężczyźni, będący w większości pracownikami umysłowymi (blisko 70% badanych) u których zdiagnozowano bóle w okolicy odcinka piersiowego kręgosłupa oraz stwierdzono bóle współistniejące w odcinku szyjnym (84%) i lędźwiowym (42%). Badaniami objęto osoby, u których po obiektywnych badaniach lekarskich zdiagnozowano ból w okolicy środkowego odcinka piersiowego (tzw. ból międzyłopatkowy ), oraz wykluczono potencjalne inne przyczyny generujące takie objawy. Badano czynnościowe dolegliwości bólowe kręgosłupa piersiowego w jego części środkowej. Zebrane dane zestawiono w cztery grupy, uwzględniające 5-stopniową skalę bólu, struktury badane po lewej i po prawej stronie ciała oraz wyniki przed i po leczeniu. W karcie pacjenta (tab. I) w pozycji 2 pacjenci określali jakie dolegliwości odczuwają w chwili badania, zarówno przed jak i po leczeniu. Wyniki badań i ich omówienie Ból między łopatkami przed leczeniem występował u każdej z badanych osób. Po leczeniu liczba osób i skala tego bólu zmalała znacznie; lokalizacja bólu w innych miejscach została przedstawiona w tabeli II. Tabela II. Częstość występowania i lokalizacja bólu: a) przed leczeniem i b) po leczeniu (w %) Table II. Frequency and localization of pain: a) before treatment and b) after treatment (%) Odsetek badanych Lokalizacja bólu z dolegliwościami bólowymi przed leczeniem po leczeniu 1. między łopatkami w okolicy łopatki promieniujący do łopatki promieniujący do szyi z tyłu głowy opasujące klatkę piersiową rzutujące do klatki piersiowej 17 0 Badani pacjenci, mimo że dominującym u nich objawem był ból między łopatkami, zawsze łączyli ten objaw z bólami w innych częściach kręgosłupa (głównie z częścią szyjną) i ona stanowiła jednostkę chorobową, którą wcześniej zdiagnozowano i leczono. Tabela I. Karta pacjenta wyniki badania na początku i na końcu leczenia Table I. Patient s chart examination results at the beginning and the end of treatment I. PRZED ROZPOCZĘCIEM LECZENIA 1. Dane osobowe, wiadomości ogólne: Imię i nazwisko, Płeć, Wiek Zawód/czynności wykonywane: pracownik fizyczny, pracownik umysłowy Rozpoznanie: ból kręgosłupa w odcinku: szyjnym, piersiowym, lędźwiowym Co go bezpośrednio poprzedziło: uraz, statyczna pozycja, przeciążenie, przeziębienie, stres, inne Czy występowały takie lub podobne bóle wcześniej: tak, nie Jakie leczenie stosowano dotychczas: fizjoterapia, leczenie szpitalne, leki, leczenie sanatoryjne, inne 2. Wywiad, wiadomości szczegółowe: a) jakie dolegliwości odczuwa pacjent teraz; bóle: miedzyłopatkowe sin, pośr., dex opasujące klatkę piersiową w okolicy łopatki sin, dex promieniujące do barku sin, dex rzutujące do klatki piersiowej sin, pośr., dex promieniujące do szyi sin, pośr., dex z tyłu głowy sin, pośr.,dex inne: b) objawy występują: rano, przez dzień, wieczorem, w nocy c) co powoduje nasilenie objawów: siedzenie, chodzenie, stanie leżenie, wysiłek, stres, inne d) dolegliwości w innych odcinkach kręgosłupa: szyjny, lędźwiowy, inne 3. Badanie: a) test kontrolny: skłon w przód, skłon w tył, skłon w lewo, skłon w prawo, rotacja w lewo, rotacja w prawo b) wyniki palpacyjnego badania aktywności bólowej na poziomach: th3-, th4-, th5-, th6-, th7-, th8-, th9 i jej intensywności w skali: 1 - słaby, 2 - średni, 3 - silny, 4 - bardzo silny (na podstawie skali VAS: 1 3=1; 4 6=2; 7 8=3; 9 10=4) więzadło nadkolcowe: sin, dex więzadło międzykolcowe: sin, dex stawy międzywyrostkowe: sin, dex stawy żebrowo-poprzeczne: sin, dex miesień płatowaty głowy: sin, dex m. czworoboczny: sin, dex miesień biodrowo-żebrowy: sin, dex m. dźwigacz łopatki: sin, dex mm. równoległoboczne: sin, dex mm. stożka rotatorów: sin, dex m. piersiowy większy: sin, dex inne II. PO ZAKOŃCZENIU LECZENIA 1. Wywiad, wiadomości szczegółowe: a) jakie dolegliwości odczuwa pacjent teraz; bóle: międzyłopatkowe sin, pośr., dex opasujące klatkę piersiową w okolicy łopatki sin, dex promieniujące do barku sin, dex rzutujące do klatki piersiowej sin, pośr., dex promieniujące do szyi sin, pośr., dex z tyłu głowy sin, pośr., dex inne b) objawy występują: rano, przez dzień wieczorem w nocy c) co powoduje nasilenie objawów: siedzenie, chodzenie, stanie leżenie, wysiłek, stres, inne d) dolegliwości w innych odcinkach kręgosłupa: szyjny, lędźwiowy, inne 2. Badanie: a) test kontrolny: skłon w przód, skłon w tył, skłon w lewo, skłon w prawo, rotacja w lewo, rotacja w prawo b) wyniki palpacyjnego badania aktywności bólowej na poziomach: th3-, th4-, th5-, th6-, th7-, th8-, th9 i jej intensywności w skali: 1 - słaby, 2 - średni, 3 - silny, 4 - bardzo silny (na podstawie skali VAS: 0 3=1; 4 6=2; 7 8=3; 9 10=4) więzadło nadkolcowe: sin, dex więzadło międzykolcowe: sin, dex stawy międzywyrostkowe: sin, dex stawy żebrowo-poprzeczne: sin, dex miesień płatowaty głowy: sin, dex m. czworoboczny: sin, dex miesień biodrowo-żebrowy: sin, dex m. dźwigacz łopatki: sin, dex mm. równoległoboczne: sin, dex mm. stożka rotatorów: sin, dex m. piersiowy większy: sin, dex inne 3. Uwagi
3 Szostak L i wsp. Czynnościowe dolegliwości bólowe kręgosłupa poważnym problemem zdrowia publicznego. Część Wielu autorów badających problematykę zespołów bólowych kręgosłupa piersiowego podkreśla, że bóle, a co za tym idzie dysfunkcje tego odcinka, dotyczą częściej kobiet. Rzeczywiście z dostępnych badań nad udziałem płci w bólach kręgosłupa piersiowego w jego części środkowej wynika, że częściej dotyczą one kobiet niż mężczyzn [1]. Potwierdziło się to także w badaniach autorów u których większość chorych (68%) stanowiły kobiety. Kolejna zależność ma bezpośredni związek z charakterem wykonywanej pracy. W grupie badanej struktura typu: zawód/czynności wykonywane, układała się w obu grupach płci podobnie, to znaczy: osoby wykonujące pracę umysłową stanowiły większość (około 60%), pozostałe zaś pracowały fizyczne. Podział ten w obecnych czasach nie jest bardzo jednoznaczny, ale możemy przyjąć, że osoby wykonywające pracę umysłową, większość czasu spędzają w pozycji siedzącej. Pozycja taka podczas pracy, a często jest to osiem i więcej godzin dziennie, ma znaczący wpływ na przyjmowanie postawy ciała z pogłębioną kifozą piersiową oraz zniesioną lordozą szyjną i lędźwiową, zwaną potocznie plecami okrągłymi. Według różnych autorów pozycja siedząca, która prowokuje utrzymanie ciała przez wiele godzin w pozycji asymetrycznej, jest bardzo niekorzystna przy wszelkich dolegliwościach bólowych kręgosłupa [2]. Potwierdza się to także w badaniach własnych. Nieprawidłowa postawa ciała w czasie pracy i po pracy, wielokrotne powtarzanie niektórych ruchów z wykorzystaniem nadmiernej siły własnej i inne przeciążenia, długie pozostawanie w tej samej pozycji, urazy w tym wypadki komunikacyjne, stres w pracy i poza nią, oraz wiele innych przyczyn niewątpliwie wpływa na osłabienie oraz zmniejszenie wydolności układu narządu ruchu. W badanej grupie pacjentów najistotniejszą przyczyną powstawania dolegliwości bólowych kręgosłupa piersiowego w jego części środkowej były przeciążenia. Potwierdzają to liczne badania różnych autorów. Przykładowo Szabuniewicz wprost określa patomechanizm schorzenia podkreślając nieumiejętność dźwigania ciężkich przedmiotów [3]. W badanej grupie proces przebiegał podobnie: długotrwała wadliwa postawa (tygodnie, miesiące, lata) osłabiała aparat mięśniowowięzadłowo-kostny i jednorazowe, znaczne przeciążenie wywoływało bolesny objaw, z którym to pacjent szukał pomocy u specjalisty. Ale nie tylko przeciążenie było tym decydującym impulsem. Z badań autorów wynika jednoznacznie, że także stres związany z wykonywanym zawodem, czy powstający w sytuacjach poza pracą, miał duży udział w generowaniu objawów. Udział tych i innych czynników będących przyczynami dolegliwości obrazuje rycina 1 w części 2 badań własnych [4]. W piśmiennictwie często jest komentowany aspekt długotrwałego i stopniowego powstawania choroby. Mimo, że na początku choroba ma często charakter utajony, to jej symptomy pojawiają się, ale nie są (oczywiście z wielu powodów) uwzględniane w szeroko rozumianej profilaktyce oraz leczeniu. Doprowadza to do powstania dolegliwości (stanów) przewlekłych, których leczenie to już długi proces terapeutyczny. Stanom tym zawsze towarzyszą wielorakie ograniczenia funkcjonalne narządu ruchu, oraz najważniejszy z problemów ból. Wielu autorów [5-8] podkreśla to w swoich publikacjach. Doświadczenia własne także wskazują na to, że u zdecydowanej większości badanych pacjentów ich dolegliwości mają charakter przewlekły. Doprowadzenie do stanu przewlekłego to przeplatanie się stanów zaostrzenia i remisji choroby. Okres ostrych dolegliwości wymusza na pacjencie stwarzanie warunków do usuwania objawów. W okresie tym szczególna pozycję zajmuje leczenie farmakologiczne. Jerzy Stodolny [7] podkreśla, że farmakologiczne środki przeciwbólowe są obecnie standardem leczenia ostrego zespołu bólowego. W pełni potwierdzają to wyniki badań