ASYMETRIA PÓŁKULOWA A RACJONALNOŚD DECYZJI

HTML
DOWNLOAD

Wielkość: px

Rozpocząć pokaz od strony:

Download "ASYMETRIA PÓŁKULOWA A RACJONALNOŚD DECYZJI"

Bogusław Piekarski
8 lat temu
Przeglądów:

1 ASYMETRIA PÓŁKULOWA A RACJONALNOŚD DECYZJI Agata Sobków, SWPS Wrocław, agata.sobkow@gmail.com Jakub Traczyk, SWPS Wrocław, jtraczyk@gmail.com

2 KTÓRĄ OPCJĘ WYBIERASZ? A: Dostajesz pewne 50 zł. B: Możesz dostad 100zł, jeśli przy rzucie monetą wypadnie orzeł lub nic nie dostad, jeśli wypadnie reszka. C: Tracisz pewne 50 zł. D: Tracisz 100zł, gdy wypadnie orzeł lub nic nie tracisz, gdy wypadnie reszka. A>B ale C<D

SCENARIUSZ 1 W pewnym mieście wybuchła epidemia groźnej choroby i specjaliści przypuszczają, że może ona spowodowad śmierd 600 osób, które zostały zarażone.

3 SCENARIUSZ 1 W pewnym mieście wybuchła epidemia groźnej choroby i specjaliści przypuszczają, że może ona spowodowad śmierd 600 osób, które zostały zarażone. Sztab ekspertów przygotował dwa programy ratunkowe i trzeba wybrad jeden z nich. Stosując program A zostanie na pewno uratowanych dokładnie 200 osób, natomiast w przypadku programu B mamy szansę równą 1/3, że uda się uratowad wszystkie 600 osób i szansę 2/3, że nie uda się uratowad nikogo. Którą opcję wybierasz?

4 SCENARIUSZ 2 W pewnym mieście wybuchła epidemia groźnej choroby i specjaliści przypuszczają, że może ona spowodowad śmierd 600 osób, które zostały zarażone. Sztab ekspertów przygotował dwa programy ratunkowe i trzeba wybrad jeden z nich. Stosując program C na pewno umrze dokładnie 400 osób, natomiast w przypadku programu D mamy szansę równą 1/3, że nikt nie umrze i szansę równą 2/3, że umrą wszystkie zarażone osoby. Którą opcję wybierasz?

5 WYNIKI Wyniki bardzo podobnego badania (Kahneman, Tversky, 1981) wykazały, że w pierwszym przypadku program A wybrało 72% badanych, natomiast w drugim, program C znalazł już tylko 22% zwolenników. Scenariusz 1 - kontekst zysku Scenariusz 2 - kontekst strat Opcja A - pewna Opcja B - ryzykowna Opcja C - pewna Opcja D - ryzykowna 28% 22% 72% 78%

6 ZASKAKUJĄCE? Sytuacje te, pod względem racjonalnym (wartość oczekiwana), są identyczne (200 osób przeżyje; 400 zginie), różnią się jedynie kontekstem: Scenariusz 1 został przedstawiony jako zysk, podczas gdy scenariusz 2 jako strata. Kontekst zysków Kontekst strat Wybór opcji pewnej Wybór opcji ryzykownej

7 NEUROEKONOMIA Wiedza o zachowaniach ekonomicznych człowieka (decyzje, ryzyko, ubezpieczenia, itp) + Wiedza o funkcjonowaniu mózgu

8 ASYMETRIA PÓŁKULOWA Lewa półkula Prawa półkula analityczna holistyczna

(holistyczna) 100% 80% 60% 40% 20% 0% 100% 80% 60% 40% 20% 0% Eksperyment 1 92 67 64 75 33 36 25 8 zysk strata

9 MCELROY I SETA (2005) Badani słuchali Asian Disease Problem podczas gdy jedna z półkul była aktywowana. (ruszanie palcem, słuchanie jednouszne) Efekt framingu zachodził tylko gdy była aktywowana prawa półkula (holistyczna) 100% 80% 60% 40% 20% 0% 100% 80% 60% 40% 20% 0% Eksperyment zysk strata zysk strata lewa prawa program A program B Eksperyment zysk strata zysk strata lewa prawa program A program B

