R. Sip, Wrocław University of Economics, Post - Crisis Inventory Management by the example of company of "Manufacture of other furniture".

Transkrypt

1 R. Sip, Wrocław University of Economics, Post - Crisis Inventory Management by the example of company of "Manufacture of other furniture". R. Sip, Uniwersytet Ekonomiczny we Wrocławiu, Zarządzanie zapasami w warunkach pokryzysowych na przykładzie przedsiębiorstwa z branży "Produkcja pozostałych mebli". Working paper Słowa kluczowe: zapasy, model EOQ, model VBEOQ Streszczenie: Niniejszy raport przedstawia cel zarządzania zapasami w przedsiębiorstwie X. Obliczenia oraz treść merytoryczna zostały opracowane na podstawie sprawozdań finansowych z lat , ankiety oraz własnych obserwacji autora. Summary: This report presents the purpose of inventory management in the enterprise X. Calculation and technical content are based on financial statements from the years , the survey and author's own observations.

2 1. Wstęp Zapasy są to dobra utrzymywane w przedsiębiorstwie, przeznaczone do sprzedaży (nazywane zapasami wyrobów gotowych), odsprzedaży (zapasy towarów) lub do zużycia w trakcie realizowanego przez przedsiębiorstwo procesu produkcyjnego (zapasy materiałów i surowców). Najprościej mówiąc zapasy są zamrożonymi środkami przedsiębiorstwa. 1 Jak pisze G. Michalski, zasadniczym celem zarządzania zapasami jest utrzymywanie ich na jak najniższym poziomie, gdyż wiąże się to z zamrożeniem kapitału, który mógłby byd wykorzystywany do realizowania bieżących przepływów pieniężnych. Z drugiej strony, poziom zapasów nie może byd zbyt niski, ponieważ groziłoby to m. in. zakłóceniami w procesie produkcji, niemożnością przyjmowania "szybkich" zamówieo lub też wydłużaniem czasu pracy pracowników zatrudnionych przy wytwórstwie (przykład ten dotyczy bezpośrednio przedsiębiorstwa X). Brak jakiegokolwiek z zapasów powoduje wydłużenie się czasu pracy pracowników, którzy pracują tak długo, aż dany materiał pojawi się w magazynie, a to prowadzi do zwiększenia kosztów zmiennych przedsiębiorstwa.. Opis teoretyczny metody Model optymalnej wielkości zamówienia (EOQ) jest modelem zarządzania zapasami, w którym przyjmuje się optymalną wielkośd dostawy, gwarantującą minimalizację całkowitych kosztów zapasów. Wzór 1. EOQ = Q opt = P K z C v gdzie: EOQ - optymalna wielkośd zamówienia; P - roczne zapotrzebowanie na dany rodzaj zapasów; K z - koszty tworzenia zapasów; C - koszty utrzymania zapasów wyrażone w procentach; v - cena zamówionych zapasów Zgodnie z teorią G. Michalskiego warto dodad, że procentowy udział kosztu utrzymania zapasów jest zazwyczaj wyższy niż koszt kapitału finansującego przedsiębiorstwo. Wzór. TCI = P Q K z + Q + z b v C gdzie: TCI - całkowite koszty zapasów; Q - wielkośd partii dostawy; z b - poziom zapasu bezpieczeostwa 1 G. Michalski, Leksykon zarządzania finansami, Warszawa 004, Wydawnictwo C.H. Beck Zamówienia na produkty przedsiębiorstwa X są dokonywane w ciągu całego 10-godzinnego czasu pracy. Gdy około godziny 15:00 braknie jednego ze składnika wykorzystywanego do produkcji, większośd pracowników będzie musiała zostad po godzinach.

