Raport z debaty klimatycznej w Przeworsku

Transkrypt

1 Raport z debaty klimatycznej w Przeworsku Społeczne założenia do powiatowego programu niskowęglowego rozwoju Materiał opracowany przez uczestników debaty zebrali: Katarzyna Juras Krzysztof Ciurej Komentarz eksperta: Tadeusz Narkun Warszawa, Projekt Dobry klimat dla powiatów jest realizowany przy udziale środków instrumentu finansowego LIFE+ Komisji Europejskiej oraz dofinansowaniu Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej

2 DATA DEBATY MIEJSCE CEL DEBATY PATRONAT UCZESTNICY DEBATY MODERATORZY EKSPERT 18 stycznia 2013 Przeworsk Wypracowanie społecznych założeń dla Powiatowego Programu Niskowęglowego Rozwoju czyli strategii rozwoju przy założeniach ograniczenia CO 2. Minister Środowiska i Starosta Przeworski Uczestnikami debaty byli pracownik Urzędu Miasta, przedstawiciele powiatu, przedstawiciele lokalnej społeczności: nauczyciel, uczniowie lokalnego liceum, przedstawiciele lokalnego LGD, przedstawiciele części gmin wchodzących w skład powiatu, pracownicy powiatowej stacji sanitarno-epidemiologicznej oraz przedstawiciel lokalnego biznesu. Katarzyna Juras, Krzysztof Ciurej Tadeusz Narkun Społeczne założenia Programu Niskowęglowego Rozwoju powiatu przeworskiego 2

3 Debatę klimatyczną otworzył Starosta Przeworski, pan Zbigniew Kiszka. Przedstawił on dane nt. powiatu oraz zaznaczył, że temat zmian klimatu nie był dotychczas poruszany ale istnieją ważne przesłanki ku temu, by problem ochrony klimatu stał się tematem dyskutowanym w powiecie. Po części informacyjnej o projekcie, którą poprowadził Przedstawiciel Związku Powiatów Polskich Pan Tadeusz Narkun, przedstawiona została- przez Krzysztofa Ciureja, prezentacja na temat zmian klimatu- przyczyn, skutków, przeciwdziałania oraz adaptacji. W kolejnej części spotkania, uczestnicy wzięli udział w projekcji filmu: Tydzień z Dobrym Klimatem- przedstawiającym dobre przykłady wykorzystania odnawialnych źródeł energii w różnych regionach Polski. Następnie uczestnicy wzięli udział w części warsztatowej, podzielonej na 3 bloki tematyczne. Pierwszy z nich dotyczył uwarunkowań dla rozwoju gospodarki regionu, wynikających z kwestii zmian klimatycznych, drugi: pomysłów i wizji gospodarki w regionie w 2030 roku biorąc pod uwagę zmiany klimatyczne, a ostatni: instrumentów i zasobów niezbędnych do osiągnięcia wybranej wizji. Uczestnicy podzieleni zostali na mniejsze zespoły, które umożliwiły im swobodną pracę nad pierwszym z zagadnień. Ze względu na liczną grupę uczniów z Liceum, utworzono z nich odrębną grupę roboczą, którą przewodziły dwie nauczycielki przedmiotów przyrodniczych. Po intensywnej burzy mózgów, przedstawiciele grup wskazywali na następujące uwarunkowania dla rozwoju gospodarki regionu wynikające z kwestii zmian klimatycznych, które rozpatrywano w kontekście szans i zagrożeń: Szanse: Duża powierzchnia lasów absorbujących CO 2, Obecność organizacji (LGD) zajmujących się tematyką ochrony przyrody, przygotowującej strategię działania na lata , Duży potencjał rolniczy do produkcji biomasy, Brak dużych przedsiębiorstw, zakładów emitujących CO 2 Obecność tras do nordic walkingu oraz innych form turystyki na wolnym powietrzu, Obecność inwestorów zainteresowanych budową farm wiatrowych na terenie powiatu, Rozpoczęte działania termomodernizacji budynków, Wprowadzenie uprawy winorośli, ze względu na zmieniający się klimat. Możliwe złoża wód geotermalnych. Społeczne założenia Programu Niskowęglowego Rozwoju powiatu przeworskiego 3

