CenterNet S.A. Al. Jana Pawła II Warszawa

Transkrypt

1 PREZES URZĘDU KOMUNIKACJI Warszawa, dnia 2010 r. ELEKTRONICZNEJ Anna StreŜyńska DART SMP /09 ( ) CenterNet S.A. Al. Jana Pawła II Warszawa DECYZJA Na podstawie art. 24 pkt 1 i 2 lit. a, w związku z art. 22 ust. 1 oraz art. 21, art. 34 ust. 1 i ust. 2, art. 36, art. 37 ust. 1 i ust. 2, art. 44 ustawy z dnia 16 lipca 2004 r. Prawo telekomunikacyjne (Dz. U. Nr 171, poz z późn. zm.), zwanej dalej ustawą Prawo telekomunikacyjne lub PT oraz art ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego (tekst jednolity: Dz. U. z 2000 r., Nr 98, poz. 1071, z późn. zm.), zwanej dalej kpa, w związku z art. 206 ust. 1 PT: I. określam rynek właściwy jako rynek świadczenia usługi zakańczania połączeń głosowych w ruchomej publicznej sieci telefonicznej (sieci telefonii komórkowej) CenterNet S.A. z siedzibą w Warszawie (zwanej dalej równieŝ CenterNet, Operatorem lub Spółką ); II. ustalam, Ŝe na rynku świadczenia usługi zakańczania połączeń głosowych w ruchomej publicznej sieci telefonicznej (sieci telefonii komórkowej) CenterNet S.A. występuje przedsiębiorca telekomunikacyjny o znaczącej pozycji rynkowej; III. wyznaczam CenterNet S.A. z siedzibą w Warszawie jako przedsiębiorcę telekomunikacyjnego o znaczącej pozycji rynkowej na rynku świadczenia usługi zakańczania połączeń głosowych w ruchomej publicznej sieci telefonicznej (sieci telefonii komórkowej) CenterNet S.A. z siedzibą w Warszawie; IV. nakładam na CenterNet S.A. z siedzibą w Warszawie następujące obowiązki regulacyjne w celu świadczenia usługi zakańczania połączeń głosowych w ruchomej publicznej sieci telefonicznej (sieci telefonii komórkowej) CenterNet S.A.: 1. obowiązek, o którym mowa w art. 34 ust. 1 i 2 ustawy Prawo telekomunikacyjne, polegający na uwzględnianiu uzasadnionych wniosków przedsiębiorców telekomunikacyjnych o zapewnienie im dostępu telekomunikacyjnego, w tym uŝytkowania elementów sieci oraz udogodnień towarzyszących, w celu świadczenia usługi zakańczania połączeń głosowych w ruchomej publicznej sieci telefonicznej (sieci telefonii komórkowej) CenterNet S.A. z siedzibą w Warszawie w szczególności poprzez:

2 - zapewnienie określonych elementów sieci telekomunikacyjnej, w tym linii i łączy, niezbędnych do zapewnienia dostępu do sieci; - przyznawanie dostępu do interfejsów, protokołów lub innych kluczowych technologii niezbędnych dla interoperacyjności usług, w tym usług sieci wirtualnych; - zapewnienie infrastruktury telekomunikacyjnej, kolokacji oraz innych form wspólnego korzystania z budynków; - zapewnienie funkcji sieci niezbędnych do zapewnienia pełnej interoperacyjności usług, w tym świadczenia usług w sieciach inteligentnych; - zapewnienie połączenia sieci lub urządzeń telekomunikacyjnych oraz udogodnień z nimi związanych; - prowadzenie negocjacji w sprawie dostępu telekomunikacyjnego w dobrej wierze oraz utrzymanie uprzednio ustanowionego dostępu telekomunikacyjnego do określonych sieci telekomunikacyjnych, urządzeń lub udogodnień towarzyszących; - uwzględnianie uzasadnionych wniosków o dostęp telekomunikacyjny poprzez interfejs systemu informatycznego; 2. obowiązek, o którym mowa w art. 36 ustawy Prawo telekomunikacyjne, polegający na równym traktowaniu przedsiębiorców telekomunikacyjnych w zakresie dostępu telekomunikacyjnego w celu świadczenia usługi zakańczania połączeń głosowych w ruchomej publicznej sieci telefonicznej (sieci telefonii komórkowej) CenterNet S.A. z siedzibą w Warszawie, w szczególności przez oferowanie jednakowych warunków w porównywalnych okolicznościach, a takŝe oferowaniu usług oraz udostępnianiu informacji na warunkach nie gorszych od stosowanych w ramach własnego przedsiębiorstwa lub w stosunkach z podmiotami zaleŝnymi; 3. obowiązek, o którym mowa w art. 37 ust. 1 i 2 ustawy Prawo telekomunikacyjne, polegający na ogłaszaniu informacji w sprawach zapewnienia dostępu telekomunikacyjnego, dotyczących specyfikacji technicznych sieci i urządzeń telekomunikacyjnych, charakterystyki sieci, zasad i warunków świadczenia usług oraz korzystania z sieci, a takŝe opłat, przy czym: - zakres informacji obejmuje wszystkie informacje dotyczące specyfikacji technicznych sieci i urządzeń telekomunikacyjnych, charakterystyki sieci, zasad i warunków świadczenia usług oraz korzystania z sieci a takŝe opłat, niezbędne do przygotowania przez zainteresowanych operatorów wniosku w sprawie zapewnienia dostępu telekomunikacyjnego, - publikacja wskazanych powyŝej informacji nastąpi w formie elektronicznej na oficjalnej stronie internetowej CenterNet S.A., - informacje naleŝy ogłosić niezwłocznie, nie później jednak niŝ w terminie dwóch miesięcy od dnia doręczenia niniejszej decyzji; w przypadku zmiany zakresu bądź treści publikowanej informacji naleŝy ją ogłosić niezwłocznie, nie później jednak niŝ w terminie 1 tygodnia od dnia wprowadzenia zmiany; 4. obowiązek, o którym mowa w art. 44 ustawy Prawo telekomunikacyjne, polegający na zakazie stosowania zawyŝonych stawek za zakańczanie połączeń 2

