Telekomunikacja Polska S.A. ul. Twarda Warszawa

Transkrypt

1 PREZES URZĘDU KOMUNIKACJI ELEKTRONICZNEJ Projekt do konsultacji Anna StreŜyńska DART-SMP- Warszawa, dnia Telekomunikacja Polska S.A. ul. Twarda Warszawa DECYZJA Na podstawie art. 24 w związku z art. 21 oraz art. 22 art. 34 ust 1 i ust. 2, art. 36, art. 37 ust. 1 i ust. 2, art. 38 ust. 1, art. 39 i art. 40 ust. 1 oraz art. 42 ust. 1 ustawy z dnia 16 lipca 2004 r. Prawo telekomunikacyjne (Dz. U. z 2004 r., Nr 171, poz z późn. zm.,) zwanej dalej ustawą Prawo telekomunikacyjne lub Pt oraz art ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego (tekst jednolity: Dz. U. z 2000 r., Nr 98, poz. 1071, z późn. zm.), zwanej dalej kpa, w związku art. 206 ust. 1 Pt: I. określam rynek właściwy jako krajowy rynek świadczenia usługi rozpoczynania połączeń w stacjonarnej publicznej sieci telefonicznej (sieci telefonicznej w stałej lokalizacji); II. ustalam, Ŝe na krajowym rynku świadczenia usługi rozpoczynania połączeń w stacjonarnej publicznej sieci telefonicznej (sieci telefonicznej w stałej lokalizacji) występuje przedsiębiorca telekomunikacyjny o znaczącej pozycji rynkowej; III. wyznaczam Telekomunikację Polską S.A. z siedzibą w Warszawie (zwaną dalej takŝe TP S.A., TP lub Spółką ) jako przedsiębiorcę telekomunikacyjnego o znaczącej pozycji rynkowej na krajowym rynku świadczenia usługi rozpoczynania połączeń w stacjonarnej publicznej sieci telefonicznej (sieci telefonicznej w stałej lokalizacji); IV. utrzymuję nałoŝony Decyzją Prezesa Urzędu Komunikacji Elektronicznej, zwanego dalej Prezesem UKE lub Regulatorem ) z dnia 10 lipca 2006 r. (znak: DRTD-SMP /06 (16)) na TP S.A. z siedzibą w Warszawie obowiązek regulacyjny, o którym mowa w art. 38 ust. 1 ustawy Prawo telekomunikacyjne, polegający na prowadzeniu rachunkowości regulacyjnej w sposób umoŝliwiający identyfikację przepływów

2 transferów wewnętrznych związanych z działalnością w zakresie dostępu telekomunikacyjnego, zgodnie z przepisami art ustawy Prawo telekomunikacyjne i przepisami odpowiednich aktów wykonawczych; V. zmieniam nałoŝone Decyzją Prezesa UKE z dnia 10 lipca 2006 r. (znak: DRTD-SMP /06 (16)) na TP S.A. następujące obowiązki regulacyjne: 1. obowiązek, o którym mowa w art. 34 ust. 1 i ust. 2 ustawy Prawo telekomunikacyjne, nadając mu następujące brzmienie: obowiązek uwzględniania uzasadnionych wniosków przedsiębiorców telekomunikacyjnych o zapewnienie im dostępu telekomunikacyjnego, w tym uŝytkowania elementów sieci oraz udogodnień towarzyszących w celu świadczenia tym przedsiębiorcom dostępu i usługi rozpoczynania połączeń w stacjonarnej publicznej sieci telefonicznej (sieci telefonicznej w stałej lokalizacji), w szczególności poprzez: a) zapewnienie moŝliwości zarządzania obsługą uŝytkownika końcowego przez uprawnionego przedsiębiorcę telekomunikacyjnego i podejmowanie rozstrzygnięć dotyczących wykonywania usług na jego rzecz, b) zapewnienie określonych elementów sieci telekomunikacyjnej, w tym linii i łączy, c) oferowanie usług na warunkach hurtowych w celu ich dalszej sprzedaŝy przez innego przedsiębiorcę, d) przyznawanie dostępu do interfejsów, protokołów lub innych kluczowych technologii niezbędnych dla interoperacyjności usług, w tym usług sieci wirtualnych, e) zapewnienie infrastruktury telekomunikacyjnej, kolokacji oraz innych form wspólnego korzystania z budynków, f) zapewnienie funkcji sieci niezbędnych do zapewnienia pełnej interoperacyjności usług, w tym świadczenia usług w sieciach inteligentnych, g) zapewnienie systemów wspierania działalności operacyjnej lub innych systemów oprogramowania niezbędnych dla skutecznej konkurencji, w tym systemów taryfowych, systemów wystawiania faktur i pobierania naleŝności, h) zapewnienie połączenia sieci, urządzeń telekomunikacyjnych, udogodnień z nimi związanych, oraz wszelkich form korzystania z tych urządzeń, udogodnień lub usług świadczonych dla innego przedsiębiorcy telekomunikacyjnego, dostarczanych w formie minut lub pojemności, w celu zapewnienia temu przedsiębiorcy dostępu i usługi rozpoczynania połączeń w stacjonarnej publicznej sieci telefonicznej, i) prowadzenie negocjacji w sprawie dostępu telekomunikacyjnego w dobrej wierze oraz utrzymywanie uprzednio ustanowionego dostępu telekomunikacyjnego do określonych sieci telekomunikacyjnych, urządzeń lub udogodnień towarzyszących, j) zapewnienie dostępu do systemu informatycznego stosowanego przez część hurtową działającą w ramach przedsiębiorstwa TP w celu zamawiania za jego pośrednictwem dostępu telekomunikacyjnego, k) stosowanie w ramach systemu informatycznego o którym mowa w pkt j) powyŝej, narzędzi informatycznych cechujących się prostotą i otwartością dla ich uŝytkowników, krótkim czasem wdroŝenia oraz bazujących na powszechnie przyjętych standardach, 2