3 Ważnym elementem modelu jest również tzw. zapas alarmowy, który informuje o konieczności złożenia zamówienia: Wzór 3. AI = ŷ t r + u s ŝ t r + z b gdzie: AI zapas alarmowy; ŷ prognoza średniego zapotrzebowania na dany rodzaj zapasów; t r przeciętny, znany z obserwacji, okres realizacji zamówieo, u s współczynnik bezpieczeostwa, ŝ średni błąd prognozy Jest to jednak model, który nie wyznacza optymalnej wielkości dostawy z punktu widzenia maksymalizacji majątku właścicieli. Biorąc pod uwagę czynnik maksymalizacji wartości przedsiębiorstwa należy wyznaczad partię dostawy na podstawie wzoru na VBEOQ. Wzór 4. VBEOQ = 1 T K z P v [k + C 1 T ] gdzie: k - koszt kapitału finansującego przedsiębiorstwo; T- efektywna stopa podatkowa; VBEOQ - optymalna z punktu widzenia maksymalizacji wartości przedsiębiorstwa wielkośd jednego zamówienia. 3. Opis przedsiębiorstwa X wynikający z ankiety Przedsiębiorstwo X charakteryzuje się okresem konwersji zapasów nieznacznie krótszym niż u konkurentów z tego samego sektora. Zmiennośd cyklu konwersji zapasów odznacza się umiarkowaną sezonowością. Przedsiębiorstwo wg danych z ankiety nie stosuje modeli planowania poziomu zapasów. Głównymi celami przedsiębiorstwa są maksymalizacja zysku oraz utrzymanie płynności finansowej. 4. Praktyczny przykład zastosowania Założenia do obliczeo: Przedsiębiorstwo X wykorzystuje do produkcji mebla ABC szkielet, którego roczne zapotrzebowanie wynosi 3765 sztuk, cena za jedną sztukę wynosi 60zł, przeciętny okres realizacji zamówienia to 3 dni, koszt utrzymania zapasów to 5%. Poziom zapasu bezpieczeostwa został ustalony na poziomie 40 sztuk, współczynnik bezpieczeostwa wynosi 5 a koszty tworzenia wynoszą 35zł. Koszt kapitału finansującego przedsiębiorstwo wynosi 15%. Tabela 1. Wskaźniki oraz ich wartości potrzebne do obliczeo. Nazwa wskaźnika Oznaczenie Wartość Jednostka wskaźnika Roczne zapotrzebowanie na dany rodzaj zapasów P 3765 szt. Jednostkowy koszt zamówionych zapasów v 60 zł/szt. Procentowy udział kosztu utrzymania zapasów C 5 % Koszt tworzenia zapasów K z 35 zł Koszt kapitału finansującego k 15 % Poziom zapasu bezpieczeostwa z b 40 szt. Przeciętny okres realizacji zamówienia t r 3 dni

4 Współczynnik bezpieczeostwa u s 1 % Efektywna stopa opodatkowania T 0 % Żródło: Opracowanie własne na podstawie danych przedsiębiorstwa X. Pierwszym krokiem jest obliczenie optymalnej wielkości zamówienia: EOQ = ,5 60 = 13 szt. Wynika stąd, że w ciągu roku będzie potrzebne 9 dostaw: N = = 9 Liczba ta pozwala na obliczenie przeciętnego stanu zapasów: = 106 szt. Co z kolei odpowiada 6360zł zamrożonym w zapasach surowca do produkcji: Całkowite koszty zapasów wynoszą: A zapas alarmowy: TCI = = 6360 zł ,5 = 588 zł AI = % ŝ = 71 szt. 360 Po wykonaniu tych obliczeo należy przejśd do sprawdzenia jak wyglądałyby koszty utrzymywania zapasów oraz poziom zapasów, gdyby właściciel przedsiębiorstwa X zakupił szkielet do mebla ABC w partiach po 80 albo 160 sztuk. TCI 80 = TCI 160 = ,5 = 847 zł W obu przypadkach koszty zapasów są większe niż 588 zł ,5 = 63 zł Kolejnym krokiem jest obliczenie wielkości przyrostu kosztów: TCI 80 = = 59 zł TCI 160 = = 35 zł Następnie należy oszacowad zaangażowanie kapitału przedsiębiorstwa w zapasy surowca:

