KONWERGENCJA OCHRONY ZDROWIA W PAŃSTWACH UNII EUROPEJSKIEJ

Transkrypt

1 Publikowanie, kopiowanie, przetwarzanie oraz wykorzystanie całej lub części artykułów i grafik bez zezwolenia jest zabronione. KONWERGENCJA OCHRONY ZDROWIA W PAŃSTWACH UNII EUROPEJSKIEJ Maciej Jankowiak Doktorant Szkoły Głównej Handlowej w Warszawie WPROWADZENIE Konwergencja systemów ochrony zdrowia państw członkowskich (rozumiana jako: zbliżanie się i upodabnianie różnych systemów aż do powstania jednolitego nowego systemu Sowada 2003, s. 3) wciąż stanowi wyzwanie dla Unii Europejskiej. Dzieje się tak m.in. z powodu pozostawienia tej dziedziny przede wszystkim w gestii poszczególnych państw i w związku z tym z koniecznością poszanowania zasady subsydiarności przy podejmowaniu ewentualnych działań wspólnych. Na forum międzynarodowym trwa dyskusja, jakie cele unijne miałyby być realizowane przez narodowe systemy ochrony zdrowia. Wydaje się, że powinno to być przynajmniej stworzenie podstaw do skutecznego przepływu informacji medycznych między państwami (w tym ujętej w jednolity system mierników statystycznych), porównywalność warunków prowadzenia zakładów opieki zdrowotnej w państwach członkowskich (wraz z dopuszczalnością zakładania takich jednostek w państwie innym niż pochodzenia), organizacja pomocy medycznej na wypadek masowych i zarazem transgranicznych zagrożeń zdrowotnych, koordynacja badań naukowych w medycynie, a przede wszystkim koordynacja transgranicznej opieki medycznej dla osób legalnie przemieszczających się po terytorium Unii Europejskiej (High 2003; Jorens 2005; Sowada 2003). Możliwość zastosowania na szczeblu unijnym obligatoryjnych instrumentów prawnych dla realizacji wymienionych celów wspólnych jest mocno ograniczona przez zasadę subsydiarności i konieczność respektowania suwerenności państw członkowskich w tej dziedzinie. Pozostają narzędzia miękkiej koordynacji, w tym przede wszystkim otwarta metoda koordynacji (Open Method of Co-ordination OMC), której potencjalna możliwość zastosowania w ochronie zdrowia została już potwierdzona w literaturze przedmiotu (Jorens 2005; Komisja Europejska 2004; Sałustowicz 2009; Sowada 2003; Zeitlin, Trubek 2003). Jednak nadal brak badań empirycznych, dokumentujących proces konwergencji polityk ochrony zdrowia państw członkowskich w postaci narastającej w czasie międzypaństwowej zbieżności wartości mierników statystycznych z dziedziny ochrony zdrowia. Dzieje się tak mimo udostępniania przez Eurostat (i inne podmioty, jak np. Organizacja Współpracy Gospodarczej i Rozwoju OECD), wielu wskaźników, mogących pomóc w wszechstronnym monitorowaniu stopnia realizacji wspólnych celów w tej dziedzinie. Niniejszy artykuł, opierając się na analizie wybranych mierników publikowanych przez Eurostat i OECD, jest próbą odpowiedzi na pytanie, czy rzeczywiście dochodzi do zbliżania się państw członkowskich w sposobach realizacji obowiązku ochrony zdrowia ich ludności. METODA ANALIZY Analiza została przeprowadzona na podstawie istniejących danych statystycznych z dziedziny zdrowia publicznego, publikowanych przez Eurostat i OECD w postaci wskaźników dla poszczególnych krajów członkowskich UE (Eurostat 200; OECD 2009). Analizowane były wybrane wskaźniki statystyczne, opisujące (w postaci rosnącej w czasie międzypaństwowej zbieżności ich wartości) prawdopodobne skutki otwartej koordynacji dla