Zadanie 1.6 Denise F. Dostatny, Roman Warzecha, Monika Żurek

Transkrypt

1 Poszerzanie różnorodności gatunków i odmian roślin rolniczych i zielarskich na obszarach wiejskich oraz podnoszenie świadomości społeczeństwa w zakresie znaczenia roślinnych zasobów genowych. Zadanie 1.6 Denise F. Dostatny, Roman Warzecha, Monika Żurek Krajowe Centrum Roślinnych Zasobów Genowych Zakład Genetyki i Hodowli Roślin - Pracownia Kukurydzy i Pszenżyta

2 W okresie sprawozdawczym wykonano następujące prace: wytypowanie dawnych i miejscowych odmian roślin rolniczych w oparciu o istniejącą bazę danych obiektów kolekcyjnych zgromadzonych w banku genów dla zachowania różnorodności roślin rolniczych w celu ich reintrodukcji, przygotowanie zaleceń dotyczących zachowania bioróżnorodności w uprawach polowych roślin rolniczych w celu utrzymania równowagi w ekosystemach rolniczych, prowadzenie działań edukacyjnych dotyczących wartości, zachowania, znaczenia i wykorzystania zasobów genowych roślin rolniczych oraz zachowania bioróżnorodności w systemach rolniczych, Stan realizacji tematu: 95%

3 Wytypowanie dawnych i miejscowych odmian roślin rolniczych w oparciu o istniejącą bazę danych obiektów kolekcyjnych zgromadzonych w banku genów dla zachowania różnorodności roślin rolniczych w celu ich reintrodukcji W drugim półroczu 2014 r. przystąpiono do wstępnego wyszukiwania informacji na temat materiału genetycznego starych i miejscowych odmian w bazie danych KCRZG. Zostało wybrane 5 starych odmian pszenicy ozimej: Ostka Grodkowicka, Ostka Gruboziarnista Grodkowicka; Litewska 2 odmiany, zebrane na terenie woj. podkarpackiego Wszystkie te obiekty zostały wysiane na terenie IHAR ( r.) w celu uzyskania odpowiedniej ilość materiału siewnego do przekazywania rolnikom w ramach zadania 1.6., a także prowadzenia wstępnej ewaluacji (choroby, wyleganie oraz zdolności kiełkowania).

4 Z pięciu wytypowanych starych odmian wyżej wymienionych pszenic ozimych, odmiana Litewska oraz 2 odmiany z podkarpacia zostały zaatakowane przez śnieć a zdolność kiełkowania uzyskanego materiału była poniżej 60%, co oznacza, że materiał ten nie będzie przekazywany rolnikom do dalszego rozmnożenia. Natomiast poletka z odmianami Ostka Grodkowicka oraz Ostka Gruboziarnista Grodkowicka zostały już wysiane u jednego rolnika w województwie małopolskim w porozumieniu z Zakładem Doświadczalnym IHAR w Grodkowicach. Od lipca 2015 roku kontynuowano poszukiwania dawnych i miejscowych odmian roślin rolniczych. W tym celu również nawiązano kontakt z muzeami, bibliotekami, stacjami hodowlanymi, ośrodkami doradztwa rolniczego, a także z rolnikami z różnych regionów Polski.

5 Pierwsze rozmnożenie odmian populacyjnych Wielkopolanka, Wigor, Małopolanka, Bydgoska Wczesna, Puławska Ryżowa. Rozmnożenie tych odmian przeprowadzono na pólkach izolowanych przestrzennie o powierzchni około 0,02-0,03 ha, zapewniając swobodne przekrzyżowanie roślin. Przed kwitnieniem przeprowadzono selekcję fenotypową, usuwając rośliny nietypowe, zdeformowane, porażone przez choroby. Selekcję kontynuowano po zbiorach kolb. Typowe dla poszczególnych odmian, zdrowe kolby po dosuszeniu w temperaturze C omłócono. Uzyskane ziarno oczyszczono i zdeponowano w chłodni Pracowni Kukurydzy i Pszenżyta. Proces rozmnożenia wyżej wymienionych odmian będzie kontynuowany w 2016 roku.