3 2. obowiązek, o którym mowa w art. 36 ustawy Prawo telekomunikacyjne, nadając mu następujące brzmienie: obowiązek równego traktowania przedsiębiorców telekomunikacyjnych w zakresie dostępu telekomunikacyjnego w celu świadczenia usługi rozpoczynania połączeń w stacjonarnej publicznej sieci telefonicznej (sieci telefonicznej w stałej lokalizacji), w szczególności przez: a) oferowanie przedsiębiorcom telekomunikacyjnym jednakowych warunków dostępu telekomunikacyjnego w porównywalnych okolicznościach, a takŝe oferowanie im usług na nie gorszych warunkach, w szczególności cenowych, jakościowych i ilościowych, niŝ części detalicznej działającej w ramach przedsiębiorstwa TP S.A. lub w stosunkach z podmiotami zaleŝnymi oraz nie później niŝ dla części detalicznej działającej w ramach przedsiębiorstwa TP S.A. lub w stosunkach z podmiotami zaleŝnymi, a takŝe udostępnianie informacji na warunkach nie gorszych od stosowanych dla części detalicznej działającej w ramach przedsiębiorstwa TP S.A. lub w stosunkach z podmiotami zaleŝnymi, w tym nie później niŝ dla części detalicznej działającej w ramach przedsiębiorstwa TP S.A. lub w stosunkach z podmiotami zaleŝnymi; b) zapewnienie obsługi realizacji zamówień na usługi i świadczenia tych usług na nie gorszych warunkach, niŝ części detalicznej działającej w ramach przedsiębiorstwa TP S.A. lub w stosunkach z podmiotami zaleŝnymi; c) zapewnianie usług dodatkowych i innych udogodnień niezbędnych w celu świadczenia usług na rzecz uŝytkowników końcowych na nie gorszych warunkach, niŝ części detalicznej działającej w ramach przedsiębiorstwa TP S.A. lub w stosunkach z podmiotami zaleŝnymi; d) opracowanie i wprowadzenie w Ŝycie kodeksu praktyk skierowanego do pracowników TP S.A., określającego zasady zapewnienia niedyskryminującego dostępu do sieci TP S.A. wymienione w niniejszej decyzji; e) określenie informacji, którymi dysponuje część hurtowa działająca w ramach przedsiębiorstwa TP S.A., a które powinny być udostępniane na zasadach niedyskryminacji. Określenie szczegółowych zasad przyznawania dostępu do informacji wskazanych w zdaniu poprzednim; f) zapobieganie wymianie informacji określonych w pkt e) pomiędzy pracownikami Części hurtowej a pracownikami Części detalicznej działających w ramach przedsiębiorstwa TP S.A.; g) uniemoŝliwienie dostępu do informacji określonych w pkt e) powyŝej, pracownikom części detalicznej przedsiębiorstwa TP S.A., którymi to informacjami posługuje się część hurtowa przedsiębiorstwa TP S.A., a które nie są na zasadach niedyskryminujących udostępniane innym przedsiębiorcom telekomunikacyjnym; h) udostępnienie i stosowanie systemu informatycznego słuŝącego do zamawiania dostępu telekomunikacyjnego, w sposób zapewniający równy dostęp do informacji dla wszystkich podmiotów oraz w sposób uniemoŝliwiający dyskryminujący przepływ niedozwolonych informacji w częściach hurtowej i detalicznej działającej w ramach przedsiębiorstwa TP S.A. lub w stosunkach z podmiotami zaleŝnymi; i) realizację procesów świadczenia usług i sprzedaŝy produktów hurtowych przez część hurtową działającą w ramach TP S.A. w oparciu o odseparowane systemy 3

4 informatyczne, do których nie mają dostępu inne działy działające w ramach przedsiębiorstwa TP S.A. lub podmioty zaleŝne; j) zapewnienie dostępu do systemów informatycznych w taki sposób, aby część detaliczna działająca w ramach przedsiębiorstwa TP S.A. lub podmioty zaleŝne, nie dysponowały informacjami oraz sposobami pozyskiwania informacji, które nie są dostępne podmiotom wnioskującym o zapewnienie dostępu telekomunikacyjnego; k) stosowanie, w zakresie realizacji usług na rzecz przedsiębiorców telekomunikacyjnych, kluczowych wskaźników efektywności KPI (ang. Key Performance Indicators), liczonych odrębnie dla części detalicznej TP S.A., oraz odrębnie dla poszczególnych przedsiębiorców telekomunikacyjnych. 3. obowiązek, o którym mowa w art. 39 ust. 1 ustawy Prawo telekomunikacyjne, polegający na: a) kalkulacji uzasadnionych kosztów świadczenia dostępu telekomunikacyjnego, według metody zorientowanych przyszłościowo długookresowych kosztów przyrostowych, zgodnie z przepisami odpowiednich aktów wykonawczych, według zatwierdzonego przez Prezesa Urzędu Komunikacji Elektronicznej opisu kalkulacji kosztów; b) stosowaniu opłat z tytułu dostępu telekomunikacyjnego, uwzględniających zwrot uzasadnionych kosztów operatora; poprzez jego uchylenie. 4. obowiązek, o którym mowa w art. 40 ust. 1 ustawy Prawo telekomunikacyjne, nadając mu następujące brzmienie: obowiązek polegający na ustalaniu opłat z tytułu dostępu telekomunikacyjnego w oparciu o ponoszone koszty Telekomunikacji Polskiej S.A. 5. obowiązek, o którym mowa w art. 42 ust. 1 ustawy Prawo telekomunikacyjne, polegający na przygotowaniu i przedstawieniu w terminie 3 (trzech) miesięcy od dnia doręczenia niniejszej decyzji oferty ramowej o dostępie telekomunikacyjnym, poprzez modyfikację zakresu oferty ramowej o dostępie telekomunikacyjnym w zakresie połączenia sieci, określonego w załączniku nr 2, stanowiącego integralną część niniejszej decyzji. Liczba i lokalizacja punktów dostępu powinny zapewnić uwzględnienie uzasadnionych wniosków operatorów telekomunikacyjnych, którzy planują przyłączenie do sieci TP S.A., która zaproponuje przynajmniej istniejące punkty połączeń międzysieciowych. Telekomunikacja Polska S.A., wykonując obowiązek, o którym mowa w art. 42 ust. 1 Pt, wykona go poprzez przygotowanie i przedstawienie projektu nowej oferty ramowej zgodnie z zakresem wskazanym w załączniku nr 2 niniejszej decyzji albo, jeŝeli istnieje obowiązująca oferta ramowa, w uzgodnieniu z Prezesem UKE wykona go poprzez przygotowanie i przedstawienie zmiany oferty ramowej zgodnie z zakresem wskazanym w załączniku nr 2 niniejszej decyzji. VI. nakładam na Telekomunikację Polską S.A. z siedzibą w Warszawie obowiązek, o którym mowa w art. 37 ust. 1 i ust. 2 ustawy Prawo telekomunikacyjne, polegający na ogłaszaniu lub udostępnianiu informacji w sprawach zapewnienia dostępu telekomunikacyjnego, dotyczących specyfikacji technicznych sieci i urządzeń 4

5 telekomunikacyjnych, charakterystyki sieci, zasad i warunków świadczenia usług oraz korzystania z sieci, a takŝe opłat, w szczególności przez: a) ogłaszanie co najmniej raz na kwartał, na oficjalnej stronie internetowej Telekomunikacji Polskiej S.A. wskaźników efektywności (KPI) liczonych odrębnie dla części detalicznej Telekomunikacji Polskiej S.A. oraz odrębnie dla poszczególnych przedsiębiorców telekomunikacyjnych w zakresie realizacji usług na rzecz przedsiębiorców telekomunikacyjnych; b) udostępnianie zestawienia wskaźników KPI, o których mowa w pkt a), kaŝdemu przedsiębiorcy telekomunikacyjnemu, któremu Telekomunikacja Polska S.A. świadczy usługi hurtowe, zawierającego wartości indywidualnych KPI dla danego przedsiębiorcy oraz zestawienia KPI dla wszystkich zdarzeń, na podstawie którego ten przedsiębiorca będzie w stanie zweryfikować swój indywidualny wskaźnik KPI; c) stosowanie systemu informatycznego słuŝącego udostępnianiu niezbędnych informacji podmiotom wnioskującym o zapewnienie dostępu telekomunikacyjnego, na niedyskryminujących zasadach; d) udostępnianie poprzez system informatyczny Telekomunikacji Polskiej S.A. słuŝący udostępnianiu informacji przedsiębiorcom telekomunikacyjnym, aktualnych informacji dotyczących specyfikacji technicznych sieci i urządzeń telekomunikacyjnych, charakterystyki i architektury sieci, lokalizacji i przebiegu elementów infrastruktury oraz ich przepustowości i zajętości, zasad i warunków świadczenia usług oraz korzystania z sieci, a takŝe opłat, dotyczących infrastruktury telekomunikacyjnej, niezbędnych dla tych przedsiębiorców do uzyskania dostępu telekomunikacyjnego oraz wykorzystania usługi rozpoczynania połączeń w stacjonarnej publicznej sieci telefonicznej Telekomunikacji Polskiej S.A.; e) informacje, których mowa w pkt. VI lit. b), d) sentencji decyzji naleŝy udostępnić na wniosek przedsiębiorcy telekomunikacyjnego niezwłocznie, nie później jednak niŝ w terminie jednego tygodnia od dnia jego wpływu do Telekomunikacji Polskiej S.A; Załącznik nr 2 Zakres oferty ramowej o dostępie telekomunikacyjnym stanowi integralną część niniejszej decyzji. Decyzja niniejsza, stosownie do art. 206 ust. 2 pkt 1 i pkt 2 i art. 206 ust. 2aa ustawy Prawo telekomunikacyjne, podlega natychmiastowemu wykonaniu. 1. Przebieg postępowania UZASADNIENIE 1. W związku ze zgłaszanymi skargami przez operatorów alternatywnych Prezesa UKE uznał, Ŝe TP nie przestrzega nałoŝonych na nią decyzjami Prezesa UKE obowiązków regulacyjnych, zwłaszcza obowiązku niedyskryminacji w zakresie dostępu do usług hurtowych TP. Dlatego teŝ w grudniu 2008 r. Prezes UKE podjął decyzję o rozpoczęciu prac mających na celu nałoŝenie na Telekomunikację Polską S.A. obowiązku funkcjonalnej separacji na niektórych rynkach właściwych. 5

