P4 Sp. z o.o. ul. Taśmowa Warszawa. Podmioty na prawach strony:

Transkrypt

1 PREZES URZĘDU KOMUNIKACJI Warszawa, dnia 18 grudnia 2008 r. ELEKTRONICZNEJ Anna StreŜyńska DART SMP /07 (34) P4 Sp. z o.o. ul. Taśmowa Warszawa Podmioty na prawach strony: Krajowa Izba Gospodarcza Elektroniki i Telekomunikacji ul. Stępińska 22/ Warszawa Polska Izba Informatyki i Telekomunikacji ul. Koszykowa Warszawa DECYZJA Na podstawie art. 24 ust. 1 i ust. 2 w związku z art. 25 ust. 2 i ust. 4, art. 34, art. 36, art. 37, art. 44 ustawy z dnia 16 lipca 2004 r. Prawo telekomunikacyjne (Dz. U. z 2004 r., nr 171, poz z późn. zm.), zwanej dalej równieŝ ustawą Prawo telekomunikacyjne lub PT i 2 pkt 9 i 4 rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 25 października 2004 r. w sprawie określenia rynków właściwych podlegających analizie przez Prezesa Urzędu Regulacji Telekomunikacji i Poczty (Dz. U. z 2004 r., nr 242, poz. 2420), zwanego dalej rozporządzeniem Ministra Infrastruktury w związku z art. 206 ust. 1 i art. 206 ust. 2a ustawy Prawo telekomunikacyjne oraz art ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego (tekst jednolity: Dz. U. z 2000 r., nr 98, poz. 1071, zwanej dalej kpa ): I. ustalam, Ŝe na rynku świadczenia usługi zakańczania połączeń głosowych w ruchomej publicznej sieci telefonicznej P4 Sp. z o.o. z siedzibą w Warszawie Warszawa, ul. Kasprzaka 18/20, tel. (22) , fax (22)

2 zgodnym z obszarem sieci, w której następuje zakończenie połączenia, nie występuje skuteczna konkurencja; II. wyznaczam P4 Sp. z o.o. z siedzibą w Warszawie jako przedsiębiorcę zajmującego pozycję znaczącą na rynku świadczenia usługi zakańczania połączeń głosowych w ruchomej publicznej sieci telefonicznej P4 Sp. z o.o. zgodnym z obszarem sieci, w której następuje zakończenie połączenia; III. nakładam na P4 Sp. z o.o. z siedzibą w Warszawie następujące obowiązki regulacyjne w celu świadczenia przedsiębiorcom telekomunikacyjnym usługi zakańczania połączeń głosowych w ruchomej publicznej sieci telefonicznej P4 Sp. z o.o.: 1. obowiązek, o którym mowa w art. 34 ustawy Prawo telekomunikacyjne, polegający na uwzględnianiu uzasadnionych wniosków przedsiębiorców telekomunikacyjnych o zapewnienie im dostępu telekomunikacyjnego, w tym uŝytkowania elementów sieci oraz udogodnień towarzyszących, w celu zakańczania połączeń głosowych w sieci P4 Sp. z o.o. poprzez: - zapewnienie moŝliwości zarządzania obsługą uŝytkownika końcowego przez uprawnionego przedsiębiorcę telekomunikacyjnego i podejmowania rozstrzygnięć dotyczących wykonywania usług na jego rzecz; - zapewnienie określonych elementów sieci telekomunikacyjnej, w tym linii i łączy, niezbędnych do zapewnienia dostępu do sieci; - oferowanie usług na warunkach hurtowych w celu ich dalszej sprzedaŝy przez innego przedsiębiorcę; - przyznawanie dostępu do interfejsów, protokołów lub innych kluczowych technologii niezbędnych dla interoperacyjności usług, w tym usług sieci wirtualnych; - zapewnienie infrastruktury telekomunikacyjnej, kolokacji oraz innych form wspólnego korzystania z budynków; - zapewnienie funkcji sieci niezbędnych do zapewnienia pełnej interoperacyjności usług, w tym świadczenia usług w sieciach inteligentnych; - zapewnienie systemów wspierania działalności operacyjnej lub innych systemów oprogramowania niezbędnych dla skutecznej konkurencji, w tym systemów taryfowych, systemów wystawiania faktur i pobierania naleŝności; - zapewnienie połączenia sieci lub urządzeń telekomunikacyjnych oraz udogodnień z nimi związanych; - prowadzenie negocjacji w sprawie dostępu telekomunikacyjnego w dobrej wierze oraz utrzymanie uprzednio ustanowionego dostępu telekomunikacyjnego do określonych sieci telekomunikacyjnych, urządzeń lub udogodnień towarzyszących; oraz przez zapewnienie kaŝdej innej formy korzystania z urządzeń telekomunikacyjnych, udogodnień towarzyszących lub usług świadczonych przez innego przedsiębiorcę telekomunikacyjnego, w celu świadczenia usługi zakańczania połączeń głosowych w publicznej ruchomej sieci telefonicznej P4 Sp. z o.o.; 2

3 2. obowiązek, o którym mowa w art. 36 ustawy Prawo telekomunikacyjne, polegający na równym traktowaniu przedsiębiorców telekomunikacyjnych w zakresie dostępu telekomunikacyjnego, w szczególności przez oferowanie jednakowych warunków w porównywalnych okolicznościach, a takŝe oferowaniu usług oraz udostępnianiu informacji na warunkach nie gorszych od stosowanych w ramach własnego przedsiębiorstwa lub w stosunkach z podmiotami zaleŝnymi; 3. obowiązek, o którym mowa w art. 37 ustawy Prawo telekomunikacyjne, polegający na ogłaszaniu lub udostępnianiu informacji w sprawach zapewnienia dostępu telekomunikacyjnego, dotyczących specyfikacji technicznych sieci i urządzeń telekomunikacyjnych, charakterystyki sieci, zasad i warunków świadczenia usług oraz korzystania z sieci, a takŝe opłat, przy czym: - zakres informacji obejmuje wszystkie informacje dotyczące specyfikacji technicznych sieci i urządzeń telekomunikacyjnych, charakterystyki sieci, zasad i warunków świadczenia usług oraz korzystania z sieci a takŝe opłat, niezbędne do przygotowania przez zainteresowanych operatorów wniosku w sprawie zapewnienia dostępu telekomunikacyjnego; - publikacja wskazanych powyŝej informacji nastąpi w formie elektronicznej na oficjalnej stronie internetowej P4 Sp. z o.o.; - informacje naleŝy ogłosić niezwłocznie, nie później jednak niŝ w terminie 2 (dwóch) miesięcy od dnia doręczenia niniejszej decyzji; w przypadku zmiany zakresu bądź treści publikowanej informacji naleŝy ją ogłosić niezwłocznie, nie później jednak niŝ w terminie 1 (jednego) tygodnia od dnia wprowadzenia zmiany; 4. obowiązek, o którym mowa w art. 44 ustawy Prawo telekomunikacyjne, polegający na zakazie stosowania przez P4 Sp. z o.o. zawyŝonych stawek za zakańczanie połączeń głosowych w ruchomej publicznej sieci telefonicznej P4. Decyzja niniejsza na podstawie art. 206 ust. 2a w związku z art. 206 ust. 2 PT podlega natychmiastowemu wykonaniu. UZASADNIENIE 1. Przebieg postępowania w sprawie ustalenia, czy na rynku świadczenia usługi zakańczania połączeń głosowych w ruchomej publicznej sieci telefonicznej P4 Sp. z o.o. występuje skuteczna konkurencja 1. Pismem z dnia 30 sierpnia 2007 r. (nr: DART-SMP /07 (1)) Prezes Urzędu Komunikacji Elektronicznej (zwany dalej równieŝ Prezesem UKE lub Regulatorem ) wszczął postępowanie w sprawie ustalenia, czy na rynku świadczenia usługi zakańczania połączeń głosowych w ruchomej publicznej sieci telefonicznej P4 Sp. z o.o. (zwanej dalej równieŝ Spółką, P4 oraz Operatorem ) występuje skuteczna konkurencja. 3

