Cyfrowy Polsat S.A. ul. Łubinowa 4a Warszawa

Transkrypt

1 PREZES URZĘDU KOMUNIKACJI Warszawa, dnia 2008 r. ELEKTRONICZNEJ Anna StreŜyńska DART SMP /08 ( ) Cyfrowy Polsat S.A. ul. Łubinowa 4a Warszawa DECYZJA Na podstawie art. 24 ust. 1 i 2 w związku z art. 25 ust. 2 i 4, art. 34, art. 36, art. 37, art. 44 ustawy z dnia 16 lipca 2004 r. Prawo telekomunikacyjne (Dz. U. z 2004 r., Nr 171, poz z późn. zm.), zwanej dalej równieŝ ustawą Prawo telekomunikacyjne oraz PT i 2 pkt 9 4 rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 25 października 2004 r. w sprawie określenia rynków właściwych podlegających analizie przez Prezesa Urzędu Regulacji Telekomunikacji i Poczty (Dz. U. z 2004 r., Nr 242, poz. 2420), zwanego dalej rozporządzeniem Ministra Infrastruktury lub Rozporządzeniem oraz w związku z art. 206 ust. 1 i art. 206 ust. 2a ustawy Prawo telekomunikacyjne oraz art ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego (tekst jednolity: Dz. U. z 2000 r., nr 98, poz. 1071, z późn. zm., zwanej dalej równieŝ kpa ): I. ustalam, Ŝe na rynku świadczenia usługi zakańczania połączeń głosowych w ruchomej publicznej sieci telefonicznej Cyfrowego Polsatu S.A. nie występuje skuteczna konkurencja; II. wyznaczam Cyfrowy Polsat S.A. jako przedsiębiorcę zajmującego pozycję znaczącą na rynku świadczenia usługi zakańczania połączeń głosowych w ruchomej publicznej sieci telefonicznej Cyfrowego Polsatu S.A.; III. nakładam na Cyfrowy Polsat S.A. następujące obowiązki regulacyjne w celu świadczenia przedsiębiorcom telekomunikacyjnym usługi zakańczania połączeń głosowych w ruchomej publicznej sieci telefonicznej Cyfrowego Polsatu S.A.: 1. obowiązek, o którym mowa w art. 34 ustawy Prawo telekomunikacyjne, polegający na uwzględnianiu uzasadnionych wniosków przedsiębiorców telekomunikacyjnych o zapewnienie im dostępu telekomunikacyjnego, w tym uŝytkowania elementów sieci oraz udogodnień towarzyszących, w celu zakańczania połączeń głosowych w sieci Cyfrowego Polsatu S.A. poprzez: Warszawa, ul. Kasprzaka 18/20, tel. (22) , fax (22)

2 - zapewnienie moŝliwości zarządzania obsługą uŝytkownika końcowego przez uprawnionego przedsiębiorcę telekomunikacyjnego i podejmowania rozstrzygnięć dotyczących wykonywania usług na jego rzecz; - zapewnienie określonych elementów sieci telekomunikacyjnej, w tym linii i łączy, niezbędnych do zapewnienia dostępu do sieci; - oferowanie usług na warunkach hurtowych w celu ich dalszej sprzedaŝy przez innego przedsiębiorcę; - przyznawanie dostępu do interfejsów, protokołów lub innych kluczowych technologii niezbędnych dla interoperacyjności usług, w tym usług sieci wirtualnych; - zapewnienie infrastruktury telekomunikacyjnej, kolokacji oraz innych form wspólnego korzystania z budynków; - zapewnienie funkcji sieci niezbędnych do zapewnienia pełnej interoperacyjności usług, w tym świadczenia usług w sieciach inteligentnych; - zapewnienie systemów wspierania działalności operacyjnej lub innych systemów oprogramowania niezbędnych dla skutecznej konkurencji, w tym systemów taryfowych, systemów wystawiania faktur i pobierania naleŝności; - zapewnienie połączenia sieci lub urządzeń telekomunikacyjnych oraz udogodnień z nimi związanych; - prowadzenie negocjacji w sprawie dostępu telekomunikacyjnego w dobrej wierze oraz utrzymanie uprzednio ustanowionego dostępu telekomunikacyjnego do określonych sieci telekomunikacyjnych, urządzeń lub udogodnień towarzyszących; oraz przez zapewnienie kaŝdej innej formy korzystania z urządzeń telekomunikacyjnych, udogodnień towarzyszących lub usług świadczonych przez innego przedsiębiorcę telekomunikacyjnego, w celu świadczenia usługi zakańczania połączeń głosowych w publicznej ruchomej sieci telefonicznej Cyfrowego Polsatu S.A.; 2. obowiązek, o którym mowa w art. 36 ustawy Prawo telekomunikacyjne, polegający na równym traktowaniu przedsiębiorców telekomunikacyjnych w zakresie dostępu telekomunikacyjnego, w szczególności przez oferowanie jednakowych warunków w porównywalnych okolicznościach, a takŝe oferowaniu usług oraz udostępnianiu informacji na warunkach nie gorszych od stosowanych w ramach własnego przedsiębiorstwa lub w stosunkach z podmiotami zaleŝnymi; 3. obowiązek, o którym mowa w art. 37 ustawy Prawo telekomunikacyjne, polegający na ogłaszaniu informacji w sprawach zapewnienia dostępu telekomunikacyjnego, dotyczących specyfikacji technicznych sieci i urządzeń telekomunikacyjnych, charakterystyki sieci, zasad i warunków świadczenia usług oraz korzystania z sieci, a takŝe opłat, przy czym: - zakres informacji obejmuje wszystkie informacje dotyczące specyfikacji technicznych sieci i urządzeń telekomunikacyjnych, charakterystyki sieci, zasad i warunków świadczenia usług oraz korzystania z sieci a takŝe opłat, niezbędne do przygotowania przez zainteresowanych operatorów wniosku w sprawie zapewnienia dostępu telekomunikacyjnego; - publikacja wskazanych powyŝej informacji nastąpi w formie elektronicznej 2

3 na oficjalnej stronie internetowej Cyfrowego Polsatu S.A.; - informacje naleŝy ogłosić niezwłocznie, nie później jednak niŝ w terminie 2 miesięcy od dnia doręczenia niniejszej decyzji; w przypadku zmiany zakresu bądź treści publikowanej informacji naleŝy ją ogłosić niezwłocznie, nie później jednak niŝ w terminie 1 tygodnia od dnia wprowadzenia zmiany; 4. obowiązek, o którym mowa w art. 44 ustawy Prawo telekomunikacyjne polegający na zakazie stosowania zawyŝonych stawek za zakańczanie połączeń głosowych w ruchomej publicznej sieci telefonicznej Cyfrowego Polsatu S.A. IV. Decyzja niniejsza podlega natychmiastowemu wykonaniu. 1. Przebieg postępowania UZASADNIENIE 1. W dniu 18 września 2008 r. Prezes Urzędu Komunikacji Elektronicznej (zwany dalej równieŝ Prezesem UKE lub Regulatorem ) zwrócił się do Cyfrowego Polsatu S.A. (zwanego dalej równieŝ Spółką, Cyfrowym Polsatem, CP lub Operatorem ) o przekazanie danych do analizy rynku zakańczania połączeń głosowych w ruchomej publicznej sieci telefonicznej Cyfrowego Polsatu S.A. na podstawie art. 21 ust. 3 PT. 2. Pismem z dnia 5 grudnia 2008 r. Prezes UKE zawiadomił Cyfrowy Polsat S.A. o wszczęciu postępowania w sprawie wyznaczenia tej Spółki jako przedsiębiorcy telekomunikacyjnego zajmującego pozycję znaczącą na rynku świadczenia usługi zakańczania połączeń głosowych w ruchomej publicznej sieci telefonicznej Cyfrowego Polsatu S.A. oraz nałoŝenia na tego przedsiębiorcę obowiązków regulacyjnych przewidzianych w ustawie Prawo telekomunikacyjne. 3. Pismem z dnia 5 grudnia 2008 r. Prezes UKE powiadomił Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów (zwany dalej równieŝ Prezesem UOKiK ) o rozpoczęciu postępowania konsultacyjnego dotyczącego projektu decyzji w sprawie ustalenia, Ŝe na rynku świadczenia usługi zakańczania połączeń głosowych w ruchomej publicznej sieci telefonicznej Cyfrowego Polsatu S.A., zgodnym z obszarem sieci, w której następuje zakończenie połączenia nie występuje skuteczna konkurencja, wyznaczenia Cyfrowego Polsatu S.A. jako przedsiębiorcy telekomunikacyjnego zajmującego znaczącą pozycję na tym rynku i nałoŝenia na tego przedsiębiorcę obowiązków regulacyjnych. 4. W dniu 5 grudnia 2008 r. Prezes UKE notyfikował Komisji Europejskiej (zwanej dalej równieŝ Komisją lub KE ) projekt decyzji Prezesa Urzędu Komunikacji Elektronicznej w sprawie ustalenia, Ŝe na rynku świadczenia usługi zakańczania połączeń głosowych w ruchomej publicznej sieci telefonicznej Cyfrowego Polsatu S.A., nie występuje skuteczna konkurencja, wyznaczenia Cyfrowego Polsatu S.A. jako przedsiębiorcy telekomunikacyjnego zajmującego znaczącą pozycję na tym rynku i nałoŝenia na tego przedsiębiorcę obowiązków regulacyjnych. 3

