1 EDI (Electronic Data Interchange). 2 Real Time Gross Settlement. 3 Designated time Net Settlement.
|
|
- Nina Marek
- 8 lat temu
- Przeglądów:
Transkrypt
1 Paweł Durkiewicz Autoreferat rozprawy doktorskiej pt.: Rola elektronicznej wymiany danych w dostosowaniu międzybankowych izb rozliczeniowych do rekomendacji Unii Europejskiej napisanej pod kierunkiem naukowym dr hab. Dariusza T. Dziuby z Katedry Informatyki Gospodarczej i Analiz Ekonomicznych WNE UW Tezy rozprawy i podstawowa terminologia Prezentowana rozprawa doktorska dotyczy roli elektronicznej wymiany danych (EDI) 1 w dostosowaniu międzybankowych izb rozliczeniowych do rekomendacji Unii Europejskich, w nowych krajach członkowskich. G ł ó w n a t e z a rozprawy jest następująca: Standaryzacja i rozwój elektronicznej wymiany danych w dziedzinie międzybankowych izb rozliczeniowych jest sprawą kluczową dla dostosowania systemów rozliczeń krajowych do wymogów Unii Europejskiej. W toku badań sformułowano również kilka tez szczegółowych: 1. Wdrożenie standardów elektronicznej wymiany danych zmniejsza ryzyko operacyjne i informatyczne w systemach płatności, przyczyniając się tym samym do bardziej efektywnego ich funkcjonowania. 2. Stosowanie elektronicznej wymiany danych w rozliczeniach międzybankowych znacząco obniża koszty transakcyjne rozrachunku płatności. 3. Elektroniczna wymiana danych usprawnia funkcjonowanie izb rozliczeniowych, przyczyniając się tym samym do zwiększenia szybkości obiegu pieniądza w gospodarce. 4. W segmencie rynku rozliczeń międzybankowych dla płatności wysokokwotowych występuje monopol państwa. Narzucenie przez regulatorów systemów rozrachunku brutto - RTGS 2 w miejsce netto - DNS 3 było nieuzasadnione ekonomicznie. 5. W systemach rozrachunku brutto, obsługiwanych przez państwo, występuje ryzyko nadużycia (nie do końca skutecznie ograniczane przez oprocentowanie i zabezpieczenia papierami wartościowymi). 6. Zabezpieczanie istniejących systemów DNS (np. tzw. standardami Lamfalussy`ego) w celu ograniczania ryzyka systemowego, nie miało uzasadnienia ekonomicznego. Zależności stwierdzone w rozprawie, a także zaproponowane i analizowane mierniki, pozwoliły ma postawienie kilku h i p o t e z badawczych, które udało się zweryfikować. Dla potrzeb prezentowanych rozważań dokonano następujących uściśleń terminologicznych. Elektroniczna wymiana danych jest przesyłaniem i automatycznym przetwarzaniem (tj. bez udziału człowieka) dokumentów handlowych o określonym standardzie. Koncepcja EDI, 1 EDI (Electronic Data Interchange). 2 Real Time Gross Settlement. 3 Designated time Net Settlement.
2 biorąc pod uwagę proces jej ewolucji, jest rozumiana w niniejszej rozprawie również wraz z przystosowywanymi do jej potrzeb standardami i technologiami, m.in. XML (Extensible Markup Language - uniwersalny język umożliwiający zapis danych w ustrukturalizowany sposób). Włączenie do rozważań XML pozwala patrzeć na omawiane standardy szerzej - w kontekście (globalnego) handlu elektronicznego i pozyskiwania istotnych korzyści z internetowych rynków elektronicznych. System płatności jest zbiorem procedur (w tym standardów EDI) i infrastrukturą teleinformatyczną, które umożliwiają dokonywanie rozliczeń i rozrachunku przez izby rozliczeniowe. Izba rozliczeniowa jest instytucją (pośredniczącą), prywatną bądź państwową, która świadczy usługi finansowe w zakresie rozliczania i rozrachunku płatności między stronami, które zawarły transakcję handlową. Izba rozliczeniowa jest traktowana jako miejsce l u b mechanizm przetwarzania. I z tego powodu terminy izba rozliczeniowa oraz system płatności, na użytek rozprawy, stosowane są zamiennie, wzorując się m.in. na obcojęzycznej literaturze przedmiotu, zwłaszcza opracowaniach Banku Rozrachunków Międzynarodowych (BIS). W rozważaniach nie są rozpatrywane szczegółowe rozwiązania techniczne (technologiczne), związane z systemami płatności, np. oprogramowanie, sprzęt komputerowy, cechy sieci telekomunikacyjnych, bazy danych itp., natomiast skupiono się na procedurach i standardach EDI. Struktura rozprawy Rozprawa składa się z sześciu rozdziałów: pierwszy - Wprowadzenie do problematyki izb rozliczeniowych, drugi Dyskusja o roli państwa i rynku w zakresie izb rozliczeniowych, trzeci Elektroniczna wymiana danych w kreowaniu izb rozliczeniowych, czwarty EDI a izby rozliczeniowe w kontekście regulacji Unii Europejskiej, piąty Możliwości wielokryterialnego pomiaru i oceny systemów płatności i szósty Koncepcja globalnego miernika ACH. W rozdziałach I-IV, o charakterze teoretycznym, analitycznym i przeglądu literatury przedmiotu, rozpatrywano międzybankowe izby rozliczeniowe oraz rolę standardów EDI w funkcjonowaniu i rozwoju izb rozliczeniowych. Kolejna część, o charakterze empirycznym (rozdziały V i VI) objęła analizę i porównanie izb rozliczeniowych w krajach członkowskich Unii Europejskiej. W zakończeniu rozprawy sformułowano wnioski, podsumowując dokonane rozważania i badania, przedyskutowano tezy i hipotezy postawione w pracy, nakreślono możliwości dalszych badań w tej dziedzinie, zarysowano też perspektywy rozwoju izb rozliczeniowych. Ze względów organizacyjnych, niektóre rozważania umieszczono w załącznikach (stanowiących integralną część pracy): aneksy 1 i 2 zestawiają składnię standardu EDIFACT oraz typowe komunikaty EDI w sferze finansowej, aneksy 3 i 4 - wyliczenia mierników ACH oraz mierników dostosowania izb rozliczeniowych, aneks 5 - dane wykorzystane w analizie korelacyjnej. Aneksy 6, 7 i 8 dokumentują kolejno metodykę wyliczania globalnego miernika ACH oraz jego konwergencji i dynamiki. Uzyskane wyniki W pierwszej części rozprawy: Zdefiniowano izby rozliczeniowe, wyodrębniając ich funkcje i metody funkcjonowania. W ramach przyczynku do historii gospodarczej zarysowano najważniejsze etapy tworzenia izb rozliczeniowych (od średniowiecza do współczesności). 2
3 Podkreślono szczególną rolę izb automatycznych, analizując ich znaczenie gospodarcze, w kategoriach makro- i mikroekonomicznych, w tym jako strategiczny element infrastruktury informacyjnej gospodarki i państwa. Utworzono szczegółową typologię izb rozliczeniowych, w tym izb elektronicznych, a także wydzielono rodzaje systemów rozrachunku netto i brutto (zob. tabela 1, tabela 2): Tabela 1. Kryteria podziału i typologia izb rozliczeniowych Lp. Kryteria podziału Izby rozliczeniowe 1. Rodzaj obsługiwanych Izby międzybankowe Izby rozliczeniowe giełd papierów płatności wartościowych i towarowych 2. Brak (bankowość Izby stosujące systemy rozliczeń płatności Obecność pośrednika rozliczeń korespondencyjna) (netto, brutto, hybrydowe) 3. Typ rozrachunku Rozrachunek netto 4 Rozrachunek brutto 5 4. Czas i częstotliwość Rozrachunek w określonym Rozrachunek w czasie rzeczywistym rozrachunku czasie 5. Przynależność operatora Systemy sektora prywatnego Systemy sektora publicznego systemu do sektora gospodarki 6. Rodzaj zleceniodawcy Między bankami (bank-bank) Między klientami (klient-klient) 7. Wielkość transferowanych Systemy detaliczne Systemy wysokokwotowe funduszy 8. Pilność płatności Priorytetowe (pilne) Standardowe (mniej pilne) 9. Zasięg systemu rozliczeń Transgraniczne Regionalne lub krajowe 10. Poziom uczestnictwa Bezpośredni Pośredni 11. Cechy nośnika informacji Systemy papierowe (Bezpapierowe) elektroniczne 12. Rodzaj obsługiwanych Tylko uznaniowe Uznaniowe i obciążeniowe instrumentów płatności 13. Występowanie procedur Niezabezpieczone DNS Zabezpieczone DNS zabezpieczających Opracowanie własne Tabela 2. Kryteria podziału i typologia elektronicznych izb rozliczeniowych Lp. Kryteria podziału Elektroniczne izby rozliczeniowe 1. Rodzaj sieci służącej do Prywatne sieci, extranety, sieć Internet (Internet based ACH) izby transferu instrukcji płatniczych X.25 bazujące na Internecie 2. Rodzaj technologii do opisu EDI (tradycyjne) XML metadanych 3. Rodzaj standardów EDI ANSI EDIFACT/SWIFT 4. Transfer funduszy i informacji Asocjacyjne (fundusze i Reasocjacyjne (fundusze i informacja razem czy osobno informacja wędrują razem) przesyłane są innymi sieciami) Opracowanie własne Wykazano, że przyczyny ewolucji izb rozliczeniowych miały n aturę ekonomiczną, pochodząc z dwóch źródeł: państwa i rynku. Wzrost gospodarczy implikował wzrost obrotów handlowych, a dodatkowo liberalizacja przepływów towarowych i kapitałowych (efekt deregulacji ze strony państwa) wzmacniała rosnący trend wolumenu handlu wewnętrznego i międzynarodowego. Spowodowało to łącznie wzrost roli rozliczeń płatności w gospodarce i było motywem do szukania nowych metod redukcji kosztów transakcyjnych, zwiększania bezpieczeństwa, wygody i szybkości przekazu pieniądza. Dyskusji poddano rolę państwa i rynku w zakresie izb rozliczeniowych. Przeanalizowano regulacje w bankowości, zwłaszcza w sferze rozliczeń. Analiza dotyczyła reform w zakresie funkcjonowania wysokokwotowych systemów płatności, a także dyskusji na temat ryzyka systemowego i nadużycia. 4 Oznaczony (na koniec dnia) DNS. 5 Ciągły (w czasie rzeczywistym) RTGS. 3