6 W związku z rozpoczęciem analizy rynków właściwych w zakresie wyrobów i usług telekomunikacyjnych począwszy od 15 lipca 2008 r. zwracano się do operatorów telefonii stacjonarnej o przekazanie niezbędnych do analiz informacji. Dane i informacje przekazane przez operatorów były następnie w odpowiedzi na kolejne pisma Regulatora uzupełniane i doprecyzowane. Do analizy uŝyto takŝe informacji udostępnianych przez przedsiębiorców telekomunikacyjnych na oficjalnych stronach internetowych. TP, w celu uniknięcia nałoŝenia obowiązku rozdziału funkcjonalnego, rozpoczęła negocjacje z uczestnikami rynku telekomunikacyjnego mające na celu ustalenie zasad współpracy z operatorami alternatywnymi, które, w ocenie TP, stworzą warunki do wyeliminowania stwierdzonych na poszczególnych rynkach właściwych, na których TP posiada znaczącą pozycję rynkową, niekonkurencyjnych i dyskryminujących zachowań TP. W dniu 22 października 2009 r. Prezes UKE zawarł z TP S.A. porozumienie stanowiące zobowiązanie TP do podjęcia szeregu działań mających na celu poprawę współpracy pomiędzy TP a operatorami alternatywnymi oraz do prawidłowego wykonywania wszystkich nałoŝonych na TP obowiązków regulacyjnych ze szczególnym uwzględnieniem realizacji zasad niedyskryminacji operatorów alternatywnych, a takŝe rozwój rynku telekomunikacyjnego w Polsce poprzez inwestycje w nowoczesną infrastrukturę telekomunikacyjną. 2. W dniu 12 kwietnia 2010 r. Prezes UKE zawiadomił Spółkę o wszczęciu postępowania w sprawie: 1) określenia rynku właściwego, 2) ustalenia, czy na rynku właściwym występuje przedsiębiorca telekomunikacyjny o znaczącej pozycji rynkowej lub przedsiębiorcy telekomunikacyjni zajmujący kolektywną pozycję znaczącą, 3) wyznaczenia przedsiębiorcy telekomunikacyjnego o znaczącej pozycji rynkowej lub przedsiębiorców telekomunikacyjnych zajmujących kolektywną pozycję znaczącą, w przypadku stwierdzenia, Ŝe na rynku właściwym nie występuje skuteczna konkurencja oraz nałoŝenia na tego przedsiębiorcę lub przedsiębiorców telekomunikacyjnych zajmujących kolektywną pozycję znaczącą obowiązków regulacyjnych, 4) utrzymania, zmiany albo uchylenia obowiązków regulacyjnych nałoŝonych na przedsiębiorcę telekomunikacyjnego o znaczącej pozycji rynkowej lub przedsiębiorców telekomunikacyjnych zajmujących kolektywną pozycję znaczącą przed przeprowadzeniem analizy rynku. 3. W dniu 19 listopada 2010 r. Prezes UKE powiadomił Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów (zwanego dalej równieŝ Prezesem UOKiK ) o rozpoczęciu postępowania konsultacyjnego w sprawie projektu decyzji. 4. W dniu 19 listopada 2010 r. Prezes UKE notyfikował Komisji Europejskiej (zwanej dalej równieŝ Komisją lub KE ) projekt decyzji. Biorąc pod uwagę ustalony stan faktyczny Prezes UKE zwaŝył, co następuje. Zgodnie z art. 21 Pt Prezes UKE przeprowadza analizę rynku w zakresie wyrobów i usług telekomunikacyjnych, natomiast w myśl art. 22 Pt po przeprowadzeniu analizy, o której mowa w art. 21, nie rzadziej niŝ co 2 lata, a takŝe niezwłocznie po wydaniu albo zmianie zalecenia Komisji Prezes UKE przeprowadza postępowanie w celu określenia rynku właściwego, ustalenia, czy na rynku właściwym występuje przedsiębiorca telekomunikacyjny o znaczącej pozycji rynkowej lub przedsiębiorcy telekomunikacyjni zajmujący kolektywną 6

7 pozycję znaczącą, wyznaczenia przedsiębiorcy telekomunikacyjnego o znaczącej pozycji rynkowej lub przedsiębiorców telekomunikacyjnych zajmujących kolektywną pozycję znaczącą, w przypadku stwierdzenia, Ŝe na rynku właściwym nie występuje skuteczna konkurencja oraz nałoŝenia na tego przedsiębiorcę lub przedsiębiorców telekomunikacyjnych zajmujących kolektywną pozycję znaczącą obowiązków regulacyjnych, a takŝe utrzymania, zmiany albo uchylenia obowiązków regulacyjnych nałoŝonych na przedsiębiorcę telekomunikacyjnego o znaczącej pozycji rynkowej lub przedsiębiorców telekomunikacyjnych zajmujących kolektywną pozycję znaczącą przed przeprowadzeniem analizy rynku. Zgodnie natomiast z art. 24 ustawy Prawo telekomunikacyjne, jeŝeli Prezes UKE ustali, Ŝe na rynku właściwym występuje przedsiębiorca telekomunikacyjny o znaczącej pozycji rynkowej, określa rynek właściwy, mając na uwadze poziom rozwoju krajowego rynku produktów i usług telekomunikacyjnych, zgodnie z prawem konkurencji, ponadto wyznacza przedsiębiorcę telekomunikacyjnego o znaczącej pozycji rynkowej oraz nakłada, utrzymuje i zmienia obowiązki regulacyjne, biorąc pod uwagę adekwatność i proporcjonalność danego obowiązku do problemów rynkowych, których rozwiązanie słuŝy realizacji celów określonych w art. 1 ust 2 Pt. Zgodnie z definicją, określoną w art. 25a ust. 1 ustawy Prawo telekomunikacyjne, przedsiębiorca telekomunikacyjny zajmuje znaczącą pozycję rynkową, jeŝeli na rynku właściwym samodzielnie posiada pozycję ekonomiczną odpowiadającą dominacji w rozumieniu przepisów prawa wspólnotowego. Z kolei zgodnie z art. 25a ust. 2 Pt Prezes UKE przy ocenie pozycji rynkowej przedsiębiorcy telekomunikacyjnego na rynku właściwym bierze pod uwagę kryteria wymienione w wytycznych Komisji Europejskiej w sprawie analizy rynku i ustalania znaczącej pozycji rynkowej. Zgodnie z Wytycznymi Komisji Europejskiej nr 2002/C 165/03 w sprawie analizy rynku i oceny znaczącej pozycji rynkowej zgodnie z ramami regulacyjnymi Wspólnoty dotyczącymi sieci i usług łączności elektronicznej (Dz.U. C165/6 z 2002 r.) zwanymi dalej Wytycznymi Komisji do kryteriów tych naleŝą m.in.: 1) udział przedsiębiorcy w rynku właściwym, 2) całkowita wielkość przedsiębiorstwa, 3) brak technicznej i ekonomicznej zasadności budowy alternatywnej infrastruktury telekomunikacyjnej, 4) istnienie przewagi technologicznej przedsiębiorcy, 5) brak albo niewielki poziom równowaŝącej siły nabywczej, 6) łatwy bądź uprzywilejowany dostęp przedsiębiorcy do rynków kapitałowych bądź zasobów finansowych, 7) ekonomie skali, 8) ekonomie zakresu, 9) pionowe zintegrowanie przedsiębiorcy, 10) poziom rozwoju sieci dystrybucji i sprzedaŝy przedsiębiorcy, 11) brak potencjalnej konkurencji, 12) istnienie barier dla dalszego rozwoju przedsiębiorcy oraz rynku właściwego, 13) zróŝnicowanie produktów/usług (np. produkty lub usługi wiązane). 7