4 Biorąc pod uwagę ustalony stan faktyczny Prezes UKE zwaŝył, co następuje. Zgodnie z art. 24 ust. 1 ustawy Prawo telekomunikacyjne, jeŝeli Prezes UKE ustali, Ŝe na rynku właściwym nie występuje skuteczna konkurencja, wyznacza przedsiębiorcę lub przedsiębiorców telekomunikacyjnych o znaczącej pozycji na rynku właściwym oraz nakłada obowiązki regulacyjne przewidziane w ustawie. Zgodnie z definicją, określoną w art. 24 ust. 2 ustawy Prawo telekomunikacyjne, znaczącą pozycję rynkową zajmuje przedsiębiorca telekomunikacyjny, który na rynku właściwym samodzielnie posiada pozycję ekonomiczną odpowiadającą dominacji w rozumieniu przepisów prawa wspólnotowego. Kryteriami stosowanymi przez Prezesa UKE przy ocenie pozycji znaczącej przedsiębiorcy telekomunikacyjnego na rynku właściwym są, w szczególności (art. 24 ust. 3 ustawy Prawo telekomunikacyjne): 1) udział przedsiębiorcy w rynku właściwym, 2) brak technicznej i ekonomicznej zasadności budowy alternatywnej infrastruktury telekomunikacyjnej, 3) istnienie przewagi technologicznej przedsiębiorcy, 4) brak albo niewielki poziom równowaŝącej siły nabywczej, 5) łatwy bądź uprzywilejowany dostęp przedsiębiorcy do rynków kapitałowych bądź zasobów finansowych, 6) ekonomie skali, 7) ekonomie zakresu, 8) pionowe zintegrowanie przedsiębiorcy, 9) poziom rozwoju sieci dystrybucji i sprzedaŝy przedsiębiorcy, 10) brak potencjalnej konkurencji, 11) istnienie barier dla dalszego rozwoju przedsiębiorcy oraz rynku właściwego, 12) istnienie barier wejścia na rynek właściwy. Jednocześnie naleŝy mieć na względzie, Ŝe zgodnie z art. 24 ust. 6 ustawy Prawo telekomunikacyjne, uznanie przedsiębiorcy za posiadającego znaczącą pozycję rynkową moŝe nastąpić na podstawie wyników oceny kryteriów, o których mowa wyŝej, przy czym kryteria te nie muszą być spełnione łącznie. Stosownie do normy art. 25 ust. 2 ustawy Prawo telekomunikacyjne, decyzje dotyczące wyznaczenia przedsiębiorcy lub przedsiębiorców o znaczącej pozycji na rynku właściwym lub nałoŝenia obowiązków regulacyjnych określonych w ustawie są wydawane przez Prezesa UKE w porozumieniu z Prezesem UOKiK. W przedmiotowych decyzjach Prezes UKE nakłada, utrzymuje, zmienia lub znosi jeden lub więcej obowiązków regulacyjnych, o których mowa w art. 34, art , art. 42, art i art. 72 ust. 3 ustawy Prawo telekomunikacyjne, biorąc pod uwagę adekwatność danego obowiązku do zidentyfikowanego problemu, proporcjonalność oraz cele określone w art. 1 ust. 2 ustawy Prawo telekomunikacyjne, jakimi jest stworzenie warunków dla: 1) wspierania równoprawnej i skutecznej konkurencji w zakresie świadczenia usług telekomunikacyjnych, 2) rozwoju i wykorzystania nowoczesnej infrastruktury telekomunikacyjnej, 3) zapewnienia ładu w gospodarce numeracją, częstotliwościami oraz zasobami orbitalnymi, 4

5 4) zapewnienia uŝytkownikom maksymalnych korzyści w zakresie róŝnorodności, ceny i jakości usług telekomunikacyjnych, 5) zapewnienia neutralności technologicznej, z uwzględnieniem art. 1 ust. 3 ustawy Prawo telekomunikacyjne tj. biorąc pod uwagę, Ŝe przepisy ustawy nie naruszają przepisów o ochronie konkurencji i konsumentów oraz przepisów ustawy z dnia 29 grudnia 1992 r. o radiofonii i telewizji (Dz. U. z 2004 r., nr 253, poz. 2531, z późn. zm.). 2. Definicja rynku właściwego 2.1. Prawne podstawy dla analizy rynków właściwych Pojęcie rynku właściwego zostało określone w art. 4 pkt 9 ustawy z dnia 16 lutego 2007 r. o ochronie konkurencji i konsumentów (Dz. U. Nr 50, poz. 331 z późn. zm. - zwanej dalej: ustawą o ochronie konkurencji i konsumentów lub ustawą o o.k.i.k ), do której odsyła art. 21 ust. 2 ustawy Prawo telekomunikacyjne. Jest to rynek towarów, które ze względu na ich przeznaczenie oraz właściwości, w tym jakość, są uznawane przez ich nabywców za substytuty, oraz są oferowane na obszarze, na którym, ze względu na ich rodzaj i właściwości, istnienie barier dostępu do rynku, preferencje konsumentów, znaczące róŝnice cen i koszty transportu, panują zbliŝone warunki konkurencji. Zgodnie z art. 21 ust 1 PT rynki właściwe podlegające analizie i regulacji przez Prezesa UKE, określa w drodze rozporządzenia minister właściwy do spraw łączności. W dniu 25 października 2004 r. Minister Infrastruktury wydał rozporządzenie w sprawie określenia rynków właściwych podlegających analizie przez Prezesa URTiP, w którym wymienił rynki podlegające analizie. Jednym z nich jest rynek świadczenia usługi zakańczania połączeń głosowych w publicznej ruchomej sieci telefonicznej ( 2 pkt 9 rozporządzenia) odnoszący się do wyrobów i usług telekomunikacyjnych koniecznych dla przedsiębiorców telekomunikacyjnych do świadczenia usług na rzecz uŝytkowników końcowych. Zgodnie z art. 23 ust. 2 PT analiza rynków właściwych następuje z uwzględnieniem wytycznych Komisji Europejskiej (zwanej dalej równieŝ Komisją lub KE ). Zgodnie z Wytycznymi KE nr 2002/C165/03 w sprawie analizy rynku i oceny znaczącej pozycji rynkowej zgodnie z ramami regulacyjnymi Wspólnoty dotyczącymi sieci i usług łączności elektronicznej (Dz.U. C165/6 z 2002 r.) zwanymi dalej Wytycznymi rynki, które mają być regulowane, definiuje się zgodnie z zasadami europejskiego prawa konkurencji, tak jak zostały one przedstawione przez Komisję w zaleceniu dotyczącym właściwych rynków produktów i usług zgodnie z art. 15 ust. 1 dyrektywy ramowej 1. W dniu 17 grudnia 2007 r. Komisja Europejska wydała Zalecenie 2007/879/WE w sprawie właściwych rynków produktów i usług w sektorze łączności elektronicznej podlegających regulacji ex ante (Dz.U. L344/65 z 2007 r.) zwane dalej Zaleceniem. Zalecenie to wymienia między innymi rynek świadczenia usługi zakańczania połączeń głosowych w poszczególnych sieciach telefonii komórkowej. NaleŜy zauwaŝyć, iŝ jest to kolejne zalecenie Komisji dotyczące właściwych rynków produktów i usług w sektorze łączności elektronicznej podlegających regulacji ex ante. Pierwsze 1 Wytyczne Komisji (pkt 1.1.4) 5

