Historia administracji

Transkrypt

1 Historia administracji Sądownictwo administracyjne dr Karol Dąbrowski

2 sąd administracyjny kontroluje zgodność decyzji administracyjnych (lub szerzej: aktów administracyjnych) z powszechnie obowiązującymi przepisami prawa kontroluje działalność administracji publicznej, innymi słowy: sprawuje sądową kontrolę administracji publicznej, która dla niej jest kontrolą zewnętrzną

3 w zależności od ustroju sąd administracyjny może: - rozpatrywać skargi na bezczynność - decyzje nadzorcze nad samorządem terytorialnym (wydane bądź przez administrację rządową, bądź samorządową) - rozstrzygać spory kompetencyjne między organami samorządu terytorialnego, między tymi organami a organami administracji rządowej - kontrolować legalność aktów prawa miejscowego - kontrolować określone akty samorządu nieterytorialnego - decydować o odpowiedzialności Skarbu Państwa za szkodę wyrządzoną przez urzędnika

4 postępowanie * kasacyjne / rewizyjne * jedno- / dwu- / trójinstancyjne * określone klauzulą enumeracyjną / generalną * zgodne z zasadą następczości

5 typy * anglosaski * kontynentalny

6 modele * austriacki : Trybunał Administracyjny (jednoinstancyjność, klauzula generalna z wyłączeniami, kasacja) * francuski: rady prefekturalne i Rada Stanu (dwuinstancyjność, enumeratywne określenie właściwości I instancji, rozpatrywanie skarg na nadużycie władzy ) * pruski: wydziały powiatowe, wydziały obwodowe, Wyższy Trybunał Administracyjny (trójinstancyjność, mieszane określenie właściwości, rewizja, powiązanie sądownictwa z samorządem terytorialnym, udział urzędników honorowych)

7 Księstwo Warszawskie Rada Stanu rządowy organ administracji centralnej, doradczy i administracyjno-sądowy wzorowany na napoleońskiej Francji skład: król, prezes Rady Ministrów (jednocześnie jako prezes Rady Stanu), ministrowie, sekretarz, radcowie stanu oraz referendarze

8 struktura wewnętrzna komisje dla podań i instrukcji (przygotowujące spraw sądowe) oraz komisje dla spraw ustawodawczych i administracyjnych; a także sekcje odpowiadające resortom sprawiedliwości, spraw wewnętrznych i obrządków religijnych, wojny, finansów i skarbu

9 kompetencje - przygotowywanie projektów ustaw i dekretów - oddawanie urzędników pod sąd - kontrola nad działalnością ministrów, rozpatrywanie sprawozdań, rachunków, raportów ministrów - udział w wykładni prawa - rozpatrywanie spraw budżetowych (dochodów, wydatków z dóbr narodowych), rozkład podatków na departamenty.

10 sąd kompetencyjny: spory między organami administracji a sądami sąd kasacyjny (w strukturze sądownictwa powszechnego) sąd administracyjny: rozstrzyganie w II instancji odwołań od decyzji rad prefekturalnych lub orzekanie w I instancji, gdy rozpatrywała spory, gdzie stroną był minister

11 rady prefekturalne ("rady interesów spornych") rok 1810 r., utworzone na wzór francuski skład: 3-5 radców mianowanych przez króla + prefekt

12 charakterystyka sądy administracyjne I instancji i organy pomocnicze dla prefektów kolegialne organy administracyjno-sądowe orzekające w sporach na tle majątkowym (skarbowym) między administracją, a obywatelami, zależne od prefektów i posiadające zawężoną właściwość [W. Witkowski] Odwołania od decyzji rad prefekturalnych rozpatrywała Rada Stanu.

13 właściwość ściśle określone spory majątkowe między organami administracji, a obywatelami: - o dzierżawę dóbr narodowych, w tym spory o czynsz dzierżawny - wynagrodzenia za zajęte lub wywłaszczone przez władze państwowe grunty i budynki - spory o drogi publiczne, rzeki spławne, kanały, mosty

14 - ulgi w podatkach i ciężarach publicznych (tzw. "allewiacje") z tytułu klęsk żywiołowych - spory z tytułu tzw. "entrepryzy", czyli z kontraktów zawartych z przedsiębiorcami spory na tle kontraktów zawartych między władzami rządowymi a osobami prywatnymi (usług, umów itp.) Oprócz tego rady udzielały zezwolenia gminom na sprzedaż mienia komunalnego oraz wszczęcie procesu sądowego.

15 W Księstwie Warszawskim funkcjonowało również sądownictwo karno-skarbowe. Jego genezy należy upatrywać w pruskim systemie policyjnym. Decyzje wydawał organ administracji a strona mogła odwołać się do sądu powszechnego albo do ministra. Do spraw karno-skarbowych zaliczano szczególnie wykroczenia przeciwko przepisom celnym i podatkowym (defraudacje, kontrawencje, kontrabandę).

16 w prezentacji nie uwzględniono obowiązkowych treści kształcenia dotyczących sądownictwa administracyjnego w Królestwie Polskim i II Rzeczypospolitej (wraz z Trybunałem Kompetencyjnym) oraz Trybunału Państwa w Austrii