4 2. W związku z prowadzonym postępowaniem Prezes UKE zwracał się do Spółki o udzielenie informacji niezbędnych do przeprowadzenia analizy przedmiotowego rynku. Do analizy uŝyto takŝe informacji udostępnianych przez Spółkę na oficjalnej stronie internetowej. Pismem nr DART-WAN-079-4/07 (1) z dnia 3 września 2007 r. Prezes UKE zwrócił się do P4 z prośbą o przekazanie danych dotyczących usług świadczonych w ramach komercyjnej działalności P4 w 2007 roku, wg stanu na dzień 31 sierpnia 2007 r. Zakres danych obejmował m.in. informacje na temat największych operatorów/dostawców usług telefonii stacjonarnej i ruchomej, którym P4 świadczyła usługę zakańczania połączeń głosowych kierowanych do abonentów sieci P4, informacje o infrastrukturze P4, informacje o aktualnych i potencjalnych kontrahentach P4 w zakresie usług zakańczania połączeń głosowych. Pismem z 12 września 2007 r. P4 zwróciła się z prośba o przedłuŝenie terminu udzielenia odpowiedzi na pismo z dnia 3 września 2007 r. Pismem DART-WAN /07 (2) z dnia 14 września 2007 roku Prezes UKE przedłuŝył P4 termin udzielenia odpowiedzi do dnia 26 września 2007 roku. Pismem z 26 września 2007 roku P4 przekazała wymagane dane. Pismem nr DART-WAN /07 (4) z dnia 28 kwietnia 2008 roku Prezes UKE zwrócił się do P4 z prośbą o przekazanie przedmiotowych informacji w formie zaktualizowanej, tj. wg stanu na dzień 31 grudnia 2007 r. Pismem z 23 maja 2008 r. P4 przekazała wymagane dane. 3. Pismem z dnia 20 sierpnia 2008 r. Prezes UKE powiadomił Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów, zwanego dalej Prezesem UOKiK, o rozpoczęciu z dniem 20 sierpnia 2008 r. postępowania konsultacyjnego w sprawie ustalenia, Ŝe na rynku świadczenia usługi zakańczania połączeń głosowych w ruchomej publicznej sieci telefonicznej P4 Sp. z o.o. z siedzibą w Warszawie nie występuje skuteczna konkurencja, wyznaczenia P4 Sp. z o.o. z siedzibą w Warszawie jako przedsiębiorcy telekomunikacyjnego zajmującego znaczącą pozycję na tym rynku i nałoŝenia na tego przedsiębiorcę obowiązków regulacyjnych. 4. TakŜe w dniu 20 sierpnia 2008 r. Komisja Europejska zarejestrowała pod numerem PL/2008/0794 notyfikację Prezesa Urzędu Komunikacji Elektronicznej z dnia 20 sierpnia 2008 r. dotyczącą projektu decyzji w sprawie ustalenia, Ŝe na rynku świadczenia usługi zakańczania połączeń głosowych w ruchomej publicznej sieci telefonicznej P4 Sp. z o.o. z siedzibą w Warszawie nie występuje skuteczna konkurencja, wyznaczenia P4 Sp. z o.o. z siedzibą w Warszawie jako przedsiębiorcy telekomunikacyjnego zajmującego znaczącą pozycję na tym rynku i nałoŝenia na tego przedsiębiorcę obowiązków regulacyjnych. 5. W dniach 20 sierpnia 2008 r. 19 września 2008 r., Prezes UKE przeprowadził postępowanie konsultacyjne w sprawie ustalenia, Ŝe na rynku świadczenia usługi zakańczania połączeń głosowych w ruchomej publicznej sieci telefonicznej P4 Sp. z o.o. z siedzibą w Warszawie nie występuje skuteczna konkurencja, wyznaczenia P4 Sp. z o.o. z siedzibą w Warszawie jako przedsiębiorcy telekomunikacyjnego zajmującego znaczącą pozycję na tym rynku i nałoŝenia na tego przedsiębiorcę obowiązków regulacyjnych. 4

5 W ramach ww. postępowania konsultacyjnego do Prezesa UKE wpłynęły cztery niezastrzeŝone opinie złoŝone przez: Telekomunikację Polską S.A. (zwaną dalej TP ), Polkomtel S.A. (zwany dalej Polkomtel ), Polską Telefonię Komórkową Centertel Sp. z o.o. (zwaną dalej PTK Centertel ), Polską Telefonię Cyfrową Sp. z o.o. (zwaną dalej PTC ), a takŝe dwa zastrzeŝone stanowiska: PTC oraz P4. NiezastrzeŜone stanowiska wraz z komentarzem Prezesa UKE zostały opublikowane na stronie internetowej UKE w dniu 15 października 2008 r. 6. W dniu 19 września 2008 r. Komisja Europejska (zwana dalej równieŝ Komisją lub KE ) pismem z dnia 19 sierpnia 2008 r., znak: SG-Greffe (2008) D/205580, przekazała swoje stanowisko w przedmiotowej sprawie. W ww. stanowisku Komisja stwierdziła, iŝ mechanizm kontroli cen nałoŝony przez krajowy organ regulacyjny powinien słuŝyć promowaniu wydajności oraz trwałej konkurencji i maksymalizowaniu korzyści dla konsumentów. W związku z tym Komisja wezwała Prezesa UKE do nałoŝenia obowiązku kontroli cen, który byłby spójny z takim podejściem. Nadto Komisja wyraziła pogląd, Ŝe jeśli zorientowanie kosztowe moŝe być osiągnięte tylko w określonym przedziale czasowym, okres przejściowy nie moŝe być nadmiernie długi. Jeśli w okresie przejściowym Prezes UKE zdecyduje o nałoŝeniu obowiązku cenowego, powiązanego z obniŝeniem stawek za zakańczanie połączeń zgodnie z harmonogramem stosowanym dla innych operatorów o znaczącej pozycji rynkowej, powinien on, zdaniem Komisji Europejskiej, starannie określić w przyjętej decyzji ceny maksymalne oraz kalendarz, o który oparta zostanie regulacja cenowa nałoŝona na P4. Komisja wskazała, Ŝe stawki za zakańczanie połączeń co do zasady powinny być symetryczne oraz Ŝe ewentualna asymetria wymaga odpowiedniego uzasadnienia. Zdaniem Komisji, uznaje się, Ŝe w pewnych wyjątkowych sytuacjach asymetria moŝe być uzasadniona obiektywnymi róŝnicami kosztów, które są poza kontrolą danych operatorów, na tak długo, jak uzasadnienie to pozostaje słuszne. Komisja wskazała, iŝ nie jest przekonana, Ŝe róŝne daty wejścia na rynek mogłyby uzasadniać asymetrię w poziomie stawek za zakańczanie połączeń przez P4 do roku 2015, tj. 8 lat po wejściu na rynek. Co więcej, Komisja zauwaŝyła, Ŝe Prezes UKE uzasadnia asymetrię stawek P4 za zakańczanie połączeń efektami sieci, które mogą powodować zaburzenia równowagi w ruchu połączeń. JednakŜe, w opinii Komisji, tego rodzaju zaburzenia w ruchu połączeń mogą być spowodowane obecną asymetrią poziomu stawek za zakańczanie połączeń, jak równieŝ poprzez podział cen detalicznych na wewnątrzsieciowe (on-net) / poza sieć (off-net), który pozostaje w gestii operatorów. Z tego powodu, Komisja podkreśliła wagę redukcji stawek za zakańczanie połączeń do poziomu kosztów wydajnego operatora, który bierze pod uwagę obiektywne róŝnice kosztów, w taki sposób jak to zostało zdefiniowane powyŝej piśmie Komisji Europejskiej. W związku z tym, Komisja wezwała Prezesa UKE do ponownego rozwaŝenia zaproponowanego poziomu asymetrii oraz powtórzyła, iŝ koniecznym jest zapewnienie, Ŝeby asymetria, której podłoŝem nie są róŝnice kosztów znajdujące się poza kontrolą operatorów, nie pozostawała w mocy zbyt długo oraz Ŝe stawki za zakańczanie połączeń kaŝdego operatora sieci ruchomej powinny być obniŝone do poziomu kosztów wydajnego operatora tak szybko, jak to moŝliwe. Komisja wezwała takŝe Prezesa UKE do rozwaŝenia wyników prac prowadzonych obecnie na poziomie europejskim w celu osiągnięcia spójnej metody kalkulacji kosztów 5