3 głosowych (dalej takŝe "MTR") w ruchomej publicznej sieci telefonicznej (sieci telefonii komórkowej) CenterNet S.A. Poprzez stawki zawyŝone rozumienie się stawki MTR CenterNet S.A. wyŝsze niŝ stawki MTR obliczone przez Prezesa UKE na podstawie kosztów określonych w oparciu o dane, będące w posiadaniu Prezesa UKE, które dotyczą kosztów świadczenia usługi zakańczania połączeń głosowych ponoszonych przez nowego operatora ruchomej publicznej sieci telefonicznej w kolejnych latach od rozpoczęcia przez niego działalności, z uwzględnieniem kosztów usługi roamingu krajowego. Stawki MTR obliczone przez Prezesa UKE, o których mowa w zdaniu poprzednim, Prezes UKE przedstawia w stanowisku, które publikuje na stronie internetowej Urzędu Komunikacji Elektronicznej. V. Decyzja niniejsza podlega natychmiastowemu wykonaniu stosownie do art. 206 ust. 2 pkt 1 i 2 i ust. 2aa ustawy Prawo telekomunikacyjne.. 1. Przebieg postępowania UZASADNIENIE 1.1. W dniu 19 sierpnia 2009 r. Prezes Urzędu Komunikacji Elektronicznej (zwany dalej Prezesem UKE lub Regulatorem ) zwrócił się do CenterNet S.A. z siedzibą w Warszawie (zwanej dalej Spółką, CenterNet lub Operatorem ) o przekazanie danych do analizy rynku zakańczania połączeń głosowych w ruchomej publicznej sieci telefonicznej CenterNet 1 na podstawie art. 6 ust. 1 PT Pismem z dnia 10 września 2009 r. Operator przekazał Ŝądane dane i informacje Pismem z dnia 3 listopada 2009 roku Prezes UKE, zwrócił się do CenterNet o doprecyzowanie informacji przekazanych przez Operatora pismem z dnia 10 września 2009 r Pismem z dnia 10 listopada 2009 r. CenterNet odpowiedziała na wezwanie Prezesa UKE Pismem z dnia 20 listopada 2009 r. (numer: DART-SMP /09(1)) Prezes UKE zawiadomił CenterNet S.A. o wszczęciu postępowania w sprawie: a. określenia rynku właściwego, b. ustalenia, czy na rynku właściwym występuje przedsiębiorca telekomunikacyjny o znaczącej pozycji rynkowej lub przedsiębiorcy telekomunikacyjni zajmujący kolektywną pozycję znaczącą, c. wyznaczenia przedsiębiorcy telekomunikacyjnego o znaczącej pozycji rynkowej lub przedsiębiorców telekomunikacyjnych zajmujących kolektywną pozycję znaczącą, w przypadku stwierdzenia, Ŝe na rynku właściwym nie występuje skuteczna konkurencja oraz nałoŝenia na tego 1 Zarówno w Zaleceniu Komisji z 11 lutego 2003 r. w sprawie właściwych rynków produktów i usług w sektorze łączności elektronicznej podlegających regulacji ex ante, jak i w nowym Zaleceniu Komisji z 17 grudnia 2007 r.. w sprawie właściwych rynków produktów i usług w sektorze łączności elektronicznej podlegających regulacji ex ante rynek właściwy podlegający regulacji w przedmiotowej decyzji określany jest jako Voice call termination on individual mobile networks. 3

4 przedsiębiorcę lub przedsiębiorców telekomunikacyjnych zajmujących kolektywną pozycję znaczącą obowiązków regulacyjnych, d. utrzymania, zmiany albo uchylenia obowiązków regulacyjnych nałoŝonych na przedsiębiorcę telekomunikacyjnego o znaczącej pozycji rynkowej lub przedsiębiorców telekomunikacyjnych zajmujących kolektywną pozycję znaczącą przed przeprowadzeniem analizy rynku Pismem z dnia 30 listopada 2009 r. Prezes UKE powiadomił Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów (zwanego dalej równieŝ Prezesem UOKiK )o rozpoczęciu postępowania konsultacyjnego dotyczącego projektu przedmiotowej decyzji W dniu 30 listopada 2009 r. Prezes UKE notyfikował Komisji Europejskiej (zwanej dalej równieŝ Komisją lub KE ) projekt przedmiotowej decyzji W dniach 30 listopada - 30 grudnia 2009 r. odbyły się konsultacje projektu niniejszej decyzji. W ich wyniku do Prezesa UKE wpłynęły stanowiska konsultacyjne od następujących podmiotów: Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów, Polskie Telefonii Komórkowej Centertel Sp. z o.o. W dniu 2 lutego 2010 r. Prezes UKE opublikował na stornie internetowej wyniki konsultacji zawierające stanowiska konsultacyjne oraz komentarz Prezesa UKE. W związku z uwagami zgłoszonymi w trakcie postępowania konsultacyjnego Prezes UKE postanowił dokonać zmiany przedmiotowego projektu decyzji co spowodowało konieczność ponownego przeprowadzenia postępowania konsultacyjnego i konsolidacyjnego października 2010 r. Prezes UKE zwrócił się do CenterNet z Ŝądaniem przekazania danych do analizy rynku zakańczania połączeń głosowych w ruchomej publicznej sieci telefonicznej CenterNet na podstawie art. 6 ust. 1 PT CenterNet przekazał ww. informacje w piśmie z 2 listopada 2010 r Pismem z dnia 26 listopada 2010 r. Prezes UKE powiadomił Prezesa UOKiK o rozpoczęciu postępowania konsultacyjnego dotyczącego zmodyfikowanego projektu przedmiotowej decyzji W dniu 26 listopada 2010 r. Prezes UKE notyfikował Komisji Europejskiej zmodyfikowany projekt przedmiotowej decyzji Biorąc pod uwagę ustalony stan faktyczny Prezes UKE zwaŝył, co następuje. PoniŜszy opis przedstawia proces określania rynków właściwych, wyznaczania przedsiębiorcy telekomunikacyjnego o znaczącej pozycji rynkowej oraz nakładania obowiązków regulacyjnych. Zgodnie z art. 24 pkt 1 i pkt 2 lit. a) ustawy Prawo telekomunikacyjne, jeŝeli Prezes UKE ustali, Ŝe na rynku właściwym występuje przedsiębiorca telekomunikacyjny o znaczącej pozycji rynkowej, określa rynek właściwy, mając na uwadze poziom rozwoju krajowego rynku produktów i usług telekomunikacyjnych, zgodnie z prawem konkurencji, ponadto wyznacza przedsiębiorcę telekomunikacyjnego o znaczącej pozycji rynkowej oraz nakłada obowiązki regulacyjne, biorąc pod uwagę adekwatność i proporcjonalność danego obowiązku do problemów rynkowych, których rozwiązanie słuŝy realizacji celów określonych w art. 1 ust 2 PT. Zgodnie z definicją, określoną w art. 25a ust. 1 ustawy Prawo telekomunikacyjne, 4

5 przedsiębiorca telekomunikacyjny zajmuje znaczącą pozycję rynkową, jeŝeli na rynku właściwym samodzielnie posiada pozycję ekonomiczną odpowiadającą dominacji w rozumieniu przepisów prawa wspólnotowego. Z kolei zgodnie z art. 25a ust. 2 PT Prezes UKE przy ocenie pozycji rynkowej przedsiębiorcy telekomunikacyjnego na rynku właściwym bierze pod uwagę kryteria wymienione w wytycznych Komisji Europejskiej w sprawie analizy rynku i ustalania znaczącej pozycji rynkowej. Zgodnie z Wytycznymi Komisji Europejskiej nr 2002/C 165/03 w sprawie analizy rynku i oceny znaczącej pozycji rynkowej zgodnie z ramami regulacyjnymi Wspólnoty dotyczącymi sieci i usług łączności elektronicznej (Dz.U. C165/6 z 2002 r.) zwanymi dalej Wytycznymi Komisji do kryteriów tych naleŝą m.in.: 1) udział przedsiębiorcy w rynku właściwym, 2) całkowita wielkość przedsiębiorstwa, 3) brak technicznej i ekonomicznej zasadności budowy alternatywnej infrastruktury telekomunikacyjnej, 4) istnienie przewagi technologicznej przedsiębiorcy, 5) brak albo niewielki poziom równowaŝącej siły nabywczej, 6) łatwy bądź uprzywilejowany dostęp przedsiębiorcy do rynków kapitałowych bądź zasobów finansowych, 7) ekonomie skali, 8) ekonomie zakresu, 9) pionowe zintegrowanie przedsiębiorcy, 10) poziom rozwoju sieci dystrybucji i sprzedaŝy przedsiębiorcy, 11) brak potencjalnej konkurencji, 12) istnienie barier dla dalszego rozwoju przedsiębiorcy oraz rynku właściwego, 13) zróŝnicowanie produktów/usług (np. produkty lub usługi wiązane). Zgodnie z motywem 79 Wytycznych Komisji źródłem pozycji dominującej moŝe być kombinacja kryteriów wymienionych powyŝej 2. Oznacza to, Ŝe pozycja dominująca nie musi opierać się na wszystkich kryteriach wymienionych w Wytycznych Komisji. W odniesieniu do rynku zakańczania połączeń głosowych w ruchomych publicznych sieciach telefonicznych, na którym istnieje zawsze tylko jeden przedsiębiorca posiadający status monopolisty zasadne są stwierdzenia z 75 motywu Wytycznych Komisji, wg którego zgodnie z ugruntowanym orzecznictwem, bardzo duŝe udziały w rynku przekraczające 50% - są same w sobie, pomijając wyjątkowe okoliczności, dowodem na istnienie pozycji dominującej. Przedsiębiorstwo posiadające duŝy udział w rynku moŝna uznać za posiadające znaczącą pozycję rynkową, to znaczy zajmujące pozycję dominującą, jeśli jego udział w rynku przez długi czas pozostawał na stałym poziomie 3. ZwaŜywszy, Ŝe na przedmiotowym rynku, ze względu na jego zawęŝenie do obszaru sieci danego operatora, przedsiębiorca niezmiennie ma i w perspektywie długoterminowej będzie mieć nadal 2 Wytyczne Komisji (motyw 79): A dominant position can derive from a combination of the above criteria, which taken separately may not necessarily be determinative. 3 Wytyczne Komisji (motyw 75): According to established case-law, very large market shares - in excess of 50 % - are in themselves, save in exceptional circumstances, evidence of the existence of a dominant position. An undertaking with a large market share may be presumed to have SMP, that is, to be in a dominant position, if its market share has remained stable over time. 5

