Woda jako źródło zagrożenia roślin w środowisku przez Phytophthora spp.

Transkrypt

1 8 Polish Journl of Agronomy, No. 15, 2013 Polish Journl of Agronomy 2013, 15, 8 13 Wod jko źródło zgrożeni roślin w środowisku przez Phytophthor spp. Leszek B. Orlikowski, Mgdlen Ptszek, Aleksndr Trzewik, Teres Orlikowsk Instytut Ogrodnictw ul. Konstytucji 3 Mj 1/3, Skierniewice, Polsk Astrkt. Gtunki rodzju Phytophthor są groźnymi ptogenmi roślin powodującymi zgniliznę korzeni i podstwy pędów, plmistość liści i zrkowceni. W minionym dziesięcioleciu stwierdzono w Polsce 21 gtunków tego rodzju występujących n roślinch żywicielskich, jk również w rzekch, ziornikch wodnych i knłch. Celem niniejszych dń jest wskznie negtywnego wpływu Phytophthor spp. występujących w osdch dennych, w zleżności od ich źródł, orz określenie chorootwórczości wyrnych gtunków w stosunku do Alnus glutinos, Fgus sylvtic i Rhododendron sp. Do detekcji Phytophthor spp. z osdów dennych użyto metody pułpkowej. Comiesięcznie, od kwietni do listopd, z dn rzek, knłu i ziorników wodnych poierno osdy denne i przewożono do lortorium. Próki umieszczno w tcch i zlewno je wodą destylowną powyżej 1 cm nd powierzchnią osdu. Nstępnie n powierzchni wody umieszczno liście pułpkowe różnecznik odm. Nov Zeml i tce okrywno szczelnie folią. Po 4 dnich inkucji w C liście wyjmowno, opłukiwno wodą wodociągową i destylowną, osuszno, sterylizowno i około 5 mm części nekrotycznych plm wykłdno n pożywkę PDA. W ciągu godzin inkucji kolonie Phytophthor wyrstjące z wyłożonych części liści przeszczepino n skosy. Uzyskne kultury grupowno n podstwie ich wzrostu orz cech morfologicznych i izolty reprezentcyjne oznczno do gtunku. Wyniki identyfikcji potwierdzno n podstwie nlizy DNA stosując metody molekulrne. Stwierdzono istotne różnice w skłdzie gtunkowym Phytophthor w rzekch przepływjących przez różne tereny. W osdch dennych z rzek przepływjących przez lsy i tereny rolnicze stwierdzono P. cmivor, P. cinnmomi, P. lcustris i P. plurivor. W rzekch przepływjących przez tereny ogrodnicze stwierdzono 6 gtunków Phytophthor, le P. cctorum, Autor do kontktu: Leszek Orlikowski e-mil: leszek.orlikowski@inhort.pl tel Prc wpłynęł do redkcji 14 czerwc 2013 r. P. citrophthor i P. cryptoge nie występowły w osdch w 2 z nich. Wszystkie z uzysknych gtunków Phytophthor są ptogenmi roślin ogrodniczych i leśnych i niektóre z nich powodują duże strty, w tym również w nturlnym ekosystemie. W testch chorootwórczości testowne izolty Phytophthor kolonizowły tknki 3 dnych gtunków roślin. słow kluczowe: Phytophthor, detekcj, osdy, zgrożenie, kolonizcj WSTĘP Minione 20-lecie to wzrost zgrożeni roślin przez nowe ptogeny, w tym gtunki rodzju Phytophthor (Orlikowski i in., 2012). Ich nzw rodzjow wskzuje, iż są to czynniki powodujące destrukcję prowdzącą do zmierni pojedynczych orgnów lu cłych roślin. O zgrożeniu roślin uprwnych i środowisk przez nowe ptogeny świdczy międzynrodow konferencj zorgnizown w 2007 roku w Polsce, poświęcon roli międzynrodowego orotu mteriłem roślinnym, występowniu nowych czynników inwzyjnych (Evns, Oszko, 2007). Jednym z osiągnięć tej konferencji yło powołnie grupy rooczej ds. Phytophthor, w skłd której weszli przedstwiciele 20 krjów. Dlszym etpem świdczącym o zrozumieniu przez Unię Europejską potrzey prowdzeni dń nd Phytophthor spp. yło sfinnsownie Akcji COST FP0801. Powstje pytnie, dlczego gtunki rodzju