PROGRAM NAUCZANIA PRZEDMIOTU OBOWIĄZKOWEGO NA WYDZIALE LEKARSKIM I ROK AKADEMICKI 2016/2017 PRZEWODNIK DYDAKTYCZNY dla II ROKU STUDIÓW

Transkrypt

1 PROGRAM NAUCZANIA PRZEDMIOTU OBOWIĄZKOWEGO NA WYDZIALE LEKARSKIM I ROK AKADEMICKI 2016/2017 PRZEWODNIK DYDAKTYCZNY dla II ROKU STUDIÓW 1. NAZWA PRZEDMIOTU : Socjologia medycyny 2. NAZWA JEDNOSTKI (jednostek ) realizującej przedmiot: Pracownia Socjologii Medycznej Katedry Medycyny Społecznej 3. Adres jednostki odpowiedzialnej za dydaktykę: Collegium Adama Wrzoska, ul. Dąbrowskiego ; ; psm@ump.edu.pl 4. Kierownik jednostki: Dr n. biol Małgorzata Gromadecka-Sutkiewicz 5. Osoba zaliczająca przedmiot w E-indeksie z dostępem do platformy WISUS: Dr n. biol Małgorzata Gromadecka-Sutkiewicz 6. Osoba odpowiedzialna za dydaktykę na Wydziale Lekarskim I z dostępem do platformy WISUS (listy studentów) (koordynator przedmiotu): Dr Małgorzata Gromadecka-Sutkiewicz Tel. kontaktowy: Możliwość kontaktu (dni, godz., miejsce): od poniedziałku do piątku , ul. Dąbrowskiego 79, pokój 316 (III piętro) mgromade@ump.edu.pl Osoba zastępująca: dr Jan Kłos Kontakt: od poniedziałku do piątku , ul. Dąbrowskiego 79, pokój 315 (III piętro); klosj@ump.edu.pl

2 7. Miejsce przedmiotu w programie studiów: Rok: drugi Semestr: trzeci 8. Liczba godzin ogółem: 25 liczba pkt. ECTS: 1 Semestr zimowy liczba godzin Jednostki uczestniczące w nauczaniu przedmiotu W Ć Ćwiczenia S kategoria Pracownia Socjologii Medycznej 25 Razem: SYLABUS Nazwa przedmiotu/ Modułu Wydział Nazwa kierunku studiów Poziom kształcenia Forma studiów Język przedmiotu Lekarski I lekarski jednolite studia magisterskie stacjonarne język polski Socjologia medycyny Rodzaj przedmiotu obowiązkowy fakultatywny Rok studiów/semestr Liczba godzin zajęć dydaktycznych z podziałem na formy prowadzenia zajęć Założenia i cele przedmiotu I II III IV V VI , w tym: 0 - wykłady, 25 - seminaria, 0 ćwiczenia, 0 fakultety Każdy absolwent Uniwersytetu Medycznego powinien znać potrzeby i możliwości środowisk społecznych na rzecz których przyjdzie mu działać. Wszelkie decyzje, które będzie podejmował powinny być optymalizowane w świetle wiedzy o strukturach społecznych, kulturze, czynnikach ekonomicznych. Musi brać pod uwagę wartości, normy, wzory zachowań jakie funkcjonują w społeczeństwie. Przedmiot Socjologia medyczna ma dostarczyć studentowi wiedzy o stanie zdrowia społeczeństwa i jego zagrożeniach, wpływie czynników kulturowych, społecznych i ekonomicznych na uwarunkowania zdrowia i choroby, pokazać konsekwencje i

