Raport z debaty klimatycznej w Tomaszowie Mazowieckim

Transkrypt

1 Raport z debaty klimatycznej w Tomaszowie Mazowieckim Społeczne założenia do powiatowego programu niskowęglowego rozwoju Materiał opracowany przez uczestników debaty zebrały: Anna Traut-Seliga Tomasz Pawelec Nadzór Eksperta: Krzysztof Kamieniecki Warszawa-Poznań, Projekt Dobry klimat dl powiatów jest realizowany przy udziale środków instrumentu finansowego LIFE+ Komisji Europejskiej oraz dofinansowaniu Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej

2 Wstęp Debata DOKLIP odbyła się 9 listopada 2012 roku, w Starostwie Powiatowym w Tomaszowie Mazowieckim. Patronat nad debatą objęli Minister Środowiska oraz Starosta Tomaszowski. Celem debaty było wypracowanie założeń do strategii niskoemisyjnego rozwoju dla powiatu tomaszowskiego, poprzez określenie uwarunkowań i wskazanie wizji na rok Uczestnicy debaty mieli również przedstawić pomysły na realizację wybranej wizji oraz określić zasoby i instrumenty do jej skutecznej realizacji. Wszystkich uczestników konferencji powitał wicestarosta Powiatu Tomaszowskiego pan Sławomir Szewczyk. Debata prowadzona była przez przedstawicieli Instytutu na rzecz Ekorozwoju pana Krzysztofa Kamienieckiego (ekspert) oraz panią Anne Traut-Seligę i pana Tomasza Pawelca (moderatorzy). W debacie uczestniczyły 24 osoby. Uczestnicy reprezentowali różne środowiska: administrację (starostwo, gminy), radnych, przedsiębiorstwa (energetyczne oraz produkcyjne) oraz NGO. W czasie warsztatów uczestnicy pracowali w dwóch grupach. Poniżej przedstawione i omówione zostały wyniki pracy uczestników. Uwarunkowania dla rozwoju gospodarki wynikające z kwestii zmian klimatycznych wskazane przez grupy Zidentyfikowano zarówno korzystne jak i negatywne uwarunkowania rozwoju gospodarki powiatu na przyszłość. W sposób bardzo wyraźny został zidentyfikowany wpływ zmian klimatycznych na sytuację gospodarczą powiatu. Najistotniejsze uwarunkowania według uczestników debaty to przede wszystkim: Zagrożenia związane z występowaniem suszy (obniżenie poziomu lustra wody, trudności z korzystaniem ze studni głębinowych), Charakter rolniczy powiatu i związane z tym szanse (dostępność biomasy, produkcja rolnicza, możliwe tereny pod zalesienie) i zagrożenia (susze); Zagrożenie występowaniem silnych wiatrów ostatnio w okolicy wystąpiły trąby powietrzne, które poza uszkodzeniami infrastruktury spowodowały zanieczyszczenie środowiska odłamkami azbestu (który używany jest jako pokrycie dachowe); Odnotowuje się zwiększoną liczbę odszkodowań wypłacanych rolnikom na skutek suszy; Wezbrania rzek i powodzie w ostatnich latach podtopiona została część jednego zakładu produkcyjnego, powodując znaczne straty (jeden z większych pracodawców w powiecie); Niekorzystny układ zabudowy sporo zabudowań zlokalizowanych jest w terenach zalewowych; Funkcjonujący system handlu emisjami jest dla kilku zakładów zlokalizowanych w powiecie istotnym ograniczeniem (m.in. firmy ciepłownicze, producenci ceramiki); Zalew Sulejowski, który jest jedną z głównych atrakcji turystycznych regionu cierpi również z powodu susz i upałów niewielkie przepływy i wysoka temperatura nasilają występowanie zakwitów glonów Uczestnicy podkreślali szczególną rolę Zalewu Sulejowskiego i problem jego zanieczyszczenia, który chociaż nie wynika bezpośrednio ze zmian klimatu, to jednak istniejące problemy się nasilają na skutek globalnego ocieplenia. Zalew jest główną atrakcją turystyczną regionu i corocznie przyciągał rzeszę turystów, a ich brak był ostatnio szczególnie widoczny ze względu na wprowadzony zakaz kąpieli, w związku z zakwitem glonów w Zalewie. Społeczne założenia programu niskowęglowego rozwoju powiatu tomaszowskiego mazowieckiego 2