5 ZAP 80 = = 4800 zł ZAP 160 = = 700 zł Wielkośd przyrostu zapasów: ZAP 80 = = 1560 zł ZAP 160 = = 840 zł Następnie należy oszacowad wpływ obu zmian na wartośd przedsiębiorstwa: 59 (1 0,) V 80 = 1560 = 178,67 zł 0,15 35 (1 0,) V 160 = 840 = 106,67 zł 0,15 Jak można zauważyd w pierwszym przypadku wartośd przedsiębiorstwa X wzrosła, jednak model EOQ nie wyznacza optymalnej wielkości dostawy z punktu widzenia maksymalizacji majątku właścicieli. O wiele lepszym rozwiązaniem są obliczenia na podstawie wzoru (4). VBEOQ = 1 0, ,15 + 0,5 (1 0,) = 100 dostaw TCI 100 = ,5 = 668 zł TCI 100 = = 80 zł ZAP 100 = = 5400 zł ZAP 100 = = 960 zł , V 100 = 960 0,15 = 533,33 zł Wielkośd przyrostu (533,33zł) jest większa w przypadku partii 100 sztuk składnika, aniżeli w przypadku zamówienia na 80 sztuk (178,67 zł) co potwierdza, że model VBEOQ jest trafniejszym wyborem niż model EOQ, przy podejmowaniu decyzji dotyczących zamówieo towaru. Do wyznaczenia wartości przedsiębiorstwa X za lata oraz oceny jego kondycji, wykorzystane zostaną dane finansowe za ostatnie trzy lata oraz wzory na obliczenie kapitału

6 obrotowego netto (5.), oczekiwanych przepływów pieniężnych (6.), oraz na wartośd małego lub średniego przedsiębiorstwa (7.). Wzór 5. Kapitał pracujący netto. NWC = ZAPASY + NALEŻNOŚCI + ŚRODKI PIENIĘŻNE ZOB. WOBEC DOSTAWCÓW Wzór 6 3. Przepływy pieniężne. CF = CR KS BD KZ D 1 T + D KON gdzie: CR - przychody ze sprzedaży; KS BD koszty stałe bez uwzględniania amortyzacji; K Z - koszty zmienne; D - amortyzacja; T- efektywna stopa podatkowa; KON - przyrost kapitału obrotowego netto Wzór 7 4. Wartośd małego lub średniego przedsiębiorstwa. EV MSP = n t=1 CF t 1 + k t gdzie. EV MSP - wartośd małego lub średniego przedsiębiorstwa, CF t - przepływy pieniężne generowane przez małe lub średnie przedsiębiorstwo w okresie t NWC zł zł zł CF zł zł zł V zł zł zł Mimo tego, że kapitał obrotowy netto z roku na rok malał, przepływy pieniężne jak i wartośd przedsiębiorstwa X rosły. 5. Podsumowanie Po dokładnych obserwacjach przedsiębiorstwa X przeprowadzonych przez autora pracy, można stwierdzid, że brak wykorzystywania modeli zarządzania zapasami, prowadzi do częstych problemów z utrzymaniem ciągłości produkcji. Mimo tego, że wartośd przedsiębiorstwa z roku na rok wzrasta, bardzo często produkcja musi byd wydłużona w czasie ze względu na braki magazynowe. Najrozsądniejszym modelem zaproponowanym w tymże raporcie, wydaje się byd model VBEOQ, który dosadnie pokazuje jaka powinna byd odpowiednia partia dostawy aby doszło do maksymalizacji wartości przedsiębiorstwa. 3 Źródło: G. Michalski "Płynnośd finansowa w małych i średnich przedsiębiorstwach", PWN, Źródło: G. Michalski "Płynnośd finansowa w małych i średnich przedsiębiorstwach", PWN, 013