3 ograniczenia w pełnieniu ról społecznych wynikających z dolegliwości, choroby i niepełnosprawności, zwrócić uwagę na istotę pełnienia roli społecznej lekarza. Ma zapoznać studenta z postawami i zachowaniami społeczeństwa odnoszącymi się do zdrowia i choroby a także dostarczyć wiedzy i umiejętności istotnych dla skutecznego leczenia, promowania zdrowia i upowszechniania działań profilaktycznych. Student ma potrafić kształtować i modyfikować zachowania odnoszące się do zdrowia, oddziaływać na bariery zmian zachowań biorąc pod uwagę specyfikę grupy z jakiej wywodzi się pacjent. Student winien posiadać: wiedzę o stanie zdrowia społeczeństwa i jego zagrożeniach; umiejętność określania czynników kulturowych, społecznych i ekonomicznych wpływających na uwarunkowania zdrowia, choroby i leczenia. Posiadać wiedzy na temat wartości, norm, postaw i zachowań oraz możliwości ich zmian odnoszące się do aspektów zdrowotnych. Wykazywać się ą uwarunkowań pracy lekarza wynikających z jego pozycji społeczno-kulturowej, ze szczególnym uwzględnieniem relacji interpersonalnych i umiejętności komunikacyjnych w kontaktach z pacjentami i współpracownikami. Wykazywać się ą funkcjonowania instytucji medycznych i społecznych (szpital, ZOZ, ambulatorium, ośrodki pomocy społecznej, rodzina, szkoła). Posiadać wiedzę i umiejętności istotne dla skutecznego promowania zdrowia i upowszechniania działań profilaktycznych. Posiadać wiedzę na temat socjomedycznych aspektów rodziny, niepełnosprawności, starości i umierania; patologii dotyczących społeczeństwa, rodziny, jednostki. Efektami kształcenia są: umiejętność gromadzenia danych, ich analizowania i wyciągania na ich podstawie wniosków o środowisku społeczno-kulturowym. Konstruowanie socjologicznej diagnozy zdrowia i choroby. Zdolność inicjowania kontaktów z profesjonalistami (pielęgniarki, laboranci, technicy medyczni, pracownicy pomocy społecznej, kuratorzy) współodpowiedzialnymi za zdrowie i sytuacje społeczno-bytową pacjenta. Umiejętność angażowania otoczenia społecznego pacjenta (rodzina, środowisko lokalne, szkoła, zakład praca, organizacje samorządowe i wyznaniowe, instytucje państwowe) w proces profilaktyczny, promocyjny, terapeutyczny i rehabilitacyjny. Student skutecznie wykorzystuje nabyte kompetencje społeczne ze szczególnym uwzględnieniem umiejętności komunikacyjnych. Ma świadomość społecznych uwarunkowań i ograniczeń wynikających z choroby, oraz rozumie potrzebę propagowania zachowań prozdrowotnych. Symbol efektów kształcenia zgodnie ze standardami D.W1. OPIS KIERUNKOWYCH EFEKTÓW KSZTAŁCENIA WIEDZA (ZGODNIE ZE SZCZEGÓŁOWYMI EFEKTAMI KSZTAŁCENIA) zna aktualny stan wiedzy na temat społecznego wymiaru zdrowia i choroby, wpływu środowiska społecznego(rodziny, sieci relacji społecznych) i nierówności społecznych na stan zdrowia oraz społecznokulturowych różnic i roli stresu społecznego w zachowaniach zdrowotnych i autodestrukcyjnych; Metody weryfikacji osiągnięcia zamierzonych efektów kształcenia:

4 D.W2. D.W3. D.W5. zna formy przemocy, modele wyjaśniające przemoc w rodzinie i w instytucjach, społeczne uwarunkowania różnych form przemocy oraz rolę lekarza w jej rozpoznawaniu rozumie znaczenie zdrowia, choroby, niepełnosprawności i starości w relacji do postaw społecznych, konsekwencje społeczne choroby i niepełnosprawności oraz bariery społeczno-kulturowe oraz zna aktualną koncepcję jakości życia uwarunkowaną stanem zdrowia; rozumie psychospołeczne konsekwencje hospitalizacji i choroby przewlekłej; dyskusja, ocena multimedialnych dyskusja, D.W6. D.W8. D.W9. D.W10. D.W16. rozumie funkcjonowanie instytucji medycznych oraz społeczną rolę lekarza; rozumie rolę rodziny w procesie leczenia; zna problematykę adaptacji do choroby jako sytuacji trudnej, etapów przystosowania do zagrażających wydarzeń i potrzeb pacjentów, umierania i procesu żałoby rodziny; zna rolę stresu w etiopatogenezie i przebiegu chorób oraz rozpoznaje mechanizmy radzenia sobie ze stresem; rozumie kulturowe, etniczne i narodowe uwarunkowania zachowań ludzkich; postawy i pracy studenta na multimedialnych