3 Propozycje działań i wizje gospodarki w powiecie w 2030 r., biorąc pod uwagę zmiany klimatyczne Po przeanalizowaniu uwarunkowań uczestnicy przedstawili pomysły na rozwój gospodarki w powiecie do roku 2030 w kontekście zmian klimatycznych. Zaproponowano następujące kierunki przyszłego rozwoju: Nawiązanie ścisłej współpracy pomiędzy producentami OZE a zakładami przemysłowymi funkcjonującymi w powiecie dla przemysłu byłaby to szansa na zmniejszenie własnych emisji CO 2, przez co przedsiębiorstwa te mogłyby mieć lepsze możliwości rozwoju; Szerokie wykorzystanie pomp ciepła zwłaszcza w obiektach użyteczności publicznej; Uwzględnienie zagrożenia powodziowego w planowaniu przestrzennym pokrycie odpowiednimi miejscowymi planami zagospodarowania przestrzennego obszarów gmin nad Pilicą; Zalesianie gleb o niskiej klasie bonitacyjnej Zastosowanie awaryjnych systemów nawadniania - rozbudowa sieci zaopatrzenia w wodę dla ludności i celów gospodarczych, zwłaszcza poprzez budowę studni głębinowych; Działania w zakresie zapobiegania zanieczyszczeniu Zalewu Sulejowskiego, głównie poprzez właściwą gospodarkę wodną w zlewni budowę systemów kanalizacji, przydomowych oczyszczalni ścieków, rowów opaskowych itp. miałoby to na celu odbudowę potencjału turystycznego regionu Realizacja programu małej retencji w celu zapobiegania suszy i powodziom; Wykorzystanie energii wody (OZE); Zagospodarowanie poeksploatacyjnych terenów; Edukacja na wszystkich poziomach od dzieci po dorosłych zapewnienie właściwego przepływu informacji w zakresie ograniczania emisji oraz możliwości wykorzystania OZE itp.; Termomodernizacja budynków; Inicjowanie działań wśród lokalnej społeczności aktywizowanie stowarzyszeń ekologicznych (współpraca w tym zakresie z samorządem); Po omówieniu pomysłów przystąpiono do głosowania w celu wyboru pomysłów do opracowania wizji dla powiatu. Uczestnicy debaty zagłosowali przede wszystkim na odbudowę potencjału turystycznego regionu związaną z Zalewem Sulejowskim (13 głosów), a także na rozwój ścisłej współpracy pomiędzy producentami OZE a przedsiębiorstwami produkcyjnymi w powiecie, wraz z szerszym wykorzystaniem OZE w regionie (12 głosów). W trzeciej kolejności znalazło się właściwe zagospodarowanie przestrzenne uwzględniające zagrożenie powodziowe (11 głosów). Mniej głosów otrzymały realizacja programu małej retencji (zabezpieczenie przed suszą i powodzią 7 głosów), rozbudowa systemów kanalizacji i przydomowych oczyszczalni ścieków (6 głosów). Pozostałe pomysły otrzymały znacząco mniejszą liczbę głosów. Po długiej, merytorycznej dyskusji nad wizją rozwoju uwzględniającą pomysły, które otrzymały największą liczbę głosów ustalono, że wizją, którą wspólnie przyjęto do dalszej Społeczne założenia programu niskowęglowego rozwoju powiatu tomaszowskiego mazowieckiego 3

4 pracy będzie: Regulacja systemu gospodarki wodnej w kontekście wykorzystania potencjału turystycznego i rozwoju przedsiębiorczości. Uznano, że jest to na tyle szeroka wizja, która mieści zarówno zagadnienia rekultywacji Zalewu Sulejowskiego, właściwej gospodarki wodnej w powiecie jak i rozwoju przemysłu i małej przedsiębiorczości z wykorzystaniem OZE. Zasoby powiatu i instrumenty istotne dla osiągnięcia wybranej wizji Uczestnicy dostali do dyspozycji zestaw dodatkowych pytań, który miał im pomóc w rzetelnym określeniu rzeczywiście posiadanych zasobów i instrumentów do realizacji wybranej wizji: Jakie rezultaty zamierzamy osiągnąć realizując tę wizję? Jakie działania musimy wykonać aby uzyskać planowane rezultaty? Jakie mamy/ potrzebujemy zasoby, aby zrealizować te działania? Kto (jakie organizacje) mógłby realizować tę wizję w powiecie? Kto może uzyskać korzyści w wyniku realizacji wizji? Kto może być poszkodowany? Odpowiedź na powyższe pytania przybliżała ten etap prac do analizy uwarunkowań i zasobów, koniecznej do realizacji wizji, pogłębiała i poszerzała standardowe dotychczas pytanie o zasoby i instrumenty, jakimi dysponuje powiat do realizacji założonej wizji. Uczestnicy debaty wskazali następujące zasoby i instrumenty, które powinny zostać wykorzystane w celu realizacji wizji: Zasoby turystyczne powiatu są związane z zasobami wodnymi: (zalew i dolina Pilicy, Niebieskie Źródła, rezerwat Gać), ale również walorami klimatycznymi oraz występowaniem lasów i rozwijającą się agroturystyką. Jednak kluczowa jest czystość wód w związku z tym wskazanymi instrumentami są: kanalizacja, mała retencja, uregulowania prawne dotyczące Zalewu; Położenie jest również ważnym atutem powiatu,. a także m.in. Spała (w której znajduje się Centralny Ośrodek Sportu, odbywają się dożynki, hubertus i inne imprezy); Wskazano dostępność zewnętrznych środków na finansowanie działań (WFOŚiGW, NFOŚIGW, fundusze europejskie i inne), Podkreślono konieczność współpracy samorządów nie tylko w ramach powiatu, ale również między powiatami problem Zalewu może być rozwiązany tylko w ten sposób (władze województwa zdają się zaniedbywać problematykę turystyczną powiatu). Również konieczność współpracy ze środowiskiem naukowym została wskazana przez uczestników. To co zostało szczególnie podkreślone, to brak lidera, który gotów byłby podjąć się koordynacji działań na rzecz poprawy stanu Zalewu Sulejowskiego i rozwoju gospodarki powiatu w kierunku wizji określonej w debacie. Społeczne założenia programu niskowęglowego rozwoju powiatu tomaszowskiego mazowieckiego 4