6 udziały pod względem sprzedaŝy usług w wysokości 100%, kryterium udziału w rynku stanowi tu wystarczający dowód istnienia pozycji znaczącej. Jak wskazują Wytyczne Komisji 4 właściwe rynki definiowane dla celów regulacji sektorowych będą zawsze oceniane na zasadzie prognozowania, gdyŝ krajowe organy regulacyjne uwzględnią w swej ocenie przyszły rozwój rynku. Podstawą dla przeprowadzenia analizy rynku powinna być kompleksowa, zorientowana przyszłościowo ocena struktury i funkcjonowania badanego rynku. Z załoŝenia regulacja ex ante ma doprowadzić do wykreowania konkurencyjnego rynku telekomunikacyjnego i zapobiegać potencjalnym zniekształceniom konkurencji w przyszłości. Stosownie do normy art. 25c pkt 1 ustawy Prawo telekomunikacyjne, decyzje dotyczące m.in. określenia rynku właściwego, wyznaczenia przedsiębiorcy lub przedsiębiorców o znaczącej pozycji na rynku właściwym oraz nałoŝenia obowiązków regulacyjnych określonych w ustawie są wydawane przez Prezesa UKE po zasięgnięciu opinii Prezesa UOKiK. W przedmiotowych decyzjach Prezes UKE nakłada obowiązki regulacyjne, o których mowa w art. 34, art , art. 42, art i art. 72 ust. 3 ustawy Prawo telekomunikacyjne, biorąc pod uwagę adekwatność i proporcjonalność danego obowiązku do problemów rynkowych, których rozwiązanie słuŝy realizacji celów określonych w art. 1 ust. 2 ustawy Prawo telekomunikacyjne, tj. stworzeniu warunków dla: 1) wspierania równoprawnej i skutecznej konkurencji w zakresie świadczenia usług telekomunikacyjnych, 2) rozwoju i wykorzystania nowoczesnej infrastruktury telekomunikacyjnej, 3) zapewnienia ładu w gospodarce numeracją, częstotliwościami oraz zasobami orbitalnymi, 4) zapewnienia uŝytkownikom maksymalnych korzyści w zakresie róŝnorodności, ceny i jakości usług telekomunikacyjnych, 5) zapewnienia neutralności technologicznej. Szczegółowe uzasadnienie zastosowania wyŝej wymienionych przepisów w przedmiotowej sprawie znajduje się w następnych rozdziałach. 2. Definicja rynku właściwego 2.1. Prawne podstawy dla analizy rynków właściwych Przez rynek właściwy rozumie się zgodnie z art. 4 pkt 9 ustawy z dnia 16 lutego 2007 r. o ochronie konkurencji i konsumentów (Dz. U. Nr 50, poz. 331 z późn. zm.), zwanej dalej ustawą o ochronie konkurencji i konsumentów, rynek towarów 5, 4 Wytyczne Komisji Sekcja 1.3. (motyw 27): On the other hand, relevant markets defined for the purposes of sector-specific regulation will always be assessed on a forward looking basis, as the NRA will include in its assessment an appreciation of the future development of the market. (...) The starting point for carrying out a market analysis for the purpose of Article 15 of the framework Directive is not the existence of an agreement or concerted practice within the scope of Article 81 EC Treaty, nor a concentration within the scope of the Merger Regulation, nor an alleged abuse of dominance within the scope of Article 82 EC Treaty, but is based on an overall forward-looking assessment of the structure and the functioning of the market under examination. 5 Zgodnie z art. 4 pkt 7 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów, pod pojęciem towarów rozumie się: rzeczy, jak równieŝ energię, papiery wartościowe i inne prawa majątkowe, usługi, a takŝe roboty budowlane. 6

7 które ze względu na ich przeznaczenie oraz właściwości, w tym jakość, są uznawane przez ich nabywców za substytuty oraz są oferowane na obszarze, na którym, ze względu na ich rodzaj i właściwości, istnienie barier dostępu do rynku, preferencje konsumentów, znaczące róŝnice cen i koszty transportu, panują zbliŝone warunki konkurencji. Rynki właściwe podlegające analizie i regulacji przez Prezesa UKE, określa Prezes UKE stosownie do dyspozycji art. 22 ust. 1 PT, uwzględniając uwarunkowania krajowe oraz w największym moŝliwym stopniu zalecenie Komisji i wytyczne, o których mowa w art. 19 ust. 3 PT, w zakresie wyrobów i usług telekomunikacyjnych. Wytyczne Komisji, którymi zgodnie z art. 22 ust. 1 PT, powinien kierować się Prezes UKE przy analizie rynków znaczącej zakresie wyrobów i usług telekomunikacyjnych, przewidują, iŝ na mocy nowych ram regulacyjnych, rynki które mają być regulowane, definiuje się zgodnie z zasadami europejskiego prawa konkurencji, tak jak zostały one przedstawione przez Komisję w Zaleceniu dotyczącym właściwych rynków produktów i usług w sektorze łączności elektronicznej podlegających regulacji ex ante (Dz. U. L344/65 z 2007 r.) zwanym dalej Zaleceniem i zgodnie z art. 15 ust. 1 dyrektywy 2002/21/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 7 marca 2002 r. w sprawie wspólnych ram regulacyjnych sieci i usług łączności elektronicznej (Dz.U. L 108 z r. z późn. zm.), zwanej dalej dyrektywą ramową. Wspomniane wyŝej Zalecenie wskazuje kryteria, których łączne spełnienie oznacza, Ŝe dany rynek podlega regulacji ex ante Prezesa UKE. Pierwszym kryterium jest obecność wysokich i trwałych barier w dostępie do rynku. Mogą one mieć charakter strukturalny, prawny lub regulacyjny. Drugie kryterium dotyczy efektywnej konkurencji w odpowiednim horyzoncie czasowym i zbadania stopnia tej konkurencji, natomiast trzecie kryterium stanowi, iŝ samo prawo konkurencji nie jest wystarczające, by usunąć konkretne nieprawidłowości rynkowe. Kryteria te stosuje się łącznie, a więc niespełnienie juŝ jednego z nich oznacza, Ŝe rynek nie podlega regulacji ex ante. W Zaleceniu Komisja Europejska określiła rynki właściwe, które spełniają te trzy kryteria, a jednym z nich jest rynek zakańczania połączeń głosowych w poszczególnych ruchomych publicznych sieciach telefonicznych (sieciach telefonii komórkowej). Jednocześnie Komisja podkreśliła, Ŝe krajowe organy regulacyjne mogą określać inne, niŝ wymienione w Zaleceniu rynki właściwe, jeŝeli tylko będą one spełniały łącznie opisane wyŝej kryteria. Zgodnie ze stanowiskiem Komisji Europejskiej wyraŝonym w Nocie wyjaśniającej do Zalecenia Komisji, zwanej dalej Notą wyjaśniającą Punktem wyjścia dla definicji i określenia rynków jest scharakteryzowanie rynków detalicznych w perspektywie czasowej z uwzględnieniem substytucji po stronie popytu i po stronie podaŝy. Po scharakteryzowaniu i określeniu rynków detalicznych, czyli rynków, na których odbywa się gra podaŝy i popytu uŝytkowników końcowych, naleŝy określić właściwe rynki hurtowe, czyli rynki, na których odbywa się gra popytu i podaŝy produktów dla osób trzecich zaopatrujących uŝytkowników końcowych. 6 6 Nota wyjaśniająca do Zalecenia Komisji (ust. 2.1): The starting point for the identification of markets susceptible to ex ante regulation is the definition of retail markets over a given time horizon, taking into account demand-side and supply-side substitutability. Having defined retail markets, which are markets involving the supply and demand of end-users, it is then appropriate to identify the 7