6 i w związku z tym wzywa Prezesa UKE do ponownego rozwaŝenia niniejszej analizy niezwłocznie po ustaleniu wspólnej polityki na poziomie europejskim. 7. W dniu 17 października 2008 r. (data wpłynięcia do Urzędu dnia 21 października 2008 r.) PTC złoŝyła wniosek o dopuszczenie do udziału w postępowaniu dotyczącym zakańczania połączeń głosowych w ruchomej publicznej sieci telekomunikacyjnej P4, wraz z wnioskiem o udostępnienia akt postępowania. Dnia 28 października 2008 r. Prezes UKE wezwał PTC do uzupełnienia braków formalnych w ww. wniosku, co teŝ PTC uczyniła w dniu 12 listopada 2008 r. (data wpływu do Urzędu Komunikacji Elektronicznej dnia 12 listopada 2008 r.). Postanowieniem z dnia 4 grudnia 2008 r. Prezes UKE odmówił PTC udostępnienia akt postępowania. 8. W dniu 30 października 2008 r., w związku z zakończeniem postępowania konsultacyjnego i konsolidacyjnego, Prezes UKE pismem znak: DART-SMP /07(17) przekazał Prezesowi UOKiK projekt decyzji ustalającej, Ŝe na rynku świadczenia usługi zakańczania połączeń głosowych w ruchomej publicznej sieci telefonicznej P4 Sp. z o.o. nie występuje skuteczna konkurencja, wyznaczenia P4 Sp. z o.o. jako przedsiębiorcy telekomunikacyjnego zajmującego znaczącą pozycję na tym rynku i nałoŝenia na tego przedsiębiorcę obowiązków regulacyjnych przewidzianych w ustawie Prawo telekomunikacyjne, z prośbą o zajęcie przez Prezesa UOKIK stanowiska w tej sprawie, stosownie do art kpa. Kolejnym pismem z dnia 30 października 2008 r., znak: DART-SMP /07(18) Prezes UKE powiadomił P4, Ŝe projekt rozstrzygnięcia w przedmiotowej sprawie został przekazany Prezesowi UOKiK celem zajęcia stanowiska. 9. W dniu 17 listopada 2008 r. Prezes UKE otrzymał postanowienie Prezesa UOKiK z dnia 14 listopada 2008 r., znak: DOK /08/KF, w którym Prezes UOKiK stwierdził, co następuje: I. Na rynku świadczenia usługi zakańczania połączeń głosowych w ruchomej publicznej sieci telefonicznej P4 Sp. z o.o. z siedziba w Warszawie nie występuje skuteczna konkurencja; II. P4 Sp. z o.o. z siedzibą w Warszawie posiada pozycję znaczącą na rynku świadczenia usługi zakańczania połączeń głosowych w ruchomej publicznej sieci telefonicznej P4 Sp. z o.o. z siedziba w Warszawie, zgodnym z obszarem sieci, w której następuje zakończenie połączenia; III. Zasadne jest nałoŝenie na P4 Sp. z o.o. z siedziba w Warszawie obowiązków regulacyjnych określonych w art. 34, 36, 37 ustawy z dnia 16 lipca 2004 r. Prawo telekomunikacyjne oraz obowiązku wynikającego z art. 44 ww. ustawy polegającego na zakazie stosowania zawyŝonych stawek za zakańczanie połączeń głosowych w ruchomej publicznej sieci telefonicznej P4. Prezes UOKiK stwierdził w ww. postanowieniu, iŝ nałoŝone przez Prezesa UKE obowiązki spełniają wymogi ustawowe w zakresie adekwatności, proporcjonalności oraz uwzględniają cele ustawy Prawo telekomunikacyjne. Powinny one, zdaniem Prezesa UOKiK, ułatwić prowadzenie działalności operatorom, którzy będą chcieli skorzystać z usług oferowanych przez P4 na analizowanym rynku hurtowym. Ich skutkiem, zdaniem Prezesa UOKiK, będzie bez wątpienia poprawa pozycji 6

7 negocjacyjnej przedsiębiorców, szczególnie tych niewielkich, dokonujących zakupu na przedmiotowym rynku. Operatorom zostanie bowiem zapewniony równy dostęp do sieci i usług świadczonych przez Spółkę. Jednocześnie fakt, iŝ P4 jest przedsiębiorcą rozwijającym działalność na analizowanym rynku uzasadnia, zdaniem Prezesa UOKiK, odstąpienie od nałoŝenia na Spółkę obowiązków kosztowych, o których mowa w art PT. Prezes UOKiK zgodził się z twierdzeniem Prezesa UKE, zgodnie z którym nałoŝenie tych obowiązków byłoby nieproporcjonalne do zidentyfikowanych problemów. Prezes UOKiK stwierdził, Ŝe obowiązki takie zostały nałoŝone w 2006 roku na trzech zasiedziałych operatorów telefonii ruchomej (Polkomtel, PTC, PTK Centertel.). Natomiast, jak wskazał Prezes UOKiK, P4 świadczy usługi pod marką Play niespełna dwa lata, co wiąŝe się równieŝ z ponoszeniem przez Spółkę znacznych nakładów finansowych w celu budowy własnej infrastruktury dostępowej. Zdaniem Prezesa UOKiK, zasadne jest równieŝ utrzymanie przez pewien czas asymetrii pomiędzy stawkami za zakańczanie połączeń głosowych w sieciach ruchomych (tzw. stawkami MTR (ang. Mobile Termination Rate) pobieranymi przez zasiedziałych operatorów ruchomych publicznych sieci telefonicznych, a operatorem nowowchodzącym na rynek, jakim jest P4. Zdaniem Prezesa UOKiK, zasadne jest nałoŝenie na P4 obowiązku wynikającego z przepisu art. 44 PT. ZałoŜeniem tego obowiązku jest bowiem co najmniej proporcjonalnie obniŝanie stawek MTR przez P4 w stosunku do harmonogramu ich obniŝania ustalonego wobec operatorów zasiedziałych. NałoŜenie takiego obowiązku zdaniem Prezesa UOKiK stanowi jednocześnie narzędzie umoŝliwiające Prezesowi UKE kontrolę stawek ustalanych przez P4, bowiem w razie próby pobierania przez Spółkę zawyŝonych opłat za zakańczanie połączeń głosowych w swojej sieci Regulator będzie miał moŝliwość podjęcia interwencji administracyjnej. 10. Pismem z dnia 18 listopada 2008 r., znak: DART-SMP /07(19), P4 na podstawie art kpa została zawiadomiona o zakończeniu postępowania dowodowego w niniejszej sprawie oraz o moŝliwości zapoznania się z materiałem dowodowym i wypowiedzenia się co do zebranych materiałów i dowodów. 11. W dniu 25 listopada 2008 r. Spółka skorzystała z moŝliwości zapoznania się z materiałem dowodowym, a takŝe otrzymała kopie wybranych dokumentów. 12. W dniu 28 listopada 2008 r. wpłynął do Urzędu Komunikacji Elektronicznej wniosek Polskiej Izby Informatyki i Telekomunikacji, zwanej dalej PIIT o dopuszczenie do udziału w Postępowaniu (data wniosku 19 listopada 2008 r.). 13. W dniu 8 grudnia 2008 r. zostało wysłane do PIIT wezwanie o uzupełnienie braków formalnych we wniosku z dnia 19 listopada 2008 r. 14. W dniu 8 grudnia 2008 r. Prezes UKE zawiadomił Krajową Izbę Gospodarczą Elektroniki i Telekomunikacji (zwaną dalej KIGEiT ) o moŝliwości dopuszczenia do udziału w postępowaniu w sprawie ustalenia, czy na rynku świadczenia usługi zakańczania połączeń głosowych w ruchomej publicznej sieci telefonicznej P4 występuje skuteczna konkurencja. 7