8 Zgodnie z motywem 79 Wytycznych Komisji źródłem pozycji dominującej moŝe być kombinacja kryteriów wymienionych powyŝej 1. Oznacza to, Ŝe pozycja dominująca nie musi opierać się na wszystkich kryteriach wymienionych w Wytycznych Komisji. Jak wskazują Wytyczne Komisji 2 właściwe rynki definiowane dla celów regulacji sektorowych będą zawsze oceniane na zasadzie prognozowania, gdyŝ krajowe organy regulacyjne uwzględnią w swej ocenie przyszły rozwój rynku. Podstawą dla przeprowadzenia analizy rynku powinna być kompleksowa, zorientowana przyszłościowo ocena struktury i funkcjonowania badanego rynku. Z załoŝenia regulacja ex ante ma doprowadzić do wykreowania konkurencyjnego rynku telekomunikacyjnego i zapobiegać potencjalnym zniekształceniom konkurencji w przyszłości. Stosownie do normy art. 25c pkt 1 ustawy Prawo telekomunikacyjne, decyzje dotyczące m.in. określenia rynku właściwego, wyznaczenia przedsiębiorcy lub przedsiębiorców o znaczącej pozycji na rynku właściwym oraz nałoŝenia obowiązków regulacyjnych określonych w ustawie są wydawane przez Prezesa UKE po zasięgnięciu opinii Prezesa UOKiK. W decyzjach tych Prezes UKE nakłada obowiązki regulacyjne, o których mowa w art. 34, art , art. 42, art i art. 72 ust. 3 ustawy Prawo telekomunikacyjne, biorąc pod uwagę adekwatność i proporcjonalność danego obowiązku do problemów rynkowych, których rozwiązanie słuŝy realizacji celów określonych w art. 1 ust. 2 ustawy Prawo telekomunikacyjne, tj. stworzeniu warunków dla: 1) wspierania równoprawnej i skutecznej konkurencji w zakresie świadczenia usług telekomunikacyjnych, 2) rozwoju i wykorzystania nowoczesnej infrastruktury telekomunikacyjnej, 3) zapewnienia ładu w gospodarce numeracją, częstotliwościami oraz zasobami orbitalnymi, 4) zapewnienia uŝytkownikom maksymalnych korzyści w zakresie róŝnorodności, ceny i jakości usług telekomunikacyjnych, 5) zapewnienia neutralności technologicznej. Szczegółowe uzasadnienie zastosowania wyŝej wymienionych przepisów w tej sprawie znajduje się w następnych rozdziałach. 2. Definicja rynku właściwego 2.1. Prawne podstawy dla analizy rynków właściwych Przez rynek właściwy rozumie się zgodnie z art. 4 pkt 9 ustawy z dnia 16 lutego 2007 r. o ochronie konkurencji i konsumentów (Dz. U. Nr 50, poz. 331, z późn. zm. zwanej dalej ustawą o ochronie konkurencji i konsumentów), rynek towarów 3, które ze względu na ich przeznaczenie oraz właściwości, w tym jakość, są uznawane przez ich nabywców za 1 Wytyczne Komisji (motyw 79): A dominant position can derive from a combination of the above criteria, which taken separately may not necessarily be determinative. 2 Wytyczne Komisji, Sekcja 1.3. (motyw 27): On the other hand, relevant markets defined for the purposes of sector-specific regulation will always be assessed on a forward looking basis, as the NRA will include in its assessment an appreciation of the future development of the market. (...) The starting point for carrying out a market analysis for the purpose of Article 15 of the framework Directive is not the existence of an agreement or concerted practice within the scope of Article 81 EC Treaty, nor a concentration within the scope of the Merger Regulation, nor an alleged abuse of dominance within the scope of Article 82 EC Treaty, but is based on an overall forward-looking assessment of the structure and the functioning of the market under examination. 3 Zgodnie z art. 4 pkt 7 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów, pod pojęciem towarów rozumie się: rzeczy, jak równieŝ energię, papiery wartościowe i inne prawa majątkowe, usługi, a takŝe roboty budowlane. 8