8 Mając na względzie powyŝsze, Prezes UKE uznał za celowe przeanalizowanie w szczególności, jakie usługi i produkty wchodzą w skład rynku zakańczania połączeń głosowych w ruchomej publicznej sieci telefonicznej CenterNet Rynek produktowy na szczeblu detalicznym Analiza Prezesa UKE wskazała połączenie telefoniczne jako produkt detaliczny powiązany bezpośrednio z hurtowym rynkiem zakańczania połączeń głosowych w ruchomej publicznej sieci telefonicznej CenterNet. Połączeniem telefonicznym zgodnie z art. 2 pkt 26 ustawy Prawo telekomunikacyjne jest połączenie ustanowione za pomocą publicznie dostępnej usługi telefonicznej, pozwalające na dwukierunkową łączność w czasie rzeczywistym. Publicznie dostępną usługą telefoniczną jest natomiast zgodnie z art. 2 pkt 30 PT usługa telekomunikacyjna, która jest dostępna dla ogółu uŝytkowników, w celu inicjowania i odbierania połączeń krajowych i międzynarodowych oraz uzyskania dostępu do słuŝb ustawowo powołanych do niesienia pomocy, za pomocą numeru lub numerów ustalonych w krajowym lub międzynarodowym planie numeracji telefonicznej. Usługa połączeń telefonicznych zakłada więc zarówno inicjowanie, jak i odbieranie połączeń telefonicznych. KaŜdy uŝytkownik końcowy powinien więc mieć moŝliwość odbierania połączeń telefonicznych, realizowanych przez róŝnych przedsiębiorców telekomunikacyjnych i ich uŝytkowników końcowych. Precyzując, Prezes UKE za detaliczny odpowiednik hurtowej usługi zakańczania połączeń głosowych w ruchomej publicznej sieci telefonicznej CenterNet uznał następujące połączenia telefoniczne: - ze stacjonarnych publicznych sieci telefonicznych oraz - z ruchomych publicznych sieci telefonicznych Rynek produktowy na poziomie hurtowym Zalecenie Komisji wyodrębniło na poziomie hurtowym rynek świadczenia usługi zakończenia połączenia głosowego w poszczególnych sieciach telefonii komórkowej. Nota wyjaśniająca przedstawia wskazany rynek produktowy w następujący sposób: Zakańczanie połączeń w telefonii komórkowej stanowi element zarówno usług połączeń w ramach telefonii komórkowej (które są zakańczane w innych sieciach telefonii komórkowej), jak równieŝ połączeń, które wychodzą od uŝytkowników sieci stacjonarnych, które są zakańczane w sieciach telefonii komórkowej. W Nocie wyjaśniającej Komisja stwierdza dalej, iŝ Na poziomie usług detalicznych połączenie (lub wiadomość tekstowa) przesyłane na terminal danego uŝytkownika nie stanowi substytutu połączenia (lub wiadomości tekstowej) do innego uŝytkownika a to ograniczenie substytucji popytu utrzymuje się równieŝ na poziomie hurtowym. W odniesieniu do substytucji podaŝy, jeśli dostawca zakańczania połączenia podniesie jego cenę, wówczas alternatywnym dostawcom nie jest łatwo przejść na dostawy na tym rynku, poniewaŝ potrzebowaliby oni w tym celu danych z kart SIM uŝytkowników. JednakŜe rynek jest szerszy niŝ zakańczanie połączeń na danym terminalu uŝytkownika, poniewaŝ operatorzy nie są w stanie stosować dyskryminacji cenowej względem opłat za zakańczanie połączeń do corresponding wholesale markets which are markets involving the demand and supply of products to a third party wishing to supply end-users. 8

9 róŝnych uŝytkowników swojej sieci. Właściwy rynek jest zatem co najmniej tak szeroki, jak zakańczanie połączeń przez kaŝdego operatora 7. Kierując się ustaleniami Komisji Europejskiej oraz własną analizą, Prezes UKE stoi na stanowisku, Ŝe usługa zakończenia połączenia głosowego w ruchomej publicznej sieci telefonicznej CenterNet jest usługą dostępu do sieci Spółki dla operatorów publicznych stacjonarnych i ruchomych sieci telefonicznych, niezbędną do świadczenia uŝytkownikom końcowym usług telekomunikacyjnych. Operatorzy sieci stacjonarnych i ruchomych muszą nabyć usługi zakańczania połączeń od CenterNet chcąc zakończyć połączenie u uŝytkownika końcowego CenterNet, podobnie jak i muszą nabyć taką usługę od innych operatorów sieci stacjonarnych i ruchomych chcąc zakończyć połączenia u uŝytkowników końcowych tych operatorów. Usługi te nie są zatem substytutami ze względu na preferencje strony popytowej. Strona popytowa, czyli pośrednio uŝytkownicy końcowi operatorów sieci stacjonarnych i ruchomych, są w danym momencie zainteresowani zakończeniem połączenia w ruchomej publicznej sieci telefonicznej CenterNet i nie moŝe być ono wtedy zastąpione zakańczaniem połączeń w innej sieci, ze względu na posiadanych przez CenterNet uŝytkowników końcowych. Biorąc pod uwagę powyŝsze Prezes UKE postanowił włączyć do zakresu produktowego rynku na szczeblu hurtowym następujące usługi: zakańczanie połączeń głosowych w ruchomej publicznej sieci telefonicznej CenterNet, inicjowanych w stacjonarnych publicznych sieciach telefonicznych (tzw. połączenia F2M ang. fixed-to-mobile), zakańczanie połączeń głosowych w ruchomej publicznej sieci telefonicznej CenterNet, inicjowanych w ruchomych publicznych sieciach telefonicznych (tzw. połączenia M2M ang. mobile-to-mobile) Rynek geograficzny Zgodnie z Wytycznymi Komisji właściwy rynek geograficzny obejmuje obszar, na którym dane przedsiębiorstwa są zaangaŝowane w proces popytu i podaŝy właściwych produktów i usług, na którym to obszarze warunki konkurencji są podobne lub wystarczająco jednorodne i który to obszar moŝna odróŝnić od obszarów sąsiadujących, gdzie przewaŝające warunki konkurencji są znacząco róŝne 8. Zgodnie z powyŝszym zakres geograficzny rynku podlegającego analizie przez Prezesa UKE naleŝy określić jako rynek zgodny z obszarem sieci, w której następuje 7 Nota wyjaśniająca (par 4.3.): Mobile call termination is an input both to the provision of mobile calls (that terminate on other mobile networks) but also to calls that are originated by callers on networks serving fixed locations that terminate on mobile networks. ( ) At a retail level, a call (or a SMS) to a given user or user s terminal is not a substitute for a call (or a SMS) to another user and this limitation on demand substitution follows through at the wholesale level. In respect of supply substitution, if the supplier of call termination raises its price, it is not easy for alternative suppliers to switch to supply that market because they would need the SIM card details of that user to do so. However, the market is wider than call termination on a given user terminal because it is not possible for an operator to readily price discriminate between termination charges to different users across their network. Therefore the relevant market is at least as wide as termination for each operator. 8 Wytyczne Komisji (motyw 56): ( ) the relevant geographic market comprises an area in which the undertakings concerned are involved in the supply and demand of the relevant products or services, in which area the conditions of competition are similar or sufficiently homogeneous and which can be distinguished from neighbouring areas in which the prevailing conditions of competition are appreciably different. 9