6 Zalecenie Komisji nr 2003/311/WE z dnia 11 lutego 2003 r. równieŝ obejmowało ten rynek. Jakkolwiek przedmiotowy rynek właściwy został określony w rozporządzeniu Ministra Infrastruktury, to w akcie tym brak jest wskazania szczegółowego zakresu produktowego tego rynku. Zgodnie ze stanowiskiem Komisji Europejskiej Punktem wyjścia dla definicji i określenia rynków jest scharakteryzowanie rynków detalicznych w perspektywie czasowej z uwzględnieniem substytucji po stronie popytu i po stronie podaŝy. Po scharakteryzowaniu i określeniu rynków detalicznych, czyli rynków, na których odbywa się gra podaŝy i popytu uŝytkowników końcowych, naleŝy określić właściwe rynki hurtowe, czyli rynki, na których odbywa się gra popytu i podaŝy produktów dla osób trzecich zaopatrujących uŝytkowników końcowych. 2 Mając na względzie powyŝsze, Prezes UKE uznał za celowe przeanalizowanie w szczególności, jakie usługi i produkty wchodzą w skład rynku zakańczania połączeń w sieci Cyfrowego Polsatu, w odniesieniu do wskazanego w rozporządzeniu rynku geograficznego Rynek produktowy na szczeblu detalicznym Analiza Prezesa UKE wskazała połączenie telefoniczne jako produkt detaliczny powiązany bezpośrednio z hurtowym rynkiem zakańczania połączeń w ruchomej publicznej sieci telefonicznej Cyfrowego Polsatu. Połączeniem telefonicznym zgodnie z art. 2 pkt 26 ustawy Prawo telekomunikacyjne jest połączenie ustanowione za pomocą publicznie dostępnej usługi telefonicznej, pozwalającej na dwukierunkową łączność w czasie rzeczywistym. Publicznie dostępną usługą telefoniczną jest natomiast zgodnie z art. 2 pkt 30 PT usługa telekomunikacyjna, która jest dostępna dla ogółu uŝytkowników, w celu inicjowania i odbierania połączeń krajowych i międzynarodowych oraz uzyskania dostępu do słuŝb ustawowo powołanych do niesienia pomocy, za pomocą numeru lub numerów ustalonych w krajowym lub międzynarodowym planie numeracji telefonicznej. Usługa połączeń telefonicznych zakłada więc zarówno inicjowanie, jak i odbieranie połączeń telefonicznych. KaŜdy uŝytkownik końcowy powinien więc mieć moŝliwość odbierania połączeń telefonicznych, realizowanych przez róŝnych przedsiębiorców telekomunikacyjnych i ich uŝytkowników końcowych. Precyzując, Prezes UKE za detaliczny odpowiednik hurtowej usługi zakańczania połączeń w sieci Cyfrowego Polsatu uznał następujące połączenia telefoniczne: - ze stacjonarnych publicznych sieci telefonicznych oraz - z ruchomych publicznych sieci telefonicznych Rynek produktowy na poziomie hurtowym 2 Nota wyjaśniająca do Zalecenia Komisji (ust. 3.1.) 6

7 Zalecenie Komisji Europejskiej wyodrębniło na poziomie hurtowym rynek świadczenia usługi zakańczania połączeń głosowych w poszczególnych sieciach telefonii ruchomej. Projekt Noty wyjaśniającej do Zalecenia Komisji z dnia 17 grudnia 2007 r. 3 zwanym dalej projektem Noty - przedstawia wskazany rynek produktowy w następujący sposób: Zakańczanie połączeń w telefonii komórkowej stanowi element zarówno usług połączeń w ramach telefonii komórkowej (które są zakańczane w innych sieciach telefonii komórkowej), jak równieŝ połączeń, które wychodzą od uŝytkowników sieci stacjonarnych, które są zakańczane w sieciach telefonii komórkowej. W projekcie Noty wyjaśniającej Komisja stwierdza dalej, iŝ Na poziomie usług detalicznych połączenie (lub wiadomość tekstowa) przesyłane na terminal danego uŝytkownika nie stanowi substytutu połączenia (lub wiadomości tekstowej) do innego uŝytkownika, a to ograniczenie substytucji popytu utrzymuje się równieŝ na poziomie hurtowym. W odniesieniu do substytucji podaŝy, jeśli dostawca zakańczania połączenia podniesie jego cenę, wówczas alternatywnym dostawcom nie jest łatwo przejść na dostawy na tym rynku, poniewaŝ potrzebowaliby oni w tym celu danych z kart SIM uŝytkowników. JednakŜe rynek jest szerszy niŝ zakańczanie połączeń na danym terminalu uŝytkownika, poniewaŝ operatorzy nie są w stanie stosować dyskryminacji cenowej względem opłat za zakańczanie połączeń do róŝnych uŝytkowników swojej sieci. Właściwy rynek jest zatem co najmniej tak szeroki, jak zakańczanie połączeń przez kaŝdego operatora 4. Kierując się ustaleniami Komisji Europejskiej oraz własną analizą, Prezes UKE stoi na stanowisku, iŝ usługa zakańczania połączeń głosowych w sieci Cyfrowego Polsatu jest usługą dostępu do sieci Spółki dla operatorów publicznych stacjonarnych i ruchomych sieci telefonicznych, niezbędną do świadczenia uŝytkownikom końcowym usług telekomunikacyjnych. Operatorzy sieci stacjonarnych i ruchomych są zmuszeni nabyć usługi zakańczania połączeń od Cyfrowego Polsatu, podobnie jak i od innych operatorów sieci stacjonarnych i ruchomych, jednak te usługi nie są substytutami ze względu na preferencje strony popytowej. Strona popytowa, czyli pośrednio uŝytkownicy końcowi operatorów sieci stacjonarnych i ruchomych, są w danym momencie zainteresowani zakończeniem połączenia w sieci Cyfrowego Polsatu i nie moŝe być ono wtedy zastąpione zakańczaniem połączeń w innej sieci, ze względu na posiadanych przez Cyfrowy Polsat uŝytkowników końcowych. Ci uŝytkownicy, u których zakończenie połączenia jest poŝądane są pośrednio stroną podaŝową tego rynku i nie ma moŝliwości dotarcia do nich w inny sposób. Biorąc pod uwagę powyŝsze Prezes UKE postanowił włączyć do zakresu produktowego rynku na szczeblu hurtowym następujące usługi: zakańczanie połączeń głosowych zainicjowanych w stacjonarnej publicznej sieci telefonicznej (tzw. połączenia F2M ang. fixed-tomobile), zakańczanie połączeń głosowych zainicjowanych w ruchomej publicznej sieci telefonicznej (tzw. połączenia M2M ang. mobile-to-mobile) Rynek geograficzny Projekt Noty (par 4.3.) 7

