Wyzwania stojące przed systemem finansowania ochrony zdrowia w Polsce

Transkrypt

1 Wyzwania stojące przed systemem finansowania ochrony zdrowia w Polsce Łukasz Zalicki Partner EY V Forum Ochrony Zdrowia Krynica, 2 września 214

2 Wyzwania stojące przed systemem ochrony zdrowia Analizując wyzwania stojące przed sektorem ochrony zdrowia, należy brać pod uwagę trzy wymiary: 1. Zapotrzebowanie potrzeby zdrowotne zgłaszane przez społeczeństwo; 2. Finansowanie możliwości finansowania ochrony zdrowia z różnych źródeł; 3. dostępne zasoby w ochronie zdrowia (np. liczba lekarzy, liczba szpitali itp.). System ochrony zdrowia w Polsce Strona 2

3 Czynniki napędzające wzrost zapotrzebowania na usługi ochrony zdrowia Można wyróżnić trzy kluczowe czynniki wpływające na wzrost zapotrzebowania na usługi zdrowotne: demograficzny, dochodowy oraz technologiczny. Ich oddziaływanie powoduje, iż powinniśmy spodziewać się w Polsce znacznego wzrostu wydatków w ochronie zdrowia w nadchodzących latach Wzrost zamożności społeczeństwa (czynnik dochodowy) Rozwój technologii i wiedzy medycznej (czynnik technologiczny) Proces starzenia się ludności (czynnik demograficzny) Wzrost zapotrzebowania na ochronę zdrowia Strona 3

4 Wydatki bieżące na opiekę zdrowotną per capita USD PPPs [tys.] W krajach zamożniejszych na ochronę zdrowia wydaje się więcej 1. Rozwój gosp. Strona 4 Istnieje dodatnia zależność pomiędzy poziomem rozwoju gospodarczego a wielkością wydatków na opiekę zdrowotną danego kraju. Co więcej, wydatki na zdrowie rosną szybciej niż dochody. Wraz ze wzrostem zamożności, ludzie są skłonni przeznaczać na ten cel coraz większą część swojego dochodu. Relacja wydatków na zdrowie do PKB Polski wzrosła w latach z 4,8% do 6,8%. Relacja pomiędzy wydatkami na zdrowie per capita a poziomem PKB per capita w krajach OECD* w 212 r Potencjalny wzrost wydatków na zdrowie, spowodowany wzrostem PKB na mieszkańca R² =,83 Prognoza OECD wzrostu PKB per capita w Polsce w 22 r PKB per capita USD PPPs [tys.] Łączne** wydatki na zdrowie w relacji do PKB w Polsce oraz pozostałych krajach OECD w latach % PKB Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych OECD. * bez Luksemburga. **łącznie z wydatkami inwestycyjnymi. Średnia wartość dla pozostałych krajów OECD

5 Pełna ocena kosztów i korzyści z zastosowania nowych technologii 2. Technologia Nowe technologie medyczne pozwalają skuteczniej leczyć istniejące choroby lub prowadzić terapię w zupełnie nowych obszarach, jednak wiążą się zwykle ze wzrostem jednostkowych kosztów leczenia. Jednak pełna ocena finansowych konsekwencji zastosowania nowej technologii medycznej wymaga analizy kosztów i korzyści pośrednich, wykraczając tym samym poza prosty rachunek kosztów i korzyści (efektu zdrowotnego) tej technologii. Źródło: Opracowanie własne. Strona 5

6 Slowacja Irlandia Cypr Islandia Luksemburg Rumunia Norwegia Czechy Słowenia Węgry Szwajcaria Malta Holandia Hiszpania Austria Wlk. Brytania Belgia Estonia Chorwacja Litwa Łotwa Dania Francja Bułgaria Portugalia Finlandia Szwecja Grecja Niemcy Włochy Luksemburg Irlandia Norwegia Islandia Belgia Dania Szwecja Wlk. Brytania Francja Szwajcaria Finlandia Cypr Litwa Holandia Austria Czechy Malta Łotwa Chorwacja Rumunia Wegry Włochy Słowenia Hiszpania Estonia Niemcy Bułgaria Grecja Portugalia Słowacja Starzenie się populacji Polski jest wyjątkowo szybkie na tle UE W 214 roku w Polsce na jedną osobę w wieku starszym (65+), przypadało około pięć osób w wieku produkcyjnym. Do 26 roku relacja ta istotnie zmniejszy się we wszystkich krajach Unii Europejskiej, jednak w Polsce zmiana ta będzie wyjątkowo silna statystycznie na jedną osobę w wieku 65+ będzie przypadać zaledwie 1,5 osoby w wieku 2-64 lata. Relacja liczby osób w wieku 65+ do liczby osób w wieku 2-64 lata w krajach Unii Europejskiej 3. Starzenie się % 8 7 % 66, UE-28: 55, ,7 UE-28: 3, Źródło: Eurostat. Strona 6