9 substytuty. Dodatkowo, towary te są oferowane na obszarze, na którym, ze względu na ich rodzaj i właściwości, istnienie barier dostępu do rynku, preferencje konsumentów, znaczące róŝnice cen i koszty transportu, panują zbliŝone warunki konkurencji. Rynki właściwe podlegające analizie i regulacji przez Prezesa UKE określa Prezes UKE stosownie do dyspozycji art. 22 ust. 1 Pt, uwzględniając uwarunkowania krajowe oraz w największym moŝliwym stopniu zalecenie Komisji i wytyczne, o których mowa w art. 19 ust. 3 Pt, w zakresie wyrobów i usług telekomunikacyjnych. Wytyczne Komisji, którymi zgodnie z art. 19 ust. 3 ustawy Prawo telekomunikacyjne, powinien kierować się Prezes UKE przy analizie rynków właściwych i ustalaniu pozycji znaczącej, przewidują, iŝ na mocy nowych ram regulacyjnych, rynki, które mają być regulowane, definiuje się zgodnie z zasadami europejskiego prawa konkurencji, tak jak zostały one przedstawione przez Komisję w zaleceniu dotyczącym właściwych rynków produktów i usług zgodnie z art. 15 ust. 1 dyrektywy ramowej 4. W dniu 17 grudnia 2007 r. Komisja Europejska wydała Zalecenie 2007/879/WE w sprawie właściwych rynków produktów i usług w sektorze łączności elektronicznej podlegających regulacji ex ante (Dz. U. L344/65 z 2007 r.) zwane dalej Zaleceniem, dotyczące właściwych rynków produktów i usług, w którym określony został rynek rozpoczynania połączeń w stacjonarnej publicznej sieci telefonicznej (sieci telefonicznej w stałej lokalizacji) i zasady podejścia do jego analizy. NaleŜy zauwaŝyć, iŝ jest to kolejne zalecenie Komisji dotyczące właściwych rynków produktów i usług w sektorze łączności elektronicznej podlegających regulacji ex ante. Pierwsze Zalecenie Komisji z dnia 11 lutego 2003 r. w sprawie właściwych rynków produktów i usług w sektorze łączności elektronicznej podlegających regulacji ex ante równieŝ obejmowało analizowany rynek. Jak zostało to juŝ wcześniej stwierdzone rynki podlegające analizie i regulacji przez krajowe organy regulacyjne (ang. National Regulatory Authority, dalej NRA) definiuje się zgodnie z zasadami europejskiego prawa konkurencji. O ile jednak prawo konkurencji w sposób wystarczająco precyzyjny określa zakazane przejawy naduŝywania siły rynkowej, o tyle zawiera niewiele uregulowań prawnych w kwestii wyznaczania rynku. Zarówno w prawie wspólnotowym, jak i polskim znajdują się przede wszystkim definicje rynku. Rozporządzenie Nr 1/2003 w sprawie stosowania reguł konkurencji określonych w art. 81 i 82 TWE 5 oraz Rozporządzenie Nr 802/2004 wdraŝające Rozporządzenie Nr 139/2004 w sprawie kontroli koncentracji przedsiębiorstw 6, zawierają następujące definicje: - właściwy rynek produktowy obejmuje te wszystkie produkty i/lub usługi, które uznawane są przez konsumenta za wzajemnie wymienne lub substytucyjne ze względu na ich właściwości, ceny i przeznaczenie, - właściwy rynek geograficzny obejmuje obszar, na którym zaangaŝowane przedsiębiorstwa uczestniczą w podaŝy i popycie na produkty lub usługi, na którym warunki konkurencji są dostatecznie jednolite i który moŝna odróŝnić od sąsiednich obszarów, poniewaŝ warunki konkurencji są na nich wyraźnie odmienne. PowyŜsza ocena powinna uwzględniać w szczególności istotę i charakterystykę towarów i/lub usług, istnienie barier wejścia na rynek, preferencji konsumentów, znaczące róŝnice 4 Wytyczne Komisji (pkt 1.1.4) 5 Council Regulation (EC) No 1/2003 of 16 December 2002 on the implementation of the rules on competition laid down in Articles 81 and 82 of the Treaty (OJ L 001, ). 6 Commission Regulation (EC) No 802/2004 of 7 April 2004 implementing Council Regulation (EC) No 139/2004 on the control of concentrations between undertakings (OJ L 133, ). 9

10 w udziałach w rynku przedsiębiorstw pomiędzy badanym obszarem i obszarami sąsiednimi oraz istotne róŝnice cen Rynek produktowy Zgodnie ze stanowiskiem Komisji Europejskiej przedstawionym w Nocie Wyjaśniającej do Zalecenia Komisji z dnia 17 grudnia 2007 r. 7 - Punktem wyjścia dla definicji i określenia rynków jest scharakteryzowanie rynków detalicznych w perspektywie czasowej z uwzględnieniem substytucji po stronie popytu i po stronie podaŝy. Po scharakteryzowaniu i określeniu rynków detalicznych, czyli rynków, na których odbywa się gra podaŝy i popytu uŝytkowników końcowych, naleŝy określić właściwe rynki hurtowe, czyli rynki, na których odbywa się gra popytu i podaŝy produktów dla osób trzecich zaopatrujących uŝytkowników końcowych 8. Mając powyŝsze na uwadze, Prezes UKE przed określeniem zakresu produktowego krajowego rynku rozpoczynania połączeń w stacjonarnej publicznej sieci telefonicznej (sieci telefonicznej w stałej lokalizacji), przeanalizował odpowiadający mu rynek na szczeblu detalicznym. Analiza ta wskazuje, które produkty oferowane na rynku detalicznym są powiązane z rynkiem rozpoczynania połączeń w stacjonarnej publicznej sieci telefonicznej (sieci telefonicznej w stałej lokalizacji) Rynek produktowy na szczeblu detalicznym Zgodnie z art. 2 pkt 26 ustawy Prawo telekomunikacyjne połączenie telefoniczne jest to połączenie ustanowione za pomocą publicznie dostępnej usługi telefonicznej, pozwalającej na dwukierunkową łączność w czasie rzeczywistym. Publicznie dostępną usługą telefoniczną jest natomiast usługa telekomunikacyjna, która jest dostępna dla ogółu uŝytkowników, w celu inicjowania i odbierania połączeń krajowych i międzynarodowych oraz uzyskania dostępu do słuŝb ustawowo powołanych do niesienia pomocy, za pomocą numeru lub numerów ustalonych w krajowym lub międzynarodowym planie numeracji telefonicznej. Odpowiednikiem na rynku detalicznym hurtowej usługi rozpoczynania są te połączenia telefoniczne, które uŝytkownicy końcowi realizują poprzez odpowiednią numerację dostępu. Podstawową usługą jest tu usługa realizowana poprzez numer dostępu dostawcy usług zwany takŝe numerem NDS. Za jego pośrednictwem, uŝytkownicy końcowi realizują połączenia telefoniczne krajowe (strefowe, międzystrefowe i do sieci ruchomych) oraz międzynarodowe. MoŜliwe jest to w drodze: 1. selekcji, tj. poprzez doraźny wybór dostawcy usług realizującego połączenia telefoniczne, co następuje przez wybranie przez abonenta przyłączonego do sieci innego operatora telekomunikacyjnego, ciągu cyfr zawierających numer dostępu tego dostawcy usług (NDS), 2. preselekcji, tj. w oparciu o stałe kierowanie połączeń telefonicznych inicjowanych przez abonenta przyłączonego do sieci innego operatora, przez sieć wybranego w drodze zlecenia preselekcji dostawcy usług. 7 ( n1_2003_497.pdf) 8 Nota wyjaśniająca (pkt 2.1.); The starting point for the identification of markets susceptible to ex ante regulation is the definition of retail markets over a given time horizon, taking into account demand-side and supply-side substitutability. Having defined retail markets, which are markets involving the supply and demand of end-users, it is then appropriate to identify the corresponding wholesale markets which are markets involving the demand and supply of products to a third party wishing to supply end-users. 10