procesów konwergencji ochrony zdrowia. Kryterium wyboru były teoretyczne przesłanki, że dany wskaźnik dobrze odzwierciedla poszukiwane procesy konwergencji narodowych systemów ochrony zdrowia. W celu wykazania zbieżności (w rozumieniu statystycznym) wartości wskaźników, ocenie poddano ich rozproszenie w szeregach czasowych mierzone odchyleniem standardowym. Malejące w czasie wielkości odchylenia standardowego mogą świadczyć o narastającej zbieżności wartości wskaźników i o konwergencji rzeczywistych procesów, opisywanych wybranymi wskaźnikami. WYDATKI NA OCHRONĘ ZDROWIA Przepływy finansowe związane z opieką medyczną stanowią ważny składnik systemu ochrony zdrowia. Wprawdzie większość usług zdrowotnych nie jest alokowana na wolnym rynku, niemniej nie oznacza to, że rachunek ekonomiczny nie odgrywa roli w ich udzielaniu (Eurostat 2002, s ). Świadczenie tych usług generuje koszty, które muszą zostać pokryte przez płatników. Analiza wydatków umożliwia odtworzenie z pewnym przybliżeniem struktury kosztów systemów ochrony zdrowia, a więc pośrednio daje obraz realnych działań, wyrażonych w wielkościach pieniężnych. Miernik pieniężny (zwłaszcza w relacji do PKB) ma tę zaletę, że pozwala na porównania danych pochodzących z różnych państw (kiedy nie zawsze można dokonać takich porównań, używając miar naturalnych). Istnieje wiele podejść metodycznych do przedstawiania wydatków na ochronę zdrowia w postaci zagregowanych wskaźników statystycznych. W ostatnich latach dominującą pozycję zdobywa system rachunków zdrowia (System of Health Accounts SHA), preferowany zarówno przez Komisję Europejską, jak OECD i WHO (OECD 2000, s. 5; WHO 2003, s. 9; The Office 2004, s. 2). W systemie tym zastosowano nowy sposób zbierania i prezentacji danych w trzech płaszczyznach, oparty na Międzynarodowej Klasyfikacji Rachunków Zdrowia (International Classification for Health Accounts ICHA), obejmujący podział wydatków według rodzaju usług zdrowotnych (ICHA-HC), dostawców tych usług (ICHA-IP) i źródeł finansowania (ICHA-HF). Taki układ pozwala na uzyskanie dokładnych danych o wydatkach na zdrowie w różnych przekrojach, co umożliwia zastosowanie ich do wielokierunkowych analiz systemów ochrony zdrowia (Eurostat 2002, s. 320). Eurostat publikuje wskaźniki finansowe z dziedziny ochrony zdrowia w układzie SHA, począwszy od 2003 r. W analizie wykorzystano szeregi czasowe wskaźników za okres (ostatni dostępny rok) odniesione do udziału wydatków w PKB poszczególnych państw 6 Polityka Społeczna nr 7/200

2 (tab. ). Dla każdego kolejnego roku obliczono odchylenie standardowe wartości wskaźników jako miarę ich zróżnicowania między państwami. Oddzielnie analizowano zróżnicowanie dla UE-5 i oddzielnie dla Unii po ostatnich rozszerzeniach. Ze względu na dostępność danych dla większości nowych państw członkowskich, tutaj również szereg czasowy objął 4 kolejne lata (od 2003 r.). Wyniki analizy zróżnicowania przedstawiono na wykresie. Francja Holandia Szwecja Bułgaria Estonia Cypr Łotwa Litwa Rumunia Słowenia,8,6,4,2 0,8 Tabela. Wydatki całkowite i publiczne* na ochronę zdrowia w % PKB w państwach UE w latach * Grupa HF.. Wydatki całkowite w % PKB Wydatki publiczne w % PKB ,97 8,9 0,4 9 0,6 7,38 8,94 9,87 9,9 4 9,04 2 7,5 4,97 6,8 8,2 5,98 4,95 8,8 Źródło: Eurostat ,69 0,2 9,02 0,2 5 0,7 4 9,04 9,96 9,5 4 8,87 7,3 6,95 5,2 5,94 6,5 5,53 8 5,92 4,96 8,0 0, 