Inflacja - definicja. Inflacja wzrost ogólnego poziomu cen. Deflacja spadek ogólnego poziomu cen. Dezinflacja spadek tempa inflacji.

Transkrypt

1 Wykład: NFLACJA

2 nflacja - definicja nflacja wzrost ogólnego poziomu cen. Deflacja spadek ogólnego poziomu cen. Dezinflacja spadek tempa inflacji.

3 Pomiar inflacji ndeks cen konsumpcyjnych (CP Consumer Price ndex) obliczany jest na podstawie obserwacji zmian wytypowanych towarów i usług konsumpcyjnych (od 1500 do 1800), w kilkuset punktach na terenie całego kraju.

4 System wag stosowany w obliczeniach wskaźników cen towarów i usług konsumpcyjnych w 2011 r.

5 Koszyk dóbr i usług konsumpcyjnych Polska i UE Źródło: Ministerstwo Finansów, Przegląd makroekonomiczny, nr 30, kwiecień 2004

6 ndeks Laspeyresa (qi0 * pi1) L (qi0 * pi0) qi0 - ilości z roku bazowego

7 ndeks Paaschego (qi1 * pi1) P (qi1 * pi0) qi1 - ilości z roku bieżącego

8 Ceny towarów i usług konsumpcyjnych, 2013 Źródło: GUS.

9 Wskaźniki cen towarów i usług konsumpcyjnych (1) Źródło: GUS.

10 Wskaźniki cen towarów i usług konsumpcyjnych (2) Źródło: GUS.

11 Wskaźniki cen towarów i usług konsumpcyjnych (3) Źródło: GUS.

12 Ceny detaliczne towarów i usług konsumpcyjnych (1) Źródło: GUS.

13 Ceny detaliczne towarów i usług konsumpcyjnych (2) Źródło: GUS.

14 Ceny detaliczne towarów i usług konsumpcyjnych (3) Źródło: GUS.

15 Zmiany CP w Polsce, CP.2012 r.: 1,3% Źródło: NBP, Raport o inflacji, marzec 2013

16 Rodzaje inflacji - wg tempa wzrostu cen Do 10 % rocznie - inflacja pełzająca % - inflacja krocząca % - inflacja galopująca powyżej 100 % rocznie - hiperinflacja

17 Historia inflacyjna wybranych gospodarek Kraj Lata z inflacją >10% (w okresie ) Szwajcaria 0 Niemcy 0 Japonia 3 USA 4 Francja 6 Wielka Brytania 7 Włochy 12 Hiszpania 12 Grecja 22 Meksyk 24 zrael 26 Turcja 28

18 Zmiany CP (w %) nflacja w USA w latach nflacja Deflacja

19 nflacja w USA, strefie euro i Chinach Źródło: NBP, Raport o inflacji, marzec 2013.

20 Rok Stopa inflacji (CP) (w %) , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , ,1 Stopa inflacji w Polsce, Źródło: GUS.

21 nflacja CP w Czechach, Polsce i na Węgrzech (r/r) Źródło: NBP, Raport o inflacji, marzec 2013.

22 nflacja w Polsce a kryteria Maastricht Źródło: NBP, Raport o inflacji, marzec 2011.

23 Stopa inflacji w krajach UE, 2013 Źródło: Eurostat.

24 Koszty inflacji (mikro) straty posiadaczy gotówki koszty zmienianych kart dań koszty zdzieranych zelówek straty pożyczkodawców (przy stałym %) straty pożyczkobiorców (przy zmiennym %) straty firm mających słabą pozycję na rynku strata czasu (planowanie, inwestowanie, analizy) straty osób posiadających stałe dochody redystrybucja dochodów taksflacja

25 Siła nabywcza przeciętnego wynagrodzenia Towary konsumpcyjne i usługi Przeciętne wynagrodzenie / lość towarów Chleb Mąka pszenna Poznańska Kiełbasa Toruńska Jaja kurze Cukier Etylina Płaszcz damski 3,3 1,9 Garnitur 3,3 2,6 Pralka 0,43 0,87 Telewizor (21 cali) 0,21 0,88 Bilet PKP (100 km) CO (na 1 m ) Energia elektryczna (kw*h) Gaz ziemny (m3)