11 Dzięki tej usłudze, uŝytkownicy końcowi przyłączeni do stacjonarnej publicznej sieci telefonicznej operatora telekomunikacyjnego mogą korzystać z usług innego operatora dostawcy usług, który będzie realizował połączenia telefoniczne. NaleŜy jednocześnie zaznaczyć, Ŝe obecnie tylko Telekomunikacji Polskiej S.A. ma obowiązek udostępniania swoim abonentom usług selekcji i preselekcji. Zgodnie z art. 72 ust. 1 Pt Abonent będący stroną umowy z dostawcą usług zapewniającym przyłączenie do stacjonarnej publicznej sieci telefonicznej operatora o znaczącej pozycji rynkowej moŝe wybrać dowolnego dostawcę publicznie dostępnych usług telefonicznych, którego usługi są dostępne w połączonych sieciach. Decyzją DRTD-SMP /07 (30) z dnia 27 sierpnia 2007 r. Prezes UKE uznał TP S.A. za podmiot o znaczącej pozycji rynkowej na rynku świadczenia usługi przyłączenia do stacjonarnej publicznej sieci telefonicznej i utrzymania w gotowości do świadczenia usług telekomunikacyjnych dla konsumentów. Tym samym TP S.A. została zobowiązana do świadczenia usług selekcji i preselekcji na rzecz swoich abonentów. Pozostali operatorzy nie mają obowiązku świadczenia takich usług swoim abonentom. W oparciu o tę usługę operatorzy alternatywni konkurują z TP S.A. na rynku połączeń telefonicznych. Obok dostępu do dostawcy usług podstawowych, świadczącego usługi przez numer dostępu lub w drodze preselekcji, wyróŝniamy jeszcze dostęp do sieci teleinformatycznych (NDSI), polegający na realizacji połączeń do sieci Internet (dostęp wdzwaniany, dial-up), oraz dostęp do usług sieci inteligentnych (NDIN) zapewniający realizację połączeń do usług o wartości dodanej. Usługi telefoniczne realizowane poprzez ww. numery dostępowe równieŝ zawierają się w detalicznym rynku usług połączeń telefonicznych. Tabela 1. Połączenia, które realizowane są za pośrednictwem odpowiedniego numeru dostępu: NDS, NDSI i NDIN lub preselekcji (tj. stałego zlecenia) Połączenia w stacjonarnej publicznej sieci telefonicznej (PSTN) Połączenia krajowe połączenia telefoniczne realizowane bezpośrednio w publicznej sieci stacjonarnej, w tym połączenia do numeracji dostępu do usług sieci inteligentnych Połączenia międzynarodowe połączenia telefoniczne realizowane bezpośrednio w publicznej sieci stacjonarnej połączenia telefoniczne do ruchomych publicznych sieci telefonicznych połączenia telefoniczne do ruchomych publicznych sieci telefonicznych połączenia komutowane (wdzwaniane) do sieci Internet Źródło: UKE Świadczenie ww. usług połączeń telefonicznych w stacjonarnej publicznej sieci telefonicznej zapewnione jest dzięki połączeniu telekomunikacyjnych urządzeń końcowych uŝytkownika zainstalowanych w jego lokalu z siecią operatora za pomocą systemu dostępu i utrzymaniu w gotowości takiego połączenia. Połączenia te mogą być realizowane zarówno poprzez łącza analogowe jak i cyfrowe, przy uŝyciu następujących mediów transmisyjnych: - kable z miedzianymi torami symetrycznymi, - kable z miedzianymi torami współosiowymi, 11

12 - kable z torami światłowodowymi, - urządzenia radiowe. Zdaniem Prezesa UKE, wskazane powyŝej technologie zarówno w postaci analogowej, jak i cyfrowej, zapewniają połączenia telefoniczne w stacjonarnej publicznej sieci telefonicznej, realizowane poprzez następujące rodzaje numerów dostępu: NDS, NDSI i NDIN. Są to najczęściej wykorzystywane technologie, co nie oznacza, iŝ operatorzy nie mogą wykorzystywać innych technologii. Przyjęcie takiej zasady jest zgodne z ustawą Prawo telekomunikacyjne, która stwierdza, iŝ regulując rynki telekomunikacyjne Prezes UKE kieruje się zasadą neutralności technologicznej Rynek produktowy na poziomie hurtowym Zgodnie z Zaleceniem Komisji z 2007 r., zostały wyodrębnione dwa rynki hurtowe zapewniające realizację połączeń w publicznej stacjonarnej sieci telefonicznej na poziomie hurtowym, tj. rynek rozpoczynania i zakańczania połączeń w stacjonarnej publicznej sieci telefonicznej. Rynkiem produktowym, podlegający analizie w niniejszej decyzji jest rynek świadczenia usługi rozpoczynania (inicjowania) połączeń w stacjonarnej publicznej sieci telefonicznej (sieci telefonicznej w stałej lokalizacji tzw. sieci PSTN).Usługa ta jest niezbędna do realizacji usługi połączenia na rynku detalicznym. Zgodnie z Notą Wyjaśniającą do Zalecenia Komisji z dnia 17 grudnia 2007 r.: usługi hurtowego rozpoczynania połączeń (dostęp do rozpoczynania lub wzajemne połączenia) mogą być dostarczane w formie minut lub pojemności. Mogą być dostarczane równieŝ w połączeniu z usługami komutacyjnymi i/lub usługami przekazywania połączeń (patrz poniŝej). Rynkiem wyznaczonym dla potrzeb niniejszego zalecenia jest rynek hurtowego rozpoczynania połączeń. Uznaje się, Ŝe rynek właściwy obejmuje rozpoczynanie połączeń telefonicznych oraz rozpoczynanie połączeń dla celów świadczenia usługi wdzwanianego dostępu do Internetu. A zatem rynek jest określany jako rozpoczynanie połączeń w publicznej sieci telefonicznej w lokalizacjach stacjonarnych. Tak więc rozpoczynanie połączeń jest usługą oferowaną przez operatorów telekomunikacyjnych, posiadających (dostarczających) stacjonarną publiczną sieć telefoniczną, do której przyłączeni są uŝytkownicy końcowi (strona podaŝowa rynku), na rzecz których usługi połączeń chcą świadczyć inni dostawcy usług telekomunikacyjnych (strona popytowa rynku). Usługę tę uzyskują oni poprzez zakup u operatora, posiadającego lub dostarczającego stacjonarną publiczną sieć telefoniczną, określonej ilości minut bądź pojemności. Usługa jest realizowana wówczas, kiedy abonenci korzystający z usług połączeń telefonicznych u danego przedsiębiorcy, poprzez selekcję bądź preselekcję, wykonają połączenie za pośrednictwem tego podmiotu. Usługa rozpoczynania połączeń zapewnia uŝytkownikom końcowym moŝliwość korzystania przy realizowaniu połączeń telefonicznych z usług dostawcy telefonicznego innego niŝ ten, do którego sieci są przyłączeni. Odbywa się to zaś co omówiono wyŝej poprzez wybór odpowiedniego numeru dostępu (NDS, NDSI, NDIN), przy inicjowaniu danego połączenia lub w oparciu o preselekcję, tj. stałe zlecenie korzystania z usług danego dostawcy. Realizacja usługi rozpoczynania połączeń w stacjonarnej publicznej sieci telefonicznej wygląda następująco: 12

13 Rozpoczynanie połączeń Tranzyt połączeń Zakańczanie połączeń Międzyoperatorski punkt styku Szkieletowa sieć telefoniczna Międzyoperatorski punkt styku Sieć telefoniczna Sieć telefoniczna UŜytkownik inicjujący połączenie Miejsce przyłączenia uŝytkownika (LSU / RSU) Miejsce przyłączenia uŝytkownika (LSU / RSU) UŜytkownik odbierający połączenie Podstawowym rodzajem połączeń realizowanych na omawianym rynku są połączenia realizowane za pośrednictwem numerów dostępu dostawcy usług NDS lub preselekcji. Według stanu na 5 lipca 2010 roku, 37 operatorów ma przydzielony numer NDS. 9 KaŜdy z nich moŝe prowadzić działalność telekomunikacyjną w zakresie realizacji połączeń telefonicznych i jest potencjalnym odbiorcą usługi rozpoczynania połączeń. Grupa tych przedsiębiorców stanowi więc obecnie stronę popytową rynku rozpoczynania połączeń w stacjonarnej publicznej sieci telefonicznej. Decyzją Prezesa UKE z dnia 10 lipca 2006 r. znak: DRTD-SMP /06 (16) TP S.A. uznana została za operatora o znaczącej pozycji rynkowej na rynku rozpoczynania połączeń w stacjonarnej publicznej sieci telefonicznej. W efekcie TP S.A. jest zobowiązana świadczyć usługę rozpoczynania wszystkich rodzajów połączeń, kaŝdemu przedsiębiorcy telekomunikacyjnemu, który chce realizować połączenia na rzecz abonentów TP S.A. Pozostali operatorzy, którzy świadczyli usługi rozpoczynania połączeń w analizowanym okresie w sieci PSTN to: Telefonia Dialog S.A. (zakończyła działalność w 2006 r.), NETIA S.A., Telefony Podlaskie S.A. i Aster Sp. z o.o. śaden z tych operatorów nie ma obowiązku podejmowania takiej działalności. Zakres usługi rozpoczynania połączeń świadczonej przez operatorów alternatywnych jest węŝszy w porównaniu z zakresem tej usługi świadczonej przez TP S.A. Nie muszą oni bowiem zapewniać rozpoczynania wszystkich rodzajów połączeń. Zakres oferowanej usługi rozpoczynania połączeń jest strategiczną decyzją kaŝdego takiego operatora. Na poziomie hurtowym, oferowana usługa rozpoczynania połączeń w stacjonarnej publicznej sieci telefonicznej ma zapewniać alternatywnym, przedsiębiorcom telekomunikacyjnym moŝliwość świadczenia połączeń telefonicznych uŝytkownikom końcowym, a więc tych połączeń, które składają się na opisany wyŝej rynek detaliczny. MoŜna wyróŝnić następujące rodzaje rozpoczynania połączeń w stacjonarnej publicznej sieci telefonicznej: Rozpoczynanie (inicjowanie) połączeń telefonicznych w ruchu krajowym i międzynarodowym, w tym do sieci ruchomych 9 według Tablicy Zagospodarowania Numeracji NDS numery przydzielone do dnia 5 lipca 2010 r. 13

