Raport z debaty klimatycznej w Kole

Transkrypt

1 Raport z debaty klimatycznej w Kole Społeczne założenia do powiatowego programu niskowęglowego rozwoju Materiał opracowany przez uczestników debaty zebrały: Anna Traut-Seliga Tomasz Pawelec Nadzór Eksperta: Grzegorz Kubalski Warszawa, Projekt Dobry klimat dl powiatów jest realizowany przy udziale środków instrumentu finansowego LIFE+ Komisji Europejskiej oraz dofinansowaniu Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej

2 1. Wstęp Debata Klimatyczna odbyła się w dniu 25 października 2012 roku w Kole, w sali konferencyjnej Komendy Powiatowej Straży Pożarnej, przy ulicy Toruńskiej 74. Debata została objęta patronatem Ministra Środowiska i Starosty Kolskiego. Jej celem było wypracowanie społecznych założeń do powiatowego programu niskowęglowego rozwoju. W sesji plenarnej uczestniczyło 26 osób; w sesji warsztatowej uczestniczyło 17 osób. Praca odbywała się w dwóch grupach warsztatowych. 2. Uwarunkowania dla rozwoju gospodarki regionu wynikające z kwestii zmian klimatycznych Uczestnicy Debaty Klimatycznej w Kole na czas pracy warsztatowej zostali podzieleni na dwie grupy. Podczas pracy warsztatowej grup zostały zidentyfikowane następujące uwarunkowania mające znaczenie dla rozwoju gospodarki regionu w kontekście zmian klimatycznych: Problem niskich emisji gazów cieplarnianych i pyłów ze względu na spalanie odpadów i węgla złej jakości w gospodarstwach domowych; Niewykorzystany potencjał energii odnawialnej; Widoczna konieczność zwiększenia udziału w produkcji energii cieplnej ze źródeł odnawialnych; Możliwość wykorzystania potencjału powiatu: wody geotermalne, rzeka Warta, energia wiatrowa i słoneczna; Możliwy rozwój nowych technologii, np. kolektorów słonecznych, układów hybrydowych; Wykorzystanie istniejącej biogazowni do produkcji energii, ze względu na rolniczy charakter powiatu [wspomniane przez obie grupy]; Anomalie pogodowe, ekstremalne zjawiska pogodowe; Negatywny wpływ zmian klimatu na rolnictwo; Społeczne założenia programu niskowęglowego rozwoju powiatu kolskiego 2

3 Zmniejszenie się zasobów wodnych / Obniżenie poziomu wód gruntowych ze względu na bliskość kopalni odkrywkowych węgla brunatnego; Zwiększanie (zbyt wolne) lesistości powiatu; Zmiany w ekosystemach; Ograniczanie emisji gazów cieplarnianych kosztem zmniejszania ilości miejsc pracy, co może powodować patologie społeczną; Wzrost kosztów produkcji; Uczestnicy Debaty zwrócili uwagę na fakt, iż powiat kolski odznacza się bardzo niską lesistością (około 11% powierzchni powiatu, a niektóre gminy 3% powierzchni). Przedstawiano to jako wyraźną ułomność powiatu w walce z efektami globalnych zmian klimatycznych, podkreślano konieczność dokonywania zalesień, lecz również wskazywano na bariery, w tym bardzo urodzajne gleby w powiecie, intensywnie wykorzystywane rolniczo. 3. Propozycje i wizje gospodarki w powiecie w 2030 r., biorąc pod uwagę zmiany klimatyczne Na podstawie wcześniej zidentyfikowanych uwarunkowań, wypracowano w grupach następujące pomysły i wizje na rozwój (w tym gospodarczy) powiatu w perspektywie roku 2030: Wykorzystanie geotermii; Rozwój turystyki i uzdrowiska sanatoryjnego na bazie geotermii; Stworzenie Strefy Dobrego Powietrza w Kole; Wykorzystanie rzeki Warty do celów rekreacyjnych i wodno-transportowych; Wykorzystanie turystyczne zabytkowego spichrza oraz węzła kolejowego kolejki wąskotorowej; Stworzenie ścieżek rowerowych na szlaku przebiegu dawnej kolejki wąskotorowej; Budowa muzeum ceramiki i fajansu; Społeczne założenia programu niskowęglowego rozwoju powiatu kolskiego 3