8 Zgodnie z Wytycznymi Komisji właściwy rynek geograficzny obejmuje obszar, na którym dane przedsiębiorstwa są zaangaŝowane w proces popytu i podaŝy właściwych produktów i usług, na którym to obszarze warunki konkurencji są podobne lub wystarczająco jednorodne i który to obszar moŝna odróŝnić od obszarów sąsiadujących, gdzie przewaŝające warunki konkurencji są znacząco róŝne. Podobną definicję rynku geograficznego zawiera art. 4 pkt. 9 ustawy o o.k.i.k., do której odsyła art. 21 ust. 2 Prawa telekomunikacyjnego, o której była mowa w punkcie 2.1. niniejszej decyzji. Zakres geograficzny rynku podlegającego analizie przez Prezesa UKE został określony w rozporządzeniu Ministra Infrastruktury jako rynek zgodny z obszarem sieci, w której następuje zakończenie połączenia. Tym samym na terenie Polski funkcjonuje tyle odrębnych rynków właściwych, ile ruchomych publicznych sieci funkcjonuje na obszarze kraju. Analiza przeprowadzona przez Prezesa UKE potwierdziła stanowisko Ministra Infrastruktury. Usługa zakończenia połączenia telefonicznego świadczona w sieci Cyfrowego Polsatu nie moŝe być zastąpiona usługą zakończenia połączenia w sieci innego operatora. Jest to toŝsame z faktem, iŝ obszar geograficzny rynku właściwego jest zawęŝony do zasięgu geograficznego sieci Cyfrowego Polsatu. Fakt, Ŝe zasięg ten pokrywa się z zasięgiem dzierŝawionej od Polskiej Telefonii Cyfrowej Sp. z o.o. infrastruktury dostępowej ma charakter drugorzędny dla analizy rynku właściwego, wynika bowiem z przyjętego przez Cyfrowy Polsat modelu działalności jako operatora full MVNO i nie świadczy o toŝsamości sieci tych dwóch podmiotów. W wyŝej wymienionym rozporządzeniu mowa jest o obszarze sieci, w której następuje zakończenie połączenia, co nie moŝe być zasadnie utoŝsamione z obszarem sieci wykorzystywanej technicznie do świadczenia usług telekomunikacyjnych, choćby z tego względu, Ŝe usługi telekomunikacyjne mogą być wykonywane z wykorzystaniem elementów sieci innego operatora. W przypadku Cyfrowego Polsatu istotne jest to, Ŝe kontroluje on dostęp do sieci uŝytkowników posiadając własne rejestry uŝytkowników (ang. Home Location Register). 3. Struktura podmiotowa rynku właściwego W niniejszej decyzji Prezes UKE poddał analizie rynek właściwy, który tworzy na terenie Polski ruchoma publiczna sieć telefoniczna wykorzystywana przez Cyfrowy Polsat do świadczenia usług zakańczania połączeń głosowych. Klientami (kupującymi) tworzącymi popyt na tym rynku są przedsiębiorcy telekomunikacyjni działający na rynku telefonii stacjonarnej i ruchomej, którzy chcą świadczyć uŝytkownikom końcowym usługi połączeń głosowych zakańczanych w sieci operatora Cyfrowy Polsat. Dostawcą usług (sprzedającym) na tym rynku jest Cyfrowy Polsat, do którego uŝytkowników końcowych wykonywane są połączenia głosowe inicjowane w sieciach stacjonarnych i sieciach ruchomych. Działalność na rynku świadczenia usługi zakańczania połączeń głosowych zgodnym z obszarem publicznej ruchomej sieci telefonicznej Cyfrowego Polsatu prowadzi zatem jedynie Cyfrowy Polsat. Przy czym zgodnie z art. 2 pkt 41 PT świadczenie usług telekomunikacyjnych to wykonywanie usług za pomocą własnej sieci, 8

9 z wykorzystaniem sieci innego operatora lub sprzedaŝ we własnym imieniu i na własny rachunek usługi telekomunikacyjnej wykonywanej przez innego dostawcę usług. Oznacza to, Ŝe świadczenie usług telekomunikacyjnych (w tym równieŝ usługi zakańczania połączeń głosowych w publicznej ruchomej sieci telefonicznej) moŝe polegać na wykonywaniu usług z wykorzystaniem sieci innego operatora lub teŝ na sprzedaŝy we własnym imieniu i na własny rachunek usługi telekomunikacyjnej wykonywanej przez innego dostawcę usług. Ma to istotne znaczenie w przypadku operatora takiego jak Cyfrowy Polsat, korzystającego częściowo z elementów infrastruktury sieciowej innego operatora Działalność na rynku detalicznym Spółka, działająca pod marką Cyfrowy Polsat, rozpoczęła komercyjną działalność na analizowanym rynku 30 czerwca 2008 r. na podstawie wpisu do rejestru przedsiębiorców telekomunikacyjnych. Cyfrowy Polsat działa w charakterze operatora wirtualnego MVNO (ang. Mobile Virtual Network Operator), który świadczy usługi z wykorzystaniem elementów sieci operatora infrastrukturalnego MNO (ang. Mobile Network Operator). W przypadku kooperacji Cyfrowego Polsatu z zapewniającą częściową obsługę infrastrukturalną Polską Telefonią Cyfrową Sp. z o.o., Cyfrowy Polsat funkcjonuje w modelu współpracy międzyoperatorskiej określanym mianem pełnego MVNO (ang. full MVNO). Cyfrowy Polsat świadczył m.in. następujące usługi w analizowanym okresie tj : połączenia głosowe, SMS, MMS, transmisja danych, poczta głosowa. Operator świadczył takŝe inne usługi przy wykorzystaniu eksploatowanej sieci tj.: (tajemnica przedsiębiorstwa pkt Błąd! Nie moŝna odnaleźć źródła odwołania. zał. 1). Jako operator telefonii ruchomej działający w modelu pełnego MVNO, Cyfrowy Polsat rozpoczął rynkową działalność w momencie osiągnięcia juŝ przez rynek telefonii ruchomej w Polsce poziomu pełnego nasycenia. Z końcem 2007 roku, penetracja rynku wyniosła w Polsce 108,6%. W dniu 30 września 2008 r. liczba klientów Cyfrowego Polsatu wynosiła (tajemnica przedsiębiorstwa pkt Błąd! Nie moŝna odnaleźć źródła odwołania. zał. 1). PrzewaŜającą większość klientów sieci Cyfrowego Polsatu stanowili uŝytkownicy usług przedpłaconych. Wykres 1. Rozkład klientów sieci Cyfrowego Polsatu w okresie (tajemnica przedsiębiorstwa pkt. Błąd! Nie moŝna odnaleźć źródła odwołania. zał. 1) Źródło: Cyfrowy Polsat. Wykres 2. Liczba klientów sieci telefonii ruchomej Polsce (stan na ) (tajemnica przedsiębiorstwa pkt. Błąd! Nie moŝna odnaleźć źródła odwołania. zał. 1) 9