8 15. W dniu 17 grudnia 2008 r. PIIT uzupełniła wiosek. 16. W dniu 17 grudnia 2008 r. wpłynął do Urzędu Komunikacji Elektronicznej wniosek z dnia 12 grudnia 2008 r. o dopuszczenie do udziału w Postępowaniu Krajowej Izby Gospodarczej Elektroniki i Telekomunikacji. 17. W dniu 17 grudnia 2008 r. Prezes UKE wydał postanowienie dopuszczające Polską Izbę Informatyki i Telekomunikacji do udziału w toczącym się postępowaniu administracyjnym wszczętym z urzędu przez Prezesa UKE w sprawie ustalenia, czy na rynku świadczenia usługi zakańczania połączeń głosowych w ruchomej publicznej sieci telefonicznej P4 Sp. z o.o. z siedzibą w Warszawie występuje skuteczna konkurencja. 18. W dniu 17 grudnia 2008 r. Prezes UKE wydał postanowienie dopuszczające Krajową Izbę Gospodarczą Elektroniki i Telekomunikacji do udziału w toczącym się postępowaniu administracyjnym wszczętym z urzędu przez Prezesa UKE w sprawie ustalenia, czy na rynku świadczenia usługi zakańczania połączeń głosowych w ruchomej publicznej sieci telefonicznej P4 Sp. z o.o. z siedzibą w Warszawie występuje skuteczna konkurencja. Biorąc pod uwagę ustalony stan faktyczny Prezes UKE zwaŝył, co następuje. Zgodnie z przepisem art. 24 ust. 1 ustawy Prawo telekomunikacyjne, jeŝeli Prezes UKE ustali, Ŝe na rynku właściwym nie występuje skuteczna konkurencja, wyznacza przedsiębiorcę lub przedsiębiorców telekomunikacyjnych o znaczącej pozycji na rynku właściwym oraz nakłada obowiązki regulacyjne przewidziane w ustawie. Zgodnie z definicją, określoną w art. 24 ust. 2 ustawy Prawo telekomunikacyjne, znaczącą pozycję rynkową zajmuje przedsiębiorca telekomunikacyjny, który na rynku właściwym samodzielnie posiada pozycję ekonomiczną odpowiadającą dominacji w rozumieniu przepisów prawa wspólnotowego. Kryteriami stosowanymi przez Prezesa UKE przy ocenie pozycji znaczącej przedsiębiorcy telekomunikacyjnego na rynku właściwym są, w szczególności: 1) udział przedsiębiorcy w rynku właściwym; 2) brak technicznej i ekonomicznej zasadności budowy alternatywnej infrastruktury telekomunikacyjnej; 3) istnienie przewagi technologicznej przedsiębiorcy; 4) brak albo niewielki poziom równowaŝącej siły nabywczej; 5) łatwy bądź uprzywilejowany dostęp przedsiębiorcy do rynków kapitałowych bądź zasobów finansowych; 6) ekonomie skali; 7) ekonomie zakresu; 8) pionowe zintegrowanie przedsiębiorcy; 9) poziom rozwoju sieci dystrybucji i sprzedaŝy przedsiębiorcy; 10) brak potencjalnej konkurencji; 8

9 11) istnienie barier dla dalszego rozwoju przedsiębiorcy oraz rynku właściwego; 12) istnienie barier wejścia na rynek właściwy. Jednocześnie naleŝy mieć na względzie, Ŝe zgodnie z ww. ustawą, uznanie przedsiębiorcy za posiadającego znaczącą pozycję rynkową moŝe nastąpić na podstawie wyników oceny kryteriów, o których mowa wyŝej, przy czym kryteria te nie muszą być spełnione łącznie. Stosownie do normy art. 25 ust. 2 ustawy Prawo telekomunikacyjne, decyzje dotyczące wyznaczenia przedsiębiorcy lub przedsiębiorców o znaczącej pozycji na rynku właściwym lub nałoŝenia obowiązków regulacyjnych określonych w ustawie są wydawane przez Prezesa UKE w porozumieniu z Prezesem UOKiK. W przedmiotowych decyzjach Prezes UKE nakłada, utrzymuje, zmienia lub znosi jeden lub więcej obowiązków regulacyjnych, o których mowa w art. 34, art , art. 42, art i art. 72 ust. 3 ustawy Prawo telekomunikacyjne, biorąc pod uwagę adekwatność danego obowiązku do zidentyfikowanego problemu, proporcjonalność oraz cele określone w art. 1 ust. 2 ustawy Prawo telekomunikacyjne, jakimi jest stworzenie warunków dla: 1) wspierania równoprawnej i skutecznej konkurencji w zakresie świadczenia usług telekomunikacyjnych; 2) rozwoju i wykorzystania nowoczesnej infrastruktury telekomunikacyjnej; 3) zapewnienia ładu w gospodarce numeracją, częstotliwościami oraz zasobami orbitalnymi; 4) zapewnienia uŝytkownikom maksymalnych korzyści w zakresie róŝnorodności, ceny i jakości usług telekomunikacyjnych; 5) zapewnienia neutralności technologicznej; z uwzględnieniem art. 1 ust. 3 ustawy Prawo telekomunikacyjne tj. biorąc pod uwagę, Ŝe przepisy ustawy nie naruszają przepisów o ochronie konkurencji i konsumentów oraz przepisów ustawy z dnia 29 grudnia 1992 r. o radiofonii i telewizji (Dz. U. z 2004 r., nr 253, poz. 2531, z późn. zm.). 2. Definicja rynku właściwego 2.1. Prawne podstawy dla analizy rynków właściwych Pod pojęciem rynku właściwego rozumie się zgodnie z art. 4 pkt 9 ustawy z dnia 16 lutego 2007 r. o ochronie konkurencji i konsumentów (Dz. U. z 2007 r., nr 50, poz. 331 z późn. zm., zwanej dalej: ustawą o ochronie konkurencji i konsumentów lub ustawą o o.k.i.k ), do której odsyła art. 21 ust. 2 ustawy Prawo telekomunikacyjne. Jest to rynek towarów, które ze względu na ich przeznaczenie oraz właściwości, w tym jakość, są uznawane przez ich nabywców za substytuty, oraz są oferowane na obszarze, na którym, ze względu na ich rodzaj i właściwości, istnienie barier dostępu do rynku, preferencje konsumentów, znaczące róŝnice cen i koszty transportu, panują zbliŝone warunki konkurencji. Zgodnie z art. 21 ust 1 PT rynki właściwe podlegające analizie i regulacji przez Prezesa UKE, określa w drodze rozporządzenia minister właściwy do spraw łączności. W dniu 25 października 2004 r. Minister Infrastruktury wydał 9

