METODOLOGIA BADAŃ POLITOLOGICZNYCH Program i literatura przedmiotu Magisterskie Wieczorowe Studium Nauk Politycznych III rok Rok akademicki 2007/2008

Transkrypt

1 Zakład Socjologii i Psychologii Polityki Instytut Nauk Politycznych Wydział Dziennikarstwa i Nauk Politycznych Uniwersytet Warszawski METODOLOGIA BADAŃ POLITOLOGICZNYCH Program i literatura przedmiotu Magisterskie Wieczorowe Studium Nauk Politycznych III rok Rok akademicki 2007/2008 Zajęcia prowadzi: dr Robert Staniszewski I. Wpływ teorii naukowej na kształtowanie metodologii badań politologicznych. Co to jest teoria? Czym teoria naukowa róŝni się od interpretacji ex post factum i generalizacji empirycznych? Warunki konieczne prawa nauki. Specyfika oddziaływania teorii naukowej na kształt przyjmowanych rozwiązań metodologicznych. R. K. Merton, O znaczeniu teorii socjologicznej dla badań empirycznych, w: Metody analizy socjologicznej. Wybór tekstów pod red. A. Sułka, Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego 1986, s lub w: R. K. Merton, Teoria socjologiczna i struktura społeczna, PWN, Warszawa 1982, s Uniwersytetu Gdańskiego, Gdańsk 2004, rozdz. I Nauka, jej cele i zadania, pkt. 1. Pojęcie nauki, 2. Podział nauki, 3. Cele i zadania nauki, s J. Horgan, Koniec Nauki, Prószyski i S-ka, Warszawa 2003, s II. Politologia jako nauka empiryczna. Pojęcie politologia, przedmiot badań politologicznych, funkcje politologii, status metodologiczny politologii, teoria wiedzy źródłowej i pozaźródłowej, źródła w badaniach politologicznych. Uniwersytetu Gdańskiego, Gdańsk 2004, rozdz. II Politologia, pkt. 1 Istota politologii, rozdz. VI Techniki zbierania materiałów źródłowych, rozdz. VII Wiedza źródłowa, s ,

2 B. Krauz-Mozer, Teorie polityki, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2005, rozdz. II Politologia jako nauka empiryczna, s H. Przybylski, Politologia, Wydawnictwo Naukowe Śląsk, Katowice 2004, rozdz. I Wiedza polityczna problemy jej tworzenia i przekazu, pkt. Metodologiczne stanowiska w badaniach politologicznych, Źródła wiedzy politycznej, s III. Wybrane rodzaje analizy politologicznej. Pojęcie metoda badawcza. Typologia metod badawczych. Analiza systemowa, analiza instytucjonalno-prawna, analiza porównawcza Metody: historyczna, behawioralna, symulacyjna, decyzyjna. Uniwersytetu Gdańskiego, Gdańsk 2004, rozdz. VIII Metody badawcze, s H. Przybylski, Politologia, Wydawnictwo Naukowe Śląsk, Katowice 2004, rozdz. I Wiedza polityczna problemy jej tworzenia i przekazu, pkt. Metody badań politologicznych, s IV. Weryfikacja hipotez naukowych. Indukcjonizm vs. dedukcjonizm w sporze o uzasadnialność praw nauki. Indukcja enumeracyjna niezupełna. Indukcja eliminacyjna. Kanony indukcji eliminacyjnej J. S. Milla. Dedukcjonizm (hipotetyzm). Cykle metody naukowej. Historiograficzna rewolucja w badaniach nad rozwojem nauki. S. Nowak, Metodologia badań społecznych, PWN, Warszawa 1985, pkt. 8, 9, 10, 11; s lub w: J. S. Mill, System logiki dedukcyjnej i indukcyjnej, PWN, Warszawa 1962, t. I, O czterech metodach badania eksperymentalnego (Kanony Milla), s E. Babbie, Badania społeczne w praktyce, PWN, Warszawa 2005, s (od: Teorii zamiast filozofii... do: Język zmiennych), s (od: Wyjaśnianie idiograficzne... do: Etyka w badaniach) oraz s (od: Elementy teorii... do: Główne zagadnienia). T.S. Kuhn, Droga po strukturze, Sic!, Warszawa 2003, rozdziały: 1. Czym są rewolucje naukowe, 2. Współmierność, porównywalność, komunikowalność, s J. G. Kemeny, Nauka w oczach filozofa, PWN, Warszawa 1967, cz. II Nauka, rozdz. 5 Metoda. H. Buczyńska Garewicz, Koło wiedeńskie, Comer, Toruń Metodologia badań politologicznych program zajęć 2