26 Koszty inflacji (makro) spadek dochodów realnych wzrost nominalnych stóp % pojawienie się oczekiwań inflacyjnych zmniejszenie tempa wzrostu gosp. (w długim okresie) brak zaufania do walut

27

28 Wyniki krajów, w których zanotowano wysoką inflację

29 Hiperinflacja w Niemczech (1923) 1 USD = 4,200,000,000,000 DM

30 Wzrost PKB (w %) Współczynnik korelacji -0,28 nflacja (w %)

31 Wskaźniki korelacji dla inflacji i stopy wzrostu nominalnego GDP ( ) Próba Wskaźnik korelacji 110 państw -0,101* w tym próbki: 21 krajów OECD 0, krajów Ameryki Łacińskiej -0,342 * Nikaragua wykluczona (razem z tym krajem ogólny wskaźnik korelacji = - 0,243) Źródło: NcCandless G.T., Weber W.: Some Monetary Facts, FRBM 1995.

32 Stopa inflacji i stopa wzrostu gospodarczego Kraj Stopa inflacji Stopa wzrostu Okres gospodarczego Brazylia 77,8 5, zrael 29,4 6, Meksyk 18,7 5, Korea Płd. 12,8 7, Hiszpania 9,2 4, Włochy 7,3 4, Wielka Brytania 6,5 2, Francja 6,2 4, Japonia 4,7 6, Holandia 4,2 3, USA 4,2 3, RFN 3,0 4,

33 Rodzaje inflacji - wg przyczyn nflacja ciągniona przez popyt (demand-pull inflation) - występuje wtedy, gdy całkowita wielkość planowanych wydatków wzrasta szybciej niż całkowita wielkość produkcji. nflacja pchana przez koszty (cost-push inflation) - występuje wtedy, gdy cena jednego lub kilku zasobów ulega zwiększeniu oraz w sytuacji, gdy nałożone są ograniczenia na podaż jednego lub kilku zasobów. nflacja strukturalna (structural inflation) - występuje wtedy, gdy producenci nie są w stanie nadążyć za zmianami struktury popytu i pojawiają się niedobory najbardziej poszukiwanych produktów.

34 Udziały składników popytu finalnego we wzroście PKB ,5 0,5 0,8 1,5 1,6 3,3 4,5 4,4 3,6 2,3 1,6 1,1 0,6 0,8 1,4 1,3 2,0 2,4 2,0 3,5 4,1 4,3 4,7 3,8 3,3 3,7 3,5 3,3 3,0 2,3 2,2 2,9 3,8 4,6 4,1 4,6

35 Spożycie indywidualne, dochody do dyspozycji i sprzedaż detaliczna (r/r, ceny stałe) ,5 0,5 0,8 1,5 1,6 3,3 4,5 4,4 3,6 2,3 1,6 1,1 0,6 0,8 1,4 1,3 2,0 2,4 2,0 3,5 4,1 4,3 4,7 3,8 3,3 3,7 3,5 3,3 3,0 2,3 2,2 2,9 3,8 4,6 4,1 4,6

36 nwestycje w gospodarce (r/r) ,5 0,5 0,8 1,5 1,6 3,3 4,5 4,4 3,6 2,3 1,6 1,1 0,6 0,8 1,4 1,3 2,0 2,4 2,0 3,5 4,1 4,3 4,7 3,8 3,3 3,7 3,5 3,3 3,0 2,3 2,2 2,9 3,8 4,6 4,1 4,6

37 nflacja a deficyt sektora finansów publicznych, 17 krajów OECD Badany okres Przeciętna inflacja (w %) przy różnym poziomie deficytu sektora finansów publicznych (w relacji do PKB) [0; 1,5] [1,5; 3] [3; 4,5] [4,5; 6] [6; 7,5] [7,5 +] ,86 5,59 5,64 6,76 8,12 8, ,05 4,47 4,53 5,20 6,29 7, ,88 2,74 2,60 3,28 4,25 3,39 Źródło: Rzońca A.: Polityka fiskalna a inflacja. Bank i Kredyt, maj 2002.