4 Zwiększenie lesistości do średniej krajowej; Budowa zbiorników retencyjnych (mała retencja); Wprowadzenie upraw ekologicznych i całej związanej z tym infrastruktury (w tym stworzenie giełdy produktów ekologicznych); Zmiana struktury upraw; Rozwój rzemiosła i przemysłu rolno-spożywczego; Rozwój rolnictwa, ogrodnictwa i warzywnictwa jako źródeł biomasy dla biogazowni; Utworzenie układów hybrydowych opartych na OZE (w tym inteligentnych sieci zarządzania energią); Inteligentne domy lepsze zarządzanie energią w domach; Instalowanie kolektorów słonecznych przez spółdzielnie mieszkaniowe na dachach bloków mieszkalnych; Wprowadzanie nowych technologii w przedsiębiorstwach; Lepsza gospodarka odpadami, w tym budowa spalarni odpadów; Informatyzacja, zmniejszenie zużycia papieru; Wprowadzenie nowego przedmiotu w szkołach / przygotowanie kadry pod kątem przygotowania powiatu w kierunku walki ze zmianami klimatu; Podczas dyskusji plenarnych i pracy w grupach uczestnicy Debaty wielokrotnie podkreślali, iż realizacja powyższych pomysłów będzie szła w parze ze zwiększeniem ilości miejsc pracy w powiecie. 4. Wybór wiodącego pomysłu na rozwój w powiecie w 2030 roku Poniżej przedstawiono wypracowane pomysły w kolejności warunkowanej ilością głosów otrzymanych w głosowaniu (wymieniono tylko te pomysły, na które oddano choć jeden głos): Wprowadzenie nowego przedmiotu w szkołach / przygotowanie kadry pod kątem przygotowania powiatu w kierunku walki ze zmianami klimatu, w tym obsługi geotermii; [9 głosów] Rozwój rzemiosła i przemysłu rolno-spożywczego; [7 głosów] Stworzenie Strefy Dobrego Powietrza w Kole; [6 głosów] Rozwój turystyki i uzdrowiska sanatoryjnego na bazie geotermii; [5 głosów] Inteligentne domy lepsze zarządzanie energią w domach; [4 głosy] Społeczne założenia programu niskowęglowego rozwoju powiatu kolskiego 4

5 Instalowanie kolektorów słonecznych przez spółdzielnie mieszkaniowe na dachach bloków mieszkalnych; [4 głosy] Wprowadzanie nowych technologii w przedsiębiorstwach; [4 głosy] Wykorzystanie rzeki Warty do celów rekreacyjnych i wodno-transportowych; [3 głosy] Stworzenie ścieżek rowerowych na szlaku przebiegu dawnej kolejki wąskotorowej; [3 głosy] Wykorzystanie geotermii; [2 głosy] Budowa muzeum ceramiki i fajansu; [1 głos] Zwiększenie lesistości do średniej krajowej; [1 głos] Budowa zbiorników retencyjnych (mała retencja); [1 głos] Wprowadzenie upraw ekologicznych i całej związanej z tym infrastruktury (w tym stworzenie giełdy produktów ekologicznych); [1 głos] Informatyzacja, zmniejszenie zużycia papieru; [1 głos] Ze względu na powtarzające się pomysły związane z potwierdzonym badaniami potencjałem geotermalnym w powiecie, w trakcie dyskusji wspólnie postanowiono połączyć kilka zbliżonych tematycznie pomysłów i wypracować łączący je temat dalszych prac. Należy podkreślić, iż geotermia rozpatrywana była nie tylko jako szansa na rozwój turystyczny regionu, ale przede wszystkim jako szansa na przywrócenie silnie zanieczyszczonemu powietrzu w Kole właściwej jakości ( Strefa Dobrego Powietrza ). Wytłuszczono pomysły, które krążyły wokół wspólnej myśli. Po plenarnej dyskusji demokratycznie zdecydowano, iż pomysł skierowany do dalszego rozpatrywania w grupach będzie brzmiał: Geotermia jako podstawa rozwoju powiatu. Wybrana w powiecie kolskim wizja rozwoju gospodarki jest elementem przeciwdziałania zmianom klimatu. 5. Zasoby powiatu i instrumenty istotne dla osiągnięcia wybranej wizji Uczestnicy Debaty podczas kolejnej fazy pracy w grupach zidentyfikowali następujące zasoby i instrumenty istniejące w powiecie, a niezbędne do osiągnięcia wybranej wizji: ZASOBY: Szkolnictwo ponadgimnazjalne w powiecie, które może wyszkolić niezbędne kadry / Szkoły, w tym techniczne; Społeczne założenia programu niskowęglowego rozwoju powiatu kolskiego 5

6 Złoża geotermalne potwierdzone przez badania hydrogeologiczne / Wody termalne o temp. 85 st. Celsjusza; Sieć odbiorców energii cieplnej do wykorzystania, gdy już stanie ciepłownia geotermalna / Potencjalni odbiorcy energii cieplnej; Możliwość wykorzystania wód ciepłowniczych do celów uzdrowiskowych; Dobra lokalizacja centrum Polski; Zapał, chęci; Niewielka odległość od atrakcji turystycznych w regionie, np.: Kłodawa, Licheń; INSTRUMENTY: Dostępne środki pozabudżetowe / Kadry umiejące pozyskać środki zewnętrzne; Dostępne technologie; Polskie ustawodawstwo; Podczas tego etapu prac uczestnicy Debaty wskazali też na pewne braki w zasobach, które trzeba uzupełnić, aby wybrana wizja mogła być zrealizowana. Wśród braków wymieniono: Brak infrastruktury do wykorzystania zdrowotnych walorów wód geotermalnych stwierdzonych w Kole; Brak aktualnej dokumentacji (pozwolenia na budowę itp.) do budowy ciepłowni geotermalnej w Kole; Brak wiedzy o przyszłym budżecie unijnym; Padło również pytanie, czy władze miasta Koło są pozytywnie ustosunkowane do wykorzystania potencjału geotermii (nie udzielono na nie odpowiedzi). 6. Podsumowanie Debaty W ocenie moderatorów Debata przebiegła sprawnie, efektywnie i zgodnie z założonym programem. Zrealizowano cel postawiony na wstępie Debaty. Merytoryczne przygotowanie oraz zaangażowanie w pracę uczestników Debaty było stosunkowo wysokie. Sala była dobrze przygotowana oraz zaopatrzona w sprzęt. Miała też właściwe Społeczne założenia programu niskowęglowego rozwoju powiatu kolskiego 6