3 V. Rola definicji w metodologii badań politologicznych. Nauka bez definicji? Funkcje języka nauki. Sens empiryczny pojęć. Objaśnienia terminów: nazwa, pojęcie, desygnat, denotacja, zakres, konotacja, treść pełna, charakterystyczna, konstytutywna. Definicje realne i nominalne. Błędy w rozumowaniu. K. Ajdukiewicz, Logika pragmatyczna, PWN 1965, rozdz. IIIA Zakres nazw, rozdz. IIIB Treść nazw, rozdz. IV Wieloznaczność wyraŝeń i wadliwość znaczeń, rozdz. V Definicja. E. Babbie, Badania społeczne w praktyce, PWN, Warszawa 2005, s (od: Definicje realne... do: Zakres zmienności). S. Ossowski, Dzieła tom IV, PWN 1967, r. Postulaty odpowiedzialności naukowej, rozdz. Język nauk społecznych na tle zagadnień kultury. empirycznej, PWN 1985, rozdz. I, par.1-3, s Dyspozycja etyczna w badaniach socjologicznych, w: Folia Sociologica 26: Namysł nad metodą, AUL, Łódź 1997, s VI. Język badacza i język badania. Perspektywa obserwacyjna a perspektywa rozumiejąca. Dwuznaczność terminu rozumieć. Zmienna. Typy zmiennych. Klasyfikacje i typologie. Problemy definiowania pojęć i dobór wskaźników w badaniach. Typy wskaźników. Hermeneutyka swoista teoria interpretacji. S. Nowak, Metodologia badań społecznych, PWN, Warszawa 1985, rozdz. II Zjawiska społeczne i odpowiadające im pojęcia, pkt. 1, 2, 3, 4, s , rozdz. III Definiowanie pojęć i dobór wskaźników w badaniach, pkt. 9, 10, 11, 12, s B.L. Whorf, Język, myśl, rzeczywistość, Wydawnictwo KR, Warszawa 2002, eseje: Nauka a językoznawstwo, Językoznawstwo jako nauka ścisła, Język i logika, Język, umysł i rzeczywistość, s VII. VIII. Metody badań empirycznych. Badania pierwotne i wtórne. Badania jakościowe i ilościowe. Ankiety i wywiady kwestionariuszowe. Etapy postępowania badawczego. Tworzenie narzędzia badawczego. Reguły poprawnego formułowania pytań kwestionariuszowych. J. Garlicki, Badania przedpromocyjne i skuteczności promocji, Warszawa 1996, s Metodologia badań politologicznych program zajęć 3

4 G. Babiński, Etapy procesu badawczego, w: Badania empiryczne w socjologii. Wybór tekstów, opr. M. Malikowski, M. Niezgoda, WSSG Tyczyn, Tyczyn 1997, T. 1, s K. Lutyńska, Wywiad kwestionariuszowy, Wrocław 1984, r. Przygotowanie i sprawdzanie narzędzia badawczego, s J. Koniarek, Reguły poprawnego formułowania pytań kwestionariuszowych, w: Wywiad kwestionariuszowy. Analizy teoretyczne i badania empiryczne, (red.) K. Lutyńska, A. P. Wejland, Ossolineum, Wrocław 1983, s IX. Pomiar w nauce i typy skal. Wskaźnikowanie. Postawy, skale do badania postaw /Guttmana, Likerta, Thurstone a, szacunkowe, rangowe, dyferencjał semantyczny, drabinka Cantrila, skala dystansu Bogardusa/. empirycznej, PWN 1985, rozdz. II Pomiar, s lub A. N. Oppenheim, Kwestionariusze, wywiady, pomiary postaw, Wyd. Zysk i S-ka, Poznań 2004, s S. Mika, Psychologia społeczna, PWN 1981, r. III Postawy. G. Babiński, Pomiar w naukach społecznych. Problemy ogólne i zasady budowy skal, w: Badania empiryczne w socjologii. Wybór tekstów, opr. M. Malikowski, M. Niezgoda, WSSG Tyczyn, Tyczyn 1997, T. 1, s X. Metody doboru prób w badaniach empirycznych. Zbiorowość generalna /populacja/ a zbiorowość badana /próba/. Dobór prób: probabilistyczny i nieprobabilistyczny. Metody losowania: proste, systematyczne, warstwowe, grupowe. Dobór warstwowy proporcjonalny, równoliczny i optymalny. Inne metody doboru: celowe, kwotowe. empirycznej, PWN 1985, r. III, s H. Blalock, Statystyka dla socjologów, Warszawa 1971, rozdz. 22, s J. Garlicki, Badania przedpromocyjne i skuteczności promocji, Warszawa 1996, s Metodologia badań politologicznych program zajęć 4

5 XI. Uogólnienie wyników badań społecznych i problem reprezentatywności badań. Zdania eliptyczne, tautologie, tezy wartościujące a twierdzenia empiryczne, uogólnianie, wnioskowanie statystyczne. RóŜne rozumienie pojęcia reprezentatywności. S. Nowak, Metodologia badań społecznych, PWN, Warszawa 1985, r. IV Rodzaje twierdzeń, pkt. 14, 15, 16, s , r. V Empiryczna weryfikacja hipotez, pkt. 5, 6, 7, s R. Taylor, Wstęp do analizy błędu pomiarowego, PWN, Warszawa XII. Zakłócenia procesu poznawczego. Etyka i polityka w badaniach. Błędy i stronniczość w badaniach empirycznych. Kwestia świadomości metodologicznej badacza. Komunikacja badacza z badanymi i zniekształcenia przekazu. Wartościowanie a obiektywność. Stronniczy wpływ: badaczy, zleceniodawców, kwestionariusza, ankieterów. Konformizujący wpływ wartości i opinii dominujących. E. Babbie, Badania społeczne w praktyce, PWN, Warszawa 2005, s (od: Polityczne aspekty badań...). A. Sułek, SondaŜ polski. Przygarść rozpraw o badaniach ankietowych. Warszawa 2001, Wydawnictwo IFiS PAN, s XIII. Problem określania poglądów politycznych na potrzeby badań empirycznych. Autoidentyfikacja i typologia poglądów politycznych test IDEALOG. Metodologia badań politologicznych program zajęć 5