10 zakończenie połączenia. Tym samym na terenie Polski funkcjonuje tyle odrębnych rynków właściwych, ile ruchomych publicznych sieci funkcjonuje na obszarze kraju. Analiza przeprowadzona przez Prezesa UKE potwierdziła stanowisko Komisji. Usługa zakończenia połączenia świadczona w sieci CenterNet nie moŝe być zastąpiona usługą zakończenia połączenia w sieci innego operatora. Proces popytu i podaŝy usług zakończenia połączenia głosowego w sieci komórkowej CenterNet obejmuje obszar, na którym panują podobne lub wystarczająco jednorodne warunki konkurencji, czyli obszar wyznaczony przez ruchomą publiczną sieć telefoniczną CenterNet. Jest to toŝsame z faktem, iŝ obszar geograficzny rynku właściwego jest zgodny z zasięgiem geograficznym sieci CenterNet. 3. Charakterystyka analizowanego przedsiębiorcy telekomunikacyjnego W niniejszej decyzji Prezes UKE poddał analizie rynek właściwy, który tworzy na terenie Polski ruchoma publiczna sieć telefoniczna naleŝąca do CenterNet. Klientami (kupującymi) tworzącymi popyt na tym rynku są przedsiębiorcy telekomunikacyjni działający na rynku telefonii stacjonarnej i ruchomej, którzy chcą świadczyć uŝytkownikom końcowym usługi połączeń głosowych zakańczanych w sieci operatora CenterNet. Dostawcą usług (świadczącym usługi) na tym rynku jest CenterNet posiadający ruchomą publiczną sieć telefoniczną, do której uŝytkowników końcowych wykonywane są połączenia głosowe inicjowane w sieciach stacjonarnych i sieciach ruchomych. Działalność na rynku świadczenia usługi zakańczania połączeń głosowych w ruchomej publicznej sieci telefonicznej CenterNet prowadzi zatem jedynie CenterNet Działalność na rynku detalicznym Działalnośc podmiotu na rynku detalicznym Spółka działająca obecnie pod markami CenterNet Mobile, CenterNet Dzieciom oraz wrodzinie, rozpoczęła komercyjne świadczenie usług 30 maja 2009 r., działając na podstawie wpisu do rejestru przedsiębiorców telekomunikacyjnych pod numerem 510. CenterNet dysponuje zestawem częstotliwości kanałów o numerach od 512 do 560 w zakresach częstotliwości 1710,1-1719,9 MHz oraz 1805,1-1814,9 MHz o szerokości 200 khz kaŝdy, z dostępem dupleksowym 95 MHz na obszarze całego kraju, przyznanych decyzją Prezesa UKE nr DZC-WAP /07(69) z dnia 30 listopada 2007 r. PowyŜsze częstotliwości przeznaczone są do wykorzystania przez CenterNet w słuŝbie radiokomunikacyjnej ruchomej, w publicznej sieci telekomunikacyjnej, w terminie do dnia 31 grudnia 2022 r. W okresie 30 maja 2009 r. 30 września 2010 r. CenterNet świadczył pod markami CentertNet Mobile, CenterNet Dzieciom oraz wrodzinie następujące usługi: połączenia głosowe, przesyłanie wiadomości SMS. CenterNet rozpoczął komercyjną działalność ponad dwa lata po osiągnięciu przez krajowy rynek telefonii ruchomej poziomu pełnego nasycenia. Z końcem 2009 r. penetracja rynku wyniosła w Polsce 117,4%. W dniu 31 grudnia 2009 r. liczba 10

11 klientów Centernet wynosiła (tajemnica przedsiębiorstwa pkt 1zał. 1), zaś w dniu 30 września 2010 r. wynosiła (tajemnica przedsiębiorstwa pkt 2 zał. 1). PrzewaŜającą większość klientów sieci CenterNet stanowią uŝytkownicy usług przedpłaconych. Wykres 1. Rozkład klientów sieci Centernet wg stanu na r. i r. (tajemnica przedsiębiorstwa pkt 3 zał. 1) Źródło: Centernet Podobnie jak większość debiutujących w ostatnich latach operatorów, CenterNet kieruje swoją główną ofertę (wrodzinie) do konkretnego segmentu klientów docelowych, który w tym przypadku stanowią osoby silnie przywiązane do wartości rodzinnych i religii. Oferta na kartę "CenterNet Dzieciom" stworzona została z myślą o rodzicach, którzy podjęli decyzję o zakupie telefonu dla dziecka i poszukują atrakcyjnej cenowo oferty. Posiadając zarówno ofertę abonamentową (post-paid) jak i przedpłaconą (pre-paid), Operator proponuje potencjalnym klientom usługi połączeń głosowych i wiadomości SMS (stan na r.), z wykorzystaniem m.in. specjalnych telefonów komórkowych dostosowanych do potrzeb osób w starszym wieku (proste w obsłudze aparaty z duŝą klawiaturą i wyświetlaczem) oraz dzieci (posiadają szereg unikalnych funkcji, których nie ma tradycyjny telefon GSM). Operator rozbudowuje własną infrastrukturę 2G (standard GSM) jak równieŝ współpracuje z Polską Telefonią Cyfrową S.A. na zasadzie roamingu krajowego. Zakładany docelowo model działalności w charakterze operatora infrastrukturalnego zakłada równieŝ moŝliwość działania CenterNet w charakterze pośrednika dla operatorów wirtualnych działających jako dostawcy usług Przeszkody utrudniające wejście i ekspansję na rynku detalicznym Późno wchodzący na rynek operatorzy MNO nie mają szans na uzyskanie udziału rynkowego porównywalnego do udziału operatorów zasiedziałych. Jest to spowodowane mniejszą skalą działania nowo wchodzących podmiotów oraz nałoŝeniem się na to przewagi konkurencyjnej działających MNO wynikających z wcześniejszego wejścia na rynek telefonii ruchomej (wysoka penetracja rynku, koszty przejścia do innej sieci, lojalność marki, rozpoznawalność marki, efekty sieciowe wynikające z duŝo wyŝszej liczby abonentów). 1) Wysoka penetracja rynku Polski rynek telefonii ruchomej jest rynkiem dojrzałym i jego rozwój, mierzony wzrostem nasycenia usługami, nie przebiega juŝ tak gwałtownie jak w latach ubiegłych. Operatorom bardziej zaleŝy na utrzymaniu i maksymalnym zagospodarowaniu istniejącej bazy klientów, mniej natomiast na utrzymywaniu wysokiej liczby, często juŝ nieaktywnych kart SIM. Do marca 2007 r. na detalicznym rynku telefonii ruchomej działalność prowadziły tylko trzy podmioty MNO, obecnie na rynku funkcjonuje kilkunastu operatorów (MNO i MVNO). W 2009 r. rynek telefonii ruchomej osiągnął nasycenie na poziomie przekraczającym 117,4%. Poziom nasycenia powyŝej 100% zanotowano juŝ w 2007 r. kiedy to na koniec roku osiągnął wartość 108,6%. Na koniec 2008 r. wskaźnik ten wynosił 11