14 Usługi rozpoczynania (inicjowania) połączeń telefonicznych krajowych i międzynarodowych, w tym do sieci ruchomych, realizowane są poprzez wybór odpowiedniego numeru dostępu dostawcy usług (NDS) lub za pośrednictwem stałego zlecenia (preselekcji). W zaleŝności od przyjętego modelu rozliczeń, opłaty za realizację połączeń (krajowych i międzynarodowych w tym do sieci ruchomych) będą uzaleŝnione od ilości, zaangaŝowanych w przesył sygnału, elementów sieci (np. central tranzytowych) bądź od odległości między abonentem, na rzecz którego ma być świadczona usługa rozpoczynania połączeń, a określonym punktem styku (LPSS). Rozpoczynanie (inicjowanie) połączeń do numeracji dostępu do usług sieci inteligentnych (80X) Świadcząc usługę rozpoczynania (inicjowania) połączeń do numeracji dostępu do usług sieci inteligentnych (80 X), operator sieci dostępowej, do której przyłączony jest abonent, na rzecz którego ma być świadczona usługa, przekazuje połączenie operatorowi, który zakupuje od niego usługę rozpoczynania połączeń i uiszcza stosowną opłatę interkonektową. W ten sposób dostawca usług sieci inteligentnych za pośrednictwem przedsiębiorcy telekomunikacyjnego kupującego usługę rozpoczynania tego typu połączeń dostarcza określone treści abonentom operatora sieci dostępowej. W zaleŝności od przyjętego modelu rozliczeń, opłaty za realizację połączeń będą uzaleŝnione od zaangaŝowanych w przesył sygnału elementów sieci (np. central tranzytowych) bądź od odległości między abonentem, na rzecz którego ma być świadczona usługa rozpoczynania połączeń, a określonym punktem styku (LPSS). Rozpoczynanie (inicjowanie) połączeń do numeracji dostępu do usług sieci inteligentnych (70X) Świadcząc usługę rozpoczynania (inicjowania) połączeń do numeracji dostępu do usług sieci inteligentnych (70X), operator sieci dostępowej, do której przyłączony jest abonent, na rzecz którego ma być świadczona usługa, przekazuje połączenie operatorowi, który zakupuje od niego usługę rozpoczynania połączeń i uiszcza stosowną opłatę interkonektową. W ten sposób dostawca usług o wartości wzbogaconej za pośrednictwem przedsiębiorcy telekomunikacyjnego kupującego usługę rozpoczynania tego typu połączeń dostarcza określone treści abonentom operatora sieci dostępowej. W zaleŝności od przyjętego modelu rozliczeń, opłaty za realizację tych połączeń będą uzaleŝnione od zaangaŝowanych w przesył sygnału elementów sieci (np. central tranzytowych) bądź od odległości między abonentem na rzecz którego ma być świadczona usługa rozpoczynania połączeń, a określonym punktem styku (LPSS). Rozpoczynanie (inicjowanie) połączeń do numerów sieci teleinformatycznych (NDSI) Świadcząc usługę rozpoczynania (inicjowania) połączeń do sieci teleinformatycznych, operator sieci dostępowej, do której przyłączony jest abonent, na rzecz którego ma być świadczona usługa, przekazuje połączenie operatorowi, który zakupuje od niego usługę rozpoczynania połączeń, uiszcza stosowną opłatę interkonektową. W zaleŝności od przyjętego modelu rozliczeń, opłaty za realizację połączeń będą uzaleŝnione od ilości, zaangaŝowanych w przesył sygnału, elementów sieci (np. central tranzytowych) bądź od odległości między abonentem na rzecz którego ma być świadczona usługa rozpoczynania połączeń, a określonym punktem styku (LPSS). 14

15 Usługa ta pozwala przedsiębiorcom telekomunikacyjnym oferować abonentom sieci dostępowej innego operatora, usługi wdzwanianego dostępu do sieci Internet (sieci teleinformatycznej). Wszystkie opisane wyŝej rodzaje połączeń wchodzą w skład jednego rynku produktowego rozpoczynania połączeń w stacjonarnej publicznej sieci telefonicznej na poziomie hurtowym. Uzyskanie moŝliwości zakupu tego rodzaju usług warunkuje zdolność świadczenia usług uŝytkownikom końcowym, a więc prowadzenia działalności na rynku detalicznym. W ten sposób dostawca usług telekomunikacyjnych ma moŝliwość konkurowania o uŝytkownika końcowego, który posiada stałą lokalizację stacjonarną w sieci danego operatora. Trzeba teŝ podkreślić, Ŝe wszystkie wymienione wyŝej połączenia, realizowane są w oparciu o sieć tego samego rodzaju stacjonarną publiczną sieć telefoniczną. Z tego względu uznano za stosowne ujęcie w ramach jednego rynku, zarówno rozpoczynania połączeń telefonicznych, jak i połączeń dla celów świadczenia usług wdzwanianego dostępu do Internetu. Racjonalność ujęcia tych dwóch rodzajów połączeń w ramach jednego rynku produktowego wynika z technologii sieci i moŝliwości świadczenia przez kaŝdego operatora obu rodzajów połączeń na rzecz uŝytkowników końcowych. Podsumowując, Prezes UKE uznał, Ŝe rynek właściwy na poziomie hurtowym składa się z usług rozpoczynania (inicjowania): połączeń telefonicznych w ruchu krajowym i międzynarodowym, w tym do sieci ruchomych, połączeń do numeracji dostępu do usług sieci inteligentnych (80X), połączeń do numeracji dostępu do usług sieci inteligentnych (70X), połączeń do numerów dostępu do sieci teleinformatycznych (NDSI) Rynek geograficzny Zgodnie z Wytycznymi Komisji właściwy rynek geograficzny obejmuje obszar, na którym dane przedsiębiorstwa są zaangaŝowane w proces popytu i podaŝy właściwych produktów i usług, na którym to obszarze warunki konkurencji są podobne lub wystarczająco jednorodne i który to obszar moŝna odróŝnić od obszarów sąsiadujących, gdzie przewaŝające warunki konkurencji są znacząco róŝne. 10 Podobną definicję rynku geograficznego zawiera art. 4 pkt 9 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów. Zgodnie z tą definicją rynek geograficzny oznacza obszar, na którym, ze względu na rodzaj i właściwości towarów, istnienie barier dostępu do rynku, preferencje konsumentów, znaczące róŝnice cen i koszty transportu, panują zbliŝone warunki konkurencji. Na określenie rynku geograficznego mają przede wszystkim wpływ czynniki leŝące w naturalnych cechach badanego towaru lub usługi. One bowiem bezpośrednio oddziałują na moŝliwość transportu tego towaru i na to, jak wysoki będzie udział tych kosztów w jego wartości. Zgodnie z analizą przeprowadzoną przez Prezesa UKE naleŝy uznać, Ŝe rynek rozpoczynania połączeń w publicznej stacjonarnej sieci telefonicznej jest rynkiem krajowym. Rodzaj i właściwości produktów (tu: usług rozpoczynania połączeń w sieci stacjonarnej) nie 10 Wytyczne Komisji (pkt 56); ( ) the relevant geographic market comprises an area in which the undertakings concerned are involved in the supply and demand of the relevant products or services, in which area the conditions of competition are similar or sufficiently homogeneous and which can be distinguished from neighbouring areas in which the prevailing conditions of competition are appreciably different. 15