5 D.U1. D.U2. D.U3. D.U8. D.U9. D.U15. UMIEJĘTNOŚCI (ZGODNIE ZE SZCZEGÓŁOWYMI EFEKTAMI KSZTAŁCENIA) uwzględnia w procesie postępowania terapeutycznego subiektywne potrzeby i oczekiwania pacjenta wynikające z uwarunkowań społecznokulturowych; dostrzega oznaki zachowań antyzdrowotnych i autodestrukcyjnych i właściwie na nie reaguje; wybiera takie leczenie, które minimalizuje konsekwencje społeczne dla chorego; udziela porady w kwestii przestrzegania zaleceń terapeutycznych i prozdrowotnego trybu życia; Identyfikuje czynniki ryzyka wystąpienia przemocy, rozpoznaje przemoc i odpowiednio reaguje; wykazuje odpowiedzialność za podnoszenie swoich kwalifikacji i przekazywanie wiedzy innym; postawy i pracy studenta na ocena ocena postawy i pracy studenta na literatury, Ocena postawy i D.U16. 3a rozpoznaje własne ograniczenia, dokonuje samooceny deficytów i potrzeb edukacyjnych, planuje własną aktywność edukacyjną; KOMPETENCJE SPOŁECZNE (ZGODNIE Z OGÓLNYMI EFEKTAMI KSZTAŁCENIA) potrafi nawiązać i utrzymać głęboki i pełen szacunku kontakt z chorym; Ocena postawy i Dyskusja, ocena postawy i pracy studenta na

6 3b kieruje się dobrem chorego, stawiając je na pierwszym miejscu; Dyskusja, ocena postawy i pracy studenta na 3c 3d przestrzega tajemnicy lekarskiej i praw pacjenta; posiada świadomość własnych ograniczeń i umiejętność stałego dokształcania się. Ocena postawy i Ocena postawy i PUNKTY ECTS 1 TREŚCI MERYTORYCZNE PRZEDMIOTU: Tematyka Zdrowie i choroba jako zjawiska społeczne; zachowania w zdrowiu i chorobie; struktura społeczna a zdrowie; kulturowe aspekty zdrowia społeczeństwa; wartości i normy jako regulatory funkcjonowania; funkcjonalność i dysfunkcjonalność instytucji medycznych; socjomedyczne aspekty funkcjonowania rodziny, jej struktura dynamika i modele; niepełnosprawność jako problem społeczny; socjologiczne aspekty starości i umierania; społeczne i kulturowe uwarunkowania pracy lekarza; patologie dotyczące społeczeństwa, rodziny, jednostki. Forma (wykłady,seminari u,, ćwiczenia, zaj.fakultatywne, itp ) seminaria LITERATURA PODSTAWOWA I UZUPEŁNIAJĄCA: Literatura obowiązkowa: 1. Sokołowska M.: Socjologia medycyny. PZWL, Warszawa Barański J. (red.): Komunikowanie się lekarza z pacjentem. Astrum, Wrocław Barański J., Piątkowski W.: Zdrowie i choroba. Wybrane problemy socjologii medycyny. Oficyna Wydawnicza ATUT, Wrocław Blaxter M.: Zdrowie. Wydawnictwo Sic!, Warszawa Piątkowski D. (red).: Zdrowie, choroba, społeczeństwo. Studia z socjologii medycyny. WUMC-S, Lublin 2004 (rozdziały I-III). Literatura uzupełniająca: 1. Aronson E.: Człowiek istota społeczna. PWN, Warszawa Golinowska S.: Polityka społeczna. POLTEXT, Warszawa Łuszczyńska A.: Zmiana zachowań zdrowotnych. Dlaczego dobre chęci nie wystarczają?. Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, Gdańsk Ostrowska A. (red.): Socjologia medycyny. Podejmowane problemy, kategorie analizy WIFiS PAN, Warszawa Wiener J.M.: Medycyna behawioralna. Urban i Partner, Wrocław Woźniak Z.: Socjomedyczne aspekty funkcjonowania rodziny. Poznań 1990.