6 Wigor- wywodzi się z odmiany amerykańskiej Wisconsin 25, zaaklimatyzowanej przez T. Olbrychta i W. Nadwyczawskiego. Hodowlą tej odmiany zajmowała się Stacja Hodowlano-Badawcza IHAR w Bąkowie. Łodyga wysoka, osadzenie kolby nad ziemią również wysokie. Ziarno płaskie, klinowate, ułożone w rzędach. Barwa ziarna: żółtopomarańczowa. Odmiana wysokoplenna Małopolanka- odmiana wywodzi się z kukurydzy miejscowej, hodowla była prowadzona w Stacji Hodowlano-Badawczej w Smolicach. Łodyga średniowysoka, osadzenie kolb nad ziemią średniowysokie. Średnia liczba rzędów na kolbie: Ziarno owalne, barwy żółtej. Okres wegetacji dni. Odmiana średniowczesna.

7 Założenie poletek pokazowych z odmianami populacyjnymi: Borów (woj. dolnośląskie) w gospodarstwie rolnym ekologicznym Pana Mieczysława Krawczyszyna. Odmiana Wielkopolanka w uprawie na ziarno, na powierzchni około 0,4ha. Chwałowice (woj. mazowieckie), Pokazowe Gospodarstwo Ekologiczne. Centrum Doradztwa Rolniczego w Brwinowie Oddział w Radomiu. Odmiana Wielkopolanka w uprawie na kiszonkę z całych roślin Powierzchnia poletka około 0,25ha Radzików, (woj. mazowieckie) wysiano 4 stare populacyjne odmiany na poletkach o powierzchni 20 m 2 : Małopolanka, Wielkopolanka, Wigor oraz Wiel-Wi (Wielkopolanka x Wigor) pierwszy polski mieszaniec F1 (międzyodmianowy).

8 Przygotowanie zaleceń dotyczących zachowania bioróżnorodności w uprawach polowych roślin rolniczych w celu utrzymania równowagi w ekosystemach rolniczych Organizowano 4 wyjazdy: Świętokrzyskie; okolice Wrocławia; okolice Białegostoku; okolice Brodnicy oraz Ostrołęki. Wytypowano 17 rolników do współpracy (z województwa wrocławskiego, podlaskiego, mazowieckiego, kujawsko-pomorskiego oraz świętokrzyskiego). W roku 2015 przygotowano i podpisano umowy z 7 rolnikami z południowej części Polski. Na wyznaczonym obszarze 10 arów (+ otulina), rolnicy prowadzili daną uprawę metodami ekologicznymi z zachowaniem rzadkich gatunków roślin towarzyszących uprawom. Podczas sezonu wegetacyjnego 2015r. przeprowadzono monitoring na wytyczonych częściach pól zawartych w umowach z rolnikami. Scharakteryzowano oraz opisano udział występującej rośliny uprawnej oraz roślin im towarzyszących. Łącznie odnotowano 42 roślin towarzyszących uprawom. Na większości pól u rolników pojawiły się rzadkie gatunki roślin towarzyszących uprawom.

9 Przygotowanie zaleceń dotyczących zachowania bioróżnorodności w uprawach polowych roślin rolniczych w celu utrzymania równowagi w ekosystemach rolniczych Opracowano zalecenia dotyczące uprawy regionalnych i lokalnych odmian populacyjnych kukurydzy. Podkreślono konieczność zachowania izolacji przestrzennej od innych upraw kukurydzy, w celu zachowania ich czystości genetycznej. Zwrócono uwagę na kontrolę stanu fitosanitarnego upraw, w szczególności na eliminację roślin i kolb porażonych przez choroby i szkodniki. Opisano najważniejsze symptomy uszkodzeń roślin przez patogeny załączając ich fotografie. Wśród chorób wymieniono głownię guzowatą oraz choroby kolb i łodyg wywoływane przez grzyby fuzaryjne oraz ich skutki zdrowotne dla zwierząt i ludzi. Zwrócono uwagę na szkodniki kukurydzy zwłaszcza na mszyce, które są wektorami chorób wirusowych oraz na ploniarkę zbożówkę i omacnicę prosowiankę. Zaproponowano metody zwalczania szkodników agrotechniczne, chemiczne i biologiczne, podkreślając aspekty integrowanej ochrony roślin. Omówiono znaczenie szkodliwości chwastów w paszy sporządzonej z ziarna i kiszonki z kukurydzy. Zaproponowano skuteczne i przyjazne dla środowiska metody zwalczania chwastów, podkreślając znaczenie metod niechemicznych.