4 Rozpatrzono elektroniczną wymianę danych jako s t a n d a r d w tworzeniu izb rozliczeniowych, uwypuklając znaczenie prac standaryzacyjnych, m.in. pod egidą ONZ 6. Wyszczególniono podobieństwa i różnice między EDI a XML. Wykazano, że EDI nie jest tylko pre-internetową fazą rozwoju handlu elektronicznego, ale obecnie także perspektywiczną. 7 Dla potrzeb badawczych zaproponowano kilka grup modeli: modele organizacji EDI (tradycyjny, z pośrednikiem i internetowy), przeprowadzając dyskusję nad ich przydatnością w rozliczeniach płatności; modele opisowe (asocjacyjne i reasocjacyjne), jakimi można analizować izby rozliczeniowe funkcjonujące w oparciu o standardy środowiska internetowego - XML/EDI, w tym: - trzy ogólne modele (reasocjacyjny i asocjacyjny), z wariantem technologii XML, - pięć uszczegółowionych modeli reasocjacyjnych. Analiza wyróżnionych modeli pozwala dostrzec tendencję do zlecania pewnych funkcji na zewnątrz (outsourcing) oraz do optymalizacji przepływu płatności i informacji, czego ekonomicznymi skutkami są: redukcja kosztów transakcyjnych (nawiązano tu do teorii kosztów transakcyjnych Williamsona) oraz zwiększenie szybkości obiegu pieniądza w gospodarce. Śledzenie i analizowanie rozwoju izb rozliczeniowych pod kątem zaproponowanych modeli pozwoliłoby w przyszłości na wyodrębnianie kolejnych modeli (i ich wariantów), ilustrujących ewolucję izb rozliczeniowych. Wykazano pozytywny wpływ EDI na: redukcję kosztów transakcyjnych (a zwłaszcza z wykorzystaniem internetowych standardów XML/EDI) oraz wzrost szybkości obiegu pieniądza w gospodarce. Kolejnym krokiem rozważań była analiza EDI w kontekście regulacji UE. Rozpatrzono standardy i rekomendacje unijne, a zwłaszcza te, które dotyczą izb rozliczeniowych i skupiają się na istotnej roli EDI. Analizom poddano architekturę, znaczenie gospodarcze, funkcjonowanie i dane ilustrujące rozwój unijnego systemu rozliczeń wysokokwotowych TARGET, wskazując na prace nad nową wersją systemu TARGET2. 8 Analizowane w rozdziale IV rekomendacje, regulacje i standardy unijne posłużyły w dalszych rozważaniach, o charakterze empirycznym, jako kryteria: porównawcze izb rozliczeniowych w państwach Unii Europejskiej ( starych i nowych krajach - uczestnikach), jak i konstruowania wybranych mierników, oceniających rozwój izb rozliczeniowych. W części empirycznej, dokonano: analizy porównawczej izb rozliczeniowych w wybranych krajach, w oparciu o zadane uwarunkowania metod badawczych, w tym możliwości wielokryterialnego pomiaru i oceny wybranych systemów płatności, kryteria i uzasadnienie wyboru badanej próby krajów nowoprzyjętych do Unii Europejskiej; sformułowania metodyki i konstrukcji kilku mierników, oceniających wybrane aspekty rozwoju izb rozliczeniowych, prezentacji kilku mierników edifikacji i rozwoju technologii EDI, 9 6 Nad standardem EDIFACT (Electronic Data Interchange for Administration, Commerce and Transport). 7 Obecnie obie te technologie są traktowane ł ą c z n i e (jako XML/EDI). 8 Nawiązując również do konkurencyjnego z rynku amerykańskiego systemu WATCH. 9 Analizy (benchmarkingowe) objęły również porównania wybranych krajów UE z USA. 4
5 weryfikacji hipotez badawczych, dzięki metodzie korelacyjnej i konstrukcji kilku prostych modeli ekonometrycznych. Kluczowym wątkiem rozważań było skonstruowanie g lobalnego miernika ACH: do jego konstrukcji wykorzystano podejś cie wielokryterialne (rozważając zarówno korzyści, jak i ograniczenia z tego wynikające); wskazano możliwości jego wykorzystania w analizach dowolnych grup krajów 10 ; w oparciu o zaproponowaną metodykę 11 dokonano jego wyliczeń na przykładzie badanej grupy (kraje Unii Europejskiej) - zob. tabela 3: Tabela 3. Wartości globalnego miernika ACH dla badanej grupy krajów z lat Lp. Kraj Francja 79,08 78,78 77,49 74,94 78,55 2. Wielka Brytania 75,48 76,21 67,64 86,79 76,63 3. Holandia 70,06 71,91 71,99 70,87 74,50 4. Dania 67,91 69,45 69,87 66,53 67,73 5. Niemcy 56,55 58,48 58,22 68,25 67,32 6. Belgia 62,00 44,18 52,90 62,81 62,14 7. Portugalia 62,69 67,05 65,68 62,00 60,03 8. Luksemburg 67,77 70,67 70,76 69,97 59,44 9. Szwecja 62,85 52,86 53,78 52,68 55, Włochy 39,32 51,70 50,39 51,00 53, Finlandia 39,27 38,73 40,70 39,92 51, Hiszpania 50,83 53,95 54,08 47,04 52, Irlandia 44,35 35,41 36,32 46,25 49, Austria 40,47 40,49 41,81 42,30 45,53 10 Miernik ACH został nazwany globalnym z dwóch powodów. Po pierwsze, bo obejmuje wiele krajów. Po drugie, bo w jego skład wchodzi wiele różnorodnych zmiennych (ekonomicznych, strukturalnych, z zakresu IT). 11 M e t o d y k a wyliczania i normalizacji globalnego miernika ACH jest następująca: I) Po pierwsze wyróżniono grupy składowych (o nazwach: EDI, Makroekonomia, Finanse, Systemy płatności i Struktura systemów płatności ) i przypisano im (w kolejności) następujące wagi w procentach: 15, 10, 10, 50, 15. Poszczególne grupy składowych objęły łącznie 21 cząstkowych wskaźników. Grupę EDI tworzył wskaźnik e- readiness, który posłużył jako przybliżenie wykorzystania technologii EDI. W grupie Makroekonomia umieszczono PKB per capita jako wyznacznik bogactwa danego kraju. Z kolei grupa Finanse przybliżała wykorzystanie plastikowego pieniądza na 1 mieszkańca danego kraju za pomocą 6 wskaźników cząstkowych. Grupa Systemy płatności zawierała 4 mierniki: liczby i wartości transakcji w systemach detalicznych i wysokokwotowych odpowiednio w przeliczeniu na 1 mieszkańca oraz w odniesieniu do PKB danego kraju. W grupie Struktura systemów płatności (9 składowych) znalazły się takie miary jak liczba systemów płatności (detalicznych i wysokokwotowych), współczynniki koncentracji (mierzące udział w rynku największych uczestników systemu) oraz liczba uczestników tych systemów. II) Wyodrębnionym składowym dla poszczególnych grup przypisano punktację (każda składowa mogła otrzymać 5 lub 10 punktów, za wyjątkiem e-readiness, który przyjmował wartości od 0 do 10 punktów). III) Opierając się na zadanych wagach przypisanym grupom i punktacji dla składowych, wyliczono współczynniki, które posłużyły do obliczenia wartości globalnego współczynnika ACH dla każdego z badanych krajów. IV) Następnie skalkulowano zakres wartości przyjmowanych przez globalny miernik ACH, co pozwoliło na obliczenie znormalizowanych wartości miernika (przyjmującego wartości od 0 do 100). 12 Posortowane malejąco (wg wartości z 2005 roku). 5
6 15. Cypr* 41,19 42,66 41,81 43,71 44, Słowacja* 29,40 29,71 30,94 30,57 43, Słowenia* 36,84 38,31 38,91 42,62 43, Czechy* 29,59 31,07 31,67 32,11 42, Estonia* 20,17 31,07 31,67 32,11 37, Węgry* 33,89 36,80 37,27 34,34 35, Grecja 31,20 34,28 35,21 35,72 34, Polska* 32,74 32,52 32,65 32,23 32, Litwa* 28,14 29,62 30,22 32,11 28, Malta* 25,97 24,54 23,69 27,04 27, Bułgaria** 26,93 30,65 20,57 20,98 20, Rumunia** 14,14 16,23 16,62 27,70 16, Łotwa* 14,38 15,85 16,45 17,51 16, Średnia(A) 43,82 44,56 44,42 46,30 47, Mediana(A) 39,32 38,73 40,70 42,62 45, Odchylenie standardowe(a) 19,02 18,24 17,89 18,26 17, Średnia(B) 56,66 56,28 56,46 58,47 59, Mediana(B) 62,00 53,95 54,08 62,00 59, Odchylenie standardowe(b) 14,85 15,38 13,79 14,75 12, Średnia(C) 29,23 31,21 31,53 32,44 35, Mediana(C) 28,04 30,07 30,50 31,31 34, Odchylenie standardowe(c) 27,90 30,10 30,45 31,38 33, Średnia(D) 27,78 29,92 29,37 31,09 32, Mediana(D) 28,77 30,86 31,30 32,11 33, Odchylenie standardowe(d) 8,30 8,00 8,38 7,52 10,40 * Kraje przyjęte do UE dnia 1 maja 2004 roku; ** Kraje przyjęte do UE dnia 1 stycznia 2007 roku; A Wynik dla wszystkich krajów z tabeli; B Wynik dla starych krajów UE; C Wynik dla nowych krajów unijnych bez Bułgarii i Rumunii; D Wynik dla nowych krajów UE włączając Bułgarię i Rumunię. Źródło: opracowanie własne 13 W toku dalszych badań: zweryfikowano postawione hipotezy badawcze, zbadano dynamikę globalnego miernika ACH na podstawie dostępnych szeregów czasowych (zob. rysunek 1.), 13 Dane statystyczne zaczerpnięto z: [The Economist Intelligence Unit (2005)] oraz [Blue Book. Payment and securities settlement systems in accession countries. Addendum Incorporating 2005 Data (2006)]. 6