10 Źródło: UKE. Wykres 3. Liczba uŝytkowników oraz penetracja rynku telefonii ruchomej w Polsce w latach ,00 40,00 35,00 120,0% 41,39 108,6% 36,70 100,0% 96,3% [mln] 30,00 25,00 20,00 15,00 10,00 5,00 0,00 29,20 76,4% 23,10 60,4% 17,40 13,90 45,6% 36,4% 10,00 6,60 25,9% 4,00 17,6% 0,90 2,00 10,2% 5,0% 2,1% ,0% 60,0% 40,0% 20,0% 0,0% [%] liczba uŝytkow ników penetracja Źródło: UKE. Podobnie jak większość debiutujących w ostatnich latach MVNO, Cyfrowy Polsat kieruje swoją ofertę w pierwszej kolejności do segmentu klientów własnych usług telewizyjnych. Posiadający zarówno ofertę abonamentową i przedpłaconą, Operator proponuje potencjalnym klientom rozwiązania, w których członkowie rodziny mają moŝliwość dopasowania oferty do własnych potrzeb. Spółka rozwaŝa w przyszłości poszerzenie oferty o usługi szerokopasmowego dostępu do Internetu i telefonii stacjonarnej. Przyjęty model działalności, jako pełny MVNO, stwarza Operatorowi moŝliwość działania takŝe w charakterze pośrednika dla innych operatorów wirtualnych działających jako dostawcy usług, czego wg. doniesień prasowych Spółka nie wyklucza Struktura własnościowa Według stanu na wrzesień 2008 r. głównym udziałowcem Cyfrowego Polsatu jest firma Polaris Finanse B.V., kontrolowana przez Zygmunta Solorza-śaka. Szczegółowo strukturę własnościową Spółki przedstawia Wykres 4. Zygmunt Solorz-śak jest jednym z największych przedsiębiorców prywatnych w Polsce. W 1993 roku uruchomił pierwszą w Polsce prywatną telewizję satelitarną Polsat, która w wyniku otrzymania koncesji w tym samym roku przekształciła się w telewizję ogólnopolską. Zygmunt Solorz-śak od początku istnienia Telewizji Polsat sprawuje funkcję Przewodniczącego Rady Nadzorczej. W obrębie zainteresowań inwestycyjnych Zygmunta Solorza-śaka znajdują się równieŝ inne segmenty rynku biznesowego, poprzez firmy takie jak Elektrim S.A., Invest-Bank S.A., PAK S.A., PTE Polsat czy TU Polisa śycie. 10

11 Wykres 4. Struktura własnościowa Cyfrowego Polsatu (wrzesień 2008) Totalizator Sportowy Sp. z o.o. 2% PTE Polsat S.A. 14% 84% 16,666% Invest-Bank S.A. 4,327% PAI Media S.A. Rexon Overseas Ltd. 30,459% 2,597% 85% Zygmunt Solorz-śak 15% Hieronim Ruta 0,70% Członkowie Zarządu Cyfrowy Polsat S.A. 0,24% Polaris Finanse B.V. 3,95% pozostali 68,18% 31,82% Cyfrowy Polsat S.A. Źródło: (z dn ) Infrastruktura Jak juŝ wspomniano wcześniej, Cyfrowy Polsat świadczy usługi telefonii ruchomej jako operator wirtualny w pełnym modelu full MVNO. Operator typu full MVNO posiada własną infrastrukturę telekomunikacyjną niezbędną do realizacji usług telefonii ruchomej, z wyjątkiem podsystemu radiowego BSS (ang. Base Station System), a więc stacji bazowych BTS oraz zarządzających nimi sterowników BSC. Cyfrowy Polsat posiada infrastrukturę szkieletową, realizującą funkcje komutacyjne w systemie komórkowym. Kontroluje dostęp do sieci swoich abonentów posiadając własne rejestry Home Location Register (zawierają one informacje o abonentach, systemu zarejestrowanych w danej sieci telefonii komórkowej, niezaleŝnie od ich aktualnego połoŝenia; zapisują one aktualne połoŝenie abonenta w sieci GSM z dokładnością do obszaru centralowego). Wg stanu na r. infrastruktura Cyfrowego Polsatu obejmowała m.in.: Tabela 1. Elementy infrastruktury Cyfrowego Polsatu (stan na ) (tajemnica przedsiębiorstwa pkt. Błąd! Nie moŝna odnaleźć źródła odwołania. zał. 1) Źródło: Cyfrowy Polsat. 11

12 4. Analiza cen na rynku zakańczania połączeń głosowych w sieci Cyfrowego Polsatu Kształtowanie się cen stanowi jeden z istotnych elementów analizy, który umoŝliwia ocenę tendencji występujących na rynku i pomaga ocenić panującą na nim sytuację konkurencyjną. Na rynku zakańczania połączeń głosowych w ruchomych publicznych sieciach telefonicznych mamy do czynienia z indywidualnymi rynkami tworzonymi w obrębie sieci poszczególnych operatorów. W związku z tym, na kaŝdym takim rynku występuje tylko jeden podmiot. Operatorzy, na których obecnie spoczywają obowiązki regulacyjne związane z ich znaczącą pozycją na rynkach świadczenia usług zakańczania połączeń głosowych we własnych sieciach (PTK Centertel Sp. z o.o., Polkomtel S.A. oraz Polska Telefonia Cyfrowa Sp. z o.o.), zobligowani są do pobierania symetrycznych stawek za zakańczanie połączeń, tzw. MTR (ang. Mobile Termination Rate), ustalonych decyzją Prezesa UKE z dnia 26 kwietnia 2007 r. Tabela 2. Stawki MTR (netto) za zakończenie połączenia w sieciach PTK Centertel Sp. z o.o., Polkomtel S.A., PTC Sp. z o.o. Od Od Od Od Rodzaj stawki Wysokość MTR (groszy/min.) 40,00 33,87 27,75 21,62 Wysokość MTR (eurocentów/min.) 10,56 8,94 7,33 5,71 Zmiana roczna (%) - -15,31-18,08-22,07 Źródło: UKE, 1 EUR = 3,7872 PLN. Cyfrowy Polsat stosuje stawki za zakańczanie połączeń ustalone na podstawie Umów o Połączeniu sieci z : Polską Telefonią Cyfrową Sp. z o.o., Telekomunikacją Polską S.A., Polską Telefonią Komórkową Centertel Sp. z o.o. (zgodnie z Decyzją Prezesa UKE nr DHRT-WWM /08 (40) z dnia 16 kwietnia 2008), Polkomtel S.A. (zgodnie z Decyzją Prezesa UKE nr DHRT-WWM /08 (31) z dnia 16 kwietnia 2008 r.), GTS Energis Sp. z o.o., P4 Sp. z o.o. W przypadku zakańczania przez Cyfrowy Polsat połączeń inicjowanych w sieciach ruchomych i stacjonarnych MTR kształtują się następująco: Wykres 5. Stawki (netto) Cyfrowego Polsatu za zakańczanie połączeń inicjowanych w sieciach ruchomych (tajemnica przedsiębiorstwa pkt. Błąd! Nie moŝna odnaleźć źródła odwołania. zał. 1) Źródło: Cyfrowy Polsat. Stosowane przez Cyfrowy Polsat MTR są wyŝsze od regulowanych decyzją Prezesa UKE stawek za zakańczanie połączeń w sieciach PTK Centertel Sp. z o.o., Polkomtel S.A. oraz Polskiej Telefonii Cyfrowej Sp. z o.o. Wykres 6. Relacja MTR stosowanych przez Cyfrowy Polsat oraz PTK Centertel, Polkomtel, Polską Telefonię Cyfrową 12