Selekcja relatywnych częstotliwości spośród

przetwarzana przez lewą półkulę Relatywnie

półkula Treśd (język) Treśd pojawia się zwykle

zazwyczaj w niższych częstotliwościach Prawa

10 TEORIA PODWÓJNEGO FILTROWANIA PRZEZ CZĘSTOTLIWOŚD - IRVY & ROBERTSON, 1998 Selekcja relatywnych częstotliwości spośród wszystkich otrzymywanych informacji (obie półkule jednocześnie) Relatywnie wyższa częstotliwośd informacji bardziej efektywnie przetwarzana przez lewą półkulę Relatywnie niższa częstotliwośd informacji bardziej efektywnie przetwarzana przez prawą półkulę Lewa półkula Treśd (język) Treśd pojawia się zwykle w wyższych częstotliwościach mowy ludzkiej Lewa półkula lepiej przystosowana do przetwarzania relatywnie wyższych częstotliwości Prawa półkula Emocje Emocjonalne zabarwienie mowy (prozodia) zazwyczaj w niższych częstotliwościach Prawa półkula lepiej przystosowana do przetwarzania relatywnie niższych częstotliwości

szum Prawa półkula Relatywnie wysoka częstotliwośd

11 GALLAGHER I DAGENBACH (2007) Obu uszne słuchanie ADP Grupy różnią się częstotliwością szumu Hz Lewa półkula szum Prawa półkula Relatywnie wysoka częstotliwośd komunikatu ADP szum ADP Relatywnie niska częstotliwośd komunikatu 20 Hz

Efekt framingu zaszedł tylko, gdy informacje były przetwarzane prawopółkulowo WYNIKI Przy scenariusz ADP o relatywnie wysokiej częstotliwości, przetwarzanym lewopółkulowo, efekt framingu nie wystąpił

12 Efekt framingu zaszedł tylko, gdy informacje były przetwarzane prawopółkulowo WYNIKI Przy scenariusz ADP o relatywnie wysokiej częstotliwości, przetwarzanym lewopółkulowo, efekt framingu nie wystąpił zysk strata zysk strata relatywnie wysoka relatywnie niska Relatively High (LH) χ 2 (1, N = 34) =.402, p=.297 program A program B Relatively Low (RH) χ 2 (1, N = 38) = 6.702, p=.019

czy efekt potwierdza się u osób leworęcznych?

13 ELEMENTY WYMAGAJĄCE DALSZYCH BADAO czy w wyniku manipulacji eksperymentalnej jest aktywowana odpowiednia półkula (EEG lub fmri)? czy efekt potwierdza się u osób leworęcznych? czy manipulowanie częstotliwością szumów będzie miało wpływ na racjonalnośd decyzji w innych sytuacjach niż paradygmat choroby azjatyckiej (ADP)?

14 PRAKTYCZNE ZASTOSOWANIE Poprzez manipulowanie częstotliwością szumu w komunikacie można rozważad możliwośd zwiększenia skuteczności reklam społecznych (np. zmniejszenie wypadków drogowych) Zwiększenie liczby osób ubezpieczających siebie i swoje mienie

15 DZIĘKUJEMY ZA UWAGĘ

16 BIBLIOGRAFIA Gallagher P., Dagenbach D. 2007, Manipulating noise frequencies alters hemispheric contributions to decision making, Brain and Cognition, Grabowska A. 2000, Mózg a zachowanie , Wydawnictwo naukowe PWN Ivry R. B., Robertson L.C. 1998, The two sides of perception. Cambridge, MA: The MIT Press. Kahneman D., Tversky A. 1979, Prospect Theory: An Analysis of Decision under Risk, Econometrica, 47, McElroy T., Seta J. 2004, On the other hand am I rational? Hemispheric activation and the framing effect, Brain and Cognition, 55(3), Springer S. P., Deutsch G. 2004, Lewy mózg, prawy mózg z perspektywy neurobiologii poznawczej, Prószyoski i S-ka Tom S. M., Fox C. S., Trepel C., Poldrack R. A. 2007, The Neural Basis of Loss Aversion in Decision- Making Under Risk, Science, 315, Tversky A., Kahneman D. 1981, The framing of decisions and the rationality of choice, Science, 221, Tyszka T. (red.) 2004, Psychologia ekonomiczna, Gdaoskie Wydawnictwo Psychologiczne Zaleskiewicz T., Piskorz Z., Borkowska A. 2002, Fear or money? Decisions on insuring oneself against flood, Risk Decision and Policy, 7,

Podobne dokumenty

19/05/2015. Teoria perspektywy w podejmowaniu decyzji. Proces podejmowania decyzji - wykład 10. Ratowanie czy zamykanie zakładu pracy?

19/05/2015. Teoria perspektywy w podejmowaniu decyzji. Proces podejmowania decyzji - wykład 10. Ratowanie czy zamykanie zakładu pracy? Teoria perspektywy w podejmowaniu decyzji Proces podejmowania decyzji - wykład 10 Stworzona przez Daniela Kahnemana i Amosa Tversky ego i Daniela Kahnemana (1979) Opisuje efekt niestałości preferencji