7 Rys. 1. Dynamika globalnego miernika ACH - kraje UE w latach Globalny Miernik ACH 48,00 46,00 44,00 42, Średnia 43,82 44,56 44,42 46,30 47,29 Lata Źródło: opracowanie własne przeanalizowano konwergencję dla średnich wartości globalnego miernika ACH mierząc w ten sposób poziom dostosowania się nowych krajów do starych członków UE i wykazując zachodzenie upodobniania się (konwergencji) krajów nowych do starych. Stwierdzono, że izby rozliczeniowe w badanych krajach u p o d o b n i a j ą się do siebie pod względem technicznym, organizacyjnym, standardów i rozwiązań prawnych. Wynika to z dwóch źródeł. Pierwszym są procesy zachodzące na rynku (globalizacja, przepływ kapitału, technologii i informacji). Do drugiego należą: regulacje rządowe, rekomendacje Unii Europejskiej, standardy międzynarodowych instytucji bankowych (EBC, BIS). Wnioski - dyskusja tez postawionych w rozprawie Analiza tezy głównej rozprawy jest następująca: Celem deklarowanym dostosowywania izb rozliczeniowych w nowych krajach członkowskich do standardów unijnych jest poprawa efektywności i sprawności ich funkcjonowania. Gdyby wspomniane kraje nie zostały przyjęte do UE można by domniemywać, że z uwagi na procesy obecne na wolnym rynku i tak nastąpiłoby pewne dostosowanie, wynikające z procesów globalizacji i stosowania tych samych nowych technologii informatycznych w sektorze izb rozliczeniowych. Zatem analizując i wykazując istnienie pozytywnego związku standardów elektronicznej wymiany danych z zaawansowaniem rozwoju izb rozliczeniowych w pośredni sposób można wykazać, iż właśnie EDI pełni jedną z kluczowych ról w dostosowaniu automatycznych izb rozliczeniowych do rekomendacji UE w nowych krajach członkowskich. 14 W celu uzasadnienia postawionych tez posłużono się dwiema metodami: Pierwsza z nich teoretyczna, polegała na szczegółowej analizie argumentów znajdujących się w literaturze przedmiotu odnośnie wymienionych tez szczegółowych; Druga - empiryczna, sprowadzała się do zbadania izb rozliczeniowych w krajach Unii Europejskiej przy pomocy skonstruowanych w tym celu mierników. Poniżej zaprezentowano dyskusję tez szczegółowych postawionych w rozprawie: 14 Celowo użyto słowa związek a nie wpływ, gdyż termin wpływ sugerowałby kategorycznie zależność kauzalną (przyczynowo-skutkową), które można by indukcyjnie wykazać na podstawie przeprowadzonych eksperymentów. Jednak z braku możliwości technicznych, a także z uwagi na uwarunkowania społeczne, polityczne i etyczne takie eksperymenty nie są możliwe i najprawdopodobniej nie zostaną przeprowadzone. Z tego względu posłużono się metodą korelacyjną i dlatego użyto terminu związek w sensie zależność, a nie wpływ w sensie ścisłego determinizmu. 7
8 Ad 1. Wdrożenie standardów elektronicznej wymiany danych zmniejsza ryzyko operacyjne i informatyczne w systemach płatności, przyczyniając się tym samym do bardziej efektywnego ich funkcjonowania. Ryzyko operacyjne, a także informatyczne, jest niestety bardzo trudne do skwantyfikowania i można je szacować tylko pośrednio i w przybliżeniu. Jednak pewnym jest, iż EDI dzięki swej specyfice, niejako z definicji wpływa na redukcję analizowanego ryzyka, chociażby z uwagi na automatyzację przetwarzania danych i ograniczenie czynnika ludzkiego. Mniejsza liczba błędów przy wprowadzaniu danych, przestrzeganie procedur i protokołów EDI zapewnia również ciągłość przetwarzania danych. Ad 2. Stosowanie elektronicznej wymiany danych w rozliczeniach międzybankowych znacząco obniża koszty transakcyjne rozrachunku płatności. To jest najważniejsza korzyść ze stosowania EDI w sektorze izb rozliczeniowych. Konieczność przejścia z rozliczeń tradycyjnych papierowych na elektroniczne (w Polsce w KIR S.A. z systemu SYBIR na ELIXIR) była oczywistością i stanowiła tylko kwestię czasu. Ad 3. Elektroniczna wymiana danych usprawnia funkcjonowanie izb rozliczeniowych, przyczyniając się do zwiększenia szybkości obiegu pieniądza w gospodarce. W pośredni sposób EDI poprzez poprawę sprawności funkcjonowania izb rozliczeniowych przyczynia do wzrostu szybkości obiegu pieniądza w gospodarce, dzięki mniejszej liczbie błędów wprowadzania i krótszym czasie przetwarzania danych. Ad 4. W segmencie rynku rozliczeń międzybankowych dla płatności wysokokwotowych występuje monopol państwa. Narzucenie przez regulatorów systemów rozrachunku brutto (RTGS) w miejsce netto (DNS) było nieuzasadnione ekonomicznie. Teza ta jest kontrowersyjna, jednak wydaje się mieć uzasadnienie w literaturze przedmiotu. W krajach Unii Europejskiej (starych i nowoprzyjętych) w zakresie rozliczeń wysokokwotowych panuje monopol państwa. Jednak nie jest to uzasadnione jakimiś przekonującymi badaniami, lecz zapewne względami poza-ekonomicznymi. Ponadto w literaturze przedmiotu w ogóle nie występuje postulat, że takie badania są potrzebne. 15 Ad 5. W systemach rozrachunku brutto, obsługiwanych przez państwo, występuje ryzyko nadużycia (nie do końca skutecznie ograniczane przez oprocentowanie i zabezpieczenia papierami wartościowymi). Kwestia ryzyka nadużycia była szeroko dyskutowana w rozdziale trzecim na przykładzie izb rozliczeniowych w USA i systemu RTGS państwowego FedWire oraz prywatnego CHIPS. Jednak oczywiście dotyczy również izb rozliczeniowych w krajach Unii Europejskiej. Ad 6. Zabezpieczanie istniejących systemów DNS (np. tzw. standardy Lamfalussy`ego) w celu ograniczania ryzyka systemowego, nie miało uzasadnienia ekonomicznego (teza ta związana jest z tezami 4 i 5). 15 Wyjątkiem są tu USA i system CHIPS (analizowany w rozdziale drugim). 8
9 Regulacje państwa, w tym wspomniane standardy Lamfalussy`ego za deklarowany cel mają ograniczenie ryzyka i poprawę bezpieczeństwa funkcjonowania izb rozliczeniowych. Jednak nie wykazano w odpowiednich badaniach, że jest to niezbędne i korzystne. Ponadto kwestią ekonomii normatywnej a nie pozytywnej pozostaje czy w ogóle dobrze, iż takie regulacje mają miejsce. Być może na wolnym, nieregulowanym rynku izb rozliczeniowych, powstałyby nowe rozwiązania i innowacje technologiczno-organizacyjne, które lepiej poradziłyby sobie ze wspomnianym ryzykiem niż regulacje rządowe. Możliwe, że prywatne banki i ich klienci woleliby ponosić odrobinę wyższe ryzyko przy niższych opłatach za usługi. Jednak regulator w postaci rządu nie pozwolił, aby w swobodnej grze rynkowej pojawiły się odpowiedzi na te pytania, tylko arbitralnie (nawet bez odpowiednich badań) wprowadził regulacje. W rozważaniach teoretycznych wykazano kluczową rolę elektronicznej wymiany danych w: - zaistnieniu izb rozliczeniowych (EDI i standaryzacja jest warunkiem koniecznym), - tworzeniu systemów rozliczeń płatności, - rozwoju automatycznych izb rozliczeniowych. Komunikaty EDI (również XML/EDI w środowisku internetowym) są obecne praktycznie na wszystkich poziomach komunikacji i przesyłania informacji oraz płatności między klientami, przedsiębiorstwami, bankami, izbami rozliczeniowymi, a wreszcie systemami RTGS poszczególnych krajów. Wskazuje to na k l u c z o w ą rolę EDI w rozliczeniach płatności. W badaniach empirycznych, formułując odpowiednie hipotezy badawcze, wykazano: - zachodzenie pozytywnej, istotnej statystycznie i stabilnej w badanym okresie, korelacji między EDI, a szybkością obiegu pieniądza, - zachodzenie dostosowania się nowych krajów unijnych do starych, o czym świadczy konwergencja średnich wartości globalnego miernika ACH, którego składową jest EDI (zob. rys. 2.). Rys. 2. Konwergencja globalnego miernika ACH dla "nowych" i "starych" krajów UE 56,00% 54,00% 52,00% 50,00% 48,00% 46,00% Średnia dla "nowych" krajów / Średnia dla "starych" krajów ,04% 53,16% 52,02% 53,17% 54,59% Lata Źródło: opracowanie własne Przeprowadzono też następujące testy statystyczne dla grupy badanych krajów w latach z podziałem na nowe i stare kraje unijne dla wartości globalnego miernika ACH: 1. Testy nieparametryczne mające pomóc podjąć decyzję co do odrzucenia, bądź nie, hipotezy o braku różnic w próbach krajów nowych i starych (test Mann-Whitneya, test Kołmogorowa Smirnowa). 9
10 2. Następnie zbadano czy badana próba krajów cechuje się normalnością rozkładu korzystając z następujących testów: test Shapiro-Wilka, test Jarque-Bera, test Anderson- Darling, test Lillieforsa. Po uzyskaniu wyniku, który świadczył o możliwości odrzucenia hipotezy o braku normalności badanych zmiennych posłużono się następującymi testami dla zweryfikowania hipotez o braku różnic średnich i wariancji w dwóch badanych grupach krajów - dla hipotezy o braku różnicy średnich: test T oraz test Z; dla hipotezy o braku różnicy wariancji: test Fischera F, test Bartletta, test Levene`a 16. W n i o s e k : zarówno rozważania teoretyczne, jak i badania empiryczne, potwierdziły i pozwoliły wykazać kluczową rolę elektronicznej wymiany danych w dostosowaniu międzybankowych izb rozliczeniowych do standardów Unii Europejskiej. Wnioski. Dyskusja postawionych hipotez badawczych W rozprawie sformułowano kilka rodzajów hipotez badawczych: korelacyjnych, regresji, różnicy średnich i odchyleń standardowych, dynamiki globalnego miernika ACH, konwergencji globalnego miernika ACH. 17 Najważniejszą hipotezą korelacyjną była hipoteza odnośnie pozytywnej korelacji EDI szybkości obiegu pieniądza (będąca rozwinięciem t r z e c i e j tezy szczegółowej). Korelacja ta okazała się stabilna i istotna statystycznie dla badanego okresu (lata ) 18. Weryfikacja tej hipotezy w sposób empiryczny potwierdziła przewidywania wynikające z teorii. Za przybliżenie EDI posłużył e-readiness, z kolei przybliżeniem szybkości obiegu pieniądza były: iloraz wartości transferów płatności w danym kraju (detalicznych i wysokokwotowych) oraz PKB, a także stosunek wolumenu transferów płatności w danym kraju (detalicznych i wysokokwotowych) do liczby jego mieszkańców. Wykorzystując kilka prostych modeli ekonometrycznych, zbadano: łączny wpływ zmiennych: PKB, e-readiness oraz wolności gospodarczej na zmienną objaśnianą wartość transferów w danym kraju (detalicznych i wysokokwotowych); łączny wpływ zmiennych: ln PKB, e-readiness i wolności gospodarczej na zmienną objaśnianą logarytm naturalny z wartości transferów płatności w danym kraju; wpływ zmiennej e-readiness i wolności gospodarczej na zmienną objaśnianą logarytm naturalny z wartości transferów płatności w danym kraju (detalicznych i wysokokwotowych); łączny wpływ zmiennych: In PKB, e-readiness i wolności gospodarczej w sferze monetarnej oraz finansowej na zmienną objaśnianą logarytm naturalny z wartości transferów płatności w danym kraju; łączny wpływ zmiennych: e-readiness i wolności gospodarczej w sferze monetarnej oraz finansowej na zmienną objaśnianą logarytm naturalny z wartości transferów płatności w danym kraju. Jeśli chodzi o hipotezy na temat normalności rozkładu, różnic średnich i odchyleń standardowych, dotyczyły one globalnego miernika ACH dla grupy państw unijnych (dane z roku 2005). 