10 rozporządzenie w sprawie określenia rynków właściwych podlegających analizie przez Prezesa Urzędu Regulacji Telekomunikacji i Poczty (zwanego dalej równieŝ Prezesem URTiP ), w którym wymienił rynki podlegające analizie. Jednym z nich jest rynek świadczenia usługi zakańczania połączeń głosowych w ruchomej publicznej sieci telefonicznej, odnoszący się do wyrobów i usług telekomunikacyjnych koniecznych dla przedsiębiorców telekomunikacyjnych do świadczenia usług na rzecz uŝytkowników końcowych, który został określony jako rynek zgodny z obszarem sieci, w której następuje zakończenie połączenia. Zgodnie z art. 23 ust. 2 PT analiza rynków właściwych następuje z uwzględnieniem wytycznych Komisji Europejskiej. Zgodnie z Wytycznymi KE nr 2002/C165/03 w sprawie analizy rynku i oceny znaczącej pozycji rynkowej zgodnie z ramami regulacyjnymi Wspólnoty dotyczącymi sieci i usług łączności elektronicznej (Dz.U. C165/6 z 2002 r.) zwanymi dalej Wytycznymi rynki, które mają być regulowane, definiuje się zgodnie z zasadami europejskiego prawa konkurencji, tak jak zostały one przedstawione przez Komisję w zaleceniu dotyczącym właściwych rynków produktów i usług zgodnie z art. 15 ust. 1 dyrektywy ramowej 1. W dniu 17 grudnia 2007 r. Komisja Europejska wydała Zalecenie 2007/879/WE w sprawie właściwych rynków produktów i usług w sektorze łączności elektronicznej podlegających regulacji ex ante (Dz.U. L344/65 z 2007 r.) zwane dalej Zaleceniem. Zalecenie to wymienia między innymi rynek świadczenia usługi zakańczania połączeń głosowych w poszczególnych sieciach telefonii komórkowej. NaleŜy zauwaŝyć, iŝ jest to kolejne zalecenie Komisji dotyczące właściwych rynków produktów i usług w sektorze łączności elektronicznej podlegających regulacji ex ante, przy czym pierwsze Zalecenie Komisji nr 2003/311/WE z dnia 11 lutego 2003 r. równieŝ obejmowało ten rynek. Jakkolwiek przedmiotowy rynek właściwy został określony w rozporządzeniu Ministra Infrastruktury, to w akcie tym brak jest wskazania szczegółowego zakresu produktowego tego rynku. Zgodnie ze stanowiskiem Komisji Europejskiej Punktem wyjścia dla definicji i określenia rynków jest scharakteryzowanie rynków detalicznych w perspektywie czasowej z uwzględnieniem substytucji po stronie popytu i po stronie podaŝy. Po scharakteryzowaniu i określeniu rynków detalicznych, czyli rynków, na których odbywa się gra podaŝy i popytu uŝytkowników końcowych, naleŝy określić właściwe rynki hurtowe, czyli rynki, na których odbywa się gra popytu i podaŝy produktów dla osób trzecich zaopatrujących uŝytkowników końcowych. 2 Mając na względzie powyŝsze, Prezes UKE uznał za celowe przeanalizowanie w szczególności, jakie usługi i produkty wchodzą w skład rynku zakańczania połączeń w sieci P4, w odniesieniu do wskazanego w rozporządzeniu rynku geograficznego Rynek produktowy na szczeblu detalicznym 1 Wytyczne Komisji (pkt 1.1.4) 2 Nota wyjaśniająca do Zalecenia Komisji (ust. 3.1.) 10

11 Analiza Prezesa UKE wskazała połączenie telefoniczne jako produkt detaliczny powiązany bezpośrednio z hurtowym rynkiem zakańczania połączeń głosowych w ruchomej publicznej sieci telefonicznej P4. Połączeniem telefonicznym, zgodnie z art. 2 pkt 26 ustawy Prawo telekomunikacyjne, jest połączenie ustanowione za pomocą publicznie dostępnej usługi telefonicznej, pozwalającej na dwukierunkową łączność w czasie rzeczywistym. Publicznie dostępną usługą telefoniczną jest natomiast, zgodnie z art. 2 pkt 30 PT, usługa telekomunikacyjna, która jest dostępna dla ogółu uŝytkowników, w celu inicjowania i odbierania połączeń krajowych i międzynarodowych oraz uzyskania dostępu do słuŝb ustawowo powołanych do niesienia pomocy, za pomocą numeru lub numerów ustalonych w krajowym lub międzynarodowym planie numeracji telefonicznej. Usługa połączeń telefonicznych zakłada więc zarówno inicjowanie, jak i odbieranie połączeń telefonicznych. KaŜdy uŝytkownik końcowy powinien więc mieć moŝliwość odbierania połączeń telefonicznych, realizowanych przez róŝnych przedsiębiorców telekomunikacyjnych i ich uŝytkowników końcowych. Precyzując, Prezes UKE za detaliczny odpowiednik hurtowej usługi zakańczania połączeń w sieci P4 uznał następujące połączenia telefoniczne: - przychodzące ze stacjonarnych publicznych sieci telefonicznych oraz - przychodzące z ruchomych publicznych sieci telefonicznych Rynek produktowy na poziomie hurtowym Zalecenie Komisji Europejskiej wyodrębniło na poziomie hurtowym rynek świadczenia usługi zakańczania połączeń głosowych w poszczególnych sieciach telefonii ruchomej. Nota wyjaśniająca do Zalecenia Komisji z dnia 17 grudnia 2007 r. 3 zwanym dalej Notą - przedstawia wskazany rynek produktowy w następujący sposób: Zakańczanie połączeń w telefonii komórkowej stanowi element zarówno usług połączeń w ramach telefonii komórkowej (które są zakańczane w innych sieciach telefonii komórkowej), jak równieŝ połączeń, które wychodzą od uŝytkowników sieci stacjonarnych, które są zakańczane w sieciach telefonii komórkowej. W Nocie wyjaśniającej Komisja stwierdza dalej, iŝ Na poziomie usług detalicznych połączenie (lub wiadomość tekstowa) przesyłane na terminal danego uŝytkownika nie stanowi substytutu połączenia (lub wiadomości tekstowej) do innego uŝytkownika a to ograniczenie substytucji popytu utrzymuje się równieŝ na poziomie hurtowym. W odniesieniu do substytucji podaŝy, jeśli dostawca zakańczania połączenia podniesie jego cenę, wówczas alternatywnym dostawcom nie jest łatwo przejść na dostawy na tym rynku, poniewaŝ potrzebowaliby oni w tym celu danych z kart SIM uŝytkowników. JednakŜe rynek jest szerszy niŝ zakańczanie połączeń na danym terminalu uŝytkownika, poniewaŝ operatorzy nie są w stanie stosować dyskryminacji cenowej względem opłat za zakańczanie połączeń 3 _2007_1483_2.pdf 11