7 WARUNKI UZYSKANIA ZALICZENIA PRZEDMIOTU: Zajęcia mają charakter seminaryjny i są obowiązkowe. Przedmiot kończy się uzyskaniem zaliczenia bez oceny. Dopuszcza się trzy nieobecności usprawiedliwione przez lekarza lub spowodowane ważnymi zdarzeniami losowymi, każdą nieobecność należy zaliczyć u prowadzącego zajęcia. Więcej niż trzy nieobecności powodują konieczność zaliczenia przez studenta całego cyklu zajęć z inną grupą lub w przypadku braku takiej możliwości indywidualne zaliczenie całego bloku u prowadzącego. Zaliczenie przedmiotu jest wypadkową następujących elementów: obecności na, aktywności podczas seminariów (najaktywniejsi studenci otrzymują plusy za udział w, student, który przez cały cykl zajęć uzbiera pięć plusów uzyskuje podniesienie oceny o jeden stopień), oraz oceny z kolokwium pisemnego. Kolokwium pisemne przeprowadzane jest na końcu ostatnich zajęć dla danej grupy. Kolokwium ma postać zestawu 5 pytań otwartych, na które należy udzielić odpowiedzi, czas na odpowiedź-25 minut. Kryterium zaliczenia jest uzyskanie 60% poprawnych odpowiedzi. W przypadku nieobecności na ostatnich (zaliczeniowych) po decyzji prowadzącego możliwe jest kolokwium ustne. Wyniki zaliczenia są umieszczane w gablocie informacyjnej obok sali seminaryjnej. Istnieje możliwość przesłania wyników zaliczenia na adres starosty grupy. 10. Tematyka poszczególnych wykładów, ćwiczeń i seminariów Seminaria - Semestr zimowy Seminarium 1. Seminarium 2. Tematyka seminariów Zdrowie i choroba jako zjawiska społeczne część I Zdrowie i choroba jako zjawiska społeczne część II Struktura społeczna a zdrowie część I Imię i nazwisko osoby prowadzącej zajęcia dr M. Gromadecka- dr M. Gromadecka- SALA Seminarium 3. Struktura społeczna a zdrowie część II dr M. Gromadecka- Seminarium 4. Funkcjonalność i dysfunkcjonalność instytucji medycznych Społeczne i kulturowe uwarunkowania pracy lekarza dr M. Gromadecka- Seminarium 5. Socjomedyczne aspekty funkcjonowania rodziny Patologie dotyczące społeczeństwa, rodziny, jednostki dr M.Gromadecka- Seminarium 6. Niepełnosprawność jako problem społeczny dr M. Gromadecka- Seminarium 7. Socjologiczne aspekty starości i umierania dr M. Gromadecka-

8 11. Organizacja zajęć: Zajęcia odbywają się zgodnie z planem zajęć z Dziekanatu. W pierwszym tygodniu zajęć: 5 dni (od poniedziałku do piątku) w godz , w następnym tygodniu poniedziałek i wtorek (razem 7 dni zajęć seminaryjnych, 25 godzin). REGULAMIN ZAJĘĆ: 1.Zajęcia z przedmiotu Socjologia medycyny prowadzone są przez Pracownię Socjologii Medycznej w Collegium Adama Wrzoska, ul. Dąbrowskiego 79, sala (III piętro), tel. Tel ; ; Zajęcia odbywają się według harmonogramu i godzin ustalonych dla poszczególnych grup przez Dziekanat. 3. Tematy zajęć podane są do wiadomości studentów w gablocie Pracowni, obok Sali seminaryjnej. 4. Zajęcia z przedmiotu mają charakter seminariów i są obowiązkowe. Dopuszcza się trzy nieobecności usprawiedliwione przez lekarza lub spowodowane ważnymi zdarzeniami losowymi, każdą nieobecność należy zaliczyć u prowadzącego zajęcia. Więcej niż trzy nieobecności na powodują konieczność zaliczenia przez studenta całego cyklu zajęć z inną grupą lub w przypadku braku takiej możliwości indywidualne zaliczenie całego bloku u prowadzącego. 5. Przedmiot kończy się uzyskaniem zaliczenia. Warunkiem zaliczenia przedmiotu jest obecność podczas seminariów, aktywność podczas seminariów (najaktywniejsi studenci otrzymują plusy za udział w, student, który przez cały cykl zajęć uzbiera pięć plusów uzyskuje podniesienie oceny o jeden stopień) oraz wynik kolokwium pisemnego. Kolokwium pisemne przeprowadzane jest pod koniec ostatnich zajęć dla danej grupy. Kolokwium ma postać zestawu 5 pytań otwartych, czas na odpowiedź 25 minut. Kryterium zaliczenia kolokwium jest uzyskanie 60% poprawnych odpowiedzi. W przypadku nieobecności na ostatnich (zaliczeniowych), po decyzji prowadzącego możliwe jest kolokwium ustne. 6. Sprawy nie ujęte w tym regulaminie rozstrzyga kierownik Pracowni. PROGRAM ZAJĘĆ: 1. Zdrowie i choroba jako zjawiska społeczne 1.1 Przyczyny wzrostu zainteresowania społecznymi aspektami zdrowia i choroby. 1.2 Skutki (dla praktyki medycznej) przyjęcia tezy, że człowiek działa w trzech podstawowych wymiarach: jako organizm w środowisku naturalnym, fizycznym, jako członek grup w społeczeństwie i jako osobowość w określonej kulturze. 1.3 Zdrowie jako atrybut zbiorowości i jednostki. 1.4 NPZ jako próba zaspokojenia potrzeb w dziedzinie zdrowia i jego ochrony. 2. Struktura społeczna a zdrowie 2.1 Podstawowe elementy struktury społeczeństwa uwzględniane w planowaniu strategii ochrony zdrowia. 2.2 Pozycja społeczna człowieka jako jeden z istotnych elementów kształtujących jego zdrowie. 2.3 Zachowania osób żyjących w kręgu podkultury biedy a powodzenie programów zdrowotnych. 2.4 Możliwości interwencji instytucji w sprawach socjalno-bytowych.