7 rozmiary, sprzyjające pracy w grupach. Cały czas na sali przebywały osoby oddelegowane do pomocy przez Powiatowego Komendanta Straży Pożarnej. Warto podkreślić zaangażowanie organizatorów ze strony powiatu, w tym szczególnie Strażaków i Wydziału Ochrony Środowiska Starostwa Powiatowego w Kole jednostek silnie zaangażowanych w ochronę środowiska i ochronę klimatu (wielokrotnie nagradzanych za to nagrodami branżowymi). Podczas podsumowania debaty, padły ze strony uczestników Debaty osobiste deklaracje, w tym: Rozpoczęcie starań o utworzenie w Kole Strefy Dobrego Powietrza (osoba mieszkająca w Kole) Podjęcie decyzji o zakupie solarów do domu (naczelnik WOŚ Starostwa w Kole) Przekazanie zdobytej podczas Debaty wiedzy w ramach edukacji ekologicznej (pracowniczka jednej z gmin) Chęć dzielenia się wiedzą i edukacji ekologicznej oraz zdobywania na ten cel dofinansowania (przedstawicielka Związku Gmin Powiatu Kolskiego) Dostrzeżenie konieczności powrotu do działań związanych z rozwojem geotermii w Kole, wyciągnięcia z szafy projektu ciepłowni geotermalnej (naczelnik WOŚ Starostwa w Kole). Zważywszy na wysokie zaangażowanie uczestników Debaty, ich merytoryczne kompetencje oraz wzorową postawę służb Starosty Kolskiego, Starosta powinien rozważyć podjęcie inicjatywy związanej z powołaniem płaszczyzny współpracy na rzecz realizacji wizji Geotermia jako podstawa rozwoju Powiatu Kolskiego. Do współpracy należałoby zaprosić przedstawicieli lokalnej administracji samorządowej, instytucje, organizacji i przedsiębiorstwa zainteresowane zagadnieniem. Pierwszym krokiem powinno być przygotowanie szczegółowej strategii na bazie wyników debaty, a następnie programu wykonawczego. Moderatorzy oceniają przedmiotową Debatę jako udaną, pouczającą i inspirującą do dalszej pracy. Społeczne założenia programu niskowęglowego rozwoju powiatu kolskiego 7

8 Co po debacie? W ramach projektu Dobry klimat dla powiatów w jednym powiecie uczestniczącym w projekcie społeczne założenia wypracowane podczas debaty zostaną rozwinięte w pełnoprawny Program Niskowęglowego Rozwoju na koszt projektu. Wybór powiatu zostanie ogłoszony do końca 2013 roku podczas regionalnych konferencji klimatycznych projektu organizowanych przez Związek Powiatów Polskich. Preferowany będzie wybór powiatu, który podpisał deklarację Dobry klimat dla powiatów. Program zostanie opracowany przez zespół ekspercki projektu wraz z udziałem społecznym mieszkańców powiatu w latach W ramach opracowywania programu zidentyfikowane zostaną projekty, które mogą być przedłożone do finansowania ze środków Unii Europejskiej w perspektywie finansowej do roku Wybranym uczestnikom debat, którzy wyróżnili się wsparciem społecznych założeń programu niskowęglowego rozwoju w swoim powiecie, a także aktywnie włączyli się w społeczność internetową Lokalnych Inicjatorów Społeczeństwa Obywatelskiego, zostanie zaoferowana możliwość bezpłatnego wyjazdu studyjnego do Kornwalii pierwszego niskowęglowego regionu w Wielkiej Brytanii. [ przyklad_z_kornwalii] W społeczności internetowej Lokalnych Inicjatorów Społeczeństwa Obywatelskiego można wymienić się doświadczeniami z osobami, które na co dzień w swoim powiecie aktywnie zajmują się problematyką zmian klimatu, a także uzyskać wsparcie od ekspertów projektu Dobry klimat dla powiatów. Społeczność internetowa znajduje się pod adresem: Projekt Dobry klimat dl powiatów jest realizowany przy udziale środków instrumentu finansowego LIFE+ Komisji Europejskiej oraz dofinansowaniu Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej Społeczne założenia programu niskowęglowego rozwoju powiatu kolskiego 8