4 Zagrożenia: Niska świadomość ekologiczna mieszkańców, oraz mała liczba kampanii edukacyjnych o tematyce ochrony środowiska i klimatu, Niski status ekonomiczny mieszkańców, Znaczna niska emisja z gospodarstw domowych, szczególnie opalanych węglem i odpadami, Brak miejsc pracy dla wykształconych mieszkańców, co prowadzi do ich emigracji, Wysokie koszty odnawialnych źródeł energii w stosunku do ich sprawności, Opór społeczny (protesty) przy wprowadzaniu nowych technologii OZE, Występowanie gwałtownych zjawisk pogodowych, czego skutkiem jest m.in. zła jakość wody, Nie egzekwowanie skutków łamania prawa w zakresie ochrony środowiska, Sprzeczne informacje naukowe dotyczące oddziaływania farm wiatrowych na człowieka. Podczas dyskusji, szczególną uwagę zwracano na niski status ekonomiczny mieszkańców- co skutkuje m.in. łamaniem przez nich prawa i wykorzystywaniem odpadów do opalania mieszkań. W dalszej części pracy zespołowej, nawiązując do wypracowanych uwarunkowań w poprzednim module, uczestnicy- w wyniku dyskusji, zaproponowali następujące pomysły i wizje gospodarki w powiecie w 2030 r., biorąc pod uwagę zmiany klimatyczne. WIZJA 1: Czysty region dla mieszkańców, turystów, przyjazny inwestorom. POMYSŁY: Powstanie pogotowia ekologicznego, które szybko i sprawnie reagowałoby na zgłoszenia (osób prywatnych, firm) o łamaniu prawa w zakresie ochrony środowiska, i które miałyby kompetencje do nakładania dotkliwych kar finansowych. Powstanie atrakcji turystycznych (głównie zimą), takich jak basen geotermalny, Społeczne założenia Programu Niskowęglowego Rozwoju powiatu przeworskiego 4

5 Utworzenie strefy biznesowej, gdzie pierwszeństwo miałyby firmy przyjazne środowisku, Samowystarczalność regionu w zakresie przemysłu spożywczego i mleczarskiego, który dostępny byłby dla wszystkich mieszkańców, Modernizacja kotłowni w stronę wykorzystania biomasy (np. pelet z wytłoków po przetwórstwie owoców), Stworzenie w powiecie domów dla ludzi starszych, których zachęcić można nieskażoną przyrodą regionu, Promocja zachowań proekologicznych, wykorzystywania OZE, poprzez stworzenie serialu, który nadawać będzie trendy zachowań przyjaznych środowisku. WIZJA2: Powiat w 100% Eko. Zielona dolina. POMYSŁY: Dążenie do pokrycia w 89% powiatu terenami zielonymi, Budowa przydomowych oczyszczalni ścieków, oraz domowych systemów odzyskiwania wody, Umieszczanie turbin wiatrowych na dachu każdego domu, dzięki czemu dom byłby w dużym stopniu samowystarczalny energetycznie, Rozwinięcie produkcji przez gospodarstwa ekologiczne żywności, która dostępna by była dla mieszkańców całego powiatu, Wykorzystanie biomasy (odpadów pochodzenia organicznego) do produkcji energii, Promocja pojazdów napędzanych wodorem oraz energią słoneczną, Promocja opakowań z naturalnych materiałów w pełni biodegradowalnych. Społeczne założenia Programu Niskowęglowego Rozwoju powiatu przeworskiego 5

6 WIZJA3: Powiat o efektywnej gospodarce przyjaznej środowisku, zabezpieczającej interesy mieszkańców, a jednocześnie tworzącej atrakcyjny klimat dla klienta zewnętrznego. POMYSŁY: Bezpieczeństwo żywnościowe (rozwój rolnictwa ekologicznego jako źródła zdrowej żywności dla klienta zewnętrznego i wewnętrznego, przy wykorzystaniu systemyu sprzedaży bezpośredniej od rolnika. Rezygnacja z dystrybucji opakowań plastikowych i szklanych bezzwrotnych. Gospodarka opierająca się na produkcji energii wyłącznie z OZE. Zapewnienie finansowania w 50% (ze źródeł własnych i zewnętrznych) dla inwestorów biznesowych oraz indywidualnych przy budowie zakładów lub budynków mieszkalnych w systemie zero energii Stworzenie dobrego klimatu rozwoju małych zakładów przetwórczych produkujących certyfikowaną żywność ekologiczną. W wyniku głosowania, uczestnicy wybrali do dalszej dyskusji wizję powiatu nr 1 tj. Czysty region dla mieszkańców, turystów, przyjazny inwestorom. W dalszej części spotkania, uczestnicy zastanawiali się jakie zasoby posiadają do tego aby osiągnąć wybraną wizję. Wskazali również jakie działania musza podjąć oraz jakie rezultaty chcieliby osiągnąć oraz kto może być liderem działań, zmierzających do realizacji wizji. Wśród zasobów wskazano głównie na chęci do działania oraz obecność grup ludzi m.in. LGD Dorzecze Mleczki, które chętnie podejmą ten temat w swoich działaniach. Wskazano również na duży potencjał przyrodniczy oraz rolniczy do realizacji pomysłów odnoszących się do wybranej wizji. Zaznaczono jednak, że jest także wiele potrzeb w tym zakresie, takich jak: dofinansowania, zmiana prawa (np. ulg podatkowych, ułatwień procedur), dostępności do najnowocześniejszych technologii. Uczestniczy wskazali także rezultaty jakie chcieliby osiągnąć przy realizacji wizji. Najważniejszym z nich to czyste środowisko oraz nowe miejsca pracy. Uczestnicy życzyliby sobie by region oferował młodym mieszkańcom perspektywę rozwoju, a w rezultacie by mieszkańcy byli zadowoleni z życia, otwarci na nowe działania i zintegrowani ze sobą i z otaczającym środowiskiem. Społeczne założenia Programu Niskowęglowego Rozwoju powiatu przeworskiego 6