9,08 0,3 8,03 0,8 3 8,99 9,86 9,67 5 8,84 7 6,88 5,03 5,98 6,8 8,24 5 5,5 8,04 5,75,09,07 9,88 9,23 0,2 8,07 0,7 8,87 9,77 9,44 8 8,82 7,09 6,67 5,04 6,05 8,0 5 4,45 5 7,0 7, 2 8,22 5,53 8,42 6, ,69 5,56 9 4,65 6,39 2 2,74 5,79 4,4 4 5,96,74, ,57 8, ,8 7,3 4,37 6,7 6 2, ,57 3,5 9 7, ,63 8,55 6, , ,06 6 2, ,08, ,92 7,6 6 5,7 8, , ,6 5 5, ,9 Wykres. Odchylenie standardowe wartości wskaźnika ogólnych wydatków na ochronę zdrowia w % PKB w latach w UE Uwaga: :,,,, Francja,,,, Szwecja, Holandia i. : jak oraz Bułgaria,, Estonia, Litwa, Łotwa,,, Cypr, Rumunia, i Słowenia. Dla pozostałych państw UE brak danych. Źródło: opracowanie własne na podstawie danych Eurostatu: http: //epp.eurostat.ec.europa.eu/portal/page/portal/statistics/themes. W badanym okresie wśród państw UE-5 występował wyraźny malejący trend zróżnicowania ogólnych wydatków na ochronę zdrowia, przy jednocześnie rosnącym udziale tych wydatków w PKB analizowanych państw. Świadczy to o międzypaństwowej zbieżności tychże wydatków na nowym, wyższym poziomie. Może to wiązać się z otwartą koordynacją sposobów realizacji ochrony zdrowia w tych państwach. Analiza zróżnicowania przeprowadzona łącznie dla starych i nowych państw UE nie wykazała podobnej narastającej zbieżności poziomu ich całkowitych wydatków na ochronę zdrowia. Może to być spowodowane przyłączeniem do Unii państw, które mają bardzo niski udział wydatków zdrowotnych w PKB (np. dla Rumunii jest to poniżej 5%, a dla Polski poniżej 6%, podczas gdy średnio dla państw UE-5 około 9%), co doprowadziło do bardzo dużego, wstępnego zróżnicowania poziomu tych wydatków w przekroju całej Unii Europejskiej. Wykazanie zbieżności prawdopodobnie byłoby możliwe w dłuższym czasie niż badany okres. Całkowite wydatki na ochronę zdrowia mają charakter silnie zagregowany. Nie można na ich podstawie powiedzieć, jakie jest źródło finansowania usług zdrowotnych, w szczególności nie dają się wyróżnić wydatki funduszy publicznych, które być może lepiej odzwierciedlają decyzje administracyjne państw (w tym podejmowane na podłożu otwartej koordynacji). W systemie rachunków zdrowia (SHA) istnieje możliwość prezentacji danych w przekroju źródeł finansowania. Eurostat publikuje zestawienie wydatków państw UE na ochronę zdrowia z funduszy publicznych (grupa HF. według ICHA-HF wydatki publiczne: rządowe i samorządowe oraz z funduszy zabezpieczenia społecznego tab. ). Na wykresie 2 pokazano zróżnicowanie (mierzone odchyleniem standardowym) wartości takich wydatków poszczególnych państw w badanym okresie.,8,6,4,2 0,8 Wykres 2. Odchylenie standardowe wartości wskaźnika publicznych wydatków na ochronę zdrowia w % PKB w latach w UE,59,72,00 0,95,67 0, ,7 0,87 Uwaga: :,,,, Francja,,,, Szwecja, Holandia i. : jak oraz Bułgaria,, Estonia, Litwa, Łotwa,,, Cypr, Rumunia, i Słowenia. Dla pozostałych państw UE brak danych. Źródło: jak w wykresie. Także w analizie wydatków publicznych na ochronę zdrowia można zauważyć malejący trend zróżnicowania dla państw UE-5, choć nie jest on bardziej wyraźny, niż w przypadku wydatków całkowitych. Zróżnicowanie oceniane dla państw UE po rozszerzeniu nie wykazuje tendencji malejącej (podobnie jak dla wydatków całkowitych). Biorąc pod uwagę wyniki obu analiz (a więc wydatków całkowitych i wydatków sektora publicznego) można stwierdzić, że poziomy tych wydatków wykazują tendencję do spadku stopnia