własnych przedstawione na rycinie 2 w części 2 artykułu [4]. Pacjenci zapominają jednak, że można zażywać nawet duże dawki leku (po to aby opanować cierpienie i ból), ale w możliwie krótkim okresie czasu (należy także pamiętać, że w przywracaniu sprawności aparatu ruchowego środki farmakologiczne mają znikome znaczenie). W efekcie prowadzi to do nadużywania leków i to nie tylko w okresie ostrych dolegliwości, ale również w okresach gdy objawy są na tyle opanowane, że można kontynuować leczenie przy użyciu metod i środków poza farmakologicznych. Na takim etapie leczenia, na pierwszym miejscu wymienić należy metody fizjoterapeutyczne, gdzie obok fizykoterapii i masażu stosuje się wiele technik kinezyterapeutycznych [9]. Te ostatnie są jeszcze dodatkowo doskonałą bazą do stworzenia programu autoterapii. W badanej przez autorów grupie pacjentów, co prawda leczenie fizjoterapeutyczne zajmuje wysokie drugie miejsce po leczeniu farmakologicznym (ryc. 2 w części 2 artykułu [4]), ale najczęściej sprowadza się ono do jednorazowej serii zabiegów fizykalnych, które w okresie remisji nie są powtarzane, oraz niewielką ilością kinezyterapii i całkowitym brakiem autoterapii. Okres ten zaś powinien charakteryzować się podjęciem szeroko pojętej profilaktyki narządu ruchu. Mając powyższe na uwadze oraz do dyspozycji dane z wywiadu zapisane w karcie pacjenta w pozycjach 1 i 2 (tab. I), określające m.in. okolicę w której pacjent odczuwa ból, dokładnemu badaniu poddano konkretne struktury anatomiczne, które we wskazanych miejscach miały swoją lokalizację. Na plan pierwszy ze względu na częstość występowania oraz wysoką siłę bólu, wysunęły się trzy struktury, nazwane przez autorów strukturami o bardzo dużej aktywności
4 106 Probl Hig Epidemiol 2013, 94(1): bólowej. Są to: więzadło nadkolcowe, miesień biodrowo-żebrowy i więzadło międzykolcowe. Struktury te, będące przed leczeniem bardzo bólowo aktywne, zarówno co do ilości osób u których były aktywne (blisko 100%), oraz siły bólu (w większości przypadków skala bólu oscylowała wokół 3 ból silny), po leczeniu znacznie zmniejszyły swoją aktywność. Szczegółowo pokazują to ryciny 3-5 w części 2 artykułu [4]. Kolejne struktury, które utworzyły grupę o bardzo zbliżonych danych uzyskanych w badaniach i nazwane strukturami o dużej aktywności bólowej, to: mięsień płatowaty głowy, miesień dźwigacz łopatki, mięśnie równoległoboczne. Struktury te, przed terapią, u większości badanych (około 80%) były aktywne i siła bólu była, podobnie jak w poprzedniej grupie, znaczna tzn. oscylowała wokół 2 ból średni i 3 ból silny. Po terapii liczba osób odczuwających ból znacznie się zmniejszyła (do około 30-40% badanych), i siła bólu zmalała do 1 ból słaby. Szczegółowo pokazują to ryciny 6, 7 i 8 w części 2 artykułu [4]. Kolejna grupa to struktury o małej aktywności bólowej: miesień czworoboczny, stawy międzywyrostkowe i stawy żebrowo-poprzeczne. Charakteryzowały się one tym, że przed terapią, wykazywały aktywność bólową u około połowy badanych i to w skali bólu 1 ból słaby i 2 ból średni, zaś po leczeniu udział osób u których były one aktywne spadł do 10-20% oraz siła bólu u nich zmniejszyła się do 1 ból słaby. Szczegółowo pokazują to ryciny 9, 10 i 11 w części 2 artykułu [4]. Ostatnia grupa badanych struktur to struktury o relatywnie małej aktywności bólowej: mięśnie stożka rotatorów, mięsień piersiowy większy i inne struktury, np. m. naramienny, m. nadłopatkowy, m. obły większy, m. zębaty przedni, m. podobojczykowy, m. mostkowoobojczykowo-sutkowy, i inne. Udział ich w dolegliwościach bólowych był niewielki, dotyczył bowiem 10-20% badanych oraz siła generowanego bólu była niewielka. Charakterystyczne w tej grupie jest to, że po terapii aktywność bólowa dotyczyła poniżej 10% pacjentów i w zasadzie zmalała do minimum. Szczegółowo obrazują to ryciny 12, 13 i 14 w części 2 artykułu [4]. Wszystkie wyżej wymienione struktury anatomiczne brały czynny udział w czynnościowych dolegliwościach bólowych kręgosłupa piersiowego w jego części środkowej; w szczególności struktury o bardzo dużej aktywności bólowej oraz struktury o dużej aktywności bólowej miały swój udział u prawie wszystkich badanych, zaś udział pozostałych był relatywnie mniejszy. Stwierdzenie to stanowi odpowiedź na pierwsze pytanie badawcze. Drugie pytanie badawcze dotyczy wskazania tych struktur, z którymi praca terapeutyczna przynosi najlepsze efekty. Oto wyniki. Każda wyżej wymieniona struktura miała znaczenie terapeutyczne. W pierwszej, tak ważnej, jak się okazuje także z terapeutycznego punktu widzenia, grupie nazwanej strukturami o bardzo dużej aktywności bólowej, znalazły się dwa więzadła: więzadło nadkolcowe i międzykolcowe (badaniu palpacyjnemu podczas pracy z pacjentami podlegały również, mimo że dużo mniej dostępne, pozostałe połączenia włókniste kręgosłupa, tzn. więzadła żółte i miedzypoprzeczne nie generowały one jednak istotnego klinicznie objawu chorobowego); podobne wyniki w ocenie tych więzadeł prezentuje Nikolai Bogduk [10]. Więzadło nadkolcowe to silna struktura łącząca końce wyrostków kolczystych, więzadła międzykolcowe zaś to płaskie pasma rozpinające się pomiędzy sąsiednimi wyrostkami kolczystymi. Hamują one nadmierne zgięcie kręgosłupa w przód [10]. Przy badanej przedmiotowej dolegliwości bólowej, wszelkie przeciążenia, szczególnie te w przodopochyleniu, stanowiły podstawową przyczynę powstawania badanego schorzenia, więc właśnie te więzadła podlegały szczególnie dużym siłom rozciągającym. Jeszcze dokładniej przybliża nas do istoty zmian morfologicznych tych struktur anatomicznych pewne doniesienie naukowe mówiące o tym, że pośmiertne badania nad strukturami kręgosłupa wykazały, iż więzadła nadkolcowe są prawie zawsze zdegenerowane w ich centralnych częściach [11]. Z powyższego możemy więc wnioskować, że znaczne zmiany w strukturze tych więzadeł zachodzą przez całe życie u każdego człowieka, szczególnie wówczas gdy są nadmiernie przeciążane. Także inni autorzy zwracają uwagę na szczególną pracę odcinka piersiowego kręgosłupa w kontekście jego budowy i biomechaniki zauważając, że ruchy zgięcia w przód ograniczone są przez żebra, a przodozgięcie dodatkowo przez aparat więzadłowy, szczególnie więzadło nadkolcowe i międzykolcowe [12]. Potwierdziło się to w badaniach autorów. Kolejnym, ważnym zagadnieniem badawczym, dotyczącym postawionego drugiego pytania badawczego, była skuteczność mobilizacji uciskowych w leczeniu tych struktur. Jako główny parametr badawczy, zarówno diagnostyczny jak i terapeutyczny, został przyjęty poziom bólu w ustalonej skali bólu (tab. III). Tabela III. Ocena przez badanych natężenia bólu na skali VAS Table III. Patients self-assessment of pain on VAS scale Ocena natężenia bólu na skali porządkowej VAS Opis bólu 0 0 brak 1 od 1 do 3 słaby 2 od 4 do 6 średni 3 od 7 do 8 silny 4 od 9 do 10 bardzo silny
5 Szostak L i wsp. Czynnościowe dolegliwości bólowe kręgosłupa poważnym problemem zdrowia publicznego. Część W tabeli IV przedstawiono udział omawianych struktur przy ustalonej skali bólu przed leczeniem, natomiast po terapii w tabeli V. Tabela IV. Procentowy udział i intensywność bólu struktur o bardzo dużej aktywności bólowej przed terapią Table IV. Percentage participation and intensity of pain in very high pain intensity structures before treatment Lokalizacja bardzo dużej aktywności bólowej w. nadkolcowe m. biodrowo-żebrowy w. międzykolcowe ,5 4,0 3,5 3,0 2,5 2,0 1,5 1,0 0,5 0,0 Mediana 25%-75% Min-Maks Tabela V. Procentowy udział i intensywność bólu struktur o bardzo dużej aktywności bólowej po terapii Table V. Percentage participation and intensity of pain in very high pain intensity structures after treatment Lokalizacja bardzo dużej aktywności bólowej w. nadkolcowe m. biodrowo-żebrowy w. międzykolcowe Ryciny 3 i 5 w części 2 artykułu [4] przedstawiają szczegółowo wyżej przedstawione wyniki dla poszczególnych więzadeł. Warto jednak podkreślić, że np. dla więzadła nadkolcowego przed terapią u 10% badanych stwierdzono ból na poziomie 2 ból średni, u 86% ból na poziomie 3 ból silny oraz u 4% ból na poziomie 4 ból bardzo silny (wszyscy pacjenci mieli więc objawy bólowe), zaś po terapii wyniki przedstawiały się następująco: 34% badanych z bólem na poziomie 0 brak bólu i 66% z bólem na poziomie 1 ból słaby. Oznacza to znaczną poprawę. W dostępnej literaturze medycznej autorzy nie znaleźli podobnych badań, więc aby jeszcze dokładniej ustalić skalę efektu leczniczego zastosowanej terapii przeprowadzono test kolejności par Wilcoxona, przyjmując dwie zależne próbki jako dwie obserwacje u tej samej osoby przed i po zabiegu. Jest to wygodny nieparametryczny test stosowany do porównania danej cechy w parach (w badaniach autora ta cechą była siła bólu), który uwzględnia zarówno znak różnic, ich wielkość i ich kolejność. W danym przypadku poziom istotności p = 0, Para zmiennych Więzadło nadkolcowe przed & po terapii Test kolejności par Wilcoxona Zaznaczone wyniki są istotne z p <,05000 N T Z poziom p 50 0,00 6, , Można zatem stwierdzić, że z bardzo wysokim poziomem ufności: 1 0, = 0, można wykazać wpływ terapii leczniczej na obniżenie siły odczuwanego bólu (ryc. 1). W przypadku więzadła międzykolcowego test Wilcoxona prezentował się podobnie. Oznacza to, że w przypadku obu więzadeł -0,5 WięN_Prz Ryc. 1. Test kolejności par Wilcoxona Fig. 1. Wilcoxon signed rank test WięN_Po terapia lecznicza mobilizacjami uciskowymi przyniosła duży efekt. W pierwszej grupie umieszczono również mięsień biodrowo-żebrowy. Należy on do grupy mięśni głębokich grzbietu. Rozpina się od części biodrowolędzwiowej, idąc ku górze w postaci dzielących się, coraz cieńszych pasm, zaczepia się o kąty żeber i dalej ku szyi kończąc się na wyrostkach poprzecznych od VI do IV kręgu szyjnego [11]. Topografia tego mięśnia szczególnie predysponuje go do implikowania bólów rzutowanych i promieniujących, chociaż może także generować bóle miejscowe. Dzięki pracom Trawell, a następnie Simonsa, problematyka bólu rzutowanego została kompleksowo zredagowana w podręczniku Tigger Point Manuals (drugie wydanie ukazało się w 1999 r.) z wyczerpującym przeglądem, opartym na obserwacjach klinicznych, prawie 150 form mięśniowego bólu rzutowanego [13]. Miejsca generowania bólu to działanie mięśniowo-powięziowych punktów spustowych, które w badaniu palpacyjnym mogą wywoływać ból miejscowy, rzutowany lub inne parestezje. Ponadto, jeżeli taki punkt jest przetrwały, to nie powoduje bólu gdy nie jest pobudzany. Potwierdzają to w zupełności badania autorów: pacjenci opisywali ból pochodzący z tego mięśnia jako ból promieniujący do lędźwi, barku i szyi (najczęściej). Rzadko był to ból wyłącznie miejscowy. Ponadto w obszarze przebiegu mięśnia można było znaleźć wiele miejsc, które dopiero po ucisku generowały ból. Rycina 4 w części 2 artykułu [4], prezentuje uzyskane wyniki pracy terapeutycznej w wymiarze procentowym. Są one zbliżone do efektów uzyskanych w pracy z więzadłami, mianowicie: u około 36% badanych stwierdzono ból na poziomie 2 ból średni, u około 64% ból na poziomie 3 ból silny (wszyscy pacjenci mieli więc objawy bólowe), zaś po terapii: około 36% badanych z bólem na poziomie 0 brak bólu i około 64% z bólem na poziomie 1 ból słaby. W tym przypadku pojawia się przy wyniku
6 108 Probl Hig Epidemiol 2013, 94(1): słowo około, ponieważ badanie dotyczyło lewej i prawej strony ciała i wyniki podano jako średnie (na rycinie 4 w części 2 artykułu [4] wyniki są kompletne). Także więc i w tym przypadku obniżenie poziomu bólu jest bardzo znaczne. Podobnie jak poprzednio, w dostępnej literaturze medycznej autorzy nie znaleźli podobnych badań, więc aby jeszcze dokładniej ustalić skalę efektu leczniczego zastosowanej terapii, przeprowadzono test kolejności par Wilcoxona. W przypadku omawianego mięśnia poziom istotności p = 0, Możemy zatem stwierdzić, że z bardzo wysokim poziomem ufności: 1 0, = 0, można wykazać wpływ terapii na obniżenie siły odczuwalnego bólu. Z powyższych danych wynika więc jednoznacznie, że struktury anatomiczne będące w pierwszej grupie to znaczy: więzadło nadkolcowe, miesień biodrowo-żebrowy i więzadło międzykolcowe należy zaliczyć do tych, które miały największe znaczenie terapeutyczne. Drugą grupę badanych struktur, nazwaną przez autorów strukturami o dużej aktywności bólowej, stanowiły mięśnie: płatowaty głowy, dźwigacz łopatki oraz mięśnie równoległoboczne. Wyniki badawcze dotyczące tych struktur są do siebie bardzo zbliżone, więc obliczenia i omówienie ich ograniczono tylko do średnich arytmetycznych. Przed leczeniem procentowy udział omawianych struktur w ustalonej skali bólu przedstawiono w tabeli VI, natomiast po leczeniu mobilizacjami uciskowymi w tabeli VII. Tabela VI. Procentowy udział i intensywność bólu struktur o dużej aktywności bólowej przed terapią Table IV. Percentage participation and intensity of pain in very high pain intensity structures before treatment Lokalizacja dużej aktywności bólowej m. płatowaty głowy m. dźwigacz łopatki mm.równoległoboczne Średnia arytmetyczna Tabela VII. Procentowy udział i intensywność bólu struktur o dużej aktywności bólowej po leczeniu mobilizacjami uciskowymi Table VII. Percentage participation and intensity of pain in high pain intensity structures after treatment Lokalizacja dużej aktywności bólowej m. płatowaty głowy m. dźwigacz łopatki mm.równoległoboczne Średnia arytmetyczna Z zestawienia w tabelach VI i VII wynika, że przed leczeniem już nie u wszystkich stwierdzono aktywność danej struktury (u 77% badanych), niemniej jednak gdy wystąpiła to u większości ból był średni (42%) lub silny (23%). Natomiast po terapii liczba pacjentów, którzy odczuwali ból, znacznie się zmniejszyła (z 23% do 68%), zaś u pozostałych także znacznie zmniejszyła się siła bólu (31% badanych odczuwało ból słaby). Aby jeszcze dokładniej ustalić skalę efektu leczniczego zastosowanej terapii, tu także przeprowadzono test kolejności par Wilcoxona. W przypadku omawianych mięśni, dla dwóch pierwszych poziom istotności p = 0, Możemy zatem stwierdzić, że tu także z bardzo wysokim poziomem ufności: 1 0, = 0, można wykazać wpływ terapii na obniżenie siły odczuwalnego bólu, natomiast dla mięśni równoległobocznych p=0, czyli analogicznie z bardzo wysokim poziomem ufności: 1 0, = 0, można stwierdzić wpływ mobilizacji uciskowych na obniżenie siły odczuwalnego bólu. Z powyższych danych wynika, że struktury anatomiczne będące w drugiej grupie to znaczy: płatowaty głowy, dźwigacz łopatki oraz mięśnie równoległoboczne należy również zaliczyć do tych, które miały duże znaczenie w terapii. Kolejne dwie grupy struktur anatomicznych, nazwanych przez autorów strukturami o małej aktywności bólowej czyli miesień czworoboczny, stawy międzywyrostkowe i stawy żebrowo-poprzeczne, oraz struktury o relatywnie małej aktywności bólowej, czyli mięśnie stożka rotatorów, mięsień piersiowy większy oraz inne struktury miały znacznie mniejszy udział zarówno w częstości występowania, jak również w intensywności bólu. Szczegółowo obrazują to ryciny 9-14 w części 2 artykułu [4], zaś zestawienie porównawcze przedstawiają tabele VIII i IX. Tabela VIII. Procentowy udział i intensywność bólu struktur o małej i relatywnie małej aktywności bólowej przed terapią Table VIII. Percentage participation and intensity of pain in low pain intensity structures before treatment Lokalizacja małej i relatywnie małej aktywności bólowej m. czworoboczny sst. międzywyrostkowe sst.żebrowo poprzeczne mm. stożka rotatorów m. piersiowy większy inne struktury Tabela IX. Procentowy udział i intensywność bólu struktur o małej i relatywnie małej aktywności bólowej po leczeniu mobilizacjami uciskowymi Table IX. Percentage participation and intensity of pain in low pain intensity structures after treatment Lokalizacja małej i relatywnie małej aktywności bólowej m. czworoboczny sst. międzywyrostkowe sst.żebrowo poprzeczne mm. stożka rotatorów m. piersiowy większy inne struktury
7 Szostak L i wsp. Czynnościowe dolegliwości bólowe kręgosłupa poważnym problemem zdrowia publicznego. Część Przedmiotowe struktury charakteryzowały się głównie tym, że przed terapią były aktywne bólowo u mniejszej liczby pacjentów; przykładowo miesień czworoboczny u 51% a mięsień piersiowy większy u 18%, oraz ta aktywność bólowa była przeważnie na poziomie 2 ból średni. Po terapii ilość osób z dolegliwościami bólowymi zmalała relatywnie dla mięśnia czworobocznego do 21% przy skali bólu 1 ból słaby, oraz dla mięśnia piersiowego większego do 3% przy skali bólu także 1. Można więc stwierdzić, że po terapii aktywność bólowa tych struktur anatomicznych zmalała do minimum. Na podstawie tych wyników należy stwierdzić, że do struktur, z którymi praca terapeutyczna przynosi najlepsze efekty, należą struktury pierwszej i drugiej grupy, czyli: więzadło nadkolcowe, miesień biodrowożebrowy, więzadło międzykolcowe, mięsień płatowaty głowy, miesień dźwigacz łopatki i mięśnie równoległoboczne. Pozostałe struktury miały również swój udział w procesie leczenia. Były to struktury z dużo mniejszymi objawami bólowymi, więc ich terapia odbywała się na początku procesu leczenia. Ich objawy bólowe szybko ustępowały (najczęściej malały do zera), a praca z nimi miała leczący wpływ na struktury bardziej zawansowane chorobowo. Tak więc dzięki pracy ze wszystkimi strukturami efekty leczenia bólu międzyłopatkowego były znaczące, niemniej jednak praca ze strukturami pierwszej i drugiej grupy miała znaczenie kluczowe. Podsumowanie wyników badań Czynnościowe dolegliwości bólowe kręgosłupa piersiowego w jego części środkowej, generujące objaw zwany potocznie bólem międzyłopatkowym, stanowiły przedmiot badań autorów. Dzięki leczeniu manualnemu, a w szczególności mobilizacjom uciskowym punktów o nadmiernej wrażliwości uciskowej do