16 Obliczeń dokonano przy pomocy oprogramowania XLSTAT Hipotezy korelacyjne i regresji przedstawiono i zweryfikowano w rozdziale V, a pozostałe hipotezy w rozdz. VI. 18 Obliczeń w analizie korelacyjnej dokonano z użyciem oprogramowania STATISTICA
11 Podzielono badaną grupę krajów na dwa segmenty: stare i nowe kraje członkowskie. Hipoteza zerowa o braku różnic średnich wartości globalnego miernika ACH została odrzucona i przyjęto hipotezę alternatywną o występowaniu istotnych statystycznie różnic w zakresie średnich. Natomiast hipoteza zerowa o braku różnic odchyleń standardowych w tych dwóch grupach krajów nie została odrzucona. Ostatnia grupa hipotez badawczych dotyczyła dynamiki globalnego miernika ACH. Niestety, dostępne dane pozwoliły na prześledzenie jego wartości dla próby o bardzo ograniczonej liczebności (w latach ). W analizie szeregów czasowych wymagane są znacznie większe liczebności prób. Postawiono hipotezę o braku dynamiki (braku zmian) i odrzucono ją na podstawie: wizualnej analizy wykresów dynamiki globalnego miernika ACH oraz wyliczenia % wzrostu wartości tego miernika w latach Jednak jest to obserwacja wstępna i zgłoszono zatem postulat o dalsze badania dynamiki globalnego miernika ACH, z użyciem rygorystycznych technik statystycznych. Powyższe stwierdzenie dotyczy też analizy hipotezy o braku konwergencji (braku dostosowania) średnich wartości globalnego miernika ACH w badanej grupie krajów z podziałem na nowych i starych członków UE, którą odrzucono, obserwując: zachodzenie wzrostu dostosowania się w czterech z pięciu badanych grup składowych globalnego miernika ACH. Sugestie w zakresie dalszych badań W zakończeniu rozprawy sformułowano wnioski, podsumowując dokonane rozważania i badania, nakreślono perspektywy rozwoju izb rozliczeniowych i zasugerowano dalsze możliwości badawcze w tym obszarze. Wskazano m.in., że najprostszym sposobem kontynuacji badań z niniejszej rozprawy jest wykorzystanie stworzonych mierników i uzupełnienie o nowe dane dla kolejnych lat. Można rozbudować istniejące mierniki o nowe kryteria, a także włączyć do analiz nowe kraje. Docelowo globalny miernik ACH mógłby obejmować nawet 150 krajów świata, podobnie jak index of economic freedom czy e-readiness. Możliwości dalszych badań i włączania nowych kryteriów do globalnego miernika ACH związane są jednak z dostępem do danych, który jest obecnie utrudniony, zwłaszcza jeśli chodzi o koszty EDI w rozliczeniach płatności. Można postulować tworzenie inicjatyw unijnych, które ułatwią dostęp do danych (np. przez zalecenie albo nawet nakaz zbierania i ujawniania określonych danych bankom, izbom rozliczeniowym, według ustalonej metodologii). Bibliografia selektywna Angeles R., Nath R., Hendon D.W. (1998): An empirical investigation of the level of electronic data interchange (EDI) implementation and its ability to predict EDI system success measures and EDI implementation factors; International Journal of Physical Distribution & Logistics Management, vol. 28, nr. 9/10. Angelini P., Maresca G., Russo D. (1996): Systemic Risk in the Netting System, Journal for Banking and Finance, 20. Blue Book. Payment and securities settlement systems in accession countries. Addendum Incorporating 2005 Data (2006) European Central Bank, December. 11
12 Durkiewicz P. (2002): Projekt Globalnej Izby Rozliczeniowej WATCH; In. Wybrane problemy zastosowania Electronic Data Interchange i Electronic Commerce, Acta Universitas Lodziensis, Folia Oeconomica 157, red. nauk. Marian Niedźwiedziński, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, s Durkiewicz P., Dziuba D.T. (2000): Standaryzacja EDI w sferze ubezpieczeń i reasekuracji In. Electronic Data Interchange, red. nauk. Marian Niedźwiedziński; Wydawnictwo M. Niedźwiedziński - CONSULTING, Łódź-Dobieszków, s The Economist Intelligence Unit (2005), The 2005 e-readiness rankings, A white paper from the Economist Intelligence Unit. Written in co-operation with The IBM Institute for Business Value. The Economist. Mukhopadhyay T., Kekre S., Kalathur S. (1995): Business value of information technology: a study of electronic data interchange, MIS Quarterly, vol. 19, nr. 2 (June), s Mukhopadhyay T., Kekre S., Pokorney T. (1998): Strategic and operational benefits of electronic data interchange, Working Paper GSIA, Carnegie Mellon University. Niedźwiedziński M. (2004): Globalny handel elektroniczny, Wyd. PWN, Warszawa. Selgin G. (2001): You Call That Deregulation? A Critical Examination of Hugh Thomas`s Proposal to Deregulate Banking, Cato Journal, vol. 21, nr. 2 (Fall), s Selgin G. (2002): Wholesale payments: questioning the market-failure hypothesis, Department of Economics, Terry College of Business, University of Georgia. Standardy Lamfalussy`ego (1990): Raport CPSS (Komitet ds. Systemów Płatności i Rozrachunku), Bank for International Settlements, Bazylea, listopad. Statistics on payment and settlement systems in selected countries. Prepared by the Committee on Payment and Settlement Systems of the Group of Ten Countries. Figures for 2005 (2007). Bank For International Settlements, Bazylea, marzec. TARGET Annual Report (2007) European Central Bank, Frankfurt a./main. Wilkin J., red. nauk. (2005): Teoria wyboru publicznego. Wstęp do ekonomicznej analizy polityki i funkcjonowania sfery publicznej, Wydawnictwo Naukowe Scholar. Williamson O. (2000): The New Institutional Economics: Taking Stock, Looking Ahead, Journal of Economic Literature, vol. 38, September, s Wojtachnik R. (2004): Elektroniczna Wymiana Dokumentów, Mikom, Warszawa. XML Formatted Remittance Data in the ACH: A Feasibility Assessment (2002), Internet Council, NACHA. 12
WPŁYW INTEGRACJI EUROPEJSKIEJ NA KSZTAŁTOWANIE SIĘ WOLNOŚCI GOSPODARCZEJ
WPŁYW INTEGRACJI EUROPEJSKIEJ NA KSZTAŁTOWANIE SIĘ WOLNOŚCI GOSPODARCZEJ dr Anna Stępniak-Kucharska Uniwersytet Łódzki Plan wystąpienia 1. 2. 3. 4. Cel referatu Dane źródłowe Pojęcie wolności gospodarczej
Bardziej szczegółowoKonwergencja nominalna versus konwergencja realna a przystąpienie. Ewa Stawasz Katedra Międzynarodowych Stosunków Gospodarczych UŁ
Konwergencja nominalna versus konwergencja realna a przystąpienie Polski do strefy euro Ewa Stawasz Katedra Międzynarodowych Stosunków Gospodarczych UŁ Plan prezentacji 1. Nominalne kryteria konwergencji
Bardziej szczegółowoKonwergencja nominalna versus konwergencja realna a przystąpienie. Ewa Stawasz Katedra Międzynarodowych Stosunków Gospodarczych UŁ
Konwergencja nominalna versus konwergencja realna a przystąpienie Polski do strefy euro Ewa Stawasz Katedra Międzynarodowych Stosunków Gospodarczych UŁ Plan prezentacji 1. Nominalne kryteria konwergencji
Bardziej szczegółowoZakończenie Summary Bibliografia
Spis treści: Wstęp Rozdział I Zakresy i ich wpływ na pojmowanie bezpieczeństwa wewnętrznego 1.1. Zakresy pojmowania bezpieczeństwa wewnętrznego 1.1.1. Zakres wąski bezpieczeństwa wewnętrznego 1.1.2. Zakres
Bardziej szczegółowoKonwergencja nominalna versus konwergencja realna a przystąpienie. Ewa Stawasz Katedra Międzynarodowych Stosunków Gospodarczych UŁ
Konwergencja nominalna versus konwergencja realna a przystąpienie Polski do strefy euro część I Ewa Stawasz Katedra Międzynarodowych Stosunków Gospodarczych UŁ Plan prezentacji 1. Nominalne kryteria konwergencji
Bardziej szczegółowoŹródło: kwartalne raporty NBP Informacja o kartach płatniczych
Na koniec I kwartału 2018 r. na polskim rynku znajdowały się 39 590 844 karty płatnicze, z czego 35 528 356 (89,7%) to karty klientów indywidualnych, a 4 062 488 (10,3%) to karty klientów biznesowych.
