8.1. Syndrom wypalenia zawodowego a dopasowanie do środowiska pracy - analiza korelacji. Rozdział 8. Dane uzyskane w badaniach

Transkrypt

1 W tej części pracy przedstawione zostały dane zebrane w badaniach wraz z ich statystycznym opracowaąiem mającym na celu zbadanie, czy zachodzą zależności pomiędzy dopasowaniem do środowiska pracy a wypaleniem zawodowym, a także odpowiedź na pytanie o kierunek i siłę tych zależności. W poniższym podrozdziale analizie podlega także kwestia, czy zmienne organizacyjne umożliwiają predykcję syndromu wypalenia. Aby odpowiedzieć _na pytanie badawcze o występowanie zależności pomięctzy płaszczyznami dopasowania do środowiska pracy a wypaleniem zawodowym zastosowano analizę korelacji metodą r Pearsona. W celu sprawdzenia, które zmienne są predyktorami poszczególnych wymiarów wypalenia zawodowego zastosowano analizę regresji krokowej. W obliczeniach przedstawionych poniżej, grupę zmiennych n i ezależnych tworzą zmienne organizacyjne wyróżnione w ramach kwestionariusza AWS, zmiennymi zależnymi są natomiast poszczególne wymiary wypalenia zawodowego zoperacjonalizowane kwestionariuszem r-vffil-gs Syndrom wypalenia zawodowego a dopasowanie do środowiska pracy - analiza korelacji. Analiza siły i kierunku związków pomiędzy obszarami dopasowania do środowiska. pracy i poszczególnymi komponentami wypalenia zawodowego wykazała interesuj ące zależności, odmienne dla każdego z wymiarów syndromu. Poniżej w postaci tabelarycznej (Tabela ) zaprezentowane zostały współczynniki korelacji pomiędzy obszarami dopasowania a