13 (tajemnica przedsiębiorstwa pkt. Błąd! Nie moŝna odnaleźć źródła odwołania. zał. 1) Źródło: UKE. Stosowane przez Cyfrowy Polsat MTR są dla dwóch z trzech okresów taryfikacyjnych niŝsze w porównaniu do stawek stosowanych przez P4 Sp. z o.o. Wykres 7. Relacja MTR stosowanych przez Cyfrowy Polsat oraz P4 (tajemnica przedsiębiorstwa pkt. Błąd! Nie moŝna odnaleźć źródła odwołania. zał. 1) Źródło: UKE. Podsumowując, Cyfrowy Polsat oferuje swoim hurtowym klientom ceny MTR wyŝsze niŝ stosowane przez PTK Centertel Sp. z o.o., Polkomtel S.A. oraz Polską Telefonię Cyfrową Sp. z o.o., oraz niŝsze niŝ ceny stosowane przez P4 Sp. z o.o (dla większości okresów taryfikacyjnych). W aspekcie konkurencji cenowej Cyfrowego Polsatu z operatorami infrastrukturalnymi naleŝy więc uznać wskazaną sytuację za typową dla relacji MVNO-MNO, w której operator wirtualny pobiera wyŝsze stawki hurtowe oraz często stosuje wyŝsze ceny detaliczne, celem podniesienia rentowności prowadzonej działalności telekomunikacyjnej. 5. Analiza rynku pod kątem występowania znaczącej pozycji rynkowej 5.1. Prawne podstawy do wyznaczenia znaczącej pozycji rynkowej na rynku właściwym Zgodnie z normą art. 24 ust. 1 ustawy Prawo telekomunikacyjne, jeŝeli Prezes UKE ustali, Ŝe na rynku właściwym nie występuje skuteczna konkurencja, wyznacza przedsiębiorcę lub przedsiębiorców telekomunikacyjnych o znaczącej pozycji na rynku właściwym oraz nakłada obowiązki regulacyjne przewidziane w ustawie. Prawo telekomunikacyjne zawiera definicje pozycji znaczącej oraz kolektywnej pozycji znaczącej. Zgodnie z art. 24 ust. 2 ustawy Prawo telekomunikacyjne: znaczącą pozycję rynkową zajmuje przedsiębiorca telekomunikacyjny, który na rynku właściwym samodzielnie posiada pozycję ekonomiczną odpowiadającą dominacji w rozumieniu przepisów prawa wspólnotowego. Ze względu na specyfikę przedmiotowego rynku (moŝe działać na nim tylko jeden przedsiębiorca telekomunikacyjny), w dalszej części nie będzie natomiast analizowana kwestia występowania kolektywnej pozycji znaczącej, która ze swojej istoty moŝe dotyczyć co najmniej dwóch przedsiębiorców. Ustawa Prawo telekomunikacyjne zobowiązuje Prezesa UKE do stosowania, przy ocenie obu pozycji znaczących szeregu kryteriów. Kryteria dla oceny indywidualnej pozycji znaczącej określone zostały jako katalog otwarty w art. 24 ust. 3 PT. Jednocześnie naleŝy zauwaŝyć, iŝ zgodnie z art. 24 ust. 6 ustawy Prawo telekomunikacyjne, uznanie przedsiębiorcy telekomunikacyjnego za posiadającego znaczącą pozycję rynkową następuje na podstawie wyników oceny tych kryteriów, przy czym kryteria te nie muszą być spełnione łącznie. PowyŜsze regulacje są zgodne z zapisami prawa wspólnotowego w kwestiach związanych z pojęciem dominacji, o której mowa w art. 82 Traktatu ustanawiającego 13

14 Wspólnotę Europejską (tekst skonsolidowany, uwzględniający zmiany wprowadzone Traktatem z Nicei, Dziennik Urzędowy UE C 325 z 24 grudnia 2002 r.). Jak wynika z orzecznictwa Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości 5 : Pozycja dominująca, o której mowa w tym artykule [82 TWE], oznacza pozycję siły ekonomicznej posiadanej przez danego przedsiębiorcę, która umoŝliwia mu powstrzymanie skutecznej konkurencji na danym rynku poprzez swobodę zachowania się w duŝej mierze niezaleŝnie od konkurentów, klientów (dostawców) i w końcu konsumentów. W punkcie 5 Wytycznych, stwierdza się, Ŝe Komisja oraz NRA muszą: opierać się na zasadach prawa konkurencji i metodologiach słuŝących definiowaniu rynków, podlegających regulacji ex-ante oraz określeniu czy przedsiębiorstwo posiada znaczącą pozycję rynkową na tych rynkach. Jak podkreślają to Wytyczne Komisji, na podstawie zasad wywodzących się z orzecznictwa, udział w rynku przedsiębiorstwa stanowi zasadnicze kryterium, odzwierciedlające siłę rynkową, to znaczy pozycję dominującą na tym rynku. Orzecznictwo wspólnotowe oparte jest na przekonaniu, Ŝe posiadanie duŝych udziałów w rynku przekraczających 50% pozwala, poza wyjątkowymi okolicznościami załoŝyć, Ŝe dane przedsiębiorstwo posiada pozycję dominującą. Poza tym, ewolucja odpowiednich udziałów w rynku przedsiębiorstwa i jego konkurentów stanowi dodatkowy czynnik przy ocenie posiadania pozycji dominującej na danym rynku. Poza tym, zgodnie z Wytycznymi Komisji, wymiar dynamiczny i przyszłościowy analiz, które mają zostać przeprowadzone na potrzeby regulacyjne, oznacza, Ŝe wymagane informacje obejmują okres odpowiednio długi. Niemniej jednak samo kryterium dotyczące udziałów w rynku nie moŝe wystarczać do ustalenia pozycji dominującej (znaczącej) przedsiębiorstwa. Na podstawie aktów prawa wspólnotowego i krajowego naleŝy wziąć pod uwagę takŝe inne wskaźniki określone w art. 24 ust. 3 PT. Niniejsza analiza, prowadzona jest w aspekcie przyszłościowym, mając na celu określenie moŝliwości regulacyjnych ex-ante na rynku. MoŜe więc prowadzić do wyników odmiennych niŝ te, które wynikałyby z zastosowania reguł konkurencji expost (w rozumieniu ustawy z dnia 16 lutego 2007 r. o ochronie konkurencji i konsumentów). Przedmiotem niniejszej analizy nie jest bowiem badanie zachowań rynkowych przedsiębiorców w przeszłości, w szczególności pod kątem potencjalnego naduŝywania pozycji dominującej lub zawierania niedozwolonych przez prawo konkurencji porozumień ograniczających konkurencję. Analizy dokonywane przez Regulatora róŝnią się takŝe od przyszłościowo zorientowanych analiz, które przeprowadzają organy ochrony konkurencji podczas badania koncentracji przedsiębiorstw Udział przedsiębiorcy w rynku właściwym Wskaźnik ten określa w procentach udział przedsiębiorcy telekomunikacyjnego w danym rynku właściwym, mierzony wartością bądź wolumenem jego sprzedaŝy na tym rynku. 5 Case 27/76; [1978] ECR 207; [1978] 1 CMLR 429 za Urzędem Ochrony Konkurencji i Konsumentów: Problem naduŝywania pozycji dominującej w świetle przepisów i orzecznictwa wspólnotowego, Warszawa 2003, str