Bardziej szczegółowoPłatności bezgotówkowe w Polsce wczoraj, dziś i jutro
Adam Tochmański / Przewodniczący Koalicji na rzecz Obrotu Bezgotówkowego i Mikropłatności, Dyrektor Departamentu Systemu Płatniczego w Narodowym Banku Polskim Płatności bezgotówkowe w Polsce wczoraj, dziś
Bardziej szczegółowoBRE Business Meetings. brebank.pl
BRE Business Meetings Witamy w świecie ekspertów Innowacje a wzrost gospodarczy Ryszard Petru Główny Ekonomista BRE Banku SA Dyrektor Banku ds. Strategii i Nadzoru Właścicielskiego 05.08.2010 r. brebank.pl
Bardziej szczegółowoEkonomiczny Uniwersytet Dziecięcy. Wspólna waluta euro Po co komu Unia Europejska i euro? dr Urszula Kurczewska EKONOMICZNY UNIWERSYTET DZIECIĘCY
Ekonomiczny Uniwersytet Dziecięcy Wspólna waluta euro Po co komu Unia Europejska i euro? dr Urszula Kurczewska Szkoła Główna Handlowa w Warszawie 23 października 2012 r. EKONOMICZNY UNIWERSYTET DZIECIĘCY
Bardziej szczegółowoCzy widać chmury na horyzoncie? dr Mariusz Cholewa Prezes Zarządu Biura Informacji Kredytowej S.A.
Czy widać chmury na horyzoncie? dr Mariusz Cholewa Prezes Zarządu Biura Informacji Kredytowej S.A. W której fazie cyklu gospodarczego jesteśmy? Roczna dynamika PKB Polski (kwartał do kwartału poprzedniego
Bardziej szczegółowoSystem finansowy w Polsce. dr Michał Konopczak Instytut Handlu Zagranicznego i Studiów Europejskich michal.konopczak@sgh.waw.pl
System finansowy w Polsce dr Michał Konopczak Instytut Handlu Zagranicznego i Studiów Europejskich michal.konopczak@sgh.waw.pl Segmenty sektora finansowego (w % PKB) 2 27 212 Wielkość systemu finansowego
Bardziej szczegółowoOcena skutków podniesienia limitu dla zbliżeniowych transakcji kartami w Polsce bez użycia PIN do 100 PLN
Ocena skutków podniesienia limitu dla zbliżeniowych transakcji kartami w Polsce bez użycia PIN do 100 PLN Dr hab. Michał Polasik Spis treści Cele i założenia projektu Część 1. Polski rynek płatności zbliżeniowych
Bardziej szczegółowoUruchomienie systemu TARGET2-NBP
1 Narodowy Bank Polski 21 maja 2008 r. Uruchomienie systemu TARGET2-NBP Adam Tochmański Dyrektor Departamentu Systemu Płatniczego P NBP 2 Kamienie milowe rozwoju polskiego systemu płatniczego Lata Systemy
Bardziej szczegółowoWPŁYW GLOBALNEGO KRYZYSU
WPŁYW GLOBALNEGO KRYZYSU GOSPODARCZEGO NA POZYCJĘ KONKURENCYJNĄ UNII EUROPEJSKIEJ W HANDLU MIĘDZYNARODOWYM Tomasz Białowąs Katedra Gospodarki Światowej i Integracji Europejskiej, UMCS w Lublinie bialowas@hektor.umcs.lublin.pl
Bardziej szczegółowoKonkurencyjność Polski w procesie pogłębiania integracji europejskiej i budowy gospodarki opartej na wiedzy
w Konkurencyjność Polski w procesie pogłębiania integracji europejskiej i budowy gospodarki opartej na wiedzy redakcja naukowa Tomasz Michalski Krzysztof Piech SZKOŁA GŁÓWNA HANDLOWA W WARSZAWIE WARSZAWA
Bardziej szczegółowoForum Bankowe Uwarunkowania ekonomiczne i regulacyjne sektora bankowego. Iwona Kozera, Partner EY 15 marca 2017
Forum Bankowe Uwarunkowania ekonomiczne i regulacyjne sektora bankowego Iwona Kozera, Partner EY 15 marca 2017 2000 2001 2002 2003 200 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 201 2015 2016 Uwarunkowania
Bardziej szczegółowoWarunki poprawy pozycji innowacyjnej kraju Globalizacja działalności badawczej i rozwojowej: próba oceny miejsca Polski
Warunki poprawy pozycji innowacyjnej kraju Globalizacja działalności badawczej i rozwojowej: próba oceny miejsca Polski Wojciech Burzyński Instytut Badań Rynku, Konsumpcji i Koniunktur Warszawa, 8 kwietnia
Bardziej szczegółowoŚniadanie prasowe Warszawa, 1 lutego 2012 r. Problematyka opłaty interchange na rynku bezgotówkowych płatności kartowych w Polsce
Śniadanie prasowe Warszawa, 1 lutego 2012 r. Problematyka opłaty interchange na rynku bezgotówkowych płatności kartowych w Polsce Adam Tochmański Dyrektor Departamentu Systemu Płatniczego NBP Agenda 1.
Bardziej szczegółowo1. Mechanizm alokacji kwot
1. Mechanizm alokacji kwot Zgodnie z aneksem do propozycji Komisji Europejskiej w sprawie przejęcia przez kraje UE 120 tys. migrantów znajdujących się obecnie na terenie Włoch, Grecji oraz Węgier, algorytm
Bardziej szczegółowoRozwój turystyki w Polsce na przykładzie danych statystycznych
Rozwój turystyki w Polsce na przykładzie danych statystycznych VI Ogólnopolska Konferencja Polskich Stacji Narciarskich i Turystycznych Białka Tatrzańska, 2 4 czerwca 2014 r. Wydatki w gospodarce turystycznej
Bardziej szczegółowoDojrzałość cyfrowa sektora bankowego w Europie Środkowo-Wschodniej CE Digital Banking Maturity. Kongres Bankowości Detalicznej 24 listopada 2016
Dojrzałość cyfrowa sektora bankowego w Europie Środkowo-Wschodniej CE Digital Banking Maturity Kongres Bankowości Detalicznej 24 listopada 2016 Rola Internetu, szczególnie mobilnego, istotnie wzrosła w
Bardziej szczegółowoEkonomiczny Uniwersytet Dziecięcy. Wspólna waluta euro
Ekonomiczny Uniwersytet Dziecięcy Wspólna waluta euro dr Marta Musiał Katedra Bankowości i Finansów Porównawczych Wydział Zarządzania i Ekonomiki Usług Uniwersytet Szczeciński 17 listopad 2016 r. PLAN
Bardziej szczegółowoPomiar dobrobytu gospodarczego
Ekonomiczny Uniwersytet Dziecięcy Pomiar dobrobytu gospodarczego Uniwersytet w Białymstoku 07 listopada 2013 r. dr Anna Gardocka-Jałowiec EKONOMICZNY UNIWERSYTET DZIECIĘCY WWW.UNIWERSYTET-DZIECIECY.PL
Bardziej szczegółowoAkademia Młodego Ekonomisty. Mierniki dobrobytu gospodarczego. Jak mierzyć dobrobyt?
Akademia Młodego Ekonomisty Mierniki dobrobytu gospodarczego. Jak mierzyć dobrobyt? dr Anna Gardocka-Jałowiec Uniwersytet w Białymstoku 7 marzec 2013 r. Dobrobyt, w potocznym rozumieniu, utożsamiać można
Bardziej szczegółowoAktywność zawodowa osób starszych w wybranych krajach Unii Europejskiej
Aktywność zawodowa osób starszych w wybranych krajach Unii Europejskiej dr Ewa Wasilewska II Interdyscyplinarna Konferencja Naukowa Społeczne wyzwania i problemy XXI wieku. STARZEJĄCE SIĘ SPOŁECZEŃSTWO
Bardziej szczegółowoWydatki na ochronę zdrowia w
Wydatki na ochronę zdrowia w wybranych krajach OECD Seminarium BRE CASE Stan finansów ochrony zdrowia 12 czerwca 2008 r. Agnieszka Sowa CASE, IZP CM UJ Zakres analizy Dane OECD Health Data 2007 (edycja
Bardziej szczegółowoCzy równe dopłaty bezpośrednie w UE byłyby sprawiedliwe? Prof. J. Kulawik, Mgr. inż. A. Kagan, Dr B. Wieliczko
Czy równe dopłaty bezpośrednie w UE byłyby sprawiedliwe? Prof. J. Kulawik, Mgr. inż. A. Kagan, Dr B. Wieliczko Teza do potwierdzenia Zawodność rynku i państwa a rolnictwo Efektywne dostarczanie dobra publicznego
Bardziej szczegółowoPodział środków budżetowych w Unii Europejskiej. Politologia, PUW 2008 Wojciech St. Mościbrodzki,
Podział środków budżetowych w Unii Europejskiej Politologia, PUW 2008 Wojciech St. Mościbrodzki, www.wojmos.com wojmos@wojmos.com Budżet UE Budżet UE tworzony jest z kilku źródeł. Należą do nich m.in..