12 ponad 115,2%. Penetracja telefonii ruchomej zbliŝa się obecnie do poziomu 120% co przy obecnych cenach i stanie gospodarki wydaje się być stanem nasycenia. Wykres 2. Liczba uŝytkowników oraz penetracja rynku telefonii ruchomej w Polsce w latach [mln] 50,00 45,00 40,00 35,00 30,00 25,00 20,00 15,00 10,00 5,00 0,00 6,60 25,9% 0,90 2,00 4,00 17,6% 10,2% 2,1% 5,0% 17,40 23,10 13,90 45,6% 10,00 36,4% 29,20 60,4% 36,70 76,4% 96,3% 43,93 44,81 41,39 108,6% 117,4% 115,2% ,0% 120,0% 100,0% 80,0% 60,0% 40,0% 20,0% 0,0% [%] Źródło: UKE. liczba uŝytkow ników nominalna penetracja Wejście na rynek nowego operatora, w sytuacji gdy penetracja przekroczyła 100% wymaga od nowo wchodzącego podmiotu podjęciu szeregu działań mających głównie na celu odebranie klientów konkurencji niŝ na szukaniu nowych, niezagospodarowanych jeszcze segmentów (nowych klientów). 2) Lojalność marki Działaniami mającymi na celu przeciwdziałanie odchodzeniu własnych klientów do innych sieci są programy lojalnościowe, które w ostatnich latach są mocno rozwinięte u kaŝdego MNO. Ich forma moŝe być bardzo róŝnorodna - od rabatów i upustów na usługi, tańszy zakup sprzętu, po wszelkiego rodzaju bonusy takie jak np. gadŝety czy teŝ zaproszenia i bilety na róŝnego rodzaju imprezy sponsorowane przez daną sieć. 3) Efekty sieciowe Rynek telekomunikacyjny ze względu na swoją specyfikę jest rynkiem na którym występują efekty sieciowe związane z wykorzystaniem infrastruktury. Rozmiar sieci danego operatora ma zasadnicze znaczenie zarówno dla operatorów jak i dla uŝytkowników końcowych, gdyŝ większe sieci przyjmują więcej ruchu niŝ generują go na zewnątrz. Wynika to z polityki cenowej operatorów, którzy róŝnicują ceny w zaleŝności od kierunku połączenia (droŝsze połączenia off-net, tańsze połączenia on-net). Z tego względu, im dana sieć jest większa (im ma więcej uŝytkowników końcowych) tym większy jest udział połączeń wewnątrz sieci. Siła efektu sieciowego z jaką muszą się liczyć nowo wchodzący na rynek operatorzy MNO była i jest nadal bardzo duŝa. ZaleŜy ona od udziału danego operatora w rynku. Dla przykładu udziały operatorów MNO działających na rynku od kilkunastu lat oscylują wokół 30%, udział nowego operatora (P4) na koniec 2009 r. kształtował się na poziomie 7,7%. Analiza rozkładu ruchu w sieciach operatorów telefonii ruchomej wskazuje wyraźnie, Ŝe od kilku lat następuje zwiększanie się 12

13 ruchu on-net (w sieci danego operatora) kosztem ruchu off-net (poza sieć). Na przełomie 2009/2008 ruch on-net stanowił ok. 64 % ruchu w sieciach ruchomych. Operatorzy zasiedziali realizują w ramach własnej sieci ok % ruchu, podczas gdy nowo wchodzący na rynek (w zaleŝności od operatora) od 4,9% do ok. 43%. Skutkuje to znaczną asymetrią w rozliczeniach międzyoperatorskich. Operatorzy zasiedziali wykorzystują swoją przewagę wynikającą z efektów sieciowych poprzez stosowanie bardzo niskich cen za połączenia wewnątrz sieci (onnet), co dodatkowo zachęca abonentów do budowy zamkniętych grup uŝytkowników (calling clubs). Takie oferty występują obecnie we wszystkich sieciach mobilnych w Polsce: w ramach tych taryf opłaty za ruch w zamkniętej grupie mogą być niemal zerowe (ściślej rzecz biorąc ryczałtowe, czego konsekwencją jest niska przeliczeniowa cena za jednostkę usługi). Dla podmiotów nowo wchodzących na rynek istnieje zagroŝenie, Ŝe z powodu efektów sieciowych przychody z działalności na rynku telefonii ruchomej nie pokryją kosztów i nie pozwolą na osiągnięcie zwrotu z inwestycji. 4) Słaba rozpoznawalność marki Kolejnym utrudnieniem na jakie napotykają nowowchodzący operatorzy jest słaba rozpoznawalność nowej marki. Dla operatora zjawisko to wiąŝe się z koniecznością ponoszenia wyŝszych nakładów na promocję i marketing, aby móc skutecznie wypromować markę i co za tym idzie przyciągnąć potencjalnych klientów. Wykres 3. Spontaniczna znajomość operatorów telefonii komórkowej (w %, N=1600 dla 2008 r. oraz N=1602 dla 2009 r.) [%] 100,0% 90,0% 80,0% 70,0% 60,0% 50,0% 40,0% 30,0% 20,0% 10,0% 0,0% Era Orange Plus Play Mobilking Cyfrowy Polsat mbank mobile myavon Netia Carrefour Mova Aster Wpmobi Simfonia Telepin mobi Ezo Mobile Crowley TeleMobile Snickers Mobile Źródło: CBM INDICATOR Sp. z o.o. na zlecenie UKE, Warszawa grudzień PBS DGS Sp. z o.o. na zlecenie UKE, Warszawa grudzień Na podstawie przeprowadzanych corocznie na zlecenie UKE badań konsumenckich moŝna stwierdzić, Ŝe operatorzy telefonii ruchomej funkcjonujący na polskim rynku od kilkunastu lat posiadają bardzo wysoki i jednocześnie zbliŝony poziom znajomości spontanicznej (samodzielne podanie nazwy przez respondenta). Świadczy to o zakorzenionej w świadomości równowadze panującej wśród firm świadczących usługi z zakresu telefonii komórkowej w Polsce. 13

14 Dla przykładu Era jest najlepiej rozpoznawalnym operatorem telefonii komórkowej. W 2008 wymieniało ją ponad 90%, a w % respondentów. Podobnie sprawa wygląda w przypadku Plusa i Orange. Markę Play zna juŝ znacznie mniej ankietowanych choć operator od początku swej działalności intensywnie się reklamuje. Pozostali operatorzy uzyskali liczbę wskazań nieprzekraczającą 10 %. Podmioty wchodzące na rynek jako pierwsze zyskują z tego faktu znaczne korzyści, natomiast podmioty wchodzące na rynek później napotykają na znaczne bariery w moŝliwości konkurowania. Korzyści te wynikają przede wszystkim z moŝliwości zbudowania ekonomii skali, pozyskaniu lojalnych klientów, przywiązaniu ich do marki. Nie są one natomiast wynikiem mniejszej efektywności nowych podmiotów Struktura własnościowa Jedynym udziałowcem CenterNet S.A. (stan na r.) jest Narodowy Fundusz Inwestycyjny Midas S.A. Akcjonariat NFI Midas SA stanowią Nova Capital Sp. z o.o. (60,31%), Karkosik GraŜyna Wanda (6,15%), Karkosik Roman + podmiot zaleŝny (5,68%), NFI Krezus SA (5,61%) oraz pozostali (22,24%). Wykres 4. Struktura własnościowa CenterNet. Źródło: CenterNet 3.3. Infrastruktura Wg stanu na 30 września 2010 r. własna infrastruktura CenterNet obejmowała m.in.: Tabela 1. Elementy infrastruktury CenterNet (stan na r.) (tajemnica przedsiębiorstwa pkt 4 zał. 1) Źródło: CenterNet. Wg stanu na 30 września 2010 r. CenterNet świadczył usługi telekomunikacyjne z wykorzystaniem zarówno infrastruktury własnej (2G), jak i infrastruktury PTC Sp. z o.o.(2g i 3G). 14