7 Wyzwania stojące przed onkologią Na tle UE jest krajem o relatywnie niskiej zachorowalności (m.in. ze względu na dotychczas korzystną strukturę wiekową), ale wysokiej umieralności na nowotwory złośliwe. Zarówno przeciętnie w UE-28 jak i w Polsce, nowotwory stanowią drugą najczęstszą przyczynę zgonów (po chorobach układu krążenia) przypadki/1 tys. os. Liczba nowych przypadków nowotworów złośliwych 2 1 UE wskaźnik standaryzowany/1 tys. os. Umieralność na nowotwory złośliwe 2 15 UE Źródło: WHO, Health for All Database. Strona 7

8 Zmiany demograficzne wpłyną na profil epidemiologiczny kraju, w tym na onkologię Wydatki NFZ na realizację świadczeń onkologicznych stanowią obecnie ponad 1% wszystkich wydatków na świadczenia opieki zdrowotnej Funduszu. W przewidywalnej przyszłości zapotrzebowanie na świadczenia onkologiczne będzie rosło wraz ze wzrostem liczby zachorowań. Wydatki NFZ na realizację świadczeń onkologicznych, mld PLN Kategoria świadczeń Świadczenia nowotworowe poza zakresami onkologicznymi zmiana 211/29 1,85 1,91 2,3 +9,7% Zakresy onkologiczne 3,68 3,97 4,27 +16,% Razem świadczenia onkologiczne 5,54 5,88 6,29 +13,5% Wydatki NFZ na świadczenia opieki zdrowotnej ogółem Udział swiadczeń onkologicznych w wydatkach na świadczenia ogółem 56,7 58,1 59,9 +5,6% 9,8% 1,1% 1,5% Prognoza liczby zachorowań na nowotwory złośliwe według grup wiekowych mężczyźni 1 kobiety tys. +2% tys % % -2% 4-2% 2 +14% Źródło: NFZ cała populacja cała populacja Źródło: Didkowska et al., Prognozy Zachorowalności i Umieralności na nowotwory złośliwe w Polsce do 225 roku, 29. Strona 8

9 % PKB Obecny system nie pozwala na sfinansowanie zwiększonego popytu na świadczenia zdrowotne Przy założeniu utrzymania obecnego systemu finansowania ochrony zdrowia w Polsce, do 26 roku luka w finansowaniu potrzeb zdrowotnych ze środków publicznych może sięgnąć 4,4% PKB. 1% Luka finansowania rosnących potrzeb zdrowotnych w Polsce, 22-26* 9% 8% 7% 6% 5% 1,54% 3,22% 4,39% luka finansowania prognozowane zapotrzebowanie 4% 3% 2% 1% % 5,9% 7,6% 8,8% 4,36% 4,38% 4,41% dostępne finansowanie z środków publicznych * W analizie przyjęto konserwatywne założenie, że obecnie zgłaszane zapotrzebowanie na świadczenia w ochronie zdrowia odpowiada bieżącemu finansowaniu. Dostępne finansowanie oszacowano na podstawie danych Ministerstwa Finansów. Popyt na podstawie European Commission, The 212 Ageing Report. Strona 9

10 Absolwenci medycyny (na 1 tys. mieszkańców) Liczba lekarzy oraz absolwentów kierunków lekarskich w Polsce jest bardzo niska Liczba praktykujących lekarzy w relacji do populacji w Polsce jest najniższa w grupie przebadanych krajów. Co więcej, relatywnie mała liczba absolwentów kierunków lekarskich może sprawić, że obserwowana obecnie luka może się w przyszłości jeszcze bardziej pogłębić Praktykujący lekarze (oś OX) oraz absolwenci kierunków lekarskich (oś OY) w wybranych krajach europejskich w latach * (na 1 tys. ludności) Rumunia Irlandia Wielka Brytania Węgry Chorwacja Słowenia Belgia Łotwa Estonia Dania Holandia Grecja Czechy Islandia Portugalia Finlandia Średnia UE Słowacja Szwecja Niemcy Norwegia Litwa Włochy Szwajcaria Hiszpania Bułgaria Praktykujący lekarze (na 1 tys. mieszkańców) Źródło: Eurostat. *W przypadku krajów, dla których były dane w bazie Eurostat nie były dostępne dla roku 211 uwzględniono obserwacje nie starsze niż 28 rok. Strona 1