12 do róŝnych uŝytkowników swojej sieci. Właściwy rynek jest zatem co najmniej tak szeroki, jak zakańczanie połączeń przez kaŝdego operatora 4. Kierując się ustaleniami Komisji Europejskiej oraz własną analizą, Prezes UKE stoi na stanowisku, iŝ usługa zakańczania połączeń głosowych w sieci P4 jest usługą dostępu do sieci Spółki dla operatorów publicznych stacjonarnych i ruchomych sieci telefonicznych, niezbędną do świadczenia uŝytkownikom końcowym usług telekomunikacyjnych. Operatorzy sieci stacjonarnych i ruchomych są zmuszeni nabyć usługi zakańczania połączeń od P4, podobnie jak i od innych operatorów sieci stacjonarnych i ruchomych, jednak te usługi nie są substytutami ze względu na preferencje strony popytowej. Popyt na rynku hurtowym, jest całkowicie uzaleŝniony od popytu na rynku detalicznym, na którym uŝytkownicy zainteresowani są moŝliwościami skontaktowania się z konkretnymi abonentami w danej sieci ruchomej. W ten sposób nie istnieje inna moŝliwość dla strony popytowej na poziomie hurtowym, jak tylko zakupienie usługi zakańczania połączeń od operatora abonenta wywoływanego. Strona popytowa, czyli pośrednio uŝytkownicy końcowi operatorów sieci stacjonarnych i ruchomych, są w danym momencie zainteresowani zakończeniem połączenia w sieci P4 i nie moŝe być ono wtedy zastąpione zakańczaniem połączeń w innej sieci, ze względu na posiadanych przez P4 uŝytkowników końcowych. Ci uŝytkownicy, u których zakończenie połączenia jest poŝądane są pośrednio stroną podaŝową tego rynku i nie ma moŝliwości dotarcia do nich w inny sposób. Biorąc pod uwagę powyŝsze Prezes UKE postanowił włączyć do zakresu produktowego rynku na szczeblu hurtowym następujące usługi: zakańczanie połączeń głosowych inicjowanych w stacjonarnej publicznej sieci telefonicznej (tzw. połączenia F2M ang. fixed-to-mobile), zakańczanie połączeń głosowych inicjowanych w ruchomej publicznej sieci telefonicznej (tzw. połączenia M2M ang. mobile-to-mobile) Rynek geograficzny Zgodnie z Wytycznymi Komisji właściwy rynek geograficzny obejmuje obszar, na którym dane przedsiębiorstwa są zaangaŝowane w proces popytu i podaŝy właściwych produktów i usług, na którym to obszarze warunki konkurencji są podobne lub wystarczająco jednorodne i który to obszar moŝna odróŝnić od obszarów sąsiadujących, gdzie przewaŝające warunki konkurencji są znacząco róŝne. Podobną definicję rynku geograficznego zawiera art. 4 pkt 9 ustawy o o.k.i.k., do której odsyła art. 21 ust. 2 ustawy Prawa telekomunikacyjnego, o której była mowa w punkcie 2.1. niniejszej decyzji. Zakres geograficzny rynku podlegającego analizie przez Prezesa UKE został określony w rozporządzeniu Ministra Infrastruktury jako rynek zgodny z obszarem sieci, w której następuje zakończenie połączenia. Tym samym na terenie Polski funkcjonuje tyle odrębnych rynków właściwych, ile ruchomych publicznych sieci funkcjonuje na obszarze kraju. Analiza przeprowadzona przez Prezesa UKE potwierdziła stanowisko Ministra Infrastruktury. Usługa zakończenia połączenia 4 Nota (par 4.3.) 12

13 świadczona w sieci P4 (do uŝytkownika końcowego P4) nie moŝe być zastąpiona usługą zakończenia połączenia w sieci innego operatora. 3. Struktura podmiotowa rynku właściwego W niniejszej decyzji Prezes UKE poddał analizie rynek właściwy, który tworzy na terenie Polski ruchoma publiczna sieć telefoniczna wykorzystywana przez P4. Klientami (kupującymi) tworzącymi popyt na tym rynku są przedsiębiorcy telekomunikacyjni działający na rynku telefonii stacjonarnej i ruchomej, którzy chcą świadczyć uŝytkownikom końcowym usługi połączeń głosowych zakańczanych w sieci operatora P4. Dostawcą usług (sprzedającym) na tym rynku jest spółka P4, do której uŝytkowników końcowych wykonywane są połączenia głosowe inicjowane w sieciach stacjonarnych i sieciach ruchomych. Działalność na rynku świadczenia usługi zakańczania połączeń głosowych zgodnym z obszarem publicznej ruchomej sieci telefonicznej P4 prowadzi zatem jedynie P Działalność P4 na rynku detalicznym W dniu 22 lutego 2005 r. Prezes URTiP ogłosił przetarg na rezerwację częstotliwości z przeznaczeniem do wykorzystania w ruchomej publicznej sieci telefonicznej o strukturze komórkowej trzeciej generacji (3G), zgodnie ze standardem Uniwersalnego Systemu Telekomunikacji Ruchomej (zwanego dalej UMTS, ang. Universal Mobile Telecommunications System). W dniu 9 maja 2005 r. zakończono postępowanie przetargowe. Zwycięzcą przetargu została spółka Netia Mobile Sp. z o.o. z siedzibą w Warszawie (działająca od października 2005 r. pod nazwą P4). W dniu 23 sierpnia 2005 r., Prezes URTiP dokonał na rzecz tej spółki rezerwacji częstotliwości, co pozwoliło P4 na prowadzenie działalności opartej na ruchomej publicznej sieci telefonicznej, działającej w standardzie UMTS. Termin rozpoczęcia wykorzystywania częstotliwości określony został na dzień 1 lipca 2006 r. Częstotliwości objęte rezerwacją będą mogły być wykorzystywane przez Spółkę do dnia 31 grudnia 2022 r. W dniu 8 czerwca 2006 r. Polkomtel oraz P4 podpisały umowę o dostępie telekomunikacyjnym w zakresie roamingu krajowego, co zapewniło P4 moŝliwość świadczenia klientom własnej sieci usług na obszarze całej Polski. W lutym 2007 r. P4 ogłosiła markę, pod którą świadczy swoje usługi - Play. W marcu 2007 r. P4 rozpoczęła komercyjne świadczenie usług. P4 świadczy pod marką Play następujące usługi: połączenia głosowe wiadomości SMS, wiadomości MMS, transmisja danych, połączenia video, wejście na stronę główną portalu komórkowego, pobranie usług multimedialnych z portalu. 13

14 Operator ma takŝe moŝliwość świadczenia innych usług tj.: (tajemnica przedsiębiorstwa pkt 1 zał. 1) Usługi dostępne są w systemach: abonamentowym dla klientów indywidualnych i korporacyjnych (post-paid), przedpłaconym (pre-paid) oraz mix (łączącym system abonamentowy z moŝliwością uzupełnienia konta kartą pre-paid). Swoim klientom oferuje usługi na poziomie krajowym jak równieŝ międzynarodowym (roaming aktywny w sieciach operatorów zagranicznych) oraz usługi klientom z zagranicy wizytującym sieć P4 w ramach roamingu pasywnego. P4 świadczy usługi w technologii UMTS (3G) oraz GSM 900/1800 (ang. Global System for Mobile Communications najpopularniejszy obecnie standard telefonii komórkowej) w ramach roamingu krajowego. Sieć sprzedaŝy w styczniu 2008 r. liczyła ponad 450 punktów sprzedaŝy, z czego 305 salonów to sieć Germanos. P4 rozpoczęła komercyjną działalność z początkiem 2007 roku, a więc w chwili, gdy krajowy rynek telefonii ruchomej zbliŝał się do poziomu pełnego nasycenia. Z końcem 2007 roku, penetracja rynku wyniosła w Polsce 108,6%. Po trzech kwartałach rynkowej aktywności liczba klientów P4 wynosiła (tajemnica przedsiębiorstwa pkt 2 zał. 1). Wykres 1. Liczba klientów sieci telefonii ruchomej Polsce, wg stanu na (tajemnica przedsiębiorstwa pkt.3 zał. 1) Źródło: UKE. Wykres 2. Liczba uŝytkowników oraz penetracja rynku telefonii ruchomej w Polsce w latach ,00 40,00 35,00 120,0% 41,39 108,6% 36,70 100,0% 96,3% [mln] 30,00 25,00 20,00 15,00 10,00 5,00 0,00 29,20 76,4% 23,10 60,4% 17,40 13,90 45,6% 36,4% 10,00 6,60 25,9% 4,00 17,6% 0,90 2,00 10,2% 5,0% 2,1% ,0% 60,0% 40,0% 20,0% 0,0% [%] liczba uŝytkow ników penetracja Źródło: UKE. 14