których za Rakowskim [14] zaliczamy punkty maksymalnie bolesne, punkty spustowe i punkty swoiste dla dysfunkcji stawowej uzyskano w trakcie niespełna dwumiesięcznej terapii leczniczej każdego pacjenta metodami manualnymi znaczną poprawę stanu klinicznego wszystkich pacjentów, przejawiającą się tym, że objaw bólu w poszczególnych strukturach anatomicznych znacznie zmalał lub ustąpił całkowicie. Zjawisko zmniejszania się bólu było zauważalne z zabiegu na zabieg. Był to efekt każdorazowej, wnikliwej analizy informacji o strukturach łącznotkankowych zaangażowanych w proces chorobowy i wykonywaniu mobilizacji uciskowych na tych strukturach, które miały najmniejszą bolesność. Dzięki temu stopniowo zbliżano się do tych struktur, które były najbardziej zaangażowane w proces chorobowy. Powstaje pytanie: dlaczego właśnie tak? Było to konieczne aby znaleźć odpowiedź na pytania badawcze. Autorzy wykorzystali w swojej pracy ogólnie znane zasady: 1) przyczyna implikuje skutek oraz, 2) struktury anatomiczne są ze sobą powiązane na poziomie fizycznym, fizjologicznym oraz neurologicznym. Jeżeli wiec w jednej z nich pojawi się dysfunkcja, to pociąga ona zmiany w kolejnej (lub kolejnych), a ta następne, itd. Tworzy się łańcuch przyczynowo-skutkowy, w który angażowane są kolejne struktury, dając na każdym etapie dysfunkcji swoiste objawy. Jeżeli więc stwierdzaliśmy objaw np. ból międzyłopatkowy, to korzystając z metody badawczej ustalaliśmy struktury zaangażowane w ten proces chorobowy, a następnie przy pomocy metody terapeutycznej, postępując niejako od końca tego procesu chorobowego, leczyliśmy schorzenie. Skuteczność tak prowadzonego leczenia potwierdziły badania, mówiące o statystycznie istotnej poprawie co do odczuwania bólu. Nie można jednak jednoznacznie stwierdzić czy zmiany w odczuwaniu bólu (czy też całkowite ustąpienie bólu) miały charakter stabilny, badania takie należałoby kontynuować w możliwe długim okresie czasu. Dzięki temu, że badano i leczono u każdej osoby wszystkie zaangażowane w proces chorobowy struktury anatomiczne, odpowiedzi na pytania badawcze stanowią efekt empirycznych i statystycznych wyników badań, tak więc struktury anatomiczne biorące udział w czynnościowych dolegliwościach bólowych kręgosłupa piersiowego w jego części środkowej to: Struktury o aktywności bólowej bardzo dużej więzadło nadkolcowe, miesień biodrowo-żebrowy, więzadło międzykolcowe dużej mięsień płatowaty głowy, miesień dźwigacz łopatki, mięśnie równoległoboczne. małej miesień czworoboczny, stawy międzywyrostkowe, stawy żebrowo-poprzeczne relatywnie małej mięśnie stożka rotatorów, mięsień piersiowy większy, inne struktury np. m. naramienny, m nadłopatkowy, m. obły większy, m. zębaty przedni, m. podobojczykowy, m. mostkowo-obojczykowo-sutkowy, i inne. Wszystkie wyżej wymienione struktury były czynne bólowo, w szczególności struktury o bardzo dużej aktywności bólowej oraz struktury o dużej aktywności bólowej miały swój udział u prawie wszystkich badanych, zaś udział pozostałych był relatywnie mniejszy. Do struktur, które mają największe znaczenie terapeutyczne zaliczyć należy struktury o bardzo dużej aktywności bólowej oraz struktury o dużej aktywności bólowej. W zaburzeniach czynnościowych narządu ruchu skuteczność leczenia manualnego potwierdzają badania wielu autorów [7, 12, 15-18] podkreślając, że wskazaniem do leczenia manualnego są czynnościowe odwracalne zmiany w narządzie ruchu, manifestujące się bólami pochodzącymi z układu mięśniowo-więzadłowo-kostnego oraz zablokowaniem stawów, oraz że lecze-
8 110 Probl Hig Epidemiol 2013, 94(1): nie manualne poprawia jakość życia pacjentów. Badania autorów w pełni potwierdzają te stwierdzenia. Dzięki temu, że proces leczenia prowadzono niejako w stronę przeciwną kierunku procesu chorobowego, dodatkowym, ciekawym spostrzeżeniem jest hipoteza, że struktury będące na końcu łańcucha chorobowego są znacznie mniej obciążone patologią niż te na początku, oraz, że lecząc skutecznie te końcowe, wpływamy leczniczo również na te wcześniejsze i gdy docierając z terapią do tej, od której zaczął się proces zmian, jest ona znacznie mniej aktywna chorobowo. Hipoteza ta wymaga jednak dalszych stosownych badań. Podsumowywując wyniki badań można stwierdzić, że terapia manualna, a w szczególności mobilizacje uciskowe jako metoda badawcza i terapeutyczna, może stanowić doskonałe narzędzie w leczeniu dolegliwości bólowych w okolicy piersiowego odcinka kręgosłupa w jego części środkowej. Ponadto znając struktury anatomiczne biorące udział w czynnościowych dolegliwościach tego segmentu ruchowego oraz wiedząc, które z nich mają największe znaczenie terapeutyczne, możemy precyzyjne zaplanować i przeprowadzić proces leczenia pacjenta. Wnioski 1. Główną przyczyną bólu w strukturach, w których pacjent odczuwa ból, są zaburzenia czynności narządu ruchu w obrębie więzadeł, stawów i mięśni. 2. Leczenie metodą mobilizacji uciskowych punktów o nadmiernej wrażliwości uciskowej znacząco wpływa na redukcję bólu oraz poprawę funkcjonowania więzadeł, stawów oraz mięśni. 3. Do bardzo ważnych czynników generujących bóle kręgosłupa w jego części środkowej zaliczyć należy, obok przeciążeń fizycznych, także stres psychiczny. 4. Bóle miedzyłopatkowe dotyczą częściej kobiet niż mężczyzn. 5. Po zakończeniu leczenia metodami manualnymi u wszystkich pacjentów stwierdzono poprawę analizowanych parametrów. 6. Aby utrwalić efekt leczenia manualnego niezbędna jest systematyczna autoterapia. Piśmiennictwo / References 1. Weber H. Spine update: The natural history of disc herniation and the influence of intervention. Spine 1994, 19: Rakowski A. Kurs terapii manualnej w modelu holistycznym. część I-V. Copyright by Andrzej Rakowski, Poznań Szabuniewicz S. Bóle kręgosłupa terapia metodą McKenziego. Harmonia, Gdańsk Szostak L, Marcinkowski JT. Czynnościowe dolegliwości bólowe kręgosłupa poważnym problemem zdrowia publicznego. Część 2. Leczenie metodą mobilizacji uciskowych punktów o nadmiernej wrażliwości uciskowej. Probl Hig Epidemiol 2012, 93(4): Dziak A. Bóle szyi, głowy i barków. Medicina Sportiva, Kraków Rakowski A. Kręgosłup w stresie. Totem, Inowrocław Stodolny J. Choroba przeciążeniowa kręgosłupa Epidemia naszych czasów. Natura, Kielce Dziak A. Bolesny krzyż. Medicina Sportiva, Kraków Milanowska K, Dega W (red). Rehabilitacja medyczna. PZWL, Warszawa Bogduk N. Clinical Anatomy of the Lumbar Spine and Sacrum. Churchill Livingstone Ignasiak Z. Anatomia układu ruchu. Elsevier Urban & Partner, Wrocław Trybulec B. Chwastowski M. Techniki chiropraktyczne w leczeniu dysfunkcji piersiowego odcinka kręgosłupa. Rehabil Prakt 2008, 3: Dommerholt J, Bron C, Franssen J: Mięśniowo-powięziowe punkty spustowe przegląd uwzględniający dowody naukowe. Rehabil Med 2006, 10, 4: Rakowski A. Igłoterapia punktów spustowych jako jedna z technik odruchowego oddziaływania w dysfunkcjach narządu ruchu. Med Manualna 2002, VI, 1/2: Rakowski A. Kurs terapii manualnej w modelu holistycznym, część I-V. Copyright by Andrzej Rakowski, Poznań Arkuszewski Z. Ocena skuteczności terapii manualnej. AM, Katowice Permoda A, Śliwiński Z. Próba obiektywizacji efektów terapii manualnej w zespołach bólowych kręgosłupa. Med Manualna 2001, 5(1): Hurwitz E, Morgenstern H, Yu F. Satisfaction as a predictor of clinical outcomes among chiropractic and medical patients enrolled in the UCLA low back pain study. Spine 2005, 30(19):
722 Probl Hig Epidemiol 2012, 93(4): 722-727
7 Probl Hig Epidemiol 1, 93(4): 7-77 Czynnościowe dolegliwości bólowe kręgosłupa ważnym problemem zdrowia publicznego. Część. Leczenie metodą mobilizacji uciskowych punktów o nadmiernej wrażliwości uciskowej
Bardziej szczegółowo5dni / 35godzin (7h zajęć / 1h na lunch w sumie 8h dziennie) pon-pt; godz. 09:00-17:00
William Huhn Method - Advanced Clinical Trigger Point From Understanding to Implementing [ Od zrozumienia do realizacji ] TRIGGER POINT COURSE - www.rehabilitacja-warszawa.pl Punkty spustowe - kurs w Warszawie
Bardziej szczegółowoZASTOSOWANIE MD-SHOULDER W LECZENIU ZESPOŁU CIEŚNI PODBARKOWEJ
Dolegliwości bólowe w obrębie obręczy barkowej to problem, który dotyczy coraz większej liczby osób, niestety coraz młodszych. Dawniej typowym pacjentem zgłaszającym się z bólem barku była osoba starsza,
Bardziej szczegółowoKrzysztof Błecha Specjalistyczny gabinet lekarski rehabilitacji i chorób wewnętrznych w Żywcu.
Krzysztof Błecha Specjalistyczny gabinet lekarski rehabilitacji i chorób wewnętrznych w Żywcu. Dyslordoza szyjna a zaburzenia neurowegetatywne Dyslordoza of neck and neurovegetative disorders Słowa kluczowe:
Bardziej szczegółowoPROGRAM KURSU. Terapia Manualna Holistyczna Tkanek Miękkich
PROGRAM KURSU Terapia Manualna Holistyczna Tkanek Miękkich MODUŁ I Koncepcja Terapii Manualnej Holistycznej. Miednica, stawy biodrowe, segmenty ruchowe kręgosłupa lędźwiowego i przejścia piersiowo-lędźwiowego.