zróżnicowania, ograniczoną wszakże do państw UE-5. Zbieżność wartości wydatków może być wynikiem konwergencji systemów ochrony zdrowia na podłożu otwartej koordynacji. Nie udało się wykazać przewagi analizy zróżnicowania poziomu wydatków publicznych nad badaniem wydatków całkowitych w ocenie tejże konwergencji. W badaniach dla Unii poszerzonej o nowe państwa nie znaleziono podobnej tendencji do zbieżności wydatków na ochronę zdrowia (zarówno całkowitych, jak i sektora publicznego). Prawdopodobnie wynika to nie tyle z braku procesów konwergencji w ogóle, ile raczej ze zbyt dużego wstępnego zróżnicowania sy- Polityka Społeczna nr 7/200 7

3 stemów ochrony zdrowia nowych i starych państw UE, wraz z odmiennościami w wysokości i strukturze ich wydatków na zdrowie. LICZBA PRAKTYKUJĄCYCH LEKARZY Liczba lekarzy jest jednym z podstawowych wskaźników infrastruktury ochrony zdrowia. Liczba ta w poszczególnych państwach Unii Europejskiej może być ustalana w sposób administracyjny, przez ograniczenia w kształceniu lekarzy lub regulacje dotyczące wykonywania zawodu po ukończeniu studiów medycznych (Eurostat 2002, s ). Dodatkowo sam przebieg kształcenia uniwersyteckiego i obowiązkowego szkolenia podyplomowego jest regulowany przez obligatoryjne normy narodowe i unijne (dotyczy to zwłaszcza czasu trwania studiów i podyplomowych szkoleń specjalizacyjnych). Wszystko to powoduje, że liczba osób dopuszczonych do wykonywania zawodu lekarza w dużej mierze zależy od polityki rządów poszczególnych państw członkowskich. Analiza liczby praktykujących lekarzy może więc być potencjalnie dobrym narzędziem oceny politycznych decyzji w zakresie ochrony zdrowia, podejmowanych w państwach Unii Europejskiej. Eurostat publikuje dane dotyczące liczby lekarzy na podstawie informacji otrzymywanych z państw członkowskich. Dane o zatrudnieniu w ochronie zdrowia są kodowane zgodnie z międzynarodową klasyfikacją ISCO-88 (International Standard Classification of Occupations), przyjętą przez Międzynarodową Organizację Pracy. Umożliwia to ujednolicenie definicji przedmiotu badania. Według ISCO-88 lekarz praktykujący (practising physician) to taki, który przyjmuje pacjentów w szpitalu, przychodni lub innym odpowiednim do tego miejscu. W analizie wykorzystano wskaźnik liczby praktykujących lekarzy na 00 tys. mieszkańców, publikowany przez Eurostat dla poszczególnych państw członkowskich Unii Europejskiej (tab. 2). Jako okres badania przyjęto lata Ocenie poddano także dane dla nowych państw członkowskich w czasie przed ich przystąpieniem do UE. Wyniki analizy zróżnicowania (w postaci odchylenia standardowego wartości wskaźników) przedstawiono na wykresie 3. Tabela 2. Liczba praktykujących lekarzy na 00 tys. mieszkańców w UE w latach Szwecja Bułgaria Estonia Cypr Łotwa Litwa Rumunia Słowenia Lekarze na 00 tys. ludności 385,0 269, ,8 232,8 35,2 263,5 250, , 309,7 258,0 288, ,5 222,3 92,8 25,0 336,0 Źródło: Eurostat ,6 272,4 330,3 3,0 237, 325,0 262,2 250, , , ,6 289, ,6 26,9 335, , , ,7 27,5 253,0 327,0 352,9 350, ,6 276,3 368,2 320,0 230,4 96,0 222,6 332,5 398,8 286, ,3 24,8 336, ,4 360,6 352,2 36,6 257,3 279,3 362, 325, 243,5 99, ,3 399, , 340, 320, ,5 342,2 353, 35,3 32,7 262,3 286,3 355, , 208, 229,7 33,5 40, ,2 379,9 33,7 352, ,7 365,0 354,9 38, ,2 278, ,2 302,8 400,8 34,4 345,5 365,4 333,3 365,0 268,7 356,6 365,7 355,7 320,9 250,4 293,2 364, , ,9 Wykres 