15 Posiadanie przez przedsiębiorcę telekomunikacyjnego znacznego udziału w danym rynku właściwym wskazuje na jego silną pozycję na tym rynku i sygnalizuje brak skutecznej konkurencji. Im większy udział w rynku ma przedsiębiorca, tym większe jest prawdopodobieństwo, Ŝe zajmuje on indywidualną pozycję znaczącą na tym rynku. W niniejszej analizie trzeba jednak podkreślić specyfikę rynku świadczenia usług zakańczania połączeń głosowych w sieciach telefonii ruchomej. Ich świadczenie związane jest z realizacją połączeń inicjowanych w dowolnej sieci (stacjonarnej, ruchomej, IP), które kończone są w sieci ruchomej Cyfrowego Polsatu, tzn. u uŝytkownika końcowego tego operatora. Numer telefonu takiego uŝytkownika końcowego, działający w sieci Cyfrowego Polsatu, jest unikalny i kaŝde połączenie kierowane na ten numer jest zakańczane w sieci Cyfrowego Polsatu. Rynkiem produktowym na poziomie hurtowym jest usługa zakańczania połączenia w sieci Cyfrowego Polsatu, tj. u uŝytkownika końcowego Operatora. Inicjowane w sieci stacjonarnej lub innej sieci ruchomej połączenie kierowane jest do sieci Cyfrowego Polsatu. Nie ma znaczenia fakt, Ŝe połączenie kierowane do uŝytkownika sieci Cyfrowego Polsatu zakańczane jest z wykorzystaniem BTS / Node B dzierŝawionych przez Operatora od Polskiej Telefonii Cyfrowej Sp. z o.o. Z punktu widzenia usługi, połączenie zakańczane jest w sieci Cyfrowego Polsatu, niezaleŝnie od technologicznego rozwiązania przyjętego przez Operatora celem udostępnienia usług. Rynek właściwy związany jest więc z zakresem świadczonej usługi, a nie z zakresem posiadania sieci dostępowej wykorzystywanej w procesie zakańczania połączenia. Fakt ten znajduje równieŝ swoje odzwierciedlenie w przytoczonym, w pkt 3 niniejszej decyzji, art. 2 pkt 41 PT. Stroną podaŝową rynku jest Cyfrowy Polsat świadczący, usługę zakańczania połączenia stronie popytowej rynku, tj. operatorom telefonii stacjonarnej i ruchomej, w których sieciach inicjowane jest połączenie skierowane do uŝytkowników CP. Ponadto rozliczenie hurtowe kaŝdego operatora inicjującego połączenie do sieci Cyfrowego Polsatu następuje z operatorem Cyfrowy Polsat, a nie z innym operatorem, którego elementy infrastruktury równieŝ biorą udział w procesie transportu usługi do klienta sieci Cyfrowego Polsatu. Za dzierŝawę BTS / Node B Cyfrowy Polsat rozlicza się indywidualnie z Polską Telefonią Cyfrową Sp. z o.o. Uwzględniając powyŝsze, naleŝy stwierdzić, Ŝe w obrębie rynku zakańczania połączeń głosowych w sieci wykorzystywanej przez Cyfrowy Polsat brak jest alternatywnych dostawców usługi zakańczania połączeń. PoniewaŜ po stronie podaŝowej na szczeblu hurtowym nie ma moŝliwości nabycia usługi zakańczania połączenia od innego podmiotu niŝ ten, w którego sieci chcemy zakończyć połączenie, oznacza to, iŝ operator kontrolujący daną sieć ruchomą jest jedynym dostawcą tej usługi w tej sieci. W związku z tym Cyfrowy Polsat posiada z uwagi na brak substytutów dla tego rodzaju usługi 100% udziałów w rynku zakańczania połączeń. NaleŜy przy tym podkreślić, iŝ udziały Cyfrowego Polsatu na tak oznaczonym rynku są niezmienne i niezaleŝne od czynnika czasu, albowiem od początku prowadzenia takiej działalności (świadczenia usługi zakańczania połączeń w sieci ruchomej) 15

16 kaŝdy operator jest na nim naturalnym monopolistą, niezaleŝnie od poziomu rozwoju sieci, czy teŝ liczby korzystających z niej uŝytkowników. Co więcej, z uwagi na brak technologii, mogącej zmienić opisaną wyŝej sytuację, naleŝy stwierdzić, Ŝe w perspektywie najbliŝszych lat nie pojawi się substytucja dla usługi zakańczania połączeń świadczonej przez Cyfrowy Polsat. Podsumowując analizowane kryterium naleŝy stwierdzić, iŝ 100% udział Cyfrowego Polsatu w rynku zakańczania połączeń we własnej publicznej sieci ruchomej niewątpliwie wskazuje na znaczącą pozycję Cyfrowego Polsatu na rynku świadczenia usługi zakańczania połączeń w obrębie własnej publicznej ruchomej sieci telefonicznej Brak technicznej i ekonomicznej zasadności budowy alternatywnej infrastruktury telekomunikacyjnej Kryterium to bada, czy konkretny przedsiębiorca telekomunikacyjny posiada na danym rynku właściwym kontrolę nad infrastrukturą telekomunikacyjną, która jest trudna do powielenia przez innych operatorów działających na tym rynku bądź mogących na niego wejść w badanym okresie. Posiadanie przez przedsiębiorcę kontroli nad trudną do powielenia infrastrukturą telekomunikacyjną wzmacnia jego pozycję na danym rynku właściwym i stanowi czynnik utrudniający skuteczną konkurencję. Im trudniejsza do powielenia jest ta infrastruktura oraz im pełniejsza jest kontrola nad nią konkretnego przedsiębiorcy, tym większe jest prawdopodobieństwo, Ŝe zajmuje on indywidualną pozycję znaczącą na tym rynku. W przypadku rynku zakańczania połączeń głosowych w sieci Cyfrowego Polsatu posiadanie infrastruktury jest warunkiem koniecznym do świadczenia usług na tym rynku. Działający w modelu full MVNO Cyfrowy Polsat posiada elementy sieci szkieletowej pozwalające na świadczenie usług oraz umoŝliwiające kontrolę dostępu do własnych uŝytkowników. W procesie świadczenia usług dzierŝawi jedynie od Polskiej Telefonii Cyfrowej Sp. z o.o. następujące elementy sieci dostępowej 2G / 3G: (tajemnica przedsiębiorstwa pkt Błąd! Nie moŝna odnaleźć źródła odwołania. zał. 1). Z punktu widzenia produktowego i geograficznego zakresu rynku, Cyfrowy Polsat jest indywidualnym dostawcą usług telefonii ruchomej dla uŝytkowników własnej sieci, tj. zakańczania do nich połączeń kierowanych z innych sieci stacjonarnych i ruchomych. Budowa własnej infrastruktury przez innego przedsiębiorcę nie stanowi więc konkurencji dla Cyfrowego Polsatu na rynku zakańczania połączeń głosowych w jego ruchomej sieci, poniewaŝ sytuacja taka przyczyni się jedynie do powstania nowego rynku zakańczania połączeń, nie zaś do wprowadzenia konkurencji na analizowanym rynku. 16

17 Podsumowując analizę powyŝszego kryterium, naleŝy stwierdzić jego spełnienie w przypadku Cyfrowego Polsatu, gdyŝ przede wszystkim nie ma technicznych moŝliwości wybudowania alternatywnej sieci, w której moŝliwe byłoby zakańczanie połączeń kierowanych do uŝytkowników Cyfrowego Polsatu. Tym samym kryterium braku technicznej i ekonomicznej zasadności budowy alternatywnej infrastruktury telekomunikacyjnej przemawia za znaczącą pozycją Cyfrowego Polsatu na analizowanym rynku Istnienie przewagi technologicznej przedsiębiorcy O istnieniu przewagi technologicznej konkretnego przedsiębiorcy telekomunikacyjnego moŝemy mówić, jeśli posiada on na danym rynku właściwym technologię, która umoŝliwia mu tańsze świadczenie usług albo dostarczanie w dotychczasowej cenie produktów lub usług nowocześniejszych i posiadających więcej funkcji lub zastosowań od dostarczanych do tej pory. Spełnianie tego kryterium przez konkretnego przedsiębiorcę moŝe stanowić dla konkurentów istotną barierę wejścia na dany rynek właściwy. Ze względu na fakt, Ŝe rynek świadczenia usługi zakańczania połączeń w ruchomej publicznej sieci telefonicznej ograniczony jest do jednej sieci, a w związku z tym kaŝdy przedsiębiorca świadczący usługę zakańczania połączeń we własnej sieci posiada 100% udziału w tym rynku, kryterium istnienia technologicznej przewagi przedsiębiorcy telekomunikacyjnego nie jest moŝliwe do zbadania, gdyŝ w obrębie analizowanego rynku właściwego nie ma innego przedsiębiorcy niŝ Cyfrowy Polsat. Nie jest zatem moŝliwe dokonanie porównania dostępnych w obrębie rynku technologii i oceny tego kryterium Niemniej jednak technologia wykorzystywana do realizacji usług zakańczania połączeń przez Cyfrowy Polsat nie róŝni się od technologii wykorzystywanej przez pozostałych przedsiębiorców działających na innych rynkach zakańczania połączeń głosowych w sieciach ruchomych Brak albo niewielki poziom równowaŝącej siły nabywczej Analiza powyŝszego kryterium pozwala określić, czy poziom siły nabywczej klientów konkretnego przedsiębiorcy telekomunikacyjnego jest wystarczająco wysoki, aby zrównowaŝyć pozycję tego przedsiębiorcy jako dostawcy usług na danym rynku właściwym. Istnienie klientów o silnej pozycji negocjacyjnej ma istotny wpływ na warunki konkurencyjności na danym rynku i ogranicza zdolność przedsiębiorców telekomunikacyjnych do działań niezaleŝnych od pozostałych uczestników rynku, w tym do nieuzasadnionego podwyŝszania cen. Zasadniczo, niski poziom równowaŝącej siły nabywczej na danym rynku właściwym, czyli brak klientów lub grup klientów o silnej pozycji negocjacyjnej w stosunku do konkretnego przedsiębiorcy, wzmacnia ich pozycję na tym rynku i stanowi czynnik utrudniający skuteczną konkurencję. Im niŝszy jest poziom równowaŝącej siły nabywczej klientów konkretnego przedsiębiorcy na danym rynku, 17