Bardziej szczegółowoBanki i firmy pożyczkowe na rynku kredytowym. dr Mariusz Cholewa Prezes Zarządu Biura Informacji Kredytowej S.A 21 Listopada 2018 roku
Banki i firmy pożyczkowe na rynku kredytowym dr Mariusz Cholewa Prezes Zarządu Biura Informacji Kredytowej S.A 21 Listopada 2018 roku!1 Aktywność kredytowa Polaków na tle Unii Europejskiej Kredyty mieszkaniowe
Bardziej szczegółowoWYZWANIA NA RYNKU ENERGII
BLOK TEMATYCZNY: Zrównoważone finansowanie infrastruktury WYZWANIA NA RYNKU ENERGII Nowe oferty dostawców i zmienione zachowania użytkowników dr Andrzej Cholewa dr Jana Pieriegud Sopot, 26 czerwca 2013
Bardziej szczegółowoWyzwania dla sektora finansowego związane ze środowiskiem niskich stóp procentowych
Anna Trzecińska, Wiceprezes NBP Wyzwania dla sektora finansowego związane ze środowiskiem niskich stóp procentowych Warszawa / XI Kongres Ryzyka Bankowego BIK / 25 października 2016 11-2002 5-2003 11-2003
Bardziej szczegółowoFORMY PŁATNOŚCI STOSOWANE OBECNIE ORAZ PREFEROWANE
FORMY PŁATNOŚCI STOSOWANE OBECNIE ORAZ PREFEROWANE 2/09/2008-22/10/2008 Znaleziono 329 odpowiedzi z 329 odpowiadających wybranym kryteriom UDZIAŁ Kraj DE - Niemcy 55 (16.7%) PL - Polska 41 (12.5%) DK -
Bardziej szczegółowoSpis treści: Wstęp. ROZDZIAŁ 1. Istota i funkcje systemu finansowego Adam Dmowski
Rynki finansowe., Książka stanowi kontynuację rozważań nad problematyką zawartą we wcześniejszych publikacjach autorów: Podstawy finansów i bankowości oraz Finanse i bankowość wydanych odpowiednio w 2005
Bardziej szczegółowoKonkurencyjność polskiej gospodarki na tle krajów unijnych
Konkurencyjność polskiej gospodarki na tle krajów unijnych Dr Magdalena Hryniewicka Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego, Zakład Ekonomii Plan wystąpienia Cel Definicje konkurencyjności w literaturze
Bardziej szczegółowoPYTANIA NA EGZAMIN MAGISTERSKI KIERUNEK: EKONOMIA STUDIA DRUGIEGO STOPNIA. CZĘŚĆ I dotyczy wszystkich studentów kierunku Ekonomia pytania podstawowe
PYTANIA NA EGZAMIN MAGISTERSKI KIERUNEK: EKONOMIA STUDIA DRUGIEGO STOPNIA CZĘŚĆ I dotyczy wszystkich studentów kierunku Ekonomia pytania podstawowe 1. Cele i przydatność ujęcia modelowego w ekonomii 2.
Bardziej szczegółowoPROGNOZY WYNAGRODZEŃ W EUROPIE NA 2018 ROK
29.2.207 Informacja prasowa portalu Pytania i dodatkowe informacje: tel. 509 509 536 media@sedlak.pl PROGNOZY WYNAGRODZEŃ W EUROPIE NA 208 ROK Końcowe miesiące roku to dla większości menedżerów i specjalistów
Bardziej szczegółowoZ. Pozsar i in.: pośrednictwo finansowe, które jest związane z dokonywaniem transformacji terminów zapadalności oraz płynności bez jednoczesnego
Shadow banking. Z. Pozsar i in.: pośrednictwo finansowe, które jest związane z dokonywaniem transformacji terminów zapadalności oraz płynności bez jednoczesnego dostępu do środków banku centralnego lub
Bardziej szczegółowoIdiosynkratyczna rzeczywistość less cash, no cash, more cash
Idiosynkratyczna rzeczywistość less cash, no cash, more cash Jakub Górka Wydział Zarządzania Uniwersytet Warszawski Konferencja No Cash Day Warszawa, 5 kwietnia 2016 r. Rzeczywistość Less Cash Rzeczywistość
Bardziej szczegółowoSzara strefa w Polsce
Szara strefa w Polsce dr hab. prof. nadzw. Konrad Raczkowski Podsekretarz Stanu Ministerstwo Finansów www.mf.gov.pl Rodzaje nierejestrowanej gospodarki Szara strefa obejmuje działania produkcyjne w sensie
Bardziej szczegółowoKredytowe instrumenty a stabilność finansowa
Monografie i Opracowania 563 Paweł Niedziółka Kredytowe instrumenty a stabilność finansowa Warszawa 2009 Szkoła Główna Handlowa w Warszawie OFICYNA WYDAWNICZA Spis treści Indeks skrótów nazw własnych używanych
Bardziej szczegółowoUdział polityki spójności stale rośnie: - w 1965r. wynosił 6% - w 1988 r. wynosił 17% - w 2013r. wyniesie 36%
Jakie zmiany mogą czekać rolników po 2013? Czy będą to zmiany gruntowne czy jedynie kosmetyczne? Czy poszczególne instrumenty WPR będą ewaluować czy też zostaną uzupełnione o nowe elementy? Reforma WPR
Bardziej szczegółowoMATRYCA EFEKTÓW KSZTAŁCENIA
ZAŁĄCZNIK NR 2 MATRYCA EFEKTÓW KSZTAŁCENIA Studia podyplomowe ZARZĄDZANIE FINANSAMI I MARKETING Przedmioty OPIS EFEKTÓW KSZTAŁCENIA Absolwent studiów podyplomowych - ZARZĄDZANIE FINANSAMI I MARKETING:
Bardziej szczegółowoKLASYFIKACJA KRAJÓW UNII EUROPEJSKIEJ A SZYBKOŚĆ ICH KONWERGENCJI DOCHODOWEJ
Barbara Batóg, Jacek Batóg Uniwersytet Szczeciński KLASYFIKACJA KRAJÓW UNII EUROPEJSKIEJ A SZYBKOŚĆ ICH KONWERGENCJI DOCHODOWEJ Wstęp Zjawisko wyrównywania się poziomów dochodów w poszczególnych krajach
Bardziej szczegółowoBadanie zróżnicowania krajów członkowskich i stowarzyszonych Unii Europejskiej w oparciu o wybrane zmienne społeczno-gospodarcze
Barbara Batóg Jacek Batóg Uniwersytet Szczeciński Badanie zróżnicowania krajów członkowskich i stowarzyszonych Unii Europejskiej w oparciu o wybrane zmienne społeczno-gospodarcze W 2004 roku planowane
Bardziej szczegółowoSystemy rozliczeniowe: wczoraj, dziś, jutro. Adam Tochmański / Departament Systemu Płatniczego
Adam Tochmański / Departament Systemu Płatniczego Agenda Rola Narodowego Banku Polskiego w procesie zmian w polskim systemie płatniczym Ewolucja polskich systemów płatności Systemy płatności w Polsce dziś
Bardziej szczegółowoFORUM NOWOCZESNEGO SAMORZĄDU
FORUM NOWOCZESNEGO SAMORZĄDU Krzysztof Pietraszkiewicz Prezes Związku Banków Polskich Warszawa 02.12.2015 Transformacja polskiej gospodarki w liczbach PKB w Polsce w latach 1993,2003 i 2013 w mld PLN Źródło:
Bardziej szczegółowoWyzwania polityki ludnościowej wobec prognoz demograficznych dla Polski i Europy
Wyzwania polityki ludnościowej wobec prognoz demograficznych dla Polski i Europy Grażyna Marciniak Główny Urząd Statystyczny IV. Posiedzenie Regionalnego Forum Terytorialnego, Wrocław 8 grudnia 215 r.
Bardziej szczegółowoDziennik Urzędowy Unii Europejskiej
L 30/6 2.2.2018 ROZPORZĄDZENIE DELEGOWANE KOMISJI (UE) 2018/162 z dnia 23 listopada 2017 r. zmieniające załącznik I do rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1305/2013 oraz załączniki II
Bardziej szczegółowoZAŁĄCZNIK. sprawozdania Komisji dla Parlamentu Europejskiego i Rady
KOMISJA EUROPEJSKA Bruksela, dnia 17.5.2017 r. COM(2017) 242 final ANNEX 1 ZAŁĄCZNIK do sprawozdania Komisji dla Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie przeglądu praktycznego stosowania jednolitego
Bardziej szczegółowoTARGET 2 Trans-European Automated Real-time Gross settlement Express Transfer system. Rozrachunek systemów zewnętrznych (Ancillary Systems)
TARGET 2 Trans-European Automated Real-time Gross settlement Express Transfer system Rozrachunek systemów zewnętrznych (Ancillary Systems) TARGET2 informacje podstawowe Paneuropejski system międzybankowych
Bardziej szczegółowoMakroekonomia 1 - ćwiczenia. mgr Małgorzata Kłobuszewska Zajęcia 5
Makroekonomia 1 - ćwiczenia mgr Małgorzata Kłobuszewska Zajęcia 5 Plan Kartkówka Praca pisemna wszystko, co chcielibyście wiedzieć Jak pisać? Jak pokazywać dane? Zadania do rozwiązania w grupach Praca
Bardziej szczegółowoSTRESZCZENIE. rozprawy doktorskiej pt. Zmienne jakościowe w procesie wyceny wartości rynkowej nieruchomości. Ujęcie statystyczne.
STRESZCZENIE rozprawy doktorskiej pt. Zmienne jakościowe w procesie wyceny wartości rynkowej nieruchomości. Ujęcie statystyczne. Zasadniczym czynnikiem stanowiącym motywację dla podjętych w pracy rozważań
Bardziej szczegółowoUnijny rynek gazu model a rzeczywistość. Zmiany na europejskich rynkach gazu i strategie największych eksporterów Lidia Puka PISM, 21.06.2012 r.