38 Zmiana cen nominalnych i realnych ropy naftowej

39 nflacja a szok naftowy (zmiany deflatora PNB) Kraj Francja 4,9 12,4 9,7 11,5 Niemcy 4,2 6,5 4,0 4,6 Włochy 5,5 18,2 16,1 18,8 Japonia 5,7 13,7 5,7 3,4 Hiszpania 7,6 16,6 21,5 13,3 Szwajcaria 5,1 6,9 1,9 5,6 Wielka Brytania 5,0 20,9 12,5 12,7 USA 3,5 9,4 7,0 8,4

40 Ceny ropy naftowej Brent w USD i PLN Źródło: NBP, Raport o inflacji, marzec ,5 0,5 0,8 1,5 1,6 3,3 4,5 4,4 3,6 2,3 1,6 1,1 0,6 0,8 1,4 1,3 2,0 2,4 2,0 3,5 4,1 4,3 4,7 3,8 3,3 3,7 3,5 3,3 3,0 2,3 2,2 2,9 3,8 4,6 4,1 4,6

41 Ceny gazu i węgla na rynkach światowych Źródło: NBP, Raport o inflacji, marzec ,5 0,5 0,8 1,5 1,6 3,3 4,5 4,4 3,6 2,3 1,6 1,1 0,6 0,8 1,4 1,3 2,0 2,4 2,0 3,5 4,1 4,3 4,7 3,8 3,3 3,7 3,5 3,3 3,0 2,3 2,2 2,9 3,8 4,6 4,1 4,6

42 ndeks cen surowców rolnych na rynkach światowych ( 1995=100) ,5 0,5 0,8 1,5 1,6 3,3 4,5 4,4 3,6 2,3 1,6 1,1 0,6 0,8 1,4 1,3 2,0 2,4 2,0 3,5 4,1 4,3 4,7 3,8 3,3 3,7 3,5 3,3 3,0 2,3 2,2 2,9 3,8 4,6 4,1 4,6

43 Źródła inflacji w 2002 r. Największy wpływ na ukształtowanie się inflacji w 2002 r. miał wzrost cen w grupie użytkowanie mieszkania i nośniki energii o 4,7% (w tym najbardziej podniesiono opłaty za usługi kanalizacyjne o 18,7%, zimną wodę o 14,6%, wywóz śmieci o 9,9%, ciepłą wodę o 6,7%, gaz sieciowy o 6,5%, energię elektryczną o 6,4% oraz centralne ogrzewanie o 3,8%) i w grupie transport o 5,0% (w tym ceny paliw wzrosły o 7,6%) ,1 5,5 1,9 0,8 3,5 2,1 1,0 2,5 4,2 3,5 2,6 4,3 3,7 Źródło: Ministerstwo Finansów, Przegląd makroekonomiczny, nr 19, marzec 2003

44 Źródła inflacji w 2004 r. Podwyżki stawek podatku VAT (z 7 do 22%), w połączeniu ze wzrostem popytu w okresie przedakcesyjnym były przyczyną wzrostu cen materiałów budowlanych w maju o 11,4% (wpływ na CP 0,35 pkt. proc.). W związku z zapowiedziami znacznych podwyżek stawek podatku akcyzowego na papierosy po wejściu do UE, wzrosły także ceny wyrobów tytoniowych (po 1,7% w kwietniu i maju). Zmiany podatkowe spowodowały także w maju br. wzrost cen m.in. odzieży dla dzieci (3,4%), art. piśmiennych (3,6%), kuchni i pieców (4,1%), instrumentów muzycznych (5,3%) ,1 5,5 1,9 0,8 3,5 2,1 1,0 2,5 4,2 3,5 2,6 4,3 3,7 Źródło: Ministerstwo Finansów, Przegląd makroekonomiczny, nr 33, lipiec 2004