7 Bibliografia: Bendkowski J., Radziejowska G., Logistyka zaopatrzenia w przedsiębiorstwie. Gliwice 005, Wydawnictwo Politechniki Śląskiej Bieo W. Zarządzanie finansami przedsiębiorstwa. Warszawa 000, Wyd. Difin. Czekaj J., Dresler Z. Podstawy zarządzania finansami firm. Warszawa 1996, Wyd. PWN Damodaran A. Finanse korporacyjne. Teoria i praktyka. Gliwice 001, Wyd. HELION. Gajdka J., Walioska E. Zarządzanie finansowe. Teoria i praktyka. Warszawa 000, Wyd. Fundacja Rozwoju Rachunkowości w Polsce. Golawska-Witkowska G., Rzerzycka A., Zalewski H. Zarządzanie finansami przedsiębiorstwa. Bydgoszcz 006, Wyd. Oficyna Wydawnicza BRANTA. Jajuga K., Jajuga T. Inwestycje. Instrumenty finansowe, aktywa finansowe, ryzyko finansowe, inżynieria finansowa. Warszawa 006, Wyd. PWN. Mendel T., Teoretyczne i praktyczne problemy zarządzania, Poznao 000, Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej w Poznaniu, Michalski G. Leksykon zarządzania finansami. Warszawa 004. Wyd. C.H. BECK Michalski G. Płynnośd finansowa w małych i średnich przedsiębiorstwach, Warszawa, 013, PWN Michalski G. Wprowadzenie do zarządzania finansami przedsiębiorstw. Warszawa 010, Wyd. C.H. Beck. Michalski G. STRATEGIE WZROSTU WARTOSCI PRZEDSIEBIORSTWA, P , E. Urbaoczyk, ed., Wydział Nauk Ekonomicznych i Zarządzania Uniwersytetu Szczecioskiego, Szczecin 007. Available at Ostaszewski J., Cicirko T., Kreczmaoska-Gigol K., Russel P., Finanse spółki akcyjnej. Wydanie 3 rozszerzone, Warszawa 009. DIFIN Pluta W., Planowanie finansowe w przedsiębiorstwie, Warszawa 003, Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne

8 Sierpioska M., Jachna T. Ocena przedsiębiorstwa według standardów światowych. Warszawa 007, Wyd. PWN. Sierpioska M., Wędzki D., Zarządzanie płynnością finansową w przedsiębiorstwie, Polskie Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 00 Praca zbiorowa pod redakcją Szablewskiego A. i Tuzimka R. Wycena i zarządzanie wartością firmy. Warszawa 004, Wyd. POLTEXT. Tyran M. R. Wskaźniki finansowe. Kraków 004, Wyd. Dom Wydawniczy ABC Sp. z o. o., Oficyna Ekonomiczna. Woźniak P. Zarządzanie gotówki w warunkach pokryzysowych w przedsiębiorstwie z branży produkcji metali. Wrocław 013. Available at Figshare Monitor Polski B - sprawozdanie wybranego przedsiębiorstwa. Wywiad diagnostyczny z wybranym przedsiębiorstwem "X". Sprawozdania finansowe przedsiębiorstwa X uzyskane bezpośrednio od osób decyzyjnych. Michalski Grzegorz, Ocena finansowa kontrahenta na podstawie sprawozdao finansowych (Financial Analysis in the Firm. A Value-Based Liquidity Framework), oddk, Gdaosk 008. Grzegorz Michalski (01), FINANCIAL LIQUIDITY MANAGEMENT IN RELATION TO RISK SENSITIVITY: POLISH FIRMS CASE, Proceedings of the International Conference Quantitative Methods in Economics (Multiple Criteria Decision Making Xvi), Michalski Grzegorz, Strategie finansowe przedsiębiorstw (Entrepreneurial financial strattegies), oddk, Gdaosk 009. Michalski, Grzegorz Marek, Wprowadzenie do zarządzania finansami przedsiębiorstw, (Introduction to Entrepreneurial Financial Management), Available at SSRN: or Michalski Grzegorz (007), Portfolio Management Approach in Trade Credit Decision Making, Romanian Journal of Economic Forecasting, Vol. 3, pp. 4-53, 007. Available at SSRN:

9 Michalski Grzegorz (008), Operational risk in current assets investment decisions: Portfolio management approach in accounts receivable, Agricultural Economics Zemedelska Ekonomika, 54, 1, 1 19 Michalski Grzegorz (008), Corporate inventory management with value maximization in view, Agricultural Economics-Zemedelska Ekonomika, 54, 5, Michalski Grzegorz (009), Inventory management optimization as part of operational risk management, Economic Computation and Economic Cybernetics Studies and Research, 43, 4, 13-. Michalski Grzegorz (011), Financial Analysis in the Enterprise: A Value-Based Liquidity Frame-work. Available at SSRN: Michalski Grzegorz (007), Portfolio management approach in trade credit decision making, Romanian Journal of Economic Forecasting, 8, 3, Michalski Grzegorz (008), Value-based inventory management, Romanian Journal of Economic Forecasting, 9, 1, Michalski Grzegorz (01), Financial liquidity management in relation to risk sensitivity: Polish enterprises case, Quantitative Methods in Economics, Vydavatelstvo EKONOM, Bratislava, Michalski Grzegorz (008), Decreasing operating risk in accounts receivable mangement: influence of the factoring on the Enterprise value, [in] Culik, M., Managing and Modelling of Financial Risk, Michalski Grzegorz (010), Planning optimal from the Enterprise value creation perspective. Levels of operating cash investment, Romanian Journal of Economic Forecasting, vol: 13 iss: 1 pp Polak Petr, Robertson, D. C. and Lind, M. (011), The New Role of the Corporate Treasurer: Emerging Trends in Response to the Financial Crisis (December 1, 011). International Research Journal of Finance and Economics, No. 78, Available at SSRN: Soltes Vincent (01), Paradigms of Changes in the 1th Century - Quest for Configurations in