18 tym większe jest prawdopodobieństwo, Ŝe przedsiębiorca (lub przedsiębiorcy) zajmują indywidualną lub kolektywną pozycję znaczącą na tym rynku. W związku z powyŝszym poziom równowaŝącej siły nabywczej na analizowanym rynku będzie wysoki, jeśli: - do jednego klienta bądź grupy klientów trafia duŝa część usług Cyfrowego Polsatu, - najwięksi klienci spółki dobrze poinformowani na temat alternatywnych dostawców danych usług, - najwięksi klienci mogą łatwo i niewielkim kosztem przestawić się na korzystanie z tych alternatywnych dostawców, - najwięksi klienci mogą rozpocząć samodzielnie wytwarzanie danych produktów lub usług, - przedsiębiorca telekomunikacyjny zainwestował znaczne środki w infrastrukturę słuŝącą wyłącznie dostarczaniu produktów lub usług konkretnym największym klientom. Do oceny tego wskaźnika naleŝy wziąć między innymi pod uwagę stopień koncentracji sprzedaŝy Cyfrowego Polsatu na danym rynku zakańczania połączeń we własnej sieci, czyli udział największych klientów w wartości sprzedaŝy tego przedsiębiorcy na rynku. Według danych przedstawionych przez Cyfrowy Polsat, operator zakańcza połączenia we własnej sieci grupie klientów, którzy generują cały ruch i tym samym przychody Cyfrowego Polsatu z usługi. Wspomniani klienci to: (tajemnica przedsiębiorstwa pkt Błąd! Nie moŝna odnaleźć źródła odwołania. zał. 1). Wykres 8. Udział ruchu zakańczanego przez poszczególnych operatorów (klientów) w całości ruchu F2M i M2M zakańczanego w sieci Cyfrowego Polsatu (tajemnica przedsiębiorstwa pkt Błąd! Nie moŝna odnaleźć źródła odwołania. zał. 1) Źródło: UKE. Wykres 9. Udział przychodów z poszczególnych operatorów (klientów) w całości przychodów Cyfrowego Polsatu z zakańczania połączeń F2M i M2M (tajemnica przedsiębiorstwa pkt Błąd! Nie moŝna odnaleźć źródła odwołania. zał. 1) Źródło: UKE. W analizowanym okresie cały ruch, w konsekwencji równieŝ przychody pochodziły z połączeń rozpoczynanych w sieciach 6 operatorów, w przypadku telefonii stacjonarnej (tajemnica przedsiębiorstwa pkt Błąd! Nie moŝna odnaleźć źródła odwołania. zał. 1), a w przypadku telefonii ruchomej (tajemnica przedsiębiorstwa pkt Błąd! Nie moŝna odnaleźć źródła odwołania. zał. 1). Przy czym w zakresie relacji ruchu F2M i M2M przewaŝającą większość stanowi ruch, a w konsekwencji równieŝ przychody realizowane wyłącznie między operatorami telefonii ruchomej. Mniejszy udział procentowy połączeń F2M wobec M2M naleŝy tłumaczyć wzrostem penetracji telefonii ruchomej i obserwowanym zjawiskiem wypierania telefonii stacjonarnej przez usługi mobilne. Fakt wzrostu popularności usług mobilnych związany jest bezpośrednio ze spadkiem ich cen, obserwowanym na przestrzeni 18

19 ostatnich lat, który skłania klientów sieci do większej aktywności, wywołując tym samym wzrost ruchu M2M. JednakŜe samo zestawienie struktury klientów nie daje jasnej wskazówki, co do wyniku analizy tego kryterium. Aby prawidłowo ocenić to kryterium naleŝy wziąć pod uwagę specyfikę rynku zakańczania połączeń w ruchomej publicznej sieci telefonicznej oraz inne wymienione na początku kryterium aspekty. W analizowanym okresie ( ) zdecydowana większość wolumenu ruchu (prawie 80%), a w konsekwencji równieŝ przychodów Cyfrowego Polsatu z zakańczania połączeń, pochodziło z usług inicjowanych w sieciach (tajemnica przedsiębiorstwa pkt 15 zał. 1). Z uwagi na specyfikę rynku zakańczania połączeń we własnej sieci, klienci analizowanego operatora nie mogą przestawić się na korzystanie z usług alternatywnych dostawców, gdyŝ tacy nie istnieją na rynku zakańczania połączeń w sieci Cyfrowego Polsatu. Nie mają równieŝ moŝliwości samodzielnego wytwarzania usługi zakańczania połączeń w sieci Cyfrowego Polsatu. Jedynie Cyfrowy Polsat świadczy innym operatorom usługi zakańczania połączeń z wykorzystaniem własnej infrastruktury, w obrębie posiadanej sieci. Zakończenia połączenia do uŝytkownika końcowego będącego abonentem Cyfrowego Polsatu moŝe dokonać tylko sam operator, co redukuje do zera siłę nabywczą klienta sieci Cyfrowego Polsatu. Brak jest zatem jakiejkolwiek alternatywy w realizacji połączeń do sieci ruchomej, gdyŝ połączenie musi być zakończone z wywoływanym numerem, funkcjonującym w danej sieci ruchomej. Teoretycznie, hurtowi klienci Cyfrowego Polsatu mogliby zdecydować się nie zakańczać połączeń w sieci Cyfrowego Polsatu. Operator straciłby wtedy większość przychodów z zakańczania połączeń, jednakŝe takie rozwiązanie wydaje się być mało prawdopodobne, ze względu na istotę działania detalicznego rynku połączeń, która wymusza świadczenie usług w kooperacji ze wszystkimi przedsiębiorcami telekomunikacyjnymi posiadającymi uŝytkowników końcowych. Zatem, pomimo istnienia grupy kluczowych klientów Cyfrowego Polsatu, grupa ta nie ma moŝliwości wyboru alternatywnego dostawcy usług zakańczania połączeń w sieci Cyfrowego Polsatu, gdyŝ na analizowanym rynku usługę zakańczania moŝe świadczyć tylko jeden podmiot. Podsumowując analizę powyŝszego kryterium, naleŝy stwierdzić, iŝ w przypadku Cyfrowego Polsatu nie jest ono miarodajne dla oceny pozycji przedsiębiorcy telekomunikacyjnego na tym rynku (nie stanowi o przewadze Spółki). Mimo wysokiego stopnia koncentracji usług realizowanych dla nielicznej (6 podmiotów) grupy klientów, Cyfrowy Polsat jest jedynym operatorem zakańczającym połączenia we własnej sieci, przez co brak jest alternatywy w realizacji usługi, co sprawa, Ŝe siła nabywcza strony popytowej badanego rynku nie istnieje Łatwy bądź uprzywilejowany dostęp do rynków kapitałowych bądź zasobów finansowych 19