Phytophthor są tk groźne dl środowisk? Bker i Mtkin (1978) uwżją, że njczęściej występującymi w wodzie są mikroorgnizmy tworzące zoosporngi i zoospory, więc głównie Phytophthor i Pythium. W przypdku skżeni wody przez określony gtunek Phytophthor ptogen zsiedl resztki roślinne, znjdujące się n powierzch- Oprcownie wykonno w rmch zdni nr 1.8 Monitorownie występowni (Phytophthor spp.), dignostyk i możliwości ogrniczni strt powodownych przeztę grupę ptogenów, Progrmu Wieloletniego Rozwój zrównowżonych metod produkcji ogrodniczej w celu zpewnieni wysokiej jkości iologicznej i odżywczej produktów ogrodniczych orz zchowni ioróźnorodności środowisk i ochrony jego zsoów, finnsownego przez MRiRW

2 L.B. Orlikowski i in. Wod jko źródło zgrożeni roślin w środowisku przez Phytophthor spp. 9 ni orz n dnie i w krótkim czsie tworzy liczne zrodnie pływkowe. Nwet niewielki spdek tempertury powoduje, że uwlniją się z nich zrodniki pływkowe. Zdniem Miligroom i Peever (2003) wod może yć njrdziej przystępnym i njszyszym źródłem rozprzestrzenini ptogenów, w tym Phytophthor spp., w regionie, krju, nwet n kontynencie. Stwierdzenie Hong i Moormn (2005) jest uzupełnieniem tej tezy wskzującym, iż wod jest głównym, jeśli nie jedynym nośnikiem dl sprwców choró powodownych przez Phytophthor spp. w szkółkch, sdch i wrzywnikch. Bdni Gis i in. (1999) orz Streito i in. (2002) wykzły, że wod może yć źródłem P. lni, gtunku, który spowodowł msowe zmiernie olszy nd rzegmi rzek w Wielkiej Brytnii, Frncji, nstępnie w innych krjch europejskich, w tym w Polsce (Orlikowski i in., 2003). Celem niniejszej prcy jest przedstwienie negtywnego oddziływni Phytophthor spp. występujących w osdch dennych w zleżności od źródł wody orz ocen chorootwórczości wyrnych gtunków omwinego rodzju dl roślin. MATERIAŁ I METODY Ocen strt powodownych przez Phytophthor lni w zdrzewieniu ndrzecznym olszy Ocenę przeprowdzono w nturlnych zdrzewienich ndrzecznych olszy nd rzekmi Kurówk i Wieprz w województwie luelskim orz Pisi i Zwoleńk w woj. mzowieckim. W sierpniu 2008 roku n odcinku 1 km, nd kżdą z rzek policzono liczę olszy, w tym zmrłych orz z ojwmi choroowymi (przejśnieni i zdronieni liści orz nekrotyczne plmy n pnich lu u ich nsdy). Detekcj Phytophthor spp. z osdów dennych 3 rzek W dnich uwzględniono 3 rzeki przepływjące głównie przez tereny leśne, rolnicze i ogrodnicze. Począwszy od kwietni do listopd 2012 roku prowdzono oserwcje występowni Phytophthor spp. stosując metodę pułpkową (Orlikowski i in., 2011). W tym celu w połowie kżdego miesiąc poierno z dn rzek, w odległości około 1 m od rzegu osd z dn w 4 miejscch i wkłdno go do tore foliowych. Po przewiezieniu do lortorium około 0,5 l osdu wkłdno do kuwet (30 x 24 x 6 cm) fotogrficznych i zlewno go wodą tk, y ył on około 1 2 cm powyżej jego powierzchni. Nstępnie n powierzchnię wykłdno po 8 liści różnecznik odm. Nov Zeml i kuwety przykrywno folią. Po 4 dnich inkucji w C liście wyjmowno, myto pod wodą ieżącą, nstępnie destylowną, suszono pomiędzy 2 wrstwmi iuły filtrcyjnej, odkżno nd płomieniem plnik i frgmenty nekrotycznych plm o średnicy około 5 mm wykłdno n pożywkę ziemniczno-glukozową (Potto-Dextrose Agr PDA). W ciągu godzin inkucji w 25 C wyrstjące frgmenty kolonii przeszczepino n skosy z pożywką PDA. Po około 10 dnich uzyskne izolty segregowno n podstwie ich podoieństw i wyierno z nich kultury reprezentcyjne, które identyfikowno do rodzju