10 Mosaic, Ekonomicky Casopis, v.60 is.4 pp Soltes Vincent (011), The Application of the Long and Short Combo Option Strategies in the Building of Structured Products, 10th International Conference of Liberec Economic Forum, Liberec. Zmeskal Zdenek, Dluhosova Dana (009), Company Financial Performance Prediction on Economic Value Added Measure by Simulation Methodology, 7th International Conference on Mathematical Methods in Economics, Mathematical Methods in Economics, Polak Petr, Sirpal R., Hamdan M. (01), Post-Crisis Emerging Role of the Treasurer, European Journal of Scientific Research, 86, 3, Kresta A.; Tichy Tomas (01), International Equity Portfolio Risk Modeling: The Case of the NIG Model and Ordinary Copula Functions, FINANCE A UVER-CZECH JOURNAL OF ECONOMICS AND FINANCE 6,, Kopa Milos, D'Ecclesia RL, Tichy Tomas (01), Financial Modeling, FINANCE A UVER-CZECH JOURNAL OF ECONOMICS AND FINANCE, 6,, Michalski, Grzegorz Marek, Value-Based Inventory Management, Value-Based Inventory Management, Journal of Economic Forecasting, 9/1, 8-90, 008. Available at SSRN: or Dluhosova Dana, et. al., 006, Finanční řízení a rozhodování podniku: analýza, investování, ocepování, riziko, flexibilita, Ekopress, Prague. Soltes Vincent, 004, Duration of coupon bonds as a criterion of the price sensibility of bonds with regards to the change of interest rates (Durácia kupónovej obligácie ako kritérium cenovej citlivosti obligácie vzhľadom na zmenu úrokových sadzieb in Slovak), EKONOMICKY CASOPIS, 5/004(1), pp Michalski, Grzegorz Marek, Factoring and the Firm Value (May 17, 008). FACTA UNIVERSITATIS Series: Economics and Organization, Vol. 5, No. 1, pp , 008. Available at SSRN:

11 Michalski, Grzegorz Marek, Crisis Caused Changes in Intrinsic Liquidity Value in Non-Profit Institutions (December 14, 01). Equilibrium. Quarterly Journal of Economics and Economic Policy, 01, Volume 7, Issue. Available at SSRN: or Michalski, Grzegorz Marek, Płynnośd finansowa w małych i średnich przedsiębiorstwach (Financial Liquidity Management in Small and Medium Enterprises) (013). Plynnosc Finansowa w Malych i Srednich Przedsiebiorstwach, PWN, 013. Available at SSRN: Michalski, Grzegorz Marek, Accounts Receivable Management in Nonprofit Organizations (Zarządzanie należnościami w organizacjach nonprofit), 01, Zeszyty Teoretyczne Rachunkowości 01(68(14)): ICID: , Available at SSRN: or Tichý, T. (011), Lévy Processes in Finance: Selected applications with theoretical background. SAEI, vol. 9. Ostrava: VŠB-TU Ostrava, ISBN Tichý, T. (008), Lattice models Pricing and Hedging at (In)complete Markets. VŠB-TU Ostrava, ISBN M. Kopa & T. Tichý (01), Concordance measures and second order stochastic dominance portfolio efficiency analysis, E & M Economics and Management 4, MPB - Dane dla lat , ment.aspx - korzystano w dn r. - korzystano w dn r. - korzystano w dn r. - korzystano w dn r. - korzystano w dn r.