Bardziej szczegółowoSlajd 1. Slajd 2. Slajd 3 PODZIAŁ MIĘŚNI GRZBIETU MIĘŚNIE GRZBIETU POWIERZCHOWNE
Slajd 1 Slajd 2 Slajd 3 PODZIAŁ MIĘŚNI GRZBIETU Mięśnie grzbietu dzieli się na dwie grupy: - warstwę bardziej powierzchowną stanowią mięśnie związane ze szkieletem kończyny górnej - do warstwy głębokiej
Bardziej szczegółowoZespół ciasnoty podbarkowej i uszkodzenie pierścienia rotatorów. Małgorzata Chochowska
Zespół ciasnoty podbarkowej i uszkodzenie pierścienia rotatorów Małgorzata Chochowska Zespół ciasnoty podbarkowej i uszkodzenie pierścienia rotatorów. Pierścień rotatorów stanowią ścięgna 4 mieśni: Podłopatkowego
Bardziej szczegółowoTerapia manualna tkanek miękkich w zespołach posturalnych odcinka szyjnego i obręczy barkowej
Terapia manualna tkanek miękkich w zespołach posturalnych odcinka szyjnego i obręczy barkowej Manual therapy in postural syndromes within the neck and shoulder girdle Radosław Szwarocki Wyższa Szkoła Edukacji
Bardziej szczegółowoTHE MOST FREQUENT PHYSICAL MODALITIES IN PATIENTS WITH PAIN IN LUMBOSACRAL SPINE AND AN ASSESSMENT OF THEIR ANALGESIC EFFECTIVENESS
NAJCZĘŚCIEJ STOSOWANE ZABIEGI FIZYKALNE U PACJENTÓW Z DOLEGLIWOŚCIAMI BÓLOWYMI ODCINKA L-S KRĘGOSŁUPA WRAZ Z OCENĄ ICH SKUTECZNOŚCI W DZIAŁANIU PRZECIWBÓLOWYM THE MOST FREQUENT PHYSICAL MODALITIES IN PATIENTS
Bardziej szczegółowoTERAPIA ZABURZEŃ CZYNNOŚCI SYSTEMU ŻUCHWOWO-GNYKOWO-CZASZKOWEGO PROGRAM KURSU
TERAPIA ZABURZEŃ CZYNNOŚCI SYSTEMU ŻUCHWOWO-GNYKOWO-CZASZKOWEGO PROGRAM KURSU Dla stomatologów, foniatrów, laryngologów, okulistów i fizjoterapeutów WERSJA 2014.2 20 godzin akademickich zrealizowanych
Bardziej szczegółowoPAŃSTWOWA WYŻSZA SZKOŁA ZAWODOWA W KONINIE WYDZIAŁ KULTURY FIZYCZNEJ I OCHRONY ZDROWIA. Katedra Fizjoterapii i Nauk o Zdrowiu. Kierunek: Fizjoterapia
PAŃSTWOWA WYŻSZA SZKOŁA ZAWODOWA W KONINIE WYDZIAŁ KULTURY FIZYCZNEJ I OCHRONY ZDROWIA Katedra Fizjoterapii i Nauk o Zdrowiu Kierunek: Fizjoterapia SYLABUS Nazwa przedmiotu TERAPIA MANUALNA Kod przedmiotu
Bardziej szczegółowo30 godzin akademickich zrealizowanych w ciągu 3 dni cena 2100 zł
30 godzin akademickich zrealizowanych w ciągu 3 dni cena 2100 zł System żuchwowo-gnykowo-czaszkowy (sżgc) to zespół morfologicznoczynnościowy wzajemnie współdziałających tkanek i narządów jamy ustnej,
Bardziej szczegółowoDziałanie mięśni w warunkach funkcjonalnych
Działanie mięśni w warunkach funkcjonalnych Ryc. Pozycja neutralna szyi w płaszczyźnie strzałkowej Głowa jest praktycznie w osi barków, lekko wysunięta do przodu. Tę pozycję można przyjąć pod dwoma warunkami:
Bardziej szczegółowoUNIWERSYTET MEDYCZNY W LUBLINIE
UNIWERSYTET MEDYCZNY W LUBLINIE WYDZIAŁ NAUK O ZDROWIU PIOTR TURMIŃSKI Porównanie skuteczności wybranych metod fizjoterapeutycznych w leczeniu skręceń stawu skokowego STRESZCZENIE ROZPRAWY DOKTORSKIEJ
Bardziej szczegółowoTablica 18. Głowa szyja tułów. 18 Mięśnie właściwe (głębokie) grzbietu ( ryc , , 2.96) I Pasmo boczne
Tablica 18 Głowa szyja tułów 18 Mięśnie właściwe (głębokie) grzbietu ( ryc. 2.76 2.79, 2.81 2.84, 2.96) I Pasmo Pasmo mięśni właściwych grzbietu pokrywa w odcinku szyjnym i lędźwiowym pasmo przyśrodkowe,
Bardziej szczegółowoWydział Nauk o Zdrowiu Uniwersytetu Medycznego w Białymstoku
Wydział Nauk o Zdrowiu Uniwersytetu Medycznego w Białymstoku Klinika Rehabilitacji Dziecięcej Uniwersytetu Medycznego w Białymstoku z Ośrodkiem Wczesnej Pomocy Dzieciom Upośledzonym "Dać Szansę" ul. Waszyngtona
Bardziej szczegółowoTerapia manualna. udział w ćwiczeniach. konsultacje 1*2 h - 47 h 47 h Bilans nakładu pracy studenta: RAZEM: przygotowanie do 10 h. ćwiczeń.
Nazwa jednostki prowadzącej kierunek: Nazwa kierunku: Poziom kształcenia: Profil kształcenia: Moduły wprowadzające / wymagania wstępne: Nazwa modułu (przedmiot lub grupa przedmiotów): Koordynator, osoby
Bardziej szczegółowoOcena ogólna: Raport całkowity z okresu od 04.05.2007 do 15.11.2007
W Niepublicznym Zakładzie Opieki Zdrowotnej ABC medic Praktyka Grupowa Lekarzy Rodzinnych w Zielonej Górze w okresie od 04.05.2007-15.11.2007 została przeprowadzona ocena efektów klinicznych u pacjentów
Bardziej szczegółowoRECENZJA. rozprawy doktorskiej na stopień doktora nauk o zdrowiu. mgra Jakuba Szewczyka
Wrocław, 19.02.2018 RECENZJA rozprawy doktorskiej na stopień doktora nauk o zdrowiu mgra Jakuba Szewczyka pt. : Ocena i porównanie skuteczności zabiegów rehabilitacyjnych w zakresie dolegliwości bólowych
Bardziej szczegółowoPodręcznik * Medycyny manualnej
LJ < Z li i n i e w A r k u s z e w s k i Podręcznik * Medycyny manualnej ATLAS ZABIEGÓW M IED N ICA KRĘG O SŁU P LĘDŹW IOW Y KRĘGOSŁU P PIER SIO W Y ŻEB R A K r a k ó w 20 07 ELIPSA-JAIM s.c. ( J v n
Bardziej szczegółowoB IB LIO TEKA SPECJALISTY
B IB LIO TEKA SPECJALISTY o Zbigniew Arkuszewski Mrozili, Medycyny manualnej ATLAS ZABIEGÓW - KRĘGOSŁUP SZYJNY Kraków 200 9 SPSS TREŚCI Skróty stosowane w tekście... 9 Oznaczenia rycin... 9 1. Część ogólna
Bardziej szczegółowoZespoły bólowe kręgosłupa
Zespoły bólowe kręgosłupa W około 70-80% przypadków pierwszego spotkania pacjenta i lekarza nie daje ustalić się dokładnie przyczyny bólów kręgosłupa. Świadczy to o złożoności tego problemu. Mimo tego
Bardziej szczegółowoSchemat stosowania poszczególnych CMD
Schemat stosowania poszczególnych CMD 13 produktów do stosowania osobno lub w połączeniu w zależności od przypadku klinicznego ZABIEGI w przypadku bólu kręgosłupa: MD-Neck, MD-Thoracic, MD-Lumbar: do stosowania
Bardziej szczegółowoMichał Dwornik 1, Aleksandra Marek 2, Aleksander Kłosiewicz 2, Katarzyna Wasiak 1, Maria Kłoda 1,3, Anna Koseska 4, Bartosz Kaczyński 5
Michał Dwornik 1, Aleksandra Marek 2, Aleksander Kłosiewicz 2, Katarzyna Wasiak 1, Maria Kłoda 1,3, Anna Koseska 4, Bartosz Kaczyński 5 Ocena zmian napięcia mięśniowego po zabiegach trakcji manualnej u
Bardziej szczegółowoStreszczenie pracy doktorskiej
Streszczenie pracy doktorskiej Mięśniowo-powięziowe punkty spustowe w obrębie mięśni szyi a aktywność bioelektryczna wybranych mięśni narządu żucia mgr Michał Ginszt Promotor prof. nadzw. dr hab. n. med.