Unijny rynek gazu model a rzeczywistość Zmiany na europejskich rynkach gazu i strategie największych eksporterów Lidia Puka PISM, 21.06.2012 r. Analiza trendów Wydobycie gazu w UE w 2010 r. Holandia Wielka
Bardziej szczegółowoWynagrodzenie minimalne w Polsce i w krajach Unii Europejskiej
Wynagrodzenie minimalne w Polsce i w krajach Unii Europejskiej Płaca minimalna w krajach unii europejskiej Spośród 28 państw członkowskich Unii Europejskiej 21 krajów posiada regulacje dotyczące wynagrodzenia
Bardziej szczegółowowww.stat.gov.pl GŁÓWNY URZĄD STATYSTYCZNY
GŁÓWNY URZĄD STATYSTYCZNY @ www.stat.gov.pl W jakim stopniu jesteśmy wyposażeni w komputery, i urządzenia przenośne? Do jakich celów wykorzystujemy? Rozwój telekomunikacji i informatyki w ostatnich latach
Bardziej szczegółowoCOREP CA instrumenty hybrydowe i wsparcie rządowe inne niż akcje wsparcia rządowego innego niż akcje zwykłe) (+)
Składowe kapitału Elementy kapitałowe wg zasad CRD3 gru-11 cze-12 miliony EUR % RWA miliony EUR % RWA Referencje do raportu COREP A) Fundusze zasadnicze przed pomniejszeniami (bez hybrydowych i COREP CA
Bardziej szczegółowoNatalia Gorynia-Pfeffer STRESZCZENIE PRACY DOKTORSKIEJ
Natalia Gorynia-Pfeffer STRESZCZENIE PRACY DOKTORSKIEJ Instytucjonalne uwarunkowania narodowego systemu innowacji w Niemczech i w Polsce wnioski dla Polski Frankfurt am Main 2012 1 Instytucjonalne uwarunkowania
Bardziej szczegółowoRecykling odpadów opakowaniowych
GŁÓWNY URZĄD STATYSTYCZNY URZĄD STATYSTYCZNY W KATOWICACH Wskaźniki Zrównoważonego Rozwoju. Moduł krajowy Więcej informacji: w kwestiach merytorycznych dotyczących: wskaźników krajowych oraz na poziomie
Bardziej szczegółowoSPRAWOZDANIE KOMISJI
KOMISJA EUROPEJSKA Bruksela, dnia 23.9.2016 r. COM(2016) 618 final SPRAWOZDANIE KOMISJI Sprawozdanie ułatwiające obliczenie kwoty uprawnień do emisji przyznanych Unii Europejskiej (UE) oraz sprawozdanie
Bardziej szczegółowoPYTANIA NA EGZAMIN MAGISTERSKI KIERUNEK: EKONOMIA STUDIA DRUGIEGO STOPNIA. CZĘŚĆ I dotyczy wszystkich studentów kierunku Ekonomia pytania podstawowe
PYTANIA NA EGZAMIN MAGISTERSKI KIERUNEK: EKONOMIA STUDIA DRUGIEGO STOPNIA CZĘŚĆ I dotyczy wszystkich studentów kierunku Ekonomia pytania podstawowe 1. Cele i przydatność ujęcia modelowego w ekonomii 2.
Bardziej szczegółowoUmowa finansowa. Warszawa, 27 czerwca 2013 r.
Umowa finansowa Mobilność w roku 2013/14 Warszawa, 27 czerwca 2013 r. Plan prezentacji 1. Erasmus 2011/12 podstawowe dane statystyczne. 2.Erasmus 2012/13 podstawowe dane o realizacji umowy. 3.Erasmus 2013/14
Bardziej szczegółowoSewilla, lutego 2010 DEKLARACJA FORUM DORADCZEGO NA TEMAT OGÓLNOEUROPEJSKIEGO BADANIA KONSUMPCJI ŻYWNOŚCI EUROPEJSKIE MENU
Sewilla, 11-12 lutego 2010 DEKLARACJA FORUM DORADCZEGO NA TEMAT OGÓLNOEUROPEJSKIEGO BADANIA KONSUMPCJI ŻYWNOŚCI EUROPEJSKIE MENU OGÓLNOEUROPEJSKIE BADANIE KONSUMPCJI ŻYWNOŚCI (EU Menu) Propozycja przeprowadzenia
Bardziej szczegółowoZ UNII DO POLSKI, z POLSKI DO UNII, ILE, ZA CO i NA CO CZYLI CZY POLSKA BĘDZIE PŁATNIKIEM NETTO?
Z UNII DO POLSKI, z POLSKI DO UNII, ILE, ZA CO i NA CO CZYLI CZY POLSKA BĘDZIE PŁATNIKIEM NETTO? Przystąpienie Polski do Unii Europejskiej jest kwestią wyboru pewnego modelu cywilizacyjnego. Skutki ekonomiczne
Bardziej szczegółowoWarszawa, dnia 21 października 2014 r. Poz. 1427
Warszawa, dnia 21 października 2014 r. Poz. 1427 ROZPORZĄDZENIE MINISTRA FINANSÓW 1) z dnia 15 października 2014 r. w sprawie szczegółowego zakresu i sposobu przekazywania informacji Narodowemu Bankowi
Bardziej szczegółowoMINISTERSTWO ŚRODOWISKA PODSEKRETARZ STANU
Warszawa, dnia 02-11-2015 r. MINISTERSTWO ŚRODOWISKA PODSEKRETARZ STANU Janusz Ostapiuk DGO-III.070.1.2015.MK Pani Małgorzata Kidawa-Błońska Marszałek Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej Odpowiadając na pismo
Bardziej szczegółowoRegulamin usługi Pakiet Internet w UE w ofercie nju z rachunkiem obowiązuje od dnia 30 czerwca 2015 r.
Regulamin usługi Pakiet Internet w UE w ofercie nju z rachunkiem obowiązuje od dnia 30 czerwca 2015 r. 1. Pakiet Internet w UE (dalej: Usługa ) to usługa dostępna dla abonentów oferty nju z rachunkiem
Bardziej szczegółowoObowiązujący wiek emerytalny w 26 państwach członkowskich UE i Chorwacji oraz ew. zapowiedzi zmian w tym zakresie
Obowiązujący wiek emerytalny w 26 państwach członkowskich UE i Chorwacji oraz ew. zapowiedzi zmian w tym zakresie (Stan na 10 lutego 2011 r. ) Synteza informacji o wieku emerytalnym i planowanych reformach
Bardziej szczegółowoZAŁĄCZNIKI. Komunikatu Komisji
KOMISJA EUROPEJSKA Bruksela, dnia 14.12.2015 r. COM(2015) 639 final ANNEXES 3 to 4 ZAŁĄCZNIKI ZAŁĄCZNIK III: Ogólna ocena zasady dodatkowości (art. 95 RWP) ZAŁĄCZNIK IV: Terminy przedkładania i przyjmowania
Bardziej szczegółowoUbezpieczenia w liczbach 2012. Rynek ubezpieczeń w Polsce
Ubezpieczenia w liczbach 2012 Rynek ubezpieczeń w Polsce Ubezpieczenia w liczbach 2012 Rynek ubezpieczeń w Polsce Autorem niniejszej broszury jest Polska Izba Ubezpieczeń. Jest ona chroniona prawami autorskimi.
Bardziej szczegółowoZATRUDNIENIE W POLSCE PRACA CZASU INNOWACJI
ZATRUDNIENIE W POLSCE 2014. PRACA CZASU INNOWACJI NOWOCZESNE USŁUGI BIZNESOWE CZASU GLOBALIZACJI 16.11.2015 Warszawa Maciej Bitner Warszawski Instytut Studiów Ekonomicznych 1 CZYM SĄ USŁUGI NOWOCZESNE?
Bardziej szczegółowoOdsetek gospodarstw domowych posiadających szerokopasmowy dostęp do Internetu w domu
GŁÓWNY URZĄD STATYSTYCZNY URZĄD STATYSTYCZNY W KATOWICACH Wskaźniki Zrównoważonego Rozwoju. Moduł krajowy Więcej informacji: w kwestiach merytorycznych dotyczących: wskaźników krajowych oraz na poziomie
Bardziej szczegółowoRegulatorzy w trosce o kondycję kredytu hipotecznego podsumowanie ostatnich kuracji i nisze dla biznesu bankowo-ubezpieczeniowego.
Regulatorzy w trosce o kondycję kredytu hipotecznego podsumowanie ostatnich kuracji i nisze dla biznesu bankowo-ubezpieczeniowego. dr Agnieszka Tułodziecka Fundacja na Rzecz Kredytu Hipotecznego Historyczne
Bardziej szczegółowoShadow banking. Dobiesław Tymoczko. Warszawa, 15 listopada 2012 r.