3. Odchylenie standardowe wartości wskaźnika liczby praktykujących lekarzy na 00 tys. mieszkańców w latach w UE ,62 52, , ,39 W badaniu zróżnicowania liczby praktykujących lekarzy, ocenianego dla państw UE-5, uwagę zwraca przede wszystkim duża jego zmienność w okresie siedmiu lat. Wyraźny trend zbieżny (przy stale wzrastającej liczbie praktykujących lekarzy) pojawił się dopiero w ostatnich trzech latach (po 2003 r.). Ponieważ początek tego trendu następuje po objęciu ochrony zdrowia metodą otwartej koordynacji, może to świadczyć o wystąpieniu procesów konwergencji na tym podłożu. Dla rozszerzonej Unii w analizowanym okresie nie udało się wykazać stałej tendencji w zmianach stopnia zróżnicowania wartości badanego wskaźnika. Przyłączenie nowych państw do Wspólnoty spowodowało wzrost zróżnicowania liczby praktykujących lekarzy w skali całej Unii. Może to wynikać, podobnie jak w przypadku wydatków na ochronę zdrowia, z dużych różnic między systemami ochrony zdrowia starych i nowych państw. Prawdopodobnie w dłuższym czasie i tutaj będzie się można spodziewać zauważalnych skutków konwergencji. LICZBA ŁÓŻEK SZPITALNYCH 53,37 50,20 43,20 5,06 42,25 55,57 55,06 39,54 Uwaga: :,,,,,,, Szwecja i. : jak oraz Bułgaria,, Estonia, Litwa, Łotwa,,, Cypr, Rumunia, i Słowenia. Brak danych dla pozostałych państw UE. Źródło: jak w wykresie. Liczba łóżek szpitalnych stanowi jeden z najważniejszych wskaźników infrastruktury ochrony zdrowia. Pozwala na ocenę (wprawdzie z pewnym przybliżeniem) zdolności systemu opieki zdrowotnej do zapewnienia wystarczającej liczby świadczeń zdrowotnych. Zmiana liczby łóżek szpitalnych postępuje bez dużej zwłoki za odpowiednimi decyzjami administracyjnymi. Mogą istnieć co najmniej dwa mechanizmy prowadzące do redukcji ich liczby. Po pierwsze, w wielu państwach Unii Europejskiej organem założycielskim szpitali są odpowiednie ministerstwa bądź samorządy terytorialne, stąd decyzja o zmniejszeniu liczby łóżek może zostać zrealizowana na drodze administracyjnej. Po drugie, zwłaszcza w przypadku szpitali niepublicznych, na infrastrukturę (w tym liczbę łóżek) mają wpływ płatnicy usług zdrowotnych, którymi bardzo często są budżety państw bądź fundusze parabudżetowe (jak np. Narodowy Fundusz Zdrowia w Polsce). Zaznaczyć należy jednakże, że zmiana liczby łóżek nie do końca odzwierciedla zmianę w zdolności do zapewnienia pacjentom opieki szpitalnej, gdyż oprócz ich liczby duże znaczenie ma również stopień ich wykorzystania (tzw. obłożenie) i średni czas pobytu pacjenta w szpitalu. W badaniu wykorzystano dane OECD w latach , zawierające liczbę łóżek szpitalnych w po- 8 Polityka Społeczna nr 7/200

4 szczególnych państwach członkowskich Unii Europejskiej, odniesione do liczby ludności. Dla nowych państw członkowskich uwzględniono także dane sprzed ich przyłączenia do Unii (tab. 3). Jako miernik zróżnicowania przyjęto odchylenie standardowe wartości wskaźników w kolejnych latach. Wyniki przedstawiono na wykresie 4. Tabela 3. Liczba łóżek szpitalnych na tys. ludności w latach w UE Irlandia Grecja Francja Włochy Holandia W. Brytania ,62 52, ,24 Łóżka szpitalne na tys. ludności 4,3 9, 6,3 8, 5,2 4, 8, Źródło: (OECD 2009). 