15 3.4. Analiza cen na rynku zakańczania połączeń głosowych w sieci CenterNet Kształtowanie cen stanowi jeden z istotnych elementów analizy, który umoŝliwia ocenę tendencji występujących na rynku i pomaga ocenić panującą na nim sytuację konkurencyjną. Na rynku zakańczania połączeń głosowych w ruchomych publicznych sieciach telefonicznych mamy do czynienia z indywidualnymi rynkami tworzonymi w obrębie sieci poszczególnych operatorów. W związku z tym, na kaŝdym takim rynku występuje tylko jeden podmiot. W wyniku przeprowadzonych analiz Prezes UKE wydał, do chwili obecnej, decyzje stwierdzające brak skutecznej konkurencji na danym rynku oraz ustalające podmiot posiadający znaczącą pozycję rynkową dla 5 operatorów. W decyzjach SMP Prezes UKE nałoŝył inne obowiązki regulacyjne na Polkomtel S.A., Polską Telefonię Komórkową Centertel Sp. z o.o. i PTC (zwanych dalej równieŝ zasiedziali MNO ), a inne na P4 Sp. z o.o. i Cyfrowy Polsat S.A. Kolejnym rodzajem decyzji były tzw. Decyzje MTR (ang. Mobile Termination Rate), wydane tylko dla trzech operatorów (Polkomtel, PTK Centertel i PTC). Zostali oni zobligowani do pobierania jednakowych stawek za zakańczanie połączeń, tzw. MTR. W decyzjach MTR Prezesa UKE z 9 grudnia 2009 r. dla PTK Centertel, Polkomtel i PTC zostały ustalone stawki za zakańczanie połączeń głosowych w sieciach wymienionych operatorów na poziomie 0,1677 zł/min. Dwóch pozostałych operatorów posiadających decyzje regulacyjne na rynkach świadczenia usługi zakańczania połączeń głosowych w ruchowych publicznych sieciach telefonicznych, tj. P4 Sp. z o. o. oraz Cyfrowy Polsat S.A. stosuje asymetryczne stawki MTR. Tabela 2. Stawki MTR (netto) za zakończenie połączenia w sieciach PTK Centertel Sp. z o.o., Polkomtel S.A., PTC Sp. z o.o. Od Rodzaj stawki Od Od Od do Wysokość MTR (groszy/min.) 40,00 33,87 21,62 16,77 Źródło: UKE. CenterNet stosuje stawki za zakańczanie połączeń ustalone na podstawie umów o połączeniu sieci z : P4 Sp. z o.o., Mediatel S.A., Telekomunikacja Kolejowa Sp. z o.o., Polska Telefonia Cyfrowa Sp. z o.o.(decyzja zastępująca umowę o połączeniu sieci DHRT-WWM /09(20) z dnia 7 grudnia 2009 r.), PTK Centertel Sp. z o.o. (Decyzja zastępująca umowę o połączeniu sieci DHRT-WWM /09(21) z dnia 12 października 2009 r.), Polkomtel SA. (Decyzja zastępująca umowę o połączeniu sieci DHRT-WWM /09(26) z dnia 30 października 2009 r. W przypadku zakańczania przez CenterNet połączeń inicjowanych w sieciach ruchomych i stacjonarnych stawki kształtują się następująco: Wykres 5. Stawki CenterNetu za zakańczanie połączeń (tajemnica przedsiębiorstwa pkt. 0 zał. 1) Źródło: Centernet 15

16 Stosowane przez CenterNet stawki róŝnią się od stawek stosowanych przez innych operatorów telefonii ruchomej. Wykres 6. Relacja stawek stosowanych przez CenterNet do MTR stosowanych przez PTK Centertel, Polkomtel, Polską Telefonię Cyfrową (tajemnica przedsiębiorstwa pkt 0 zał. 1) Źródło: UKE. Wykres 7. Relacja stawek stosowanych przez CenterNet do stawek stosowanych przez P4 w rozliczeniach z Centernetem (tajemnica przedsiębiorstwa pkt 6 zał. 1) Źródło: UKE. Podsumowując, CenterNet oferuje swoim hurtowym klientom stawki wyŝsze niŝ stosowane przez PTK Centertel Sp. z o.o., Polkomtel S.A., Polską Telefonię Cyfrową Sp. z o.o. oraz P4. W aspekcie konkurencji cenowej CenterNet z operatorami infrastrukturalnymi naleŝy więc zauwaŝyć, Ŝe CenterNet pobiera wyŝsze stawki hurtowe, celem podniesienia rentowności prowadzonej działalności telekomunikacyjnej. 4. Analiza rynku pod kątem występowania znaczącej pozycji rynkowej 4.1. Prawne podstawy do wyznaczenia znaczącej pozycji rynkowej na rynku właściwym Zgodnie z powołaną wyŝej normą art. 24 pkt 1 i 2 lit. a) ustawy Prawo telekomunikacyjne, jeŝeli Prezes UKE ustali, Ŝe na rynku właściwym występuje przedsiębiorca telekomunikacyjny o znaczącej pozycji rynkowej, określa rynek właściwy, wyznacza przedsiębiorcę telekomunikacyjnego o znaczącej pozycji oraz nakłada obowiązki regulacyjne wskazane w ustawie Prawo telekomunikacyjne. Ustawa Prawo telekomunikacyjne zawiera definicję pozycji znaczącej. Zgodnie z art. 25a ust. 1 tej ustawy: przedsiębiorca telekomunikacyjny zajmuje znaczącą pozycję rynkową, jeŝeli na rynku właściwym samodzielnie posiada pozycję ekonomiczną odpowiadającą dominacji w rozumieniu przepisów prawa wspólnotowego. Ze względu na specyfikę przedmiotowego rynku (moŝe działać na nim tylko jeden przedsiębiorca telekomunikacyjny) w dalszej części nie będzie analizowana kwestia występowania kolektywnej pozycji znaczącej, która ze swojej istoty moŝe dotyczyć co najmniej dwóch przedsiębiorców. Zgodnie z art. 25 a ust. 2 PT Prezes UKE przy ocenie pozycji rynkowej przedsiębiorcy telekomunikacyjnego na rynku właściwym bierze pod uwagę kryteria wymienione w Wytycznych Komisji. Kryteria dla oceny indywidualnej pozycji znaczącej określone zostały jako katalog otwarty w Sekcji 3.1 motyw 78 Wytycznych Komisji. Jednocześnie naleŝy zauwaŝyć, iŝ zgodnie z motywem 79 Wytycznych Komisji źródłem pozycji dominującej moŝe być kombinacja kryteriów wymienionych w poprzednim motywie 9. Oznacza to, Ŝe pozycja dominująca nie musi opierać się na wszystkich kryteriach wymienionych w Wytycznych Komisji. W przypadku rynku zakańczania połączeń głosowych w ruchomej publicznej sieci telefonicznej, gdzie mamy do czynienia z jednym podmiotem mającym niezmienny 9 Wytyczne Komisji (motyw 79): A dominant position can derive from a combination of the above criteria, which taken separately may not necessarily be determinative. 16