11 W Polsce podaż lekarzy różni się istotnie pomiędzy specjalizacjami Grecja Litwa Bułgaria Włochy Czechy Rumunia Łotwa Estonia Portugalia Islandia Austria Luksemburg Francja Belgia UE-28 Finlandia Wielka Brytania Turcja Szwajcaria Irlandia Norwegia Malta Niemcy Pulmonologia oraz pneumonologia 7,7 7,2 6,5 5,9 5,5 5,2 5,1 5,1 4,7 4,7 4,5 4,3 4,3 4,1 4, 3,8 3,6 3,1 3, 2,9 2,6 2,4,7 Liczba lekarzy specjalistów (na 1 tys. osób), ,5 Grecja Włochy Litwa Bułgaria Estonia Francja Luksemburg Szwajcaria Belgia UE-28 Islandia Portugalia Czechy Łotwa Rumunia Liechtenstein Norwegia Hiszpania Wielka Brytania Finlandia Turcja Malta Irlandia Niemcy Kardiologia 15,7 15,1 1,5 1,2 9,9 9,4 9,3 9,1 9,1 8,5 8,4 7,9 7, 6,3 5,5 5,4 5,2 5, 4,1 4,1 3,9 3,8 1,2 26, 23,7 Szwecja Austria Islandia Wielka Brytania Hiszpania Belgia Słowacja Niemcy Finlandia Czechy Szwajcaria Irlandia Francja Bułgaria Geriatria* Dania UE** Malta,5,3 1,5 1,3 1,3 1,3 1,1 2,2 1,8 3,1 2,8 2,5 2,5 4 Włochy 7,8 Islandia 7,4 Irlandia 5,9 Belgia 4,9 Wielka Brytania Szwajcaria Łotwa UE-28 Finlandia Norwegia Estonia Czechy Litwa Rumunia Portugalia Grecja Bułgaria Malta Francja Niemcy Turcja Onkologia 5,7 4,3 3,9 3,7 3,5 3,3 3, 2,8 2,8 2,8 2,8 2,7 2,3 2,1 2,1 1,9 1,2 1,2 1,1,8,5 8,1 Źródło: obliczenia własne na podstawie danych Eurostat oraz Szczerbińska, Pietryka (28) Rozwój geriatrii w krajach europejskich. * Geriatria dane za 25 r.; ** średnia dla UE obliczona ze względu na dostępność danych jedynie dla następujących krajów: Austria, Belgia, Bułgaria, Czechy, Dania, Finlandia, Francja, Hiszpania, Irlandia, Malta, Niemcy,, Słowacja, Szwecja, Wielka Brytania. Strona 11

12 Przepracowani lekarze - brak kontroli czy zbyt niska liczba specjalistów? Ograniczona podaż lekarzy w połączeniu z brakiem stosownych regulacji prowadzą do sytuacji, w której lekarze pracują powyżej 3 godzin miesięcznie (bez uwzględnienia czasu niezbędnego do przemieszczania się lub działalności komercyjnej - poza NFZ). Przykład: Kraków, onkologia kliniczna przeciętnie 366 godzin w miesiącu. Bodźce do nadużyć występują zarówno po stronie świadczeniodawców, ubiegających się o kontrakty NFZ, jak i po stronie samych lekarzy. Regulacja ograniczająca liczbę podmiotów, w których lekarz może świadczyć usługi nie rozwiąże problemu ze względu na ograniczoną podaż lekarzy. 48 Norma (Dyrektywa 23/88/WE) Źródło: Okręgowa Izba Lekarska w Krakowie. Strona 12 Tygodniowy czas pracy personelu medycznego, wybrane przypadki, woj. śląskie, ,5 136,9 128,4 139,8 149,4 142,7 Lekarz 1 Lekarz 2 Lekarz 3 Lekarz 4 Lekarz 5 Lekarz 6 Lekarz 7 Liczba wykazanych godzin pracy, tygodniowo (lewa oś) Liczba podmiotów, w których lekarz deklarował świadczenie usług (szpitale oraz AOS, prawa oś) 131,

13 Podsumowanie Zasoby rzadkie w polskiej ochronie zdrowia: ludzie i finansowanie. W obliczu dodatkowego zapotrzebowania i ograniczonych możliwości finansowania kluczowe staje się poszukiwanie efektywności w ramach istniejącego systemu opieki zdrowotnej. Równanie efektywności w opiece zdrowotnej Efektywność = Koszty bezpośrednie opieki zdrowotnej Efekt zdrowotny Korzyści z ograniczenia kosztów pośrednich * utracona produkcja z powodu przedwczesnych zgonów lub niezdolności do pracy, wypłacane świadczenia itp. Więcej w publikacji EY pt. Metodyka pomiaru kosztów pośrednich w polskim systemie ochrony zdrowia Strona 13

14 Dziękuję za uwagę! Strona 14

15 Zastrzeżenia prawne Informacje zawarte w niniejszej prezentacji nie stanowią w żadnym wypadku świadczenia usług. Mimo iż dołożono należytych starań w celu zapewnienia rzetelności prezentowanych tu informacji przez autorów, istnieje ryzyko pojawienia się nieścisłości. EY nie ponosi jakiejkolwiek odpowiedzialności ani nie gwarantuje poprawności i kompletności informacji zamieszczonych w prezentacji. Ponadto w najszerszym dopuszczonym przez prawo zakresie EY wyłącza jakiekolwiek gwarancje, wyraźne lub dorozumiane, w tym między innymi dorozumiane gwarancje sprzedaży i przydatności do określonego celu. W żadnym wypadku EY, powiązane z EY spółki ani też partnerzy, agenci lub pracownicy EY lub spółek powiązanych z EY nie ponoszą jakiejkolwiek odpowiedzialności wobec czytelnika lub innych osób z tytułu jakiejkolwiek decyzji lub działania podjętego na podstawie informacji znajdujących się w niniejszej prezentacji ani też z tytułu jakichkolwiek pośrednich, szczególnych lub ubocznych strat, nawet w przypadku otrzymania informacji o możliwości ich wystąpienia. Copyright by EY. Strona 15