9 3. Kulturowe aspekty zdrowia społeczeństwa 3.1 Kultura i kultura zdrowotna. 3.2 Wartości i normy społeczne. 3.3 Wiedza medyczna oraz postawy pacjentów wobec zdrowia i choroby. 3.4 Styl życia a zdrowie. Czynniki decydujące o zróżnicowaniu zachowań ludzi w zdrowiu i chorobie. 3.5 Relacje między medycyną naukową i tzw. medycyną nieoficjalną. 3.6 Społeczne źródła stresu i możliwości radzenia sobie ze stresem. 4. Funkcjonalność i dysfunkcjonalność instytucji medycznych 4.1 Lekarz rodzinny i jego działania w społeczności lokalnej. 4.2 Bariery w dostępie do świadczeń zdrowotnych. 4.3 Szpital jako instytucja. 5. Socjomedyczne aspekty funkcjonowania rodziny 5.1 Modele rodziny, ich struktura i dynamika. 5.2 Rola rodziny w kształtowaniu warunków zdrowotnych i wychowania zdrowotnego. 5.3 Zewnętrzne i wewnętrzne czynniki promocji zdrowia w rodzinie. 5.4 Relacje miedzy bezpieczeństwem socjalnym rodziny a jej zdrowiem. 5.5 Choroba, hospitalizacja, umieranie i śmierć a rodzina. 6. Niepełnosprawność jako problem społeczny 6.1 Źródła i rozmiary niepełnosprawności. 6.2 Stereotyp osoby niepełnosprawnej. 6.3 Położenie społeczne ludzi niepełnosprawnych; bariery w procesie rehabilitacji i w funkcjonowaniu niepełnosprawnych w zbiorowościach społecznych. 6.4 Niepełnosprawni w społeczeństwie getto czy integracja. 7. Socjologiczne aspekty starości i umierania 7.1 Zjawiska demograficzne i ich socjomedyczne następstwa. 7.2 Starość i niepełnosprawność. Stereotypy starości i starzenia się. 7.3 Położenie społeczne ludzi starych. 7.4 Konsekwencje społeczne procesu starzenia się. 7.5 Wychowanie do starości możliwości i ograniczenia. 7.6 Umieranie i śmierć tabu czy przygotowanie. 8. Społeczne i kulturowe uwarunkowania pracy lekarza 8.1 Relacje lekarz pacjent w ujęciu socjologii. 8.2 Rola społeczna lekarza. 9. Patologie dotyczące społeczeństwa, rodziny i jednostki 9.1 Współczesne teorie socjologiczne dotyczące patologii społecznych. 9.2 Determinanty zachowań patologicznych uwarunkowania środowiskowe (rodzina, grupa rówieśnicza, środowisko lokalne, szkoła, zakład pracy, kultura i podkultura). 9.3 Wybrane zachowania dewiacyjne (nikotynizm, alkoholizm, narkomania, lekomania); źródła i konsekwencje zdrowotne dewiacji i patologii społecznej.