7 Aby wizja była realna do osiągnięcia, uczestnicy zaproponowali pierwsze działania do wykonania, tj.: promocja wypracowanych pomysłów, edukacja społeczeństwa oraz pozyskanie środków zewnętrznych. Wytypowano wspólnie także organizacje, które powinny podjąć ten temat, a byłyby nimi: zawiązany zespół do promocji gmin, Lokalna Grupa Działania oraz Powiat, który powinien koordynować wszystkie działania. Uczestnicy bardzo chętnie brali udział w debacie. Na różnorodność opinii i pomysłów wpływał szeroki przekrój uczestników- od urzędników gmin, powiatów po działaczy NGO oraz liczną grupę uczniów szkoły ponadgimnazjalnej. Uczestnicy bardzo często wskazywali na niski status ekonomiczny mieszkańców, co na co dzień może stawać się dużą barierą do rozpoczęcia działań na rzecz ochrony środowiska czy klimatu. Istnieją w powiecie jednak grupy entuzjastów, które chętnie promują działania proekologiczne oraz działają na rzecz rozwoju gospodarstw ekologicznych, które mogą być dużą szansą dla tego regionu. Obecna młodzież na debacie także wykazała się dużą dozą innowacyjności w myśleniu, co miało przełożenie w sformułowaniu wizji nr. 2. Ważnym jest aby podjąć pierwszy krok czym mogłoby być zwołanie przez Starostę Forum Przeworskiego na rzecz realizacji wybranej wizji, które zgromadziłoby instytucje samorządu lokalnego, organizacje, instytucje i przedsiębiorstwa zainteresowane takim przedsięwzięciem, a następnie rozwinięcie i jej wdrażanie. Następnym krokiem mogłoby być sformułowanie szczegółowej strategii a kolejnym przygotowanie programu wykonawczego w nawiązaniu do możliwości wykorzystania przyszłych funduszy UE, a dzięki zawiązanej współpracy ułatwiłoby jej osiągnięcie. Społeczne założenia Programu Niskowęglowego Rozwoju powiatu przeworskiego 7

8 Co po debacie? W ramach projektu Dobry klimat dla powiatów w jednym powiecie uczestniczącym w projekcie społeczne założenia wypracowane podczas debaty zostaną rozwinięte w pełnoprawny Program Niskowęglowego Rozwoju na koszt projektu. Wybór powiatu zostanie ogłoszony do końca 2013 roku podczas regionalnych konferencji klimatycznych projektu organizowanych przez Związek Powiatów Polskich. Preferowany będzie wybór powiatu, który podpisał deklarację Dobry klimat dla powiatów. Program zostanie opracowany przez zespół ekspercki projektu wraz z udziałem społecznym mieszkańców powiatu w latach W ramach opracowywania programu zidentyfikowane zostaną projekty, które mogą być przedłożone do finansowania ze środków Unii Europejskiej w perspektywie finansowej do roku Wybranym uczestnikom debat, którzy wyróżnili się wsparciem społecznych założeń programu niskowęglowego rozwoju w swoim powiecie, a także aktywnie włączyli się w społeczność internetową Lokalnych Inicjatorów Społeczeństwa Obywatelskiego, zostanie zaoferowana możliwość bezpłatnego wyjazdu studyjnego do Kornwalii pierwszego niskowęglowego regionu w Wielkiej Brytanii. W społeczności internetowej Lokalnych Inicjatorów Społeczeństwa Obywatelskiego można wymienić się doświadczeniami z osobami, które na co dzień w swoim powiecie aktywnie zajmują się problematyką zmian klimatu, a także uzyskać wsparcie od ekspertów projektu Dobry klimat dla powiatów. Społeczność internetowa znajduje się pod adresem: Projekt Dobry klimat dla powiatów jest realizowany przy udziale środków instrumentu finansowego LIFE+ Komisji Europejskiej oraz dofinansowaniu Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej Społeczne założenia Programu Niskowęglowego Rozwoju powiatu przeworskiego 8