Bardziej szczegółowoTURNUS SZKOLENIOWO-LECZNICZY DLA STOMATOLOGÓW, ORTODONTÓW, PROTETYKÓW
TURNUS SZKOLENIOWO-LECZNICZY DLA STOMATOLOGÓW, ORTODONTÓW, PROTETYKÓW Program części szkoleniowej Terapia zaburzeń czynności systemu żuchwowo-gnykowo-czaszkowego System żuchwowo-gnykowo-czaszkowy (sżgc)
Bardziej szczegółowoZałącznik nr 3. Nazwa jednostki prowadzącej kierunek: WYŻSZA SZKOŁA REHABILITACJI W WARSZAWIE WYDZIAŁ REHABILITACJI
Nazwa jednostki prowadzącej kierunek: WYŻSZA SZKOŁA REHABILITACJI W WARSZAWIE WYDZIAŁ REHABILITACJI Nazwa kierunku: Poziom kształcenia: Profil kształcenia: Moduły wprowadzające / wymagania wstępne: Nazwa
Bardziej szczegółowoSkuteczność peloidoterapii, kinezyterapii i pola magnetycznego niskiej częstotliwości w leczeniu objawów dyskopatii lędźwiowej
Wydział Nauk o Zdrowiu Uniwersytetu Medycznego w Białymstoku Klinika Rehabilitacji Dziecięcej Uniwersytetu Medycznego w Białymstoku z Ośrodkiem Wczesnej Pomocy Dzieciom Upośledzonym "Dać Szansę" ul. Waszyngtona
Bardziej szczegółowoStreszczenie mgr Agnieszka Kotwica
Streszczenie mgr Agnieszka Kotwica Słowa kluczowe: rehabilitacja uzdrowiskowa, dysfunkcje narządu ruchu, ból, jakość życia Zdrowie na podstawie definicji prezentowanej, przez WHO oznacza całkowity brak
Bardziej szczegółowoSYLABUS. Wybrane metody fizjoterapii z zakresu mechanoterapii. Studia Kierunek studiów Poziom kształcenia Forma studiów
Załącznik nr 2 do Zarządzenia Rektora UR Nr 4/2012 z dnia 20.01.2012r. SYLABUS Nazwa przedmiotu Wybrane metody fizjoterapii z zakresu mechanoterapii Nazwa jednostki prowadzącej przedmiot Wydział Medyczny,
Bardziej szczegółowoEfekty masażu leczniczego w terapii bólów kręgosłupa
Wydawnictwo UR 2007 ISSN 1730-3524 Przegląd Medyczny Uniwersytetu Rzeszowskiego Rzeszów 2007, 3, 253 257 Andrzej Ćwirlej, Agnieszka Ćwirlej, Andrzej Maciejczak Efekty masażu leczniczego w terapii bólów
Bardziej szczegółowoSYLABUS. DOTYCZY CYKLU KSZTAŁCENIA 2015-2017 (skrajne daty) Wykł. Ćw. Konw. Lab. Sem. ZP Prakt. GN Liczba pkt ECTS - - - 40 - - - 20 2
SYLABUS DOTYCZY CYKLU KSZTAŁCENIA 2015-2017 (skrajne daty) 1.1. PODSTAWOWE INFORMACJE O PRZEDMIOCIE/MODULE Nazwa przedmiotu/ modułu Wybrane metody fizjoterapii z zakresu mechanoterapii Kod przedmiotu/
Bardziej szczegółowoMEDYCZNE SZKOLENIA PODYPLOMOWE PAKT ul. Kopernika 8/ Katowice tel
WIELOSPECJALISTYCZNY KURS MEDYCYNY MANUALNEJ - Zintegrowane metody terapii manualnej w tym osteopatyczne i chiropraktyczne, techniki części miękkich (mięśniowo-powięziowe, terapia punktów spustowych),
Bardziej szczegółowoProfilaktyka zespołów bólowych pleców i kręgosłupa wśród lekarzy dentystów
Materiały edukacyjne z Czerwcowej sesji stomatologicznej Okręgowej Izby Lekarskiej w Warszawie, 07 czerwca 2014 Profilaktyka zespołów bólowych pleców i kręgosłupa wśród lekarzy dentystów Michał Prawda
Bardziej szczegółowowykłady - 5; ćwiczenia kliniczne - 20 wykłady - 5; ćwiczenia kliniczne - 20 Nakład pracy studenta bilans punktów ECTS Obciążenie studenta
Lp. Element Opis 1 Nazwa modułu 2 Typ modułu Diagnostyka funkcjonalna i programowanie rehabilitacji w chorobach obowiązkowy 3 Instytut Nauk o Zdrowiu Kod 4 PPWSZ-F-2-338-s modułu PPWSZ-F-2-338-n Kierunek,
Bardziej szczegółowo4.1. Charakterystyka porównawcza obu badanych grup
IV. Wyniki Badana populacja pacjentów (57 osób) składała się z dwóch grup grupy 1 (G1) i grupy 2 (G2). W obu grupach u wszystkich chorych po zabiegu artroskopowej rekonstrukcji więzadła krzyżowego przedniego
Bardziej szczegółowowykłady 5, ćwiczenia - 15 wykłady 5, ćwiczenia - 15 Nakład pracy studenta bilans punktów ECTS Obciążenie studenta
Lp. Element Opis 1 Nazwa 2 Typ Podstawy fizjoterapii klinicznej w chorobach wieloukładowych w obrębie narządu ruchu obowiązkowy 3 Instytut Nauk o Zdrowiu 4 Kod PPWSZ F-P_20 Kierunek, kierunek: Fizjoterapia
Bardziej szczegółowoPAŃSTWOWA WYŻSZA SZKOŁA ZAWODOWA W KONINIE WYDZIAŁ KULTURY FIZYCZNEJ I OCHRONY ZDROWIA. Katedra Fizjoterapii i Nauk o Zdrowiu. Kierunek: Fizjoterapia
PAŃSTWOWA WYŻSZA SZKOŁA ZAWODOWA W KONINIE WYDZIAŁ KULTURY FIZYCZNEJ I OCHRONY ZDROWIA Katedra Fizjoterapii i Nauk o Zdrowiu Kierunek: Fizjoterapia SYLABUS Nazwa przedmiotu Podstawy klinicznej w psychiatrii
Bardziej szczegółowoPodkowiańska Wyższa Szkoła Medyczna im. Z. i J. Łyko. Syllabus przedmiotowy 2017/ /2022 r.
Podkowiańska Wyższa Szkoła Medyczna im. Z. i J. Łyko Syllabus przedmiotowy 07/08 0/0 r. Wydział Fizjoterapii Kierunek studiów Fizjoterapia Specjalność ----------- Forma studiów Stacjonarne Stopień studiów
Bardziej szczegółowoJAK CHRONIĆ SWÓJ KRĘGOSŁUP
JERZY STODOLNY JOANNA STODOLNA-TUKENDORF JAK CHRONIĆ SWÓJ KRĘGOSŁUP ------------------------ PORADNIK DLA K A Ż D E G O --------- sk NATURA WYDAWNICTWO NATURA POPULARNEGO PORADNIKA dr n. med. Jerzy Stodolny
Bardziej szczegółowoul. Belgradzka 52, 02-795 Warszawa-Ursynów tel. kom. +48 794 207 077 www.fizjoport.pl
Coraz większa liczba pacjentów zgłasza się do fizjoterapeutów z problemami bólowymi w obrębie kręgosłupa. Często postawiona diagnoza dyskopatia, wywołuje niepokój o własne zdrowie i wątpliwości w jaki
Bardziej szczegółowoOpis efektów kształcenia. Studia Podyplomowe Neurorozwojowa diagnoza i korekcja wad postawy ciała u dzieci i młodzieży /nazwa studiów podyplomowych/
Załącznik nr 1 do uchwały nr AR001-7-XI/2014 z dnia 25.11.14. Opis efektów kształcenia Studia Podyplomowe Neurorozwojowa diagnoza i korekcja wad postawy u dzieci i młodzieży /nazwa studiów podyplomowych/
Bardziej szczegółowoPLECY OKRĄGŁE choroba kręgosłupa
PLECY OKRĄGŁE To choroba kręgosłupa, której cechą charakterystyczną jest nadmierne wygięcie kręgosłupa ku tyłowi w odcinku piersiowym i krzyżowym. Nieleczona kifoza może nie tylko się pogłębić i doprowadzić
Bardziej szczegółowoWady postawy. Podział i przyczyna powstawania wad postawy u dziecka. Najczęściej spotykamy podział wad postawy i budowy ciała na dwie grupy:
Wady postawy Wada postawy jest pojęciem zbiorczym i niedostatecznie sprecyzowanym. Obejmuje szereg osobniczych odchyleń postawy ciała od wzorców uznawanych za normę stosowną do wieku, płci, typów budowy,
Bardziej szczegółowoGimnastyka korekcyjna. w/ćw Zajęcia zorganizowane: 15/30 h 9/16 h 1,5 Praca własna studenta: 30 h 50 h 1. udział w wykładach 3*3 h
Nazwa jednostki prowadzącej kierunek: Nazwa kierunku: Poziom kształcenia: Profil kształcenia: Moduły wprowadzające / wymagania wstępne: Nazwa modułu (przedmiot lub grupa przedmiotów): Koordynator, osoby
Bardziej szczegółowoPROGRAM KURSU. I. Wykłady (10h) II. Ćwiczenia w grupach dziekańskich (14h) III. Ćwiczenia w grupach klinicznych (46h)
Autorski program kursu TERAPIA MANUALNA TKANEK MIĘKKICH W DYSFUNKCJACH NARZĄDU RUCHU Kurs będzie realizowany na WZKF w Gorzowie Wielkopolskim, w ramach przedmiotu: Fizjoterapia w dysfunkcjach narządu ruchu
Bardziej szczegółowoSYLABUS CYKL KSZTAŁCENIA Studia Kierunek studiów Poziom kształcenia Forma studiów. Fizjoterapia Studia I stopnia Niestacjonarne
SYLABUS CYKL KSZTAŁCENIA 2014-2017 Nazwa przedmiotu Praktyka z Kinezyterapii Nazwa jednostki prowadzącej przedmiot Instytut Fizjoterapii Kod przedmiotu Studia Kierunek studiów Poziom kształcenia Forma
Bardziej szczegółowoWykłady i ćwiczenia w dużych grupach
Fizjoterapia w dysfunkcjach narządu ruchu plan przedmiotu Dr n. med. Małgorzata Chochowska UWAGA OGÓLNA: Studenci na zajęciach muszą posiadać wygodny zmienny strój, zmienne obuwie oraz ręcznik. Jest to
Bardziej szczegółowoSpis treści. Podziękowania...V
Spis treści Podziękowania...V O autorze... VI Dorobek naukowy Robina McKenziego... VIII Wstęp: Przypadkowe odkrycie... XIII Wstęp do wydania polskiego... XVII Rozdział 1: Kark, czyli szyjny odcinek kręgosłupa...
Bardziej szczegółowoTrzymaj się prosto! program profilaktyki wad postawy
Trzymaj się prosto! program profilaktyki wad postawy Przesłanki do realizacji programu: Wady postawy to coraz większy problem zdrowotny naszego społeczeństwa. W ostatnich latach znacząco wzrosła ilość
Bardziej szczegółowoMEDYCYNA MANUALNA CO LECZY TERAPIA MANUALNA? ŚWIADOMOŚĆ KOMPETENCJI
MEDYCYNA MANUALNA Medycyna manualna to ukierunkowane działanie diagnostyczne i terapeutyczne, za pomocą manualnych rękoczynów, którego celem jest zniesienie odwracalnych dysfunkcji w obrębie narządów ruchu.
Bardziej szczegółowoAKADEMIA WYCHOWANIA FIZYCZNEGO JÓZEFA PIŁSUDSKIEGO W WARSZAWIE
AKADEMIA WYCHOWANIA FIZYCZNEGO JÓZEFA PIŁSUDSKIEGO W WARSZAWIE WYDZIAŁ REHABILITACJI KIERUNEK FIZJOTERAPIA studia II stopnia DZIENNIK PRAKTYK STUDENCKICH Imię i nazwisko studenta Nr albumu 1 CELE KSZTAŁCENIA
Bardziej szczegółowoBadanie i leczenie dysfunkcji piersiowego odcinka kręgosłupa
Badanie i leczenie dysfunkcji piersiowego odcinka kręgosłupa 205 Badanie i leczenie dysfunkcji piersiowego odcinka kręgosłupa ZARYS ROZDZIAŁU W rozdziale tym przedstawiono kinematykę piersiowego odcinka
Bardziej szczegółowoMiejsce metod neurofizjologicznych w terapii manualnej i chiropraktyce
Miejsce metod neurofizjologicznych w terapii manualnej i chiropraktyce Metody neurofizjologiczne Mają na celu badanie i leczenie ludzi z zaburzeniami napięcia, ruchu i aktywności w oparciu o wiedzę z zakresu
Bardziej szczegółowoOCENA. Ocena rozprawy doktorskiej mgr Jolanty Gałeckiej
Klinika Neurologii Wojskowy Instytut Medyczny 00 909 Warszawa ul Szaserów 128 Warszawa dn. 02.06.2019 r. OCENA Rozprawy doktorskiej mgr Jolanty Gałeckiej Ocena skuteczności wybranych metod fizjoterapeutycznych
Bardziej szczegółowowykłady 15, ćwiczenia - 30 wykłady 10, ćwiczenia - 30 Nakład pracy studenta bilans punktów ECTS Obciążenie studenta
Lp. Element Opis 1 Nazwa Terapia manualna 2 Typ obowiązkowy 3 Instytut Nauk o Zdrowiu 4 Kod PPWSZ F-P_18 Kierunek, kierunek: Fizjoterapia 5 specjalność, specjalność: poziom i profil poziom : studia pierwszego
Bardziej szczegółowoRwę kulszową najczęściej wywołuje patologia krążka międzykręgowego, w większości przypadków dotyczy poziomu L4 lub L5.