10 Prowadzenie działań edukacyjnych dotyczących wartości, zachowania, znaczenia i wykorzystania zasobów genowych roślin rolniczych oraz zachowania bioróżnorodności w systemach rolniczych Przygotowanie stoiska, z prezentacją zasobów genetycznych kukurydzy i roślin zbożowych oraz ziemniaków (kolb i nasion starych odmian) oraz plakatów, ulotek dotyczących ochrony zasobów genetycznych, znaczenia i ich wykorzystania oraz zachowania bioróżnorodności w systemach rolniczych, do prezentacji XVII DNIACH KUKURYDZY w Skrzelewie, gm. Teresin w dniu 4 października 2015r. Zorganizowano szkolenia dla rolników z okolic Pińczowa na temat znaczenia i wykorzystania zasobów genowych roślin rolniczych, zielarskich i ogrodowych oraz zachowania bioróżnorodności w systemach rolniczych. Szkolenie odbyło się r. (1 wyjazd). W spotkaniu tym uczestniczyło 30 osób. Podczas szkolenia wygłoszono 3 referaty oraz krótką prezentację przedstawiciela Ośrodka Doradztwa Rolniczego z Pińczowa.

11 XVII DNIACH KUKURYDZY

12 Szkolenie dla rolników

13 Rola partnerów w realizacji zadań (ze szczególnym uwzględnieniem organów administracji publicznej) Partnerami tego zadania są rolnicy prowadzący rozmnożenia starych odmian roślin rolniczych oraz zachowujące różnorodność W ramach realizowanej tematyki współpracowano z naukowcami z Uniwersytetu Wrocławskiego, z pracownikami ODR-u w Pińczowie i CDR-u w Brwinowie oraz Zakładu Doświadczalnego IHAR-PIB w Grodkowicach.

14 Wymierne rezultaty realizacji zadań Liczba obiektów rozmnożonych: 10 starych odmian roślin rolniczych w tym 5 kukurydzy. Liczba działań służących podnoszeniu świadomości społeczeństwa: 2 Przygotowano ekspozycję kolb i nasion, baner i różne materiały dotyczące starych odmian zbóż oraz roślin towarzyszących uprawom na wystawę, która będzie prezentowana podczas Dni Kukurydzy w Skrzelewie. Szkolenie dla rolników Udostępniono fotografie i charakterystykę dawnych odmian populacyjnych kukurydzy (Wawrzeńczyka, Wielkopolanka, Małopolanka) do publikacji. Nawiązano współpracę oraz podpisano jednoroczną umowę z 7 rolnikami na uprawę zbóż z zachowaniem innych roślin występujących w uprawie. Na większości pól u rolników pojawiły się rzadkie gatunki roślin towarzyszących uprawom. Opracowano i przekazano w formie instrukcji zainteresowanym rolnikom zalecenia dotyczące uprawy regionalnych i lokalnych odmian populacyjnych kukurydzy. Pozyskano nasiona dawnej, lokalnej odmiany populacyjnej Bydgoskiej wczesnej uprawianej w miejscowości Maniów w woj. Małopolskim oraz wykonano I-wsze rozmnożenie nasion odmiany populacyjnej Wielkopolanka (kukurydzy) do planowanej reintrodukcji. Liczba opinii oraz raportów: Przygotowanie raportu dotyczącego aneksu do umów, wydawanie zaświadczeń oraz monitorowanie pól uprawnych w ramach subwariantu 6.3.c (rośliny segetalne) pakietu 6: Zachowanie zagrożonych zasobów genetycznych roślin w rolnictwie programu rolnośrodowiskowego (=PROW). Umowy zostały podpisane w roku 2014 na starych zasadach PROW ( ).

15 Jeżeli chcemy, żeby ten kraj sprawnie funkcjonował, muszą istnieć obszary, gdzie przyroda jest ważniejsza niż człowiek. Andrzej Kassenberg