Rewolucja marginalistyczna

Transkrypt

1

2 Rewolucja marginalistyczna Lata 70. XIX wieku Odrzucenie ekonomii klasycznej, ale zachowanie pewnej ciągłości Pomost do ekonomii neoklasycznej Rewolucja marginalistyczna, a nie marginalna Główna innowacja wprowadzenie nowej teorii popytu

3 Rewolucja marginalistyczna Dwie fazy rozwoju: 1. Lata 70. XIX w. wprowadzenie nowej popytu 2. Lata 90. skonstruowanie nowych teorii produkcji i podziału Twórcy rewolucji marginalistycznej: 1. WILLIAM STANLEY JEVONS ( ) - TEORIA EKONOMII POLITYCZNEJ CARL MENGER ( ) ZASADY EKONOMII LEON WALRAS ( ) ELEMENTY CZYSTEJ EKONOMII

4 Sedno rewolucji marginalistycznej Wprowadzenie nowej teorii wartości wymiennej (cen) opartej na pojęciu użyteczności kraocowej (marginalnej) MU - stąd nazwa rewolucji i szkoły MU przyrost całkowitej użyteczności wywołany wzrostem konsumpcji dobra o jednostkę Na razie abstrahujemy od różnic w poglądach marginalistów (Jevons, Menger, Walras)

5 Ekonomia marginalistyczna a ekonomia klasyczna Przedmiot ekonomii: problemy dynamiczne (ekonomia klasyczna) a problemy statyczne (marginalizm) Alokacja czynników wytwórczych (L, K, ziemia) w danym momencie

6 Teoria wartości marginalistów Zasada malejącej MU - w miarę wzrostu konsumpcji dobra, MU z jego konsumpcji maleje. Teoria wartości marginalistów relatywne ceny towarów zależą od relatywnej MU: p 1 /p 2 = MU 1 /MU 2 Wyjaśnia ceny towarów wyłącznie od strony konsumentów (strony popytu)

7 Tablica Carla Mengera paradoks wody i diamentu I II III IV V VI VII VIII IX X

8 Przydatnośd pojęcia MU (osiągnięcia marginalistów) Przykład: optymalna alokacja czasu wolnego (każda godzina kosztuje tyle samo) MU 1 = MU 2 =... = Mu n Ogólnie, optymalna alokacja dochodu pieniężnego: p x /p y = MU x /Mu y Ceny względne są zatem wyjaśniane analogicznie jak problem opytmalnej alokacji konsumenta (przez stosunki kraocowych użyteczności)

9 Teoria wartości marginalistów i popyt Próbowali udowodnid, że krzywa popytu jest ujemnie nachylona (założenie stałej MU pieniądza) W teorii wartości marginalistów ceny względne określa popyt; w teorii klasycznej (opartej na koszcie produkcji) podaż towarów

10 Różnice między klasyczną a marginalistyczną teorią wartości

11 Inne osiągnięcia marginalistów Zastosowanie analizy marginalnej (opartej na wielkościach kraocowych) do innych działów ekonomii (wykorzystanie rachunku różniczkowego): Teoria produkcyjności kraocowej (MP marginal product: przyrost całkowitego produktu (TP), gdy nakład czynnika produkcji zwiększamy o jednostkę teoria działania firmy, teoria popytu na czynniki produkcji

12 Teoria MP a zasada malejących przychodów Praca (L) Całkowity produkt pracy (TP) Krańcowy produkt pracy (MP L ) TP MP L L L

13 Popyt na pracę przedsiębiorstwa Przedsiębiorstwo zrównuje koszt zatrudnienia dodatkowej jednostki pracy z korzyścią z jej zatrudnienia: w = MP L * p Podobnie w przypadku innych czynników produkcji (np. dla kapitału): r = MP K *p Reguła optymalnego zatrudnienia wielu czynników produkcji: MP L /w = MP K /r =... = MP N /p N

14 Etyczne implikacje teorii produkcyjności kraocowej John Bates Clark ( ), The Distribution of Wealth, 1899 Etyczna obrona kapitalizmu, skierowana przeciw Marksowi W konkurencji doskonałej (bez monopoli i silnych firm) każdy czynnik wytwórczy otrzymuje przychód równy wartości swojego MP: p i = MP i * p

15 p i = MP i * p Etyczne implikacje teorii produkcyjności kraocowej Przychód (cena) czynnika mierzy tu jego wkład do procesu produkcji i do produktu narodowego Zatem, przychód np. od kapitału jest uzasadniony, etyczny, nie jest wyzyskiem, grabieżą. Dotyczy to wszystkich czynników produkcji Etycznie sprawiedliwym podziałem (dochodu) jest ten który wynagradza czynniki proporcjonalnie do ich ekonomicznego wkładu w produkcję