Czy to na pewno rwa kulszowa? Jednym z najczęstszych powodów zgłaszania się pacjentów do terapeuty jest zespół bólowy kręgosłupa w odcinku lędźwiowo-krzyżowym (L-S). Często pacjent ma zdiagnozowaną rwę
Bardziej szczegółowoUNIWERSYTET MEDYCZNY W LUBLINIE WYDZIAŁ NAUK O ZDROWIU PRACA DOKTORSKA STRESZCZENIE
UNIWERSYTET MEDYCZNY W LUBLINIE WYDZIAŁ NAUK O ZDROWIU PRACA DOKTORSKA STRESZCZENIE ZASTOSOWANIE KINESIOTAPINGU W LECZENIU BÓLU I DYSFUNKCJI BARKU U OSÓB PO PRZEBYTYM UDARZE MÓZGU Anna Kręgiel PROMOTOR
Bardziej szczegółowoEwaluacja badań medycznych według EBM (medycyny opartej na dowodach naukowych) poziomy wiarygodności... 613 Wykaz skrótów... 613
IX 1. MECHANIZMY POWSTAWANIA BÓLU Jerzy Wordliczek, Jan Dobrogowski... 1 Patomechanizm bólu ostrego... 3 Patomechanizm bólu przewlekłego... 9 Ból neuropatyczny... 10 Ośrodkowa sensytyzacja... 15 2. METODY
Bardziej szczegółowoPrzykłady wybranych fragmentów prac egzaminacyjnych z komentarzami technik masażysta 322[12]
Przykłady wybranych fragmentów prac egzaminacyjnych z komentarzami technik masażysta 322[12] Zadanie egzaminacyjne Do gabinetu masażu w zakładzie opieki zdrowotnej zgłosiła się pacjentka ze skierowaniem
Bardziej szczegółowoFIZJOTERAPIA OGÓLNA 1. Informacje o przedmiocie (zaj ciach), jednostce koordynuj cej przedmiot, osobie prowadz cej Cel zaj
FIZJOTERAPIA OGÓLNA 1. Informacje o przedmiocie (zajęciach), jednostce koordynującej przedmiot, osobie prowadzącej 1.1. Nazwa przedmiotu (zajęć): Fizjoterapia ogólna 1.2.Forma przedmiotu: Wykłady, ćwiczenia
Bardziej szczegółowoM1_W04 M1_W10 K_W 01 M1_W01 M1_W02 M1_W10 K_W 02 M1_W05 M1_W03 K_W 03 M1_W08 M1_W11, M1_W12 M1_W01 M1_W02 M1_W03 M1_W07 M1_W10 M1_W01 M1_W07 M1_W10
TABELA ODNIESIENIA EFEKTÓW KIERUNKOWYCH DO EFEKTÓW OBSZAROWYCH KIERUNEK FIZJOTERAPIA POZIOM KSZTAŁCENIA - studia i stopnia PROFIL KSZTAŁCENIA - praktyczny OBSZAR KSZTAŁCENIA - obszar nauk medycznych, nauk
Bardziej szczegółowoMECHANIKA KOŃCZYNY GÓRNEJ OBRĘCZ I STAW ŁOKCIOWY
MECHANIKA KOŃCZYNY GÓRNEJ OBRĘCZ I STAW ŁOKCIOWY POŁĄCZENIA KOŃCZYNY GÓRNEJ OBRĘCZ KOŃCZYNY GÓRNEJ Kończyna górna jest połączona ze szkieletem tułowia za pomocą obręczy. W tym połączeniu znajdują się trzy
Bardziej szczegółowoAKADEMIA WYCHOWANIA FIZYCZNEGO JÓZEFA PIŁSUDSKIEGO W WARSZAWIE
AKADEMIA WYCHOWANIA FIZYCZNEGO JÓZEFA PIŁSUDSKIEGO W WARSZAWIE WYDZIAŁ REHABILITACJI KIERUNEK FIZJOTERAPIA studia II stopnia DZIENNIK PRAKTYK STUDENCKICH - Imię i nazwisko studenta Nr albumu CELE KSZTAŁCENIA
Bardziej szczegółowoGrupa badana (GB) n=21 Standardowa aplikacja tapingu kinestetycznego z zastosowaniem protokołu dla zapalenia stożka rotatorów/zespołu
Tabela 1 Charakterystyka badań Autor Cel badania Charakterystyka demografic z badanych Grupa bada (GB) Grupa kontrol (GK) Wyniki Wnioski Thelen i in. (2008) Porównie krótkotermin owych efektów działania
Bardziej szczegółowoKURS SPECJALISTYCZNY TERAPII MANUALNEJ HOLISTYCZNEJ PROGRAM KURSU Moduł II
KURS SPECJALISTYCZNY TERAPII MANUALNEJ HOLISTYCZNEJ PROGRAM KURSU Moduł II WERSJA 08.2014 Spis treści Istotne dla czynności statycznych elementy zdjęć rtg przeglądowych. Zadania diagnostyki radiologicznej
Bardziej szczegółowoOsteopatia w rehabilitacji i praktyce lekarza specjalisty
PREZENTUJE OSTEOPATIA www.przychodniamorska.pl SKRÓT MERYTORYCZNY WYKŁADU SPOTKANIA EDUKACYJNEGO PT. Osteopatia w rehabilitacji i praktyce lekarza specjalisty Prowadzący wykład: mgr Tomasz Lewandowski
Bardziej szczegółowoAkademia Wychowania Fizycznego i Sportu w Gdańsku SYLABUS W ROKU AKADEMICKIM 2015 /2018
Akademia Wychowania Fizycznego i Sportu w Gdańsku SYLABUS W ROKU AKADEMICKIM 2015 /2018 Jednostka Organizacyjna: Katedra Fizjoterapii Zakład Kinezjologii Kierunek: Fizjoterapia Rodzaj studiów i profil
Bardziej szczegółowoJolanta Kujawa 1, Michał Dwornik 2. Zakład Rehabilitacji Oddziału Fizjoterapii II WL, Warszawski Uniwersytet Medyczny
Jolanta Kujawa 1, Michał Dwornik 2 Ocena porównawcza skuteczności metody neuromobilizacji i tradycyjnego postępowania fizjoterapeutycznego u chorych z zespołem bólowym części lędźwiowo-krzyżowej kręgosłupa
Bardziej szczegółowoAnatomia, Fizjoterapia ogólna. Masaż leczniczy
Nazwa jednostki prowadzącej kierunek: Nazwa kierunku: Poziom kształcenia: Profil kształcenia: Moduły wprowadzające / wymagania wstępne: Nazwa modułu (przedmiot lub grupa przedmiotów): Koordynator, osoby
Bardziej szczegółowoOpis efektów kształcenia. Studia Podyplomowe Fizjoterapii i Medycyny Sportowej /nazwa studiów podyplomowych/
Załącznik nr 2 do Uchwała NrAR001-2 - V/2015 Senatu Akademii Wychowania Fizycznego im. Jerzego Kukuczki w Katowicach z dnia 26 maja 2015r.w sprawie zatwierdzenia efektów kształcenia studiów podyplomowych
Bardziej szczegółowoPAŃSTWOWA WYŻSZA SZKOŁA ZAWODOWA W KONINIE WYDZIAŁ KULTURY FIZYCZNEJ I OCHRONY ZDROWIA. Katedra Fizjoterapii i Nauk o Zdrowiu. Kierunek: Fizjoterapia
PAŃSTWOWA WYŻSZA SZKOŁA ZAWODOWA W KONINIE WYDZIAŁ KULTURY FIZYCZNEJ I OCHRONY ZDROWIA Katedra Fizjoterapii i Nauk o Zdrowiu Kierunek: Fizjoterapia SYLABUS Nazwa przedmiotu Fizjoterapia kliniczna w chorobach
Bardziej szczegółowoPrzedmiot: TERAPIA MANUALNA
Przedmiot: TERAPIA MANUALNA I. Informacje ogólne Jednostka organizacyjna Nazwa przedmiotu Kod przedmiotu Język wykładowy Rodzaj przedmiotu kształcenia (obowiązkowy/fakultatywny) Poziom (np. pierwszego
Bardziej szczegółowoDiagnostyka funkcjonalna i programowanie rehabilitacji w geriatrii kształcenia
Lp. Element Opis 1 Nazwa modułu Diagnostyka funkcjonalna i programowanie rehabilitacji w geriatrii 2 Typ modułu obowiązkowy 3 Instytut Nauk o Zdrowiu Kod 4 PPWSZ-F-2-446-s modułu PPWSZ-F-2-446-n Kierunek,
Bardziej szczegółowoPrawidłowa postawa ciała a ergonomia pracy
Prawidłowa postawa ciała a ergonomia pracy Współczesny człowiek jest szczególnie narażony na wady postawy ciała. Siedzący tryb życia coraz mniejsza aktywność ruchowa, złe nawyki żywieniowe a w konsekwencji
Bardziej szczegółowoPAŃSTWOWA WYŻSZA SZKOŁA ZAWODOWA W KONINIE WYDZIAŁ KULTURY FIZYCZNEJ I OCHRONY ZDROWIA. Katedra Fizjoterapii i Nauk o Zdrowiu. Kierunek: Fizjoterapia
PAŃSTWOWA WYŻSZA SZKOŁA ZAWODOWA W KONINIE WYDZIAŁ KULTURY FIZYCZNEJ I OCHRONY ZDROWIA Katedra Fizjoterapii i Nauk o Zdrowiu Kierunek: Fizjoterapia SYLABUS Nazwa przedmiotu Fizjoterapia kliniczna w dysfunkcji
Bardziej szczegółowoPodkowiańska Wyższa Szkoła Medyczna im. Z. i J. Łyko. Syllabus przedmiotowy 2017/ /2022 r.