i gtunku. Identyfikcję Phytophthor prowdzono n podstwie cech morfologicznych kolonii i potwierdzno przy zstosowniu metod molekulrnych (Èrsek i in., 1994; Erwin, Rieiro, 1996; Schuert i in., 1999; Boersm i in., 2000; Nechwtl, Mendgen, 2006; Minerdi i in., 2008). Ocen chorootwórczości izoltów Phytophthor spp. dl roślin W dnich wykorzystno izolty P. lcustris i P. plurivor 2 njczęściej wykrywne gtunki z osdów dennych pornych z 4 rzek (A-D), knłu i 2 stwów (A, B). W doświdczenich zstosowno metodę podną przez Orlikowskiego i Szkutę (2001). Blszki liściowe uk (Fgus sylvtic), olszy (Alnus glutinos) orz różnecznik (Rhododendron sp.) umieszczno w kuwetch wyłożonych wilgotną iuł filtrcyjną, przykrytą plstikową sitką i inokulowno 5 mm średnicy frgmentmi pożywki przerośniętymi dnymi izoltmi. Do inokulcji różnecznik użyto P. lcustris, do zkżeni liści olszy i uk P. plurivor. Dodtkowo, jko stndrd użyto izolty tego gtunku z uk i olszy. Kuwety okrywno folią w celu zwiększeni wilgotności i inkuowno n stołch lortoryjnych. W okresie 8 dni inkucji 2-krotnie mierzono średnicę nekrozy. Doświdczeni złożono w ukłdzie cłkowicie losowym w 4 powtórzenich po 5 liści. Uzyskne wyniki oprcowno sttystycznie metodą nlizy wrincji. Istotność różnic ocenino testem t-duncn przy poziomie istotności 5%. WYNIKI O zgrożeniu roślin przez gtunki Phytophthor świdczy stn populcji olszy, rosnącej wzdłuż rzegów rzek orz nd ziornikmi wodnymi. Oserwcje przeprowdzone ltem 2008 roku wykzły, że w zleżności od umiejscowieni rzeki strty w zdrzewienich olszy whły się od 10 do pond 70% (rys. 1). Njwiększe strty wy- % zmrłych lu zmierjących olch % of decline or disesed lders Kurówk Pisi Wieprz Zwoleńk Rys. 1. Procent zmrłych lu zmierjących olch (Alnus glutinos) w zleżności od umiejscowieni rzeki Fig. 1. Percent of decline or disesed lders (Alnus glutinos) in reltions to river loction.

3 10 Polish Journl of Agronomy, No. 15, 2013 Tel 1. Skłd gtunkowy Phytophthor w zleżności od umiejscowieni rzek Tle 1. Composition of Phytophthor species in wter sediments in reltion to rivers locliztion. Rzek przepływjąc przez tereny leśne River flowing through forest res Rzek przepływjąc przez tereny ogrodnicze River flowing through horticulturl res Rzek przepływjąc przez tereny rolnicze River flowing through griculturl res - P. cctorum - P. cmivor - P. cmivor P. cinnmomi P. cinnmomi P. cinnmomi - P. citrophthor - - P. cryptoge - P. lcustris P. lcustris P. lcustris P. plurivor P. plurivor P. plurivor stąpiły n olszch rosnących nd Kurówką, przepływjącą głównie przez tereny ogrodnicze, njmniejsze nd rzeką Wieprz. Strty w zdrzewienich olszy nd 2 rzekmi w województwie mzowieckim yły zliżone (rys. 1). Uzyskne dne z detekcji Phytophthor spp. z 3 rzek przepływjących przez zróżnicowne tereny wskzują n znczne różnice w skłdzie gtunkowym (t. 1). Z osdów dennych pornych z rzek przepływjących przez tereny leśne i rolnicze uzyskno P. cmivor, P. cinnmomi, P. lcustris i P. plurivor. Z kolei w osdzie z rzeki przepływjącej przez tereny ogrodnicze wykryto 6 gtunków Phytophthor, spośród których P. cctorum, P. citrophthor, P. cryptoge nie stwierdzno w osdch z 2 innych rzek. Jednkże w osdch z 3 rzek stwierdzno zwsze P. lcustris, P. plurivor i P. cinnmomi (t. 1). Przeprowdzone dni nd chorootwórczością P. lcustris w stosunku do liści różnecznik wskzują, że niezleżnie od źródł pochodzeni, izolty tego gtunku kolonizowły