4,2 9,0 6,0 4,8 4,6 5, ,39 4, 8,9 5,9 3,5 4,4 4,6 53,37 50,20 8,7 4,2 43,20 5,06 8,6 5,7 6,4 7, 6,9 42,25 55,57 8,5 5,6 7, 6,5 6,8 Wykres 4. Odchylenie standardowe wartości wskaźnika liczby łóżek na tys. mieszkańców w latach w UE 55,06 39,54 8,3 5,3 4,8 3,3 5,7 3,5 7,0 6,5 Uwaga: :,,, Irlandia, Grecja,, Francja, Włochy, Holandia,,, Wielka Brytania i. : jak oraz,, i. Brak danych dla pozostałych państw UE. Źródło: opracowanie własne na podstawie (OECD 2009). W analizie przeprowadzonej dla państw UE-5 widać malejącą tendencję zróżnicowania, obecną od początku badanego okresu (czyli od 2000 r.). Staje się ona szczególnie silna po 2002 r. Podobną tendencję można zaobserwować dla państw rozszerzonej UE. Obie tendencje mają dość stały charakter i świadczą o spadku zróżnicowania liczby łóżek szpitalnych w państwach objętych badaniem. Początek silnego trendu zbieżnego dla UE-5 koreluje w czasie z objęciem Strategią Lizbońską i otwartą metodą koordynacji ochrony zdrowia, co może być przyczyną tego zjawiska. Nieco bardziej ostrożna powinna być interpretacja trendu zbieżnego, ocenianego łącznie dla starych i nowych państw unijnych. Ponieważ wystąpił on jeszcze przed rozszerzeniem Unii, oprócz otwartej koordynacji pewną rolę mogły odgrywać inne mechanizmy, np. związane z benchmarkingiem przed planowaną akcesją, w warunkach koniecznych zmian organizacji systemów ochrony zdrowia państw kandydujących. Ze względu na dostępność danych tylko dla nielicznych nowych państw członkowskich (Czech, Węgier, Słowacji i Polski) siła wniosków z tych dociekań jest odpowiednio mniejsza. PODSUMOWANIE W pracy dokonano analizy stopnia zróżnicowania (mierzonego odchyleniem standardowym) wartości wybranych mierników zdrowia publicznego w szeregach czasowych dla państw Unii Europejskiej. Założono, że malejący w czasie stopień zróżnicowania świadczy o rosnącej międzypaństwowej konwergencji systemów ochrony zdrowia państw członkowskich. Badano wybrane mierniki ochrony zdrowia: finansowe (całkowite i publiczne wydatki na ochronę zdrowia) i infrastruktury (liczba praktykujących lekarzy i liczba łóżek szpitalnych), które potencjalnie mogą odzwierciedlać poszukiwane procesy konwergencji, w tym zachodzące na podłożu otwartej koordynacji. Wszystkie analizowane mierniki wykazywały zmniejszające się w czasie międzypaństwowe zróżnicowanie wartości, albo przynajmniej brak wzrostu tego zróżnicowania w analizie ograniczonej do państw UE-5. Badania przeprowadzone dla państw poszerzonej Unii nie wykazywały stałych tendencji zbieżnych (za wyjątkiem wskaźnika liczby łóżek szpitalnych), a ponadto poziom zróżnicowania był z reguły większy niż dla UE-5 (prawdopodobnie ze względu na duże odmienności w funkcjonowaniu systemów ochrony zdrowia starych i nowych państw unijnych). Najszybszy spadek zróżnicowania (a więc największą zbieżność w ujęciu statystycznym) wykazywał wskaźnik liczby łóżek szpitalnych, co można tłumaczyć dobrą jego zależnością od decyzji administracyjnych, dotyczących sposobów funkcjonowania narodowych systemów ochrony zdrowia oraz postępującą konwergencją tych systemów, wynikającą z otwartej koordynacji. Dużą przeszkodą w kompleksowej analizie skutków konwergencji był brak jednolitych i porównywalnych danych statystycznych dla niektórych państw członkowskich UE oraz zbyt krótkie szeregi czasowe danych, dostępnych zwłaszcza ze źródeł unijnych (Eurostat). Zdaniem autora istnieje konieczność poprawy dostępności i jakości danych statystycznych oraz rozwój nowych mierników jako warunku powodzenia analitycznych metod oceny procesów