16 Krytyka ujęcia Clarka Ekonomia normatywna, nie pozytywna Nie mówi nic o osobistym podziale dochodów, który zależy od cen czynników wytwórczych oraz ilości posiadanych czynników (kapitału, pracy itp.) Działa tylko w otoczeniu konkurencyjnych rynków

17 Ekonomia neoklasyczna Główny nurt ekonomii po rewolucji marignalistycznej Różnice między ekonomią neoklasyczną a klasyczną: Badanie statycznej równowagi (a nie problemów dynamicznych); alokacja zamiast zmian wzrostu czy podziału w czasie Skupienie się na subiektywnych preferencjach konsumentów raczej, niż na obiektywnych wskaźnikach dobrobytu (np. dochód narodowy)

18 Różnice między ekonomią neoklasyczną a klasyczną c.d. Ceny nie wyznacza w pojedynkę ani koszt produkcji (klasyczna teoria wartości), ani użytecznośd konsumentów (teoria marginalistyczna), ale te 3 zmienne (p, MU, TC) są współzależne. Opiera badanie na tzw. równowadze ogólnej, analizie uwzględniającej współzależności między wszystkimi sektorami gospodarki.

19 Twórcy ekonomii neoklasycznej Alfred Marshall ( ), Zasady ekonomii (1890) Leon Walras ( ), Elementy czystej ekonomii, 1874 Walras równowaga ogólna (RO) Marshall równowaga cząstkowa (RC) Walras podejście matematyczne Marshll bardzo sceptyczny wobec matematyki w ekonomii

20 Teoria równowagi ogólnej (RO) kontra podejście oparte na równowadze cząstkowej (RO) RO uwzględnia jednocześnie wszystkie rynki w gospodarcze (rynki produktów finalnych oraz czynników produkcji) RC zakłada, że sytuacja na większości rynków nie ma wpływu na interesujący nas rynek i analizuje go w oderwaniu od innych (ceteris paribus) Przykład rynku soku pomaraoczowego

21 Teoria równowagi ogólnej Podaż dóbr finalnych Popyt na dobra finalne Gospodarstwa domowe Przedsiębiorstwa Popyt na czynniki produkcji Podaż czynników produkcji

22 Teoria równowagi ogólnej

23 Teoria równowagi ogólnej (TRO) Leon Walras sformalizował TRO Pytanie badawcze: czy istnieje równowaga ogólna (czyli zestaw cen i ilości, który równoważy wszystkie rynki)? Model z n dobrami finalnymi i m czynnikami produkcji Jest 2n + 2m zmiennych do wyjaśnienia (zmienne i ilości w równowadze) Walras: potrzebujemy tyle samo współzależnych równao co niewiadomych aby stwierdzid, że (jedno) rozwiązanie istnieje Upraszając: ponieważ popyt i podaż na dobra możemy zapisad w postaci równao mamy 2n+2m współzależnych równao Wniosek Walrasa: istnieje jedno rozwiązanie modelu równowagi ogólnej

24 Dlaczego rozwiązanie Walrasa jest błędne? Wg Walrasa jeżeli liczba niewiadomych jest równa liczbie niezależnych współzależnych równao opisujących te niewiadome to istnieje jedno rozwiązanie takiego układu równao Rozważmy przykład: x+y = 8 x+y = 9 W ogólnym przypadku równania muszą byd niesprzeczne, ale i to nie wystarczy by istniało (jedno) sensowne ekonomicznie rozwiązanie Dowód Walrasa jest błędny Poprawnie istnienie równowagi ogólnej dowiedziono dopiero w 1954 roku.

25 Dalszy rozwój TRO Walras pytał nie tylko o istnienie RO, ale także o jej jedynośd i stabilnośd Dlaczego TRO jest ważna? TRO w wieku XX.

26 Vilfredo Pareto ( ) Ekonomista włoski, uczeo Walrasa Zwolennik matematyzacji ekonomii i teorii równowagi ogólnej Kryterium optymalności alokacji (kryterium Pareta): alokacja jest optymalna jeżeli nie ma innej alokacji w której sytuacja przynajmniej jednej osoby poprawiłaby się, a pozostałych nie pogorszyła się. I fundamentalne twierdzenie ekonomii dobrobytu: każda równowaga konkurencyjna jest optymalna w sensie Pareta