lszki liściowe (rys. 2). Po 2 dnich od inokulcji stwierdzono istotnie szyszy rozwój nekrozy n liścich zkżonych izoltem z rzeki A. Po 6 dnich izolt z rzeki B, nstępnie z knłu i stwu B kolonizowły liście olszy wolniej niżeli pozostłe kultury (rys. 2). Wszystkie izolty P. plurivor pochodzące z 7 źródeł kolonizowły liście olszy. Nekroz rozwijł się njszyciej n lszkch zinokulownych izoltmi z 2 stwów w szkółkch i rzeki D, njwolniej, gdy do zkżeni użyto kulturę z rzeki A (t. 2). Po nstępnych 3 dnich inkucji nekroz rozwij się ndl njwolniej n liścich po 2 dnich; fter 2 dys po 6 dnich; fter 6 dys średnic nekrozy [mm] dimeter of necrosis [mm] Knł; Cnl Rzek A; Rzek B; Rzek C; Stw A; PondStw B; Pond knł cnl rzek A river A rzek B river B rzek C river C źródło izoltu; source of isolte stw A pond A stw B pond B Uwg: średnie w słupkch oznczone tą smą literą nie różnią się istotnie (5%) wg testu Duncn Note: mens in columns, followed y the sme letter, do not differ cc. to Duncn s multiple rnge test Rys. 2. Kolonizcj liści różnecznik przez izolty Phytophthor lcustris z osdów dennych w zleżności od źródł wody Fig. 2. Colonistion of rhododendron leves y isoltes of Phytophthor lcustris from wter sediments.

4 L.B. Orlikowski i in. Wod jko źródło zgrożeni roślin w środowisku przez Phytophthor spp. 11 Tel 2. Kolonizcj liści olszy (Alnus glutinos) przez izolt Phytophthor plurivor z tej rośliny orz kultury z różnych źródeł wody Tle 2. Colonistion of Alnus glutinos leves y isolte of Phytophthor plurivor from tht plnt nd cultures from different sources of wter. Źródło izoltów P. plurivor Sources of P. plurivor isoltes Średnic nekrozy [mm] po dnich inkucji Dimeter of necrosis [mm] fter dys of incution 3 6 Alnus glutinos 7,5 19,9 Knł; Cnl 8,3 23,0 c Rzek A; River A 5,5 9,3 Rzek B; River B 8,1 22,0 c Rzek C; River C 8,6 27,2 cd Rzek D; River D 13,2 c 34,5 e Stw A; Wter pond A 11,6 c 29,6 de Stw B; Wter pond B 11,5 c 32,5 de Uwg: średnie w kolumnch oznczone tą smą literą nie różnią się istotnie (5%) wg testu Duncn Note: mens in columns, followed y the sme letter, do not differ cc. to Duncn s multiple rnge test Tel 3. Kolonizcj liści uk (Fgus sylvtic) przez izolty Phytophthor plurivor z różnych źródeł wody Tle 3. Colonistion of Fgus sylvtic leves y Phytophthor plurivor isoltes from different sources. Źródło izoltów P. plurivor Source of P. plurivor isoltes Średnic nekrozy [mm] po dnich inkucji Dimeter [mm] of necrosis fter dys of incution 4 8 Fgus sylvtic 2,6 9,9 Knł; Cnl 2,5 9,7 Rzek A; River A 2,5 7,9 Rzek B; River B 3,9 12,7 Rzek C; River C 4,0 c 15,8 c Rzek D; River D 4,9 cd 16,0 c Stw A; Wter pond A 3,7 12,5 Stw B; Wter pond B 5,5 d 16,6 c Uwg: średnie w kolumnch oznczone tą smą literą nie różnią się istotnie (5%) wg testu Duncn Note: mens in columns, followed y the sme letter, do not differ cc. to Duncn s multiple rnge test. zinokulownych izoltem z rzeki A i nieco szyciej, gdy użyto kulturę ptogen z porżonej olszy (t. 2). N liścich uk zinokulownych P. plurivor nekroz rozwijł się niezleżnie od źródł pochodzeni izoltu (t. 3). Po 4 dnich istotnie njwiększe plmy stwierdzono n lszkch zkżonych izoltmi z rzeki D (4,9 mm) i stwu B (5,5 mm). Njmniejsze nekrotyczne plmy znotowno n liścich zkżonych izoltmi z uk (2,6 mm) orz knłu (2,5 mm) i rzeki A (2,5 mm) (t. 3). Po 8 dnich zleżności pomiędzy źródłem izoltu wielkością nekrotycznych plm yły ndl widoczne (t. 