17 100% udział w rynku, kryterium, które świadczy o zajmowaniu pozycji znaczącej jest właśnie udział tego przedsiębiorcy w rynku właściwym. PowyŜsze regulacje są zgodne z zapisami prawa wspólnotowego w kwestiach związanych z pojęciem dominacji, o której mowa w art. 102 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej, zwanego dalej takŝe TFUE (tekst skonsolidowany, uwzględniający zmiany wprowadzone Traktatem z Lizbony, Dziennik Urzędowy UE C 115 z 9 maja 2008 r.). Jak wynika z orzecznictwa Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości 10 : Pozycja dominująca, o której mowa w tym artykule [82 dawnego Traktatu ustanawiającego Wspólnotę Europejską, zwanego dalej takŝe TWE, obecnie art. 102 TFUE], oznacza pozycję siły ekonomicznej posiadanej przez danego przedsiębiorcę, która umoŝliwia mu powstrzymanie skutecznej konkurencji na danym rynku poprzez swobodę zachowania się w duŝej mierze niezaleŝnie od konkurentów, klientów (dostawców) i w końcu konsumentów. W motywie 5 Wytycznych Komisji, stwierdza się, Ŝe Komisja oraz krajowe organy regulacyjne, zwane dalej NRA (ang. National Regulatory Authority), muszą: opierać się na zasadach prawa konkurencji i metodologiach słuŝących definiowaniu rynków, podlegających regulacji ex ante oraz określeniu czy przedsiębiorstwo posiada znaczącą pozycję rynkową na tych rynkach 11. Jak podkreślają to Wytyczne Komisji, na podstawie zasad wywodzących się z orzecznictwa, udział w rynku przedsiębiorstwa stanowi zasadnicze kryterium, odzwierciedlające siłę rynkową, to znaczy pozycję dominującą na tym rynku. Orzecznictwo wspólnotowe oparte jest na przekonaniu, Ŝe posiadanie duŝych udziałów w rynku przekraczających 50% pozwala, poza wyjątkowymi okolicznościami, załoŝyć, Ŝe dane przedsiębiorstwo posiada pozycję dominującą. Zgodnie z Wytycznymi Komisji, wymiar dynamiczny i przyszłościowy analiz, które mają zostać przeprowadzone na potrzeby regulacyjne, oznacza Ŝe wymagane informacje obejmują okres odpowiednio długi. Analiza rynku przeprowadzona na potrzeby niniejszej decyzji przeprowadzona została w aspekcie przyszłościowym, mając na celu zbadanie czy konieczne jest podjęcie działań regulacyjnych ex ante na analizowanym rynku. MoŜe więc prowadzić do wyników odmiennych niŝ te, które wynikałyby z zastosowania reguł konkurencji ex post (w rozumieniu ustawy z dnia 16 lutego 2007 r. o ochronie konkurencji i konsumentów Dz.U nr 50 poz. 331 z póź. zm.). Przedmiotem niniejszej analizy nie jest bowiem badanie zachowań rynkowych przedsiębiorców w przeszłości, w szczególności pod kątem potencjalnego naduŝywania pozycji dominującej lub zawierania niedozwolonych przez prawo konkurencji porozumień ograniczających konkurencję. Analizy dokonywane przez Regulatora róŝnią się takŝe od przyszłościowo zorientowanych analiz, które przeprowadzają organy ochrony konkurencji podczas badania koncentracji przedsiębiorstw. 10 Case 27/76; [1978] ECR 207; [1978] 1 CMLR 429 za Urzędem Ochrony Konkurencji i Konsumentów: Problem naduŝywania pozycji dominującej w świetle przepisów i orzecznictwa wspólnotowego, Warszawa 2003, str Wytyczne Komisji (motyw 5): ( ) the Commission and the NRAs will rely on competition law principles and methodologies to define the markets to be regulated ex-ante and to assess whether undertakings have significant market power ("SMP") on those markets. 17

18 4.2. Udział przedsiębiorcy w rynku właściwym Wskaźnik ten określa udział przedsiębiorcy telekomunikacyjnego w danym rynku właściwym, mierzony wartością bądź wolumenem jego sprzedaŝy na tym rynku. Posiadanie przez przedsiębiorcę telekomunikacyjnego znaczącego udziału w danym rynku właściwym wskazuje na jego silną pozycję na tym rynku i sygnalizuje brak skutecznej konkurencji. Im większy udział w rynku ma przedsiębiorca, tym większe jest prawdopodobieństwo, Ŝe zajmuje on pozycję znaczącą na tym rynku. W niniejszej analizie trzeba jednak podkreślić specyfikę rynku świadczenia usług zakańczania połączeń głosowych w sieciach telefonii ruchomej, która wynika z uwarunkowań technicznych. Jej świadczenie związane jest z realizacją połączeń, inicjowanych w dowolnej sieci (stacjonarnej, ruchomej), które kończone są w sieci ruchomej CenterNet, a konkretnie u uŝytkownika końcowego tego operatora. Numer takiego uŝytkownika końcowego, działający w sieci CenterNet, jest unikalny i kaŝde połączenie kierowane na ten numer jest zakańczane w sieci CenterNet. Rynkiem produktowym na poziomie hurtowym jest usługa zakańczania połączeń (inicjowanych w sieci stacjonarnej, innej sieci ruchomej) w ruchomej publicznej sieci telefonicznej CenterNet, tj. u uŝytkownika końcowego CenterNet. NaleŜy podkreślić, iŝ nie jest istotne, gdzie technicznie zakańczane jest połączenie kierowane do uŝytkownika sieci CenterNet: czy w sieci CenterNet czy teŝ w sieci PTC uŝytkowanej przez CenterNet na zasadzie roamingu krajowego. Z punktu widzenia usługi, połączenie zakańczane jest w sieci CenterNet, niezaleŝnie od technologicznego rozwiązania przyjętego przez CenterNet celem podniesienia dostępności usługi. Analizowany rynek właściwy związany jest więc z zakresem świadczonej usługi, a nie zakresem posiadanej sieci dostępowej, wykorzystywanej w procesie zakańczania połączenia. Decyzją DHRT-WWM /09(21) z dnia 12 października 2009 r. Prezes UKE ustalił warunki dostępu telekomunikacyjnego w zakresie połączenia sieci pomiędzy CenterNet i PTK Centertel, w tym zasady rozliczeń. Decyzją DHRT-WWM /09(26) z dnia 30 października 2009 r. Prezes UKE ustalił warunki dostępu do sieci telekomunikacyjnej, w zakresie połączenia sieci oraz zasad rozliczeń pomiędzy CenterNet i Polkomtel, natomiast decyzją DHRT-WWM /09(20) z dnia 7 grudnia 2009 r. warunki dostępu do sieci telekomunikacyjnej, w zakresie połączenia sieci oraz zasad rozliczeń pomiędzy CenterNet i PTC. CenterNet posiada takŝe umowy o połączeniu sieci z P4, Mediatelem i Telekomunikacją Kolejową. Na podstawie umów o połączeniu sieci i decyzji Prezesa UKE CenterNet ma więc moŝliwość realizacji usług z wykorzystaniem własnych rozliczeń międzyoperatorskich z innymi operatorami, których klienci inicjują połączenia do sieci CenterNet. Rozliczenie moŝe następować bezpośrednio z operatorem CenterNet, a nie z innym operatorem, którego elementy infrastruktury równieŝ biorą udział w procesie transportu usługi do klienta sieci CenterNet. Natomiast za świadczenie usługi w roamingu krajowym CenterNet rozlicza się indywidualnie z operatorem PTC za kaŝdą minutę rozpoczętą przez/u abonenta będącego w roamingu. W Wytycznych Komisji zakres geograficzny rynku podlegającego analizie przez Prezesa UKE został określony jako rynek zgodny z obszarem sieci, w której następuje zakończenie połączenia. Jak wykazano powyŝej, w analizowanym przypadku zakończenie połączenia następuje w sieci uŝytkowanej 18