45 Źródła inflacji w 2005 r. nflacja w 2005 r. kształtowała się pod wpływem różnokierunkowych czynników, do których należały m.in. z jednej strony: - korzystna sytuacja na rynku artykułów żywnościowych, wynikająca zarówno z dobrych ubiegłorocznych zbiorów zbóż (choć mniejszych niż przed rokiem, ale większych od średniej z lat ), jak też z odbudowy pogłowia trzody chlewnej oraz wzrostu pogłowia bydła, - aprecjacja złotego, - wciąż wysoka stopa bezrobocia, - oraz spadające oczekiwania inflacyjne w gospodarce, z drugiej zaś: - znaczny wzrost cen ropy naftowej i metali na rynkach światowych ,1 5,5 1,9 0,8 3,5 2,1 1,0 2,5 4,2 3,5 2,6 4,3 3,7

46 Hipoteza oczekiwań adaptacyjnych Bieżąca stopa inflacji (w %) Bieżąca stopa inflacji Oczekiwana stopa inflacji (w %) Oczekiwana stopa inflacji w następnym okresie

47 nflacja rzeczywista i inflacja oczekiwana w USA Rok nflacja rzeczywista nflacja oczekiwana ,1 1, ,2 1, ,4 2, ,8 2, ,5 2, ,5 3, ,5 3, ,3 3, ,4 6, ,2 5, ,1 6, ,4 7, ,2 10, ,6 9, ,1 6,1

48 Ceny cukru, Ceny cukru w maju 2004 r. wzrosły o 48,5% (co przyczyniło się do wzrostu inflacji o 0,28 pkt. proc.). Powodem był zwiększony popyt na rynku spowodowany obawami przed znacznymi podwyżkami cen po wejściu do UE. Źródło: Ministerstwo Finansów, Przegląd makroekonomiczny, nr 33, lipiec 2004

49 Oczekiwania inflacyjne w Polsce ,1 5,5 1,9 0,8 3,5 2,1 1,0 2,5 4,2 3,5 2,6 4,3 3,7

50 Krzywa Phillipsa Stopa zmian płac nominalnych W PC A.W.Phillips (1958): The relationship between unemployment and the rate of change of money wage rates in the UK, , Economica, Nr 25, s Krzywa Phillipsa 2 % U 2,5 % 5,5 % Stopa bezrobocia

51 nflacja i bezrobocie w Stanach Zjednoczonych w latach Stopa inflacji i stopa bezrobocia w USA

52 Bezrobocie i inflacja w USA,

53 Krzywa Friedmana-Phelpsa (długookresowa krzywa Phillipsa) Stopa zmian płac nominalnych W LRPC Krzywa Friedmana-Phelpsa (długookresowa krzywa Phillipsa) W1 Krótkookresowe krzywe Phillipsa SRPC2 Naturalna stopa bezrobocia UN U SRPC1 Stopa bezrobocia

54 NRU, NARU i histereza Naturalna stopa bezrobocia (NRU Natural Rate of Unemployment) jest stopą charakteryzującą stan równowagi długookresowej na rynku pracy (stopą opróżniającą rynek pracy). Stopa bezrobocia nie przyspieszająca inflacji (NARU Non- Accelerating nflation Rate of Unemployment) jest stopą bezrobocia, która nie powoduje presji inflacyjnej (przyrost płacy robotników nie jest większy niż przyrost wydajności pracy). Histereza kształtowanie się naturalnej stopy bezrobocia pod wpływem wcześniejszych doświadczeń (naturalna stopa bezrobocia rośnie, jeżeli faktyczna stopa bezrobocia w poprzednim okresie przewyższała naturalną stopę bezrobocia /z poprzedniego okresu/).

55 Friedman: Nie dysponuję żadnym liczbowym szacunkiem stopy bezrobocia, która odpowiadałaby obecnie stopie naturalnej w USA. Sądzę, że stopa ta podniosła się od początku lat 70-tych z powodu zwiększonej interwencji na rynku siły roboczej.

56 Bezrobocie i inflacja w USA, Źródło: EMU and labour market Flexibility. HM Treasury, UK 2003.

57 Bezrobocie i inflacja w strefie euro, Źródło: EMU and labour market Flexibility. HM Treasury, UK 2003.