Podkowiańska Wyższa Szkoła Medyczna im. Z. i J. Łyko Syllabus przedmiotowy 207/208 202/2022 r. Wydział Fizjoterapii Kierunek studiów Fizjoterapia Specjalność ----------- Forma studiów Stacjonarne Stopień
Bardziej szczegółowoCentrum Terapii Manualnej
AUTOTERAPIA DYSFUNKCJI NARZĄDU RUCHU Z ELEMENTAMI TERAPII MANUALNEJ Moduł 1. PROGRAM KURSU Wprowadzenie Znaczenie i cele autoterapii w terapii dolegliwości narządu ruchu: - program minimum, indywidualny
Bardziej szczegółowoSlajd 1. Slajd 2. Slajd 3 OGÓLNA BUDOWA I MECHANIKA KLATKI PIERSIOWEJ ŻEBRO
Slajd 1 Slajd 2 Slajd 3 OGÓLNA BUDOWA I MECHANIKA KLATKI PIERSIOWEJ W skład szkieletu klatki piersiowej wchodzi: 12 kręgów piersiowych, 12 par żeber i mostek. trzon mostka ŻEBRO Jest kością długą w kształcie
Bardziej szczegółowoNAJWAŻNIEJSZE METODY W TERAPII MANUALEJ
Metoda Hartmana Badanie Ocena stanu klinicznego tej metodzie bazuje na trzech podstawowych elementach: - wywiad podczas wywiadu poszukujemy odpowiedzi na pytania: jaki rodzaj dysfunkcji jest obecny jakie
Bardziej szczegółowoWarszawski Uniwersytet Medyczny II Wydział Lekarski Oddział Fizjoterapii
Warszawski Uniwersytet Medyczny II Wydział Lekarski Oddział Fizjoterapii Zastosowanie neuromobilizacji rdzenia kręgowego i korzeni rdzeniowych w leczeniu niedowładów spastycznych u pacjentów po udarach
Bardziej szczegółowoSpis Tabel i rycin. Spis tabel
Spis Tabel i rycin Spis tabel 1. Podział stawów ze względu na ilość osi ruchów i ukształtowanie powierzchni stawowych. 20 2. Nazwy ruchów w stawach człowieka w pozycji anatomicznej..... 21 3. Zestawienie
Bardziej szczegółowoNazwa jednostki prowadzącej kierunek: Nazwa kierunku: Poziom kształcenia: Profil kształcenia: Moduły wprowadzające / wymagania
Nazwa jednostki prowadzącej kierunek: Nazwa kierunku: Poziom kształcenia: Profil kształcenia: Moduły wprowadzające / wymagania wstępne: Nazwa modułu (przedmiot lub grupa przedmiotów): Osoby prowadzące:
Bardziej szczegółowoUNIWERSYTET MEDYCZNY W LUBLINIE KATEDRA I KLINIKA REUMATOLOGII I UKŁADOWYCH CHORÓB TKANKI ŁĄCZNEJ PRACA DOKTORSKA.
UNIWERSYTET MEDYCZNY W LUBLINIE KATEDRA I KLINIKA REUMATOLOGII I UKŁADOWYCH CHORÓB TKANKI ŁĄCZNEJ PRACA DOKTORSKA Małgorzata Biskup Czynniki ryzyka sercowo-naczyniowego u chorych na reumatoidalne zapalenie
Bardziej szczegółowoKształtowanie funkcjonalnych możliwości ruchowych w systemie treningowym CrossFit
Kształtowanie funkcjonalnych możliwości ruchowych w systemie treningowym CrossFit Kacper JANIK Projekt licencjacki pod kierunkiem: mgr Michał Ficoń Wyższa Szkoła Edukacja w Sporcie Bielsko-Biała 2016 Projekt
Bardziej szczegółowoZAANGAŻOWANIE W PRZEBIEG LECZENIA U CHORYCH ZE SCHIZOFRENIĄ PODDANYCH TERAPII PRZECIWPSYCHOTYCZNEJ
ZAANGAŻOWANIE W PRZEBIEG LECZENIA U CHORYCH ZE SCHIZOFRENIĄ PODDANYCH TERAPII PRZECIWPSYCHOTYCZNEJ Raport z Programu Edukacyjno-Badawczego Październik 2017 Założenia programu Małe zaangażowanie w przebieg
Bardziej szczegółowoPodkowiańska Wyższa Szkoła Medyczna im. Z. I J. Łyko. Sylabus przedmiotowy 2016/ /2019
Podkowiańska Wyższa Szkoła Medyczna im. Z. I J. Łyko Sylabus przedmiotowy 201/2017-2018/2019 Wydział Fizjoterapii Kierunek studiów Fizjoterapia Specjalność ----------- Forma studiów Stacjonarne / Niestacjonarne
Bardziej szczegółowoKoślawość kolan (KK) płaskostopie( PP)
Koślawość kolan (KK), występuje wtedy gdy wewnętrzna powierzchnia kolan delikatnie się styka powodując oddalenie stóp ( kostek wewnętrznych) od siebie : 3-4 cm KK nieznaczna. 5-7 cm KK wyraźna, 7-więcej
Bardziej szczegółowoSYLABUS DOTYCZY CYKLU KSZTAŁCENIA Fizjoterapia w onkologii i medycynie paliatywnej
SYLABUS DOTYCZY CYKLU KSZTAŁCENIA 2017-2022 1.1. PODSTAWOWE INFORMACJE O PRZEDMIOCIE/MODULE Nazwa przedmiotu/ modułu Kod przedmiotu/ modułu* Wydział (nazwa jednostki prowadzącej kierunek) Nazwa jednostki
Bardziej szczegółowoPAŃSTWOWA WYŻSZA SZKOŁA ZAWODOWA W KONINIE WYDZIAŁ KULTURY FIZYCZNEJ I OCHRONY ZDROWIA. Katedra Fizjoterapii i Nauk o Zdrowiu. Kierunek: Fizjoterapia
PAŃSTWOWA WYŻSZA SZKOŁA ZAWODOWA W KONINIE WYDZIAŁ KULTURY FIZYCZNEJ I OCHRONY ZDROWIA Katedra Fizjoterapii i Nauk o Zdrowiu Kierunek: Fizjoterapia SYLABUS Nazwa przedmiotu Podstawy klinicznej w ortopedii
Bardziej szczegółowoSYLABUS. Studia Kierunek studiów Poziom kształcenia Forma studiów. Fizjoterapia Studia I stopnia Stacjonarne
SYLABUS Nazwa przedmiotu Podstawy terapii manualnej Nazwa jednostki prowadzącej przedmiot Wydział Medyczny, Instytut Fizjoterapii Kod przedmiotu Studia Kierunek studiów Poziom kształcenia Forma studiów
Bardziej szczegółowoKrzysztof Pytka ¹. 1. Wstęp
Krzysztof Pytka ¹ Ocena wpływu mobilizacji łopatki na zachowanie się krzywizn kręgosłupa studentów Uniwersytetu Medycznego w Lublinie przy użyciu urządzenia MORA 4 Generacji. ¹) Uniwersytet Medyczny w
Bardziej szczegółowoPrzygotowanie do samodzielnej pracy z pacjentem Terapia manualna jako nowoczesna terapia bólów stawów i kręgosłupa
Przygotowanie do samodzielnej pracy z pacjentem Terapia manualna jako nowoczesna terapia bólów stawów i kręgosłupa Historia i początki terapii manualnej Hipokrates z Kos (4 w.p.n.e.)- pierwszy zapis na
Bardziej szczegółowoPAŃSTWOWA WYŻSZA SZKOŁA ZAWODOWA W KONINIE WYDZIAŁ KULTURY FIZYCZNEJ I OCHRONY ZDROWIA. Katedra Fizjoterapii i Nauk o Zdrowiu. Kierunek: Fizjoterapia
PAŃSTWOWA WYŻSZA SZKOŁA ZAWODOWA W KONINIE WYDZIAŁ KULTURY FIZYCZNEJ I OCHRONY ZDROWIA Katedra Fizjoterapii i Nauk o Zdrowiu Kierunek: Fizjoterapia SYLABUS Nazwa przedmiotu Podstawy fizjoterapii klinicznej
Bardziej szczegółowoKARTA PRZEDMIOTU. 1. NAZWA PRZEDMIOTU: Traumatologia sportowa KOD S/I/st/23
KARTA PRZEDMIOTU 1. NAZWA PRZEDMIOTU: Traumatologia sportowa KOD S/I/st/23 2. KIERUNEK: Sport 3. POZIOM STUDIÓW 1 : I stopień studia stacjonarne 4. ROK/ SEMESTR STUDIÓW: III rok/vi semestr 5. LICZBA PUNKTÓW
Bardziej szczegółowoPOŁĄCZENIA KRĘGOSŁUPA
POŁĄCZENIA KRĘGOSŁUPA KRĘGOSŁUP (columna vertebralis) Kręgosłup nie jest sztywnym słupem kostnym składa się z kręgów zrośniętych ze sobą w odcinkach krzyżowym i guzicznym oraz ruchomych połączeo w części
Bardziej szczegółowoPoniżej prezentuję treść własnego wystąpienia w ramach spotkania okrągłego stołu. Główne punkty wystąpienia:
Kwalifikacja do leczenia osteoporozy i kosztoefektywność leczenia osteoporozy w Polsce, polska wersja FRAX konferencja okrągłego stołu podczas IV Środkowo Europejskiego Kongresu Osteoporozy i Osteoartrozy
Bardziej szczegółowoterapia manualna Andrzej Rakowski
Andrzej Rakowski terapia manualna Każdy pacjent nosi własnego lekarza w sobie. Ludzie przychodzą do nas i nie znaja tej prawdy. Uczynimy najlepiej, jeżeli lekarzowi, który mieszka w p acjen cie, damy sposobność
Bardziej szczegółowoANNALES UNIVERSITATIS MARIAE CURIE-SKŁODOWSKA LUBLIN - POLONIA VOL.LVIII, SUPPL. XIII, 209 SECTIO D 2003. Cooping with low back pain between willagers
NNLES UNIVERSITTIS MRIE CURIE-SKŁODOWSK LULIN - POLONI VOL.LVIII, SUPPL. XIII, 209 SECTIO D 2003 Samodzielna Pracownia Fizjoterapii WPiNoZ kademii Medycznej w Lublinie ELŻIET RUTKOWSK Cooping with low
Bardziej szczegółowoMetoda McKenziego stosowana
// 2/2017 A N A L I Z A P R Z Y P A D K U MGR KRZYSZTOF CZUPRYNIAK certyfikowany terapeuta metody McKenziego Skuteczność metody McKenziego w rwie ramiennej Praca recenzowana Zobacz film przedstawiający
Bardziej szczegółowo