16 uzasadnia wyodrębnienia rynków lokalnych. Na obszarze całego kraju mamy do czynienia bowiem z identyczną usługą, gdyŝ technologia rozpoczynania połączeń jest taka sama na obszarze całego kraju. Jej zakup (na poziomie hurtowym) jest moŝliwy w zasadzie w kaŝdym miejscu, gdzie dociera stacjonarna sieć telefoniczna. Podkreślenia wymaga równieŝ fakt, Ŝe zgodnie z nieobowiązującym juŝ rozporządzeniem Ministra Infrastruktury z dnia 25 października 2004 r. w sprawie określenia rynków właściwych podlegających analizie przez Prezesa Urzędu Regulacji Telekomunikacji i Poczty (Dz. U. z 2004 r., Nr 242, poz. 2420) wspomniany rynek właściwy został takŝe określony jako krajowy. Na obszarze Polski brak jest wewnętrznych barier w zakresie dostępu do rynku sprzedaŝy usługi rozpoczęcia połączeń w sieci telefonii stacjonarnej, które stanowiłyby podstawę do przestrzennej segmentacji tego rynku. Brak jest teŝ róŝnic w zaleŝności od obszaru geograficznego w preferencjach odbiorców usług. NaleŜy takŝe stwierdzić, Ŝe nie znaleziono podstaw do uznania, Ŝe mógłby to być rynek szerszy niŝ krajowy. Zarówno uwarunkowania technologiczne, koszty, jak i bariery prawne w obrębie poszczególnych państw, determinują uznanie, Ŝe jest to rynek krajowy. 3. Struktura podmiotowa rynku właściwego Klientami (kupującymi) na tym rynku są przedsiębiorcy telekomunikacyjni, którzy chcą świadczyć uŝytkownikom końcowym nieprzyłączonym bezpośrednio do ich sieci telefonicznych usługi połączeń głosowych w stacjonarnej publicznej sieci telefonicznej. Dostawcami (sprzedającymi) na tym rynku są przedsiębiorcy telekomunikacyjni posiadający infrastrukturę 11 tworzącą stacjonarną publiczną sieć telefoniczną, za pomocą której inni przedsiębiorcy chcą świadczyć uŝytkownikom końcowym usługi połączeń głosowych. Przedsiębiorcy telekomunikacyjni którzy świadczyli w latach usługę rozpoczynania połączeń w stacjonarnej publicznej sieci telefonicznej to: Telekomunikacja Polska S.A.; Telefonia Dialog S.A. (zakończyła działalność na rynku właściwym w 2006 r.); NETIA S.A.; Telefony Podlaskie S.A.; Aster Sp. z o.o. Największym operatorem pod względem uzyskanych przychodów, jak równieŝ wolumenu ruchu na rynku świadczenia usługi rozpoczynania połączeń w stacjonarnej publicznej sieciach telefonicznych jest Telekomunikacja Polska S.A. Spośród pozostałych operatorów działających na tym rynku, najwyŝsze przychody osiąga Netia S.A. Telekomunikacja Polska S.A. notowana jest na Giełdzie Papierów Wartościowych w Warszawie oraz na Giełdzie Papierów Wartościowych w Londynie. Największym akcjonariuszem Telekomunikacji Polskiej S.A. jest France Telecom posiadający 49,79 % akcji. Pozostali akcjonariusze w tym posiadacze Globalnych Kwitów Depozytowych reprezentowani przez The Bank of New York posiadają 50,21% Wykres 1. Struktura udziałowa TP S.A. (stan na dzień: r.) 11 poprzez posiadanie infrastruktury rozumiana jest tutaj nie tylko własność, ale równieŝ wykorzystywanie oraz kontrola wykorzystywanej infrastruktury. 16

17 Źródło: UKE Spółka prowadzi działalność na terenie całego kraju. Jest operatorem działającym na rynkach hurtowych telefonii stacjonarnych (w tym rozpoczynania połączeń), a jednocześnie świadczy usługi detaliczne w zakresie połączeń krajowych i międzynarodowych w sieci stacjonarnej. Telekomunikacja Polska S.A. stoi na czele grupy kapitałowej, której podmioty prowadzą takŝe działalność w zakresie: - telefonii ruchomej (PTK Centertel sp. z o.o.), - radiokomunikacji (TP Emitel Sp. z o.o.). 4. Analiza rynku pod kątem konkurencyjności i występowania znaczącej pozycji rynkowej 4.1. Prawne podstawy do wyznaczenia pozycji rynkowej na rynku właściwym Zgodnie z art. 24 ustawy Prawo telekomunikacyjne, jeŝeli Prezes UKE ustali, Ŝe na rynku właściwym występuje przedsiębiorca telekomunikacyjny o znaczącej pozycji rynkowej lub przedsiębiorcy telekomunikacyjni zajmujący kolektywną pozycję znaczącą, wydaje decyzję, w której: 1) określa rynek właściwy, mając na uwadze poziom rozwoju krajowego rynku produktów i usług telekomunikacyjnych, zgodnie z prawem konkurencji; 2) wyznacza przedsiębiorcę telekomunikacyjnego o znaczącej pozycji rynkowej lub przedsiębiorców telekomunikacyjnych zajmujących kolektywną pozycję znaczącą oraz: a) nakłada obowiązki regulacyjne, biorąc pod uwagę adekwatność i proporcjonalność danego obowiązku do problemów rynkowych, których rozwiązanie słuŝy realizacji celów określonych w art. 1 ust. 2, lub b) utrzymuje nałoŝone obowiązki regulacyjne, jeŝeli przedsiębiorca telekomunikacyjny lub przedsiębiorcy telekomunikacyjni nie utracili tej pozycji, lub c) zmienia nałoŝone obowiązki regulacyjne, jeŝeli przedsiębiorca telekomunikacyjny lub przedsiębiorcy telekomunikacyjni nie utracili tej pozycji, ale warunki na rynku właściwym uzasadniają zmianę tych obowiązków. Zgodnie z definicją, określoną w art. 25a ust. 1 ustawy Prawo telekomunikacyjne, znaczącą pozycję rynkową zajmuje przedsiębiorca telekomunikacyjny, który na rynku właściwym samodzielnie posiada pozycję ekonomiczną odpowiadającą dominacji w rozumieniu przepisów prawa wspólnotowego. Z kolei kolektywną pozycję znaczącą definiuje art. 25a ust. 17