5 Opinie i deklaracje uczestników debaty po spotkaniu Debata: pozwoliła dowiedzieć jakie są problemy powiatu; poszerzyła wiedze i była bardzo cenną wymianą doświadczeń, pozwoliła na szerokie spojrzenie z różnych punktów widzenia; uświadomiła ze nasz rozwój zależy od wody- ważna jest współpraca w tym zakresie; powinna być inspiracją dla zorganizowania dodatkowego spotkania z przedstawicielami gmin w powiecie w tym zakresie. Deklaracje: Film, a także sposób dyskusji wykorzystany zostanie podczas obrad komisji rady powiatu; Przedstawiciel firmy ciepłowniczej powiedział, że debata pokazała kierunki na przyszłość, które trzeba mieć na uwadze; Powinien powstać film o podobnych przedsięwzięciach jak na zaprezentowanym filmie, które są w powiecie tomaszowskim. Podsumowanie Debata miała bardzo merytoryczny charakter, uczestnicy wykazali się dużą wiedzą i zaangażowaniem w stworzeniu wizji rozwoju powiatu, o czym świadczy bardzo długa dyskusja nad wyborem wspólnej wizji. Wybrana wizja Regulacja systemu gospodarki wodnej w kontekście wykorzystania potencjału turystycznego i rozwoju przedsiębiorczości daje szansę na zrównoważony rozwój powiatu (nowe niskoemisyjne usługi) z wykorzystaniem lokalnych zasobów. Daje również impuls do współpracy pomiędzy gminami i powiatami do ochrony i rekultywacji cennych zasobów przyrodniczych. Tego typu spotkania i debaty nad rozwojem powiatu powinny się odbywać częściej uczestnicy wielokrotnie podkreślali zadowolenie z faktu odbycia się debaty i wskazywali na konieczność częstszego spotykania się na otwartych debatach z władzami w tym zakresie. Co ważne podkreślono, że różnorodność poglądów nie była przeszkodą w wybraniu wspólnej wizji, a wręcz była bardzo inspirująca. Podsumowując debata była bardzo udana, każdy z jej uczestników wyszedł wzbogacony o nową wiedze i doświadczenia, a także z chęcią realizacji działań w zakresie rozwoju niskowęglowego w powiecie. Społeczne założenia programu niskowęglowego rozwoju powiatu tomaszowskiego mazowieckiego 5

6 Co po debacie? W ramach projektu Dobry klimat dla powiatów w jednym powiecie uczestniczącym w projekcie społeczne założenia wypracowane podczas debaty zostaną rozwinięte w pełnoprawny Program Niskowęglowego Rozwoju na koszt projektu. Wybór powiatu zostanie ogłoszony do końca 2013 roku podczas regionalnych konferencji klimatycznych projektu organizowanych przez Związek Powiatów Polskich. Preferowany będzie wybór powiatu, który podpisał deklarację Dobry klimat dla powiatów. Program zostanie opracowany przez zespół ekspercki projektu wraz z udziałem społecznym mieszkańców powiatu w latach W ramach opracowywania programu zidentyfikowane zostaną projekty, które mogą być przedłożone do finansowania ze środków Unii Europejskiej w perspektywie finansowej do roku Wybranym uczestnikom debat, którzy wyróżnili się wsparciem społecznych założeń programu niskowęglowego rozwoju w swoim powiecie, a także aktywnie włączyli się w społeczność internetową Lokalnych Inicjatorów Społeczeństwa Obywatelskiego, zostanie zaoferowana możliwość bezpłatnego wyjazdu studyjnego do Kornwalii pierwszego niskowęglowego regionu w Wielkiej Brytanii. [ droga_ku_niskoemisyjnosci przyklad_z_kornwalii] W społeczności internetowej Lokalnych Inicjatorów Społeczeństwa Obywatelskiego można wymienić się doświadczeniami z osobami, które na co dzień w swoim powiecie aktywnie zajmują się problematyką zmian klimatu, a także uzyskać wsparcie od ekspertów projektu Dobry klimat dla powiatów. Społeczność internetowa znajduje się pod adresem: Projekt Dobry klimat dl powiatów jest realizowany przy udziale środków instrumentu finansowego LIFE+ Komisji Europejskiej oraz dofinansowaniu Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej Społeczne założenia programu niskowęglowego rozwoju powiatu tomaszowskiego mazowieckiego 6