10 PROGRAM NAUCZANIA Wymagania wstępne: nie ma wymagań wstępnych przed przystąpieniem do zajęć Przygotowanie do zajęć: prowadzący zadaje tematykę jaką należy przygotować, podaje publikacje z których można skorzystać (dopuszczalne jest także korzystanie z innych publikacji i stron internetowych) Wymagania końcowe: na zakończenie bloku student powinien wiedzieć jaki jest wpływ czynników kulturowych, społecznych i ekonomicznych na uwarunkowania zdrowia i choroby oraz zachowania zdrowotne społeczeństwa; jakie są zagrożenia i problemy zdrowotne społeczeństwa oraz jakie działania sprzyjają pozytywnym zmianom zastanej sytuacji: w jaki sposób medycyna prospektywna ma kształtować zdrowotność, jaka jest rola profilaktyki i promocji zdrowia; umie odpowiedzieć na potrzeby specyficznych populacji (niepełnosprawni, starzy, zagrożeni uzależnieniami, wykluczeniem). Student powinien znać społeczne i kulturowe uwarunkowania pracy lekarza, szczególnie aspekty związane z relacją lekarz-pacjent. 12. Kryteria zaliczenia przedmiotu: zaliczenie, egzamin teoretyczny i praktyczny Zaliczenie kryterium zaliczenia: Zajęcia mają charakter seminaryjny i są obowiązkowe. Przedmiot kończy się uzyskaniem zaliczenia bez oceny. Dopuszcza się trzy nieobecności usprawiedliwione przez lekarza lub spowodowane ważnymi zdarzeniami losowymi, każdą nieobecność należy zaliczyć u prowadzącego zajęcia. Więcej niż trzy nieobecności powodują konieczność zaliczenia przez studenta całego cyklu zajęć z inną grupą lub w przypadku braku takiej możliwości indywidualne zaliczenie całego bloku u prowadzącego. Zaliczenie przedmiotu jest wypadkową następujących elementów: obecności na, aktywności podczas seminariów ( czyli aktywnej postawy, na co składa się przestrzeganie podstawowych zasad współpracy, zaangażowanie w zajęcia, koncentracja na rozważanym zagadnieniu, otwartość na odmienne poglądy i szacunek dla współuczestników; najaktywniejsi studenci otrzymują plusy za udział w, student, który przez cały cykl zajęć uzbiera pięć plusów uzyskuje podniesienie oceny o jeden stopień); oraz oceny z kolokwium pisemnego. Kolokwium pisemne przeprowadzane jest pod koniec ostatnich zajęć dla danej grupy. Kolokwium ma postać zestawu 5 pytań otwartych, na które należy udzielić odpowiedzi. Kryterium zaliczenia

11 kolokwium jest uzyskanie 60% poprawnych odpowiedzi. W przypadku nieobecności na ostatnich (zaliczeniowych), po decyzji prowadzącego możliwe jest kolokwium ustne. Wyniki zaliczenia są umieszczane w gablocie informacyjnej obok sali seminaryjnej. Istnieje możliwość przesłania wyników zaliczenia na adres starosty grupy. 13. Literatura: Zalecana literatura: Literatura obowiązkowa: 1.Sokołowska M.: Socjologia medycyny. PZWL, Warszawa Barański J. (red.): Komunikowanie się lekarza z pacjentem. Astrum, Wrocław Barański J., Piątkowski W.: Zdrowie i choroba. Wybrane problemy socjologii medycyny. Oficyna Wydawnicza ATUT, Wrocław Blaxter M.: Zdrowie. Wydawnictwo Sic!, Warszawa Piątkowski D. (red).: Zdrowie, choroba, społeczeństwo. Studia z socjologii medycyny. WUMC-S, Lublin 2004 (rozdziały I-III). Literatura uzupełniająca: 1.Aronson E.: Człowiek istota społeczna. PWN, Warszawa Golinowska S.: Polityka społeczna. POLTEXT, Warszawa Łuszczyńska A.: Zmiana zachowań zdrowotnych. Dlaczego dobre chęci nie wystarczają?. Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, Gdańsk Ostrowska A. (red.): Socjologia medycyny. Podejmowane problemy, kategorie analizy WIFiS PAN, Warszawa Wiener J.M.: Medycyna behawioralna. Urban i Partner, Wrocław Woźniak Z.: Socjomedyczne aspekty funkcjonowania rodziny. Poznań Studenckie koło naukowe; Nie ma koła naukowego 15. Podpis osoby odpowiedzialnej za nauczanie przedmiotu lub koordynatora 16. Podpisy osób współodpowiedzialnych za nauczanie przedmiotu ( w przypadku przedmiotów koordynowanych)

12