15 3.2. Struktura własnościowa P4 jest spółką zaleŝną od: Novator Telecom Poland S.a.r.l. 75%, Tollerton Investments Limited 25% (Wykres 3) Wykres 3. Struktura własnościowa P4 (maj 2008). Novator Telecom Poland S.a.r.l. 100% Novator One L.P. 75% 3G Network Services Sp. z o.o. P4 Sp. z o.o. 100% 100% 25% Germanos Polska Sp. z o.o. Tollerton Investments Limited Źródło: UKE; (z dn ). Podobnie jak większość debiutujących w ostatnich latach operatorów telefonii ruchomej, P4 kieruje swoją ofertę głównie do konkretnego segmentu klientów docelowych, który stanowią młodzi uŝytkownicy, których stać na korzystanie z usług multimedialnych. Posiadający zarówno ofertę abonamentową jak i przepłaconą, Operator działa w grupie tzw. Mobile Chellengers, tzn. grupie europejskich operatorów propagujących działania na rzecz konkurencyjności, w tym oferujących atrakcyjne cenowo usługi w roamingu międzynarodowym. W skład grupy wchodzą: AVEA, BASE, Bouygues Telecom, E-Plus Group, Play, 3 Group, Wind Telecomunicazioni SpA. W ramach grupy P4 oferuje jedne z najniŝszych w Unii Europejskiej stawek za usługi w roamingu międzynarodowym. Obok usług telefonii ruchomej sensu stricte P4 oferuje takŝe mobilny dostęp do Internetu Play Online Infrastruktura P4 (tajemnica przedsiębiorstwa pkt 4 zał. 1). Dzięki podpisaniu przez P4 z firmą Polkomtel umowy o dostępie telekomunikacyjnym do sieci naziemnej (w zakresie roamingu krajowego), klienci P4 mają dostęp do połączeń głosowych, usług SMS i transmisji danych świadczonych takŝe za pośrednictwem sieci GSM / UMTS naleŝącej do Polkomtela. 4. Analiza cen na rynku zakańczania połączeń głosowych w sieci P4 15

16 Kształtowanie się cen stanowi jeden z istotnych elementów analizy, który umoŝliwia ocenę tendencji występujących na danym rynku właściwym. Na rynku zakańczania połączeń głosowych w ruchomych publicznych sieciach telefonicznych mamy do czynienia z indywidualnymi rynkami tworzonymi w obrębie sieci poszczególnych operatorów. W związku z tym na kaŝdym takim rynku występuje tylko jeden gracz rynkowy. Operatorzy, na których obecnie spoczywają obowiązki regulacyjne związane z ich znaczącą pozycją na rynkach świadczenia usług zakańczania połączeń głosowych we własnych sieciach (PTK Centertel, Polkomtel oraz PTC), zobligowani są do pobierania symetrycznych stawek za zakańczanie połączeń, tzw. MTR, ustalonych decyzjami Prezesa UKE z dnia 26 kwietnia 2007 r. oraz z dnia 30 września 2008 r. i z dnia 22 października 2008 r. Tabela 1. Stawki MTR (netto) za zakończenie połączenia w sieciach PTK Centertel Sp. z o.o., Polkomtel S.A., PTC Sp. z o.o. Rodzaj stawki Od Od Od do Od Wysokość MTR (groszy/min.) 40,00 33,87 21,62 16,77 Źródło: UKE. W zakresie współpracy międzyoperatorskiej, P4 stosuje jednolite stawki MTR dla połączeń głosowych wychodzących z sieci ruchomych (M2M) oraz stacjonarnych (F2M) zakańczanych w sieci ruchomej P4. Stawki te wynoszą: (tajemnica przedsiębiorstwa pkt 5 zał. 1). P4 posiada umowy międzyoperatorskie na zakańczanie połączeń w sieci P4 z: (tajemnica przedsiębiorstwa pkt 6 zał. 1). Porównując (Wykres 4) stawki MTR operatorów posiadających nałoŝone przez Prezesa UKE obowiązki regulacyjne ze stawkami pobieranymi przez P4 widać korzystną dla P4 asymetrię rozliczeń z pozostałymi operatorami telefonii ruchomej oraz stacjonarnej. Wykres 4. Stawki rozliczeń M2M i M2F za zakańczanie połączeń w sieciach P4 oraz operatorów posiadających regulowane stawki MTR. (tajemnica przedsiębiorstwa pkt.7 zał. 1) Źródło: UKE. Tabela 2. RóŜnica asymetrii stawek za zakańczanie w połączeń w sieci na korzyść P4 Sp. z o.o. w porównaniu z pozostałymi MNO, wg stanu na [%] (tajemnica przedsiębiorstwa pkt.8 zał. 1) Źródło: UKE. Prezentowana powyŝej asymetria wynika z kilku powodów. Jednym z nich jest fakt, iŝ operator ustalił z pozostałymi trzema operatorami sieci mobilnych (zwanych dalej MNO - ang. Mobile Network Operators) stawki za zakańczanie połączeń we własnej sieci w 2006 roku, to jest jeszcze przed ustaleniem przez Prezesa UKE na mocy właściwych decyzji administracyjnych harmonogramu obniŝania stawek za zakańczanie połączeń w sieciach pozostałych trzech MNO, w stosunku do kaŝdego MNO (PTK Centertel, Polkomtel, PTC). Drugim z powodów jest fakt 16

17 rozpoczęcia przez P4 działalności ze znacznym opóźnieniem w stosunku do pozostałych trzech MNO, a w związku z tym Spółka ta musi ponosić większe koszty świadczenia usług. Asymetria stawek sprzyja rozwojowi rynku w warunkach zróŝnicowanej pozycji operatorów, poniewaŝ pomaga nowym operatorom w finansowaniu budowy sieci. Taka właśnie sytuacja występuje na polskim rynku telefonii ruchomej. Działający od wielu lat operatorzy PTK Centertel, Polkomtel, PTC zajmują zdecydowanie silniejszą (zarówno wg kryterium liczby uŝytkowników, jak i przychodów z telefonii ruchomej) pozycję na rynku telefonii ruchomej, niŝ debiutujący w marcu 2007 roku operator sieci Play (Wykres 5). Wykres 5. Udziały operatorów w liczbie uŝytkowników i przychodach z sieci telefonii ruchomej w Polsce, stan na przychody z telefonii ruchomej 34,52% 31,01% 33,17% 1,28% 0,02% uŝytkow nicy 34,21% 31,11% 32,51% 2,05% 0,12% 0% 20% 40% 60% 80% 100% PTK Centertel Sp. z o.o. Polska Telefonia Cyfrow a Sp.z o.o. Polkomtel S.A. P4 Sp. z o.o. MVNO Źródło: UKE. Związana ze zróŝnicowaną pozycją rynkową P4 w stosunku do pozostałych MNO, asymetria stawek MTR jest efektem trzech głównych czynników zewnętrznych na których kształtowanie debiutujący na rynku operator nie ma praktycznie Ŝadnego wpływu. Pierwszym z nich jest kwestia późniejszego debiutu rynkowego, który w przypadku P4 nastąpił blisko o dekadę później w stosunku do pozostałych operatów MNO. Do tego czasu na rynku funkcjonowało trzech operatorów, w zbliŝonym stopniu dzielących rynek między siebie (zarówno wg kryterium przychodów, jak i liczby klientów sieci). Wspomniani operatorzy w podobnym tempie rozwijali się zarówno w zakresie infrastrukturalnym, usługowym, jak teŝ know how. Rosnące od 1998 roku zainteresowanie usługami telefonii ruchomej umoŝliwiało im zagospodarowywanie kolejnych segmentów klientów docelowych, a niski poziom nasycenia stwarzał moŝliwości rozwoju w długim okresie. Z czasem wszyscy trzej MNO osiągnęli stabilną, z ekonomicznego punktu widzenia, pozycję, a ok. 30% udział w wartości i liczbie klientów rynku, dawał gwarancję rentowności prowadzonej działalności. Przed rozpoczęciem działalności przez P4 nasycenie rynku sięgnęło 96,3% (grudzień 2006 r.). Odmienna sytuacja rynkowego debiutu i rozpoczęcia działalności w Polsce dotyczyła P4. Chcąc rywalizować z pozostałymi graczami rynku, operator ten od początku 17

