UMYSŁ SPOŁECZNY. dr Mateusz Hohol. Wykład 1: Wprowadzenie

Transkrypt

1 UMYSŁ SPOŁECZNY dr Mateusz Hohol Wykład 1: Wprowadzenie

2 INFORMACJE PRAKTYCZNE Wykłady dostępne na stronie internetowej: Zaliczenie kursu, 2 warunki: Bardzo krótka praca pisemna (2 str. A4, czcionka 12, interlinia 1,5) zawierająca streszczenie i dyskusję samodzielnie wybranego eksperymentu z zakresu poznania społecznego (psychologii, neuronauki itd.). Pracę należy wysłać na adres mateuszhohol@gmail.com najpóźniej w dniu zakończenia zajęć. Krótka rozmowa na temat pracy oraz treści poruszanych podczas wykładów

3 Lektury podstawowe: Psychologia poznania społecznego, red. M. Kossowska, M. Kofta, PWN, Warszawa Social Neuroscience. Integrating Biological and Psychological Explanations of Social Behavior, red. E. Harmon-Jones, P. Winkielman, The Guilford Press, NY-London Lektury uzupełniające: E. Aronson, Człowiek istota społeczna, PWN, Warszawa S. Baron-Cohen, Teoria zła. O empatii i genezie okrucieństwa, Smak Słowa, Warszawa B. Brożek, Normatywność prawa, Wolters Kluwer, Warszawa P. Churchland, Moralność mózgu, Copernicus Center Press, Kraków F. de Waal, Bonobo i ateista, Copernicus Center Press, Kraków R. Dunbar, Nowa historia ewolucji człowieka, Copernicus Center Press, Kraków J. Haidt, Prawy umysł, Smak Słowa M. Hohol, P. Urbańczyk, Some Remarks on Embodied-Embedded Social Cognition, [w:] Emotional Brain Revisited, red. J. Dębiec, M. Heller, J. LeDoux, Copernicus Center Press, Kraków L. Stone, P.F. Lorquin, Geny, kultura i ewolucja człowieka. Synteza, Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa The Oxford Handbook of Social Cognition, red. D.E. Carlston, Oxford University Press, NY-Oxford M. Tomasello, Historia naturalna ludzkiego myślenia, Copernicus Center Press, Kraków Understanding Other Minds: Perspectives from Developmental Social Neuroscience, red. Simon Baron-Cohen, Michael Lombardo, Helen Tager-Flusberg, Oxford University Press, Oxford-New York W. Wojciszke, Psychologia społeczna, Scholar, Warszawa 2011.

4 DLACZEGO POZNANIE SPOŁECZNE? Kilka lat temu poznanie społeczne (social cognition) stało się czołowym tematem artykułów w czołowych czasopismach ( ). Poznanie społeczne to teraz popularne zagadnienie wielkich konferencji, przedmiot ofer t grantów potężnych fundacji, programów doktoranckich, książek i czasopism. Co ważniejsze poznanie społeczne postrzegane jest jako gorący temat, ściągający zarówno młodych i ambitnych, jak i stare wygi psychologii. Jak do tego doszło? Odpowiedź jest prosta i leży w eksplozji neuronauk w obrębie tradycyjnych problemów badanych w naszej dyscyplinie [psychologii społecznej]. Winkielman, 2009.

5 POZNANIE SPOŁECZNE ang. social cogniotion; podejście interdyscyplinarne: psychologia i neuronauka społeczna psychologia i neuronauka poznawcza psychologia rozwojowa psychologia emocji i neuronauka afektywna także: antropologia ewolucyjna, prymatologia, neuroendokrynologia, neuroekonomia, ekonomia behawioralna, teoria gier

6 CZYM BĘDZIEMY SIĘ ZAJMOWAĆ? Czym ludzkie zdolności społeczne różnią się od zdolności małp innych niż człowiek? Czy dzieci od urodzenia są istotami społecznymi? Dlaczego ze sobą współpracujemy i wymierzamy kary gapowiczom? Jak powstała moralność i jak tworzą się rozmaite systemy etyczne? Jak odgadujemy intencje innych osób i odczuwamy do nich empatię? Jak nasze ciała uczestniczą w poznaniu społecznym? Czy w życiu społecznym bardziej przydaje się rozum czy emocje? Jak karminie piersią ma się do zaufania przy pożyczaniu pieniędzy? Jak matematyka może pomóc w badaniu decyzji? Czy na podstawie aktywności mózgu można przewidywać ludzkie decyzje? Którzy filozofowie społeczni i moralni mieli rację, a którzy mylili się (w świetle współczesnej nauki)?

7 CZYM BĘDZIEMY SIĘ ZAJMOWAĆ?

8

9 KILKA SŁÓW O METODACH

10 -70mV +40mV

11 PROBLEM W TYM ŻE MÓZG JEST NIESŁYCHANIE ZŁOŻONY

12 HRF: CO UTLENOWANA KREW MÓWI O STANIE MÓZGU? Funkcja odpowiedzi hemodynamicznej (HRF); Logothetis et al., 2001

13 BOLD: CO UTLENOWANA KREW MÓWI O STANIE MÓZGU? Logothetis et al., 2001 Mukamel et al., 2006

14 METODY BADANIA MÓZGU

15 LEZJE ORAZ TMS Lezja (od łac. laesio) to uszkodzenie tkanki mózgowej wywołane urazem lub chorobą Na podstawie zachowania wnioskować można o funkcjach, jakie pełnią uszkodzone rejony mózgu Lezje można w pewnej mierze symulować (bezpiecznie, odwracalnie) za pomocą przezczaszkowej stymulacji magnetycznej (TMS) UWAGA: każdą z metod omówimy wraz z eksperymentem, w którym ją zastosowano

16 CASE STUDY: (JEDNO Z NAJSŁYNNIEJSZYCH ) PHINEAS GAGE

17 Pręt przeszył lewy pliczek, tylną część lewego oczodołu, okolicę czołową mózgu, wewnętrzną powierzchnię lewego (być może także prawego) płata czołowego, wylatując z czaszki uszkodził prawdopodobnie także część grzbietowego, tylnego obszaru płata czołowego. Uszkodzeniu uległa kora przedczołowa (PFC). Dr Harlow (lekarz) napisał, że Gage stał się: kapr yśny, folgujący sobie w największych bezeceństwach, czego ongiś nie miał w zwyczaju; wobec swych kompanów przejawiał najwyższą obojętność ( ). Często zawzięcie uparty, choć jednocześnie kapryśny i niezdecydowany, tworzył niezliczone plany na przyszłość, które jednak porzucał, nim zdążyły się w pełni wyklarować. ( ) Stał się człowiekiem o zdolnościach intelektualnych dziecka i zwierzęcej zapalczywości silnego mężczyzny.

18 WSPÓŁCZESNE BADANIA NAD PFC: DAMASIO, 2010 brzuszno-przyśrodkowa kora przedczołowa (vmpfc) związana jest z emocjami oraz p r z e w i d y w a n i e m n e g a t y w n y c h i pozytywnych konsekwencji działań

19 IMPLIKACJE FILOZOFICZNE?