konwergencji (zob. Salais 2003, s ). Szczególną wagę należałoby przyłożyć do zapewnienia ścisłego związku między publikowanymi (bądź projektowanymi) miernikami a ocenianymi obszarami polityki zdrowotnej, objętymi otwartą koordynacją. Dla uzyskania bardziej ogólnego obrazu stopnia osiąganej konwergencji celowe mogłoby być także opracowanie syntetycznego miernika statystycznego opartego na wielu prostych wskaźnikach, opisującego łącznie różne aspekty analizowanej dziedziny. Odchylenie standardowe jako miara konwergencji (produktu krajowego) zostało użyte m.in. przez X. Sala i Martina i R.J. Barro (Por. Barro, Sala-i-Martin 990). 2 Jeśli zachodzi tutaj koordynacja, to musi mieć ona charakter otwarty, gdyż żadne środki twardej harmonizacji nie były w tej dziedzinie stosowane. 3 Wadą tego wskaźnika jest duże opóźnienie pomiędzy podjęciem decyzji administracyjnej o zmianie liczby lekarzy a rzeczywistym jej skutkiem (ze względu na długi czas kształcenia dyplomowego i podyplomowego). Polityka Społeczna nr 7/200 9

5 LITERATURA Barro R.J., Sala-i-Martin X. (990), Economic growth and convergence across the United States, Cambridge, MA. Eurostat (2002), Health statistics. Key data on health: 2002; Economic dimensions of health care Production value, health expenditure, costs and financing. Eurostat (200), Indicators of the health and long term care strand, portal/statistics/themes. High Level Process of Reflection on Patient Mobility and Healthcare Development in European Union (2003), Brusselss. Jorens Y. (2005), Otwarta metoda koordynacji jako standardowy instrument uzgodnieniowy, Polityka Społeczna nr 3. Komisja Europejska (2004), Modernising social protection for the development of high-quality, accessible and sustainable health care and long-term care: support for the national strategies using the open method of coordination, COM 2004(304)final. OECD (2000), A System of Health Accounts, Paris. OECD (2009), Health data Statistics and indicators for 30 countries, dostepny na stronie: ce= The Office for National Statistics (UK) (2004), SHA Guidelines. Practical guidance for implementing a System of Health Accounts in the EU, s. 2. Salais R. (2003), Work and Welfare: Toward a Capability Approach, w: J. Zeitlin, D.M. Trubek (red.), Governing Work and Welfare in a New Economy, Oxford University Press. Sałustowicz P. (2009), Otwarta metoda koordynacji jako instrument walki z wykluczeniem społecznym, Polityka Społeczna nr 4. Sowada Ch. (2003), Otwarta koordynacja w ochronie zdrowia obiektywna konieczność czy wymysł europejskiej biurokracji, Polityka Społeczna nr 7. WHO (2003), Guide to producing national health accounts with special applications for low-income and middle-income countries. Zeitlin J., Trubek D.M. (2003), Governing Work and Welfare in a New Economy, Oxford University Press. SUMMARY Open method of co-ordination is applied to health policy aiming at reduction of differences among EU member states in this field. In this paper assessment of convergence of health care in European Union states, according to statistical indicators published by Eurostat and OECD, was done. During the examined period the decrease in differentiation of some financial and public health indicators was found. It could be an evidence of process of health care convergence based on the open co-ordination. 0 Polityka Społeczna nr 7/200