18 działalności inwestuje zarówno w rozwój infrastrukturalny jak i handlowy (sprzedaŝ, marketing itd.), przez co ponoszone koszty stałe charakteryzują się wysokim poziomem, a wskaźniki rentowności niskim. Na P4 negatywnie oddziałują równieŝ tak zwanych korzyści wcześniejszego wejścia na rynek PTK Centertel, Polkomtel, oraz PTC: ze względu na długi okres funkcjonowania na rynku pozostali MNO posiadają łatwiejszy dostęp do takich zasobów, jak rozbudowana logistyka (m.in. funkcjonujące od lat sieci dystrybucji), czy miejsca pod budowę masztów (wysoki koszt budowy infrastruktury dostępowej oraz istnienie barier prawnych związanych z budową masztów i urządzeń teletransmisyjnych powoduje, iŝ nowe podmioty mogą napotkać utrudnienia w budowie własnej infrastruktury dostępowej. Technologia UMTS powoduje konieczność budowy większej ilości stacji bazowych (NodeB 5 ) ze względu na zapewnienie lepszej jakości niŝ w technologii GSM; świadomość społeczna marek Orange, Plus czy Era jest zdecydowanie wyŝsza niŝ w przypadku debiutującej marki Play, co potwierdzają realizowane na zlecenie UKE badania konsumenckie 6 ; pozostali MNO dysponują nieporównywalnie większą bazą klientów związanych lojalnościowo z operatorem (na podstawie długoterminowych umów, trwających przewaŝnie ok. 2 lat), otrzymując w zamian np. niŝszy abonament lub subsydia do aparatów telefonicznych. PowyŜsze argumenty potwierdzają uprzywilejowaną pozycję pozostałych MNO wobec debiutującego na rynku P4 i stanowią jeden z argumentów potwierdzających zasadność utrzymania asymetrii stawek w najbliŝszym czasie. DuŜe znaczenie w analizowanej tematyce ma równieŝ drugi czynnik, którym jest negatywny dla P4 tzw. efekt sieci. Ze względu na tańsze usługi typu on-net (czyli połączenia realizowane przez abonentów wewnątrz jednej sieci), czy teŝ opinie otoczenia, konsumenci są bardziej skłonni do wyboru sieci operatora dysponującego duŝą bazą klientów. Często klienci biorą teŝ pod uwagę, z usług jakiej sieci korzystają osoby, do których będą dzwonić najczęściej. Ze względu na duŝą bazę abonencką pozostałych trzech MNO szanse, Ŝe dana osoba będzie korzystać z sieci Play są duŝo mniejsze. Wobec powyŝszego debiutujący na rynku telekomunikacyjnym nowy gracz nie jest w stanie samodzielnie przezwycięŝyć preferencji konsumentów, wynikających głównie z zaufania do globalnych i od dłuŝszego czasu znanych na rynku polskim marek. Jedynym z najskuteczniejszych rozwiązań, umoŝliwiających debiutantowi przyciągniecie uwagi uŝytkowników telefonii ruchomej, jest atrakcyjna cenowo oferta tj. ceny usług na poziomie konkurencyjnym wobec pozostałych operatorów. Operator jest w stanie zaoferować konkurencyjne cenowo usługi tylko, jeśli będą dla niego zyskowne, tj. zapewnią rentowność. Taki rezultat gwarantuje właśnie asymetria stawek za zakańczanie połączeń, która umoŝliwia P4 osiąganie zysków na poziomie konkurencyjnym wobec wykorzystujących juŝ efekt sieci operatorów. Trzecim czynnikiem zewnętrznym, który negatywie wpływa na pozycję P4 jako debiutanta na rynku telekomunikacyjnym i jednocześnie uzasadniania jego ochronę 5 Stacja nadawczo-odbiorcza w sieciach trzeciej generacji (3G). 6 Rynek telekomunikacyjny w Polsce w 2007 roku. CBM Indicator, grudzień

19 w pierwszym okresie działalności, są wyŝsze koszty jednostkowe debiutującego na rynku telekomunikacyjnym operatora. Operatorzy powiązani kapitałowo z duŝymi międzynarodowymi grupami (PTK Centertel powiązany jest z France Telecom/Orange, PTC - z T-Mobile, zaś Polkomtel - z Vodafone) mogą korzystać z korzyści skali generowanych przez poszczególne podmioty wchodzące w skład grupy, a wynikające chociaŝby z wykorzystywania jednej marki, czy atrakcyjnych rozwiązań ofertowych np. ceny usług dla operatorów wewnątrz danej powiązanej kapitałowo lub własnościowo grupy w ramach usługi roamingu. 5. Analiza rynku pod kątem występowania znaczącej pozycji rynkowej 5.1. Prawne podstawy do wyznaczenia znaczącej pozycji rynkowej na rynku właściwym Zgodnie z art. 24 ust. 2 ustawy Prawo telekomunikacyjne: znaczącą pozycję rynkową zajmuje przedsiębiorca telekomunikacyjny, który na rynku właściwym samodzielnie posiada pozycję ekonomiczną odpowiadającą dominacji w rozumieniu przepisów prawa wspólnotowego. Kryteria pozwalające ocenić, czy przedsiębiorcy dysponują pozycją znaczącą zostały wskazane jako katalog otwarty w art. 24 ust. 3 PT. Zgodnie z art. 24 ust. 6 ustawy Prawo telekomunikacyjne uznanie przedsiębiorcy za posiadającego znaczącą pozycję rynkową następuje na podstawie wyników oceny ww. kryteriów, przy czym kryteria te nie muszą być spełnione łącznie. PowyŜsze regulacje są zgodne z zapisami prawa wspólnotowego w kwestiach związanych z pojęciem dominacji, o której mowa w art. 82 Traktatu ustanawiającego Wspólnotę Europejską (tekst skonsolidowany, uwzględniający zmiany wprowadzone Traktatem z Nicei, Dziennik Urzędowy UE C 325 z 24 grudnia 2002 r.). Jak wynika z orzecznictwa Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości 7 : Pozycja dominująca, o której mowa w tym artykule [82 TWE], oznacza pozycję siły ekonomicznej posiadanej przez danego przedsiębiorcę, która umoŝliwia mu powstrzymanie skutecznej konkurencji na danym rynku poprzez swobodę zachowania się w duŝej mierze niezaleŝnie od konkurentów, klientów (dostawców) i w końcu konsumentów. NaleŜy zauwaŝyć, iŝ w punkcie 5 Wytycznych stwierdza się, Ŝe Komisja oraz NRA muszą: opierać się na zasadach prawa konkurencji i metodologiach słuŝących definiowaniu rynków, podlegających regulacji ex ante oraz określeniu czy przedsiębiorstwo posiada znaczącą pozycję rynkową na tych rynkach. Jak podkreślają Wytyczne, na podstawie zasad wywodzących się z orzecznictwa, udział w rynku przedsiębiorstwa stanowi zasadnicze kryterium, odzwierciedlające siłę rynkową, to znaczy pozycję przedsiębiorcy na tym rynku. Orzecznictwo wspólnotowe oparte jest na przekonaniu, Ŝe posiadanie duŝych udziałów w rynku przekraczających 50% pozwala, poza wyjątkowymi okolicznościami załoŝyć, Ŝe dane przedsiębiorstwo posiada pozycję dominującą. Poza samą wartością udziałów jego zmiana w czasie stanowi dodatkowy czynnik oceny posiadania pozycji dominującej na danym rynku. 7 Case 27/76; [1978] ECR 207; [1978] 1 CMLR 429 za Urzędem Ochrony Konkurencji i Konsumentów: Problem naduŝywania pozycji dominującej w świetle przepisów i orzecznictwa wspólnotowego, Warszawa 2003, str