3). DYSKUSJA Oserwcje nd zgrożeniem olszy przez Phytophthor lni nd 4 rzekmi w Polsce wskzują, że gtunek ten spowodowł znczne strty nie tylko w Wielkiej Brytnii i Frncji, le również w Niemczech i w nszym krju. Według Cech (2004) po zledwie 5 ltch od opulikowni wyników dń przez Gis i in. (1999) P. lni stwierdzono już od Grecji ż do Szwecji. Jest rdzo prwdopodone, że ptogen występowł już wcześniej w rzekch i ziornikch wodnych, le strty, które powodowł yły niewielkie i mogły yć one przypisywne niekorzystnym wrunkom środowisk. Z pewnością główną rolę w tk szykim rozprzestrzenieniu się ptogen m system połączonych ze soą cieków wodnych orz wiosenne i letnie powodzie. Potwierdz to tezę sformułowną prze Miligroom i Peever (2003), o wodzie jko njszyszym źródle rozprzestrzenini się ptogenów. Bdni Orlikowskiego i Oszki (2005) orz Trzewik i in. (2008) wskzują, że ook P. lni przyczyną zmierni olszy mogą yć tkie gtunki jk P. cctorum, P. cmivor i P. plurivor. Ptogeny te stwierdzono w 3 polskich rzekch w osdch dennych, gdzie mją możliwość dłuższego przeżyci tworząc formy przetrwlnikowe tkie jk oospory i chlmydospory. Ich rdzo szykiemu rozprzestrzeniniu sprzyjją szyko tworzące się n młodych pędch opdjących do wody zrodniki pływkowe, które mogą również przetrwć niekorzystne wrunki, w tym rk wody, nwet przez około 30 dni (Bker, Mtkin, 1978). Wyniki detekcji Phytophthor spp. z osdów dennych w 3 rzekch wskzują n oecność w nich 3 gtunków, z których P. cinnmomi, P. lcustris, P. plurivor występowły we wszystkich z nich, P. cmivor w 2 ciekch. Tylko w rzece przepływjącej przez tereny ogrodnicze stwierdzono dodtkowo P. cctorum, P. citrophthor i P. cryptoge. Gtunki te są znnymi ptogenmi uprw ogrodniczych, gdyż P. cctorum występuje m.in. n jłoni, mlinie porzeczce, le również rtkch i pelrgonich, 2 inne wymienione gtunki stwierdzno n roślinch iglstych, liścistych i wrzosowtych (Orlikowski, Ptszek, 2008; Oszko, Orlikowski, 2004; Orlikowski i in., 2012). Są one również ptogenmi drzew leśnych i prkowych (Orlikowski, Oszko, 2009). Okresowe wylewy rzek, zlewjących część połci leśnych, i ulewne deszcze mogą powodowć rozprzestrzeninie tych gtunków po krju. W grupie gtunków wykrytych w osdch dennych 2 rzek znjduje się P. cmivor, gtu-

5 12 Polish Journl of Agronomy, No. 15, 2013 nek stwierdzony po rz pierwszy w krju jko przyczyn zgnilizny podstwy pni klonu (Orlikowski i in., 2002), nstępnie jko ptogen olszy, irgi i ksztnowc (Orlikowski, Ptszek, 2010). Zwleczenie tego gtunku do nsdzeń prkowych lu zieleni mist z mteriłem roślinnym lu w czsie okresowych wylewów cieków wodnych może spowodowć infekcję wrżliwych gtunków roślin i wystąpienie zgnilizny podstwy pni w ciągu nstępnych kilku-kilkunstu lt. Bdni osdów dennych wykzły, że występuje w nich powszechnie P. cinnmomi i P. plurivor. Gtunki te wyizolowne po rz pierwszy w krju z porżonych roślin iglstych i wrzosowtych (Orlikowski i in., 1995) występują często w nsdzenich szkółkrskich (Orlikowski i in., 2012), le tkże w lsch n dęch, ukch, jesionch orz jodłch i sosnch (Orlikowski, Oszko, 2009). Są to njgroźniejsze ptogeny roślin iglstych, liścistych i wrzosowtych, tkże ylin i uprw pod osłonmi (Orlikowski i in., 2012) i mimo sutropiklnego i tropiklnego pochodzeni zdomowiły się w Polsce. Osttni z wymienionych gtunków, występujący w 3 rzekch, to P. lcustris. Zinteresownie tym gtunkiem wzrst od kilku lt z uwgi n jego powszechne