Shadow banking Dobiesław Tymoczko Warszawa, 15 listopada 2012 r. Z. Pozsar i in.: pośrednictwo finansowe, które jest związane z dokonywaniem transformacji terminów zapadalności oraz płynności bez jednoczesnego
Bardziej szczegółowoPROGNOZY WYNAGRODZEŃ NA 2017 ROK
07.06.206 Informacja prasowa portalu Pytania i dodatkowe informacje: tel. 509 509 56 media@sedlak.pl PROGNOZY WYNAGRODZEŃ NA 207 ROK Jak wynika z prognoz Komisji Europejskiej na 207 rok, dynamika realnego
Bardziej szczegółowoStreszczenie rozprawy doktorskiej MODEL FUNKCJONOWANIA GOSPODARKI KREATYWNEJ W PROCESIE WZROSTU GOSPODARCZEGO
Wyższa Szkoła Bankowa we Wrocławiu Wydział Finansów i Zarządzania Streszczenie rozprawy doktorskiej mgr Magdalena Krawiec MODEL FUNKCJONOWANIA GOSPODARKI KREATYWNEJ W PROCESIE WZROSTU GOSPODARCZEGO Praca
Bardziej szczegółowoZnaczenie wymiany handlowej produktami rolno-spożywczymi w handlu zagranicznym Polski ogółem
Znaczenie wymiany handlowej produktami rolno-spożywczymi w handlu zagranicznym Polski ogółem dr Iwona Szczepaniak Konferencja Przemysł spożywczy otoczenie rynkowe, inwestycje, ekspansja zagraniczna IERiGŻ-PIB,
Bardziej szczegółowoRozwijanie zdolności instytucjonalnych celem skutecznego zarządzania bezpieczeństwem ruchu drogowego w Polsce. Sekretariat Krajowej Rady BRD
Rozwijanie zdolności instytucjonalnych celem skutecznego zarządzania bezpieczeństwem ruchu drogowego w Polsce Sekretariat Krajowej Rady BRD Krakowskie Dni Bezpieczeństwa Ruchu Drogowego, Kraków, 26/02/2015
Bardziej szczegółowoSpis treści. Wstęp (S. Marciniak) 11
Makro- i mikroekonomia : podstawowe problemy współczesności / red. nauk. Stefan Marciniak ; zespół aut.: Lidia Białoń [et al.]. Wyd. 5 zm. Warszawa, 2013 Spis treści Wstęp (S. Marciniak) 11 Część I. Wprowadzenie
Bardziej szczegółowoRelacja z sesji plenarnej Komitetu Nauk o Finansach PAN
prof. dr hab. Małgorzata Zaleska Szkoła Główna Handlowa Relacja z sesji plenarnej Komitetu Nauk o Finansach PAN W ramach konferencji Katedr Finansowych Nauka finansów dla rozwoju gospodarczego i społecznego,
Bardziej szczegółowoCzy w Polsce nadchodzi era bankowości korporacyjnej? Piotr Popowski - Lider Doradztwa Biznesowego dla Instytucji Biznesowych Sopot, 25 czerwca 2013
Czy w Polsce nadchodzi era bankowości korporacyjnej? Piotr Popowski - Lider Doradztwa Biznesowego dla Instytucji Biznesowych Sopot, 25 czerwca 2013 Agenda Bankowość korporacyjna w Polsce na tle krajów
Bardziej szczegółowoPŁACA MINIMALNA W KRAJACH UNII EUROPEJSKIEJ
10.05.2018 Informacja prasowa portalu Pytania i dodatkowe informacje: tel. 12 423 00 45 media@sedlak.pl PŁACA MINIMALNA W KRAJACH UNII EUROPEJSKIEJ Wysokość płacy minimalnej jest tematem wielu dyskusji.
Bardziej szczegółowo(4) Belgia, Niemcy, Francja, Chorwacja, Litwa i Rumunia podjęły decyzję o zastosowaniu art. 11 ust. 3 rozporządzenia
L 367/16 23.12.2014 ROZPORZĄDZENIE DELEGOWANE KOMISJI (UE) NR 1378/2014 z dnia 17 października 2014 r. zmieniające załącznik I do rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1305/2013 oraz załączniki
Bardziej szczegółowoPolityka kredytowa w Polsce i UE
Polityka kredytowa Raport Polityka Kredytowa powstał w oparciu o dane zgromadzone przez Urząd Nadzoru Bankowego (EBA) oraz (ECB) Europejski Bank Centralny. Jest to pierwszy w Polsce tego typu raport odnoszący
Bardziej szczegółowoPRODUKT KRAJOWY BRUTTO W WOJEWÓDZTWIE ŚLĄSKIM W 2012 R.
Urząd Statystyczny w Katowicach Ośrodek Rachunków Regionalnych ul. Owocowa 3, 40 158 Katowice e-mail: SekretariatUsKce@stat.gov.pl tel.: 32 779 12 00 fax: 32 779 13 00, 258 51 55 katowice.stat.gov.pl OPRACOWANIA
Bardziej szczegółowoDlaczego jedne kraje są biedne a inne bogate?
Ekonomiczny Uniwersytet Dziecięcy Dlaczego jedne kraje są biedne a inne bogate? Od czego zależy rozwój i dobrobyt? Uniwersytet w Białymstoku 17 maja 2012 r. dr Anna Gardocka-Jałowiec EKONOMICZNY UNIWERSYTET
Bardziej szczegółowoRYNEK ZBÓŻ. Biuro Analiz i Programowania ARR Nr 27/2017
RYNEK ZBÓŻ TENDENCJE CENOWE Krajowe ceny zakupu zbóż Na rynku krajowym w pierwszym tygodniu lipca 2017 r. ceny zbóż podstawowych były znacząco wyższe niż w analogicznym okresie 2016 r. W dniach 3 9 lipca
Bardziej szczegółowoWykorzystanie Internetu przez młodych Europejczyków
Wykorzystanie Internetu przez młodych Europejczyków Marlena Piekut Oleksandra Kurashkevych Płock, 2014 Pracowanie Zarabianie pieniędzy Bawienie się INTERNET Dokonywanie zakupów Nawiązywanie kontaktów Tadao
Bardziej szczegółowoLokalne Grupy Rybackie i Oś 4 w różnych krajach UE
Lokalne Grupy Rybackie i Oś 4 w różnych krajach UE Próba podsumowania Urszula Budzich-Tabor, FARNET Support Unit Warszawa, 25 czerwca 2013 r. Co trzeba wiedzieć o Osi 4 w UE, żeby ją zrozumieć? Gdzie jesteśmy
Bardziej szczegółowoINFORMACJA O ROZLICZENIACH PIENIĘŻNYCH I ROZRACHUNKACH MIĘDZYBANKOWYCH W II KWARTALE 2012 R.
Narodowy Bank Polski Departament Systemu Płatniczego INFORMACJA O ROZLICZENIACH PIENIĘŻNYCH I ROZRACHUNKACH MIĘDZYBANKOWYCH W II KWARTALE 2012 R. Warszawa, wrzesień 2012 r. SPIS TREŚCI Wprowadzenie strona
Bardziej szczegółowoTARGET2-Securities (T2S) - wprowadzenie
Departament Systemu Płatniczego TARGET2-Securities (T2S) - wprowadzenie Warszawa / 21 listopada 2016 r. Agenda T2S - Wprowadzenie Podstawowe informacje o platformie TARGET2-Securities (T2S) T2S - Przesłanki
Bardziej szczegółowoWarszawa, 8 maja 2019 r. BAS- WAPL 859/19. Pan Poseł Jarosław Sachajko Przewodniczący Komisji Rolnictwa i Rozwoju Wsi
BAS- WAPL 859/19 Warszawa, 8 maja 2019 r. Pan Poseł Jarosław Sachajko Przewodniczący Komisji Rolnictwa i Rozwoju Wsi Wysokość płatności bezpośrednich w poszczególnych państwach członkowskich w latach 2016-2018
Bardziej szczegółowoPodatek od niektórych instytucji finansowych - zagrożenie dla klientów ubezpieczycieli. Warszawa, 21 lutego 2011 r.
Podatek od niektórych instytucji finansowych - zagrożenie dla klientów ubezpieczycieli Warszawa, 21 lutego 2011 r. Udział ubezpieczeń w gospodarce Składka przypisana brutto z ubezpieczeń majątkowych oraz
Bardziej szczegółowoPrzewodnik: Więcej kobiet w zarządzaniu to się opłaca DR EWA LISOWSKA SZKOŁA GŁÓWNA HANDLOWA W WARSZAWIE
Przewodnik: Więcej kobiet w zarządzaniu to się opłaca DR EWA LISOWSKA SZKOŁA GŁÓWNA HANDLOWA W WARSZAWIE Kompleksowe kompendium wiedzy Fakty i argumenty regulacje prawne dane liczbowe kontekst kulturowy
Bardziej szczegółowoSpis treêci. www.wsip.com.pl
Spis treêci Jak by tu zacząć, czyli: dlaczego ekonomia?........................ 9 1. Podstawowe pojęcia ekonomiczne.............................. 10 1.1. To warto wiedzieć już na początku.............................
Bardziej szczegółowoMonitor konwergencji nominalnej
Ministerstwo Finansów Departament Polityki Finansowej, Analiz i Statystyki Numer 5 / 1 Monitor konwergencji nominalnej Kontakt: tel. (+8 ) 69 36 69 36 fax (+8 ) 69 1 77 e-mail: dziennikarze @mofnet.gov.pl
Bardziej szczegółowoPRODUKT KRAJOWY BRUTTO
Opracowania sygnalne PRODUKT KRAJOWY BRUTTO W WOJEWÓDZTWIE ŚLĄSKIM W 2007 R. Urząd Statystyczny w Katowicach, ul. Owocowa 3, 40-158 Katowice www.stat.gov.pl/katow e-mail: SekretariatUsKce@stat.gov.pl tel.:
Bardziej szczegółowo(Akty o charakterze nieustawodawczym) ROZPORZĄDZENIA
22.2.2019 L 51 I/1 II (Akty o charakterze nieustawodawczym) ROZPORZĄDZENIA ROZPORZĄDZENIE KOMISJI (UE) 2019/316 z dnia 21 lutego 2019 r. zmieniające rozporządzenie (UE) nr 1408/2013 w sprawie stosowania
Bardziej szczegółowoMagazyny energii w obecnych i przyszłych programach wsparcia Magdalena Kuczyńska
Magazyny energii w obecnych i przyszłych programach wsparcia Magdalena Kuczyńska II Konferencja Magazyny energii Kołobrzeg, 6-7 listopada 2018 r. Rosnąca skala potrzeb inwestycji związanych z magazynowaniem
Bardziej szczegółowoOcena efektywności systemu zdrowia publicznego i opieki medycznej w krajach UE
Ocena efektywności systemu zdrowia publicznego i opieki medycznej w krajach UE Dr Justyna Kujawska Wydział Zarządzania i Ekonomii Politechnika Gdańska Określenie celu Wprowadzenie Plan prezentacji Model
Bardziej szczegółowo31-052 Kraków ul. Miodowa 41 tel./fax: (12) 426 20 61 e-mail: redakcja@rynekpracy.pl www.sedlak.pl www.rynekpracy.pl www.wynagrodzenia.
Oferta sprzedaży raportu: Wydajność pracy w Polsce OFERTA SPRZEDAŻY RAPORTU Wydajność pracy w Polsce Kraków 2012 31-052 Kraków ul. Miodowa 41 tel./fax: (12) 426 20 61 e-mail: redakcja@rynekpracy.pl www.sedlak.pl
Bardziej szczegółowo