występownie nie tylko w wodzie, le również w gleie. Jego stwierdzenie n zmierjących korzenich wierzy (Nechwtl, Mendgen, 2006) może udzić owy co do zgrożeni przez ten gtunek innych roślin rosnących nd rzekmi i ziornikmi wodnymi. Z przeprowdzonych dń nd chorootwórczością tego gtunku dl różnecznik wynik, że kolonizuje on również tknki innych roślin poszerzjąc tym smym listę jego potencjlnych żywicieli. WNIOSKI 1. Strty w zdrzewienich olszy spowodowne wystąpieniem głównie Phytophthor lni wynosiły od 10 do 70%. 2. Gtunki Phytophthor stwierdzono w rzekch przepływjących przez tereny leśne, ogrodnicze, jk i rolnicze. 3. W wrunkch lortoryjnych potwierdzono chorootwórczość dnych izoltów Phytophthor w stosunku do uk, różnecznik i olszy. PIŚMIENNICTWO Bker K.F., Mtkin O.A., Detection nd control of pthogens in wter. Ornmentls Northwest, Apr-My, ss Boersm J.G., Cooke D.E.L., Sivsithmprm K., A survey of wildflower frms in the south-west of Western Austrli for Phytopthor spp. ssocited with root rots. Austrl. J. Exp. Agric., 40: Cech Th.L., Development nd spred of the Phytophthor disese of lders in Austri. Proc. of 3rd IUFRO Working Prty Phytophthor in forest nd nturl ecosystems, Freising, Germny, , s. 31. Èrsek T., Schoelz J.E., English J.T., PCR mplifiction of species-specific DNA sequences cn distinguish mong Phytophthor species. Appl. Environ. Microiol., 60: Erwin D.C., Rieiro O.K., Phytophthor Diseses Worldwide. APS Press, St. Pul, MN, 562 ss. Evns H.F., Oszko T., Alien invsive species nd interntionl trde. IUFRO unit , monogrfi, Sękocin Stry, ss Gis J.N., Lipscome M.A., Pece A.J., The impct of Phytophthor disese on riprin popultions of common lder (Alnus glutinos) in southern Britin. Europ. J. Forest Pthol., 29: Hong C.X., Moormn G.W., Plnt pthogens in irrigtion wter: chllenges nd opportunities. Rev. Plnt Sci., 24: Miligroom M.G., Peever T.L., Popultion iology of plnt pthogens. Plnt Disese, 87: Minerdi D., Moretti M., Li Y., Gggero L., Grildi A., Gullio M.L., Conventionl PCR nd rel-time quntittive PCR detection of Phytophthor cryptoge on Gerer jmesonii. Europ. J. Plnt Pthol., 122: Nechwtl J., Mendgen K., Widespred detection of Phytophthor txon Slixsoil in the littorl zone of Lke Constnce, Germny. Europ. J. Plnt Pthol., 114: Orlikowski L.B., Grkiewicz R., Skrzypczk Cz., Phytophthor species in Polish ornmentl nurseries. I. Isoltion nd identifiction of Phytophthor species. Phytopthol. Polon., 9: Orlikowski L.B., Jworsk-MroszA., Szkut G., Mple stem rot induced y Phytophthor cmivor. Phytopthol. Polon., 24: Orlikowski L.B., Oszko T., Phytophthor cmivor on Alnus glutinos: isoltion nd coloniztion of plnts. J. Plnt Protect. Res., 45(4): Orlikowski L.B., Oszko T., Fytoftorozy w szkółkch i drzewostnch leśnych. Centrum Informcyjne Lsów Pństwowych, Wrszw, 67 ss. Orlikowski L.B., Oszko T., Szkut G., First record of lder Phytophthor in Polnd. J. Plnt Protect. Res., 43(1): Orlikowski L.B., Ptszek M Phytophthor cryptoge nd P. citrophthor; new pthogens of Forsythi intermedi in Polish ornmentl hrdy nursery stocks. J. Plnt Protect. Res., 48(4): Orlikowski L.B., Ptszek M., Phytophthor cmivor nowy prolem w szkółkrstwie. Zesz. Prol. Post. Nuk Rol., 554: Orlikowski L.B., Ptszek M., Trzewik A., Orlikowsk T., Przydtność pułpek liściowych do detekcji Phytophthor spp. z wody. Sylwn, 155(7): Orlikowski L.B., Ptszek M., Trzewik A., Orlikowsk T., Szkut G., Meszk B., Skrzypczk C., Zgrożenie uprw ogrodniczych przez gtunki rodzju Phytophthor. Progr. Plnt Protect./Post. Ochr. Rośl., 52(1): Orlikowski L.B., Szkut G., Dieck of Pieris jponic cused y Phytophthor citrophthor. Act Mycol., 36(2): Oszko T., Orlikowski L.B., The first noting of Phytophthor citrophthor on Pice ies in forest stnd. Phytopthol. Polon., 34: Schuert R., Bhnweg G., Nechwtl J., Jung T., Cooke D.E.L., Duncn J.M., Müller-Strck G., Lngertels H., Sndermnn, H.Jr., Oßwld W., Detection nd quntifiction of Phytophthor species which re ssocited with root-rot diseses in Europen deciduous forests y species-

6 L.B. Orlikowski i in. Wod jko źródło zgrożeni roślin w środowisku przez Phytophthor spp. 13 specific polymerse chin rection. Europ. J. Forest Pthol., 29: Streito J-C., Legrnd P., Try F., Jrnouen de Villrty G., Phytophthor disese of lder (Alnus glutinos) in Frnce: investigtions etween 1995 nd Forest Pthol., 32(3): Trzewik A., Orlikowsk T., Oszko T., Zgrożenie olszy czrnej przez Phytophthor lni w Polsce. Zesz. Prol. Post. Nuk Rol., 529: L.B. Orlikowski, M. Ptszek, A. Trzewik, T. Orlikowsk WATER AS THE SOURCE OF PLANT MENACE IN THE ENVIRONMENT CAUSED BY PHYTOPHTHORA SPP. Summry Phytophthor species re economiclly importnt plnt pthogens cusing root, stem se nd lef rot nd stem cncer. During the lst 10 yers in Polnd, the occurrence of 21 species on severl host plnts s well s in river, wter ponds nd dringe cnls were identified. The purpose of this pper ws to present the negtive impct of Phytophthor spp. occurrence present in wter sediments, depending on its sources nd the estimtion of pthogenicity of selected Phytophthor spp. towrd Alnus glutinos, Fgus sylvtic nd Rhododendron sp. For Phytophthor spp. detection from wter sediments iting method ws used. Ech month (from April to Novemer) from the ottom of the rivers, cnls nd wter ponds sediments were collected nd trnsported to the lortory. Smples were plced into trys nd flooded with distilled wter out 1 cm ove the sediment surfce. Rhododendron leves cv. Nov Zeml were trnsferred into wter nd trys were covered with foli. After 4-dy-incution t o C the leves were removed, wshed in tp wter nd distilled wter, lotted dried nd out 5 mm frgments of necrotic spots were plced on PDA medium. After h of incution Phytophthor colonies growing round inocul were trnsferred into slnts. The cultures were grouped on the sis of their growth nd morphology nd representtive isoltes were identified to gener nd species. Confirmtion of Phytophthor clssifiction to species ws performed y DNA nlyses using moleculr methods. The dt otined from the detection of Phytophthor spp. from three rivers flowing through different res show significnt differences in the species composition. In sediments collected from rivers flowing through the forest nd griculturl res P. cmivor, P. cinnmomi, P. lcustris nd P. plurivor were detected. On the other hnd, in the sediments of the river flowing through horticulturl res, six Phytophthor species were detected, of which P. cctorum, P. citrophthor, P. cryptoge were not oserved in the sediments of two other rivers. All detected species re known s pthogens of horticulturl nd forest plnts nd some of them cused high losses of plnts including nturl ecosystem. In pthogenicity trils ll tested isoltes colonized tissues of 3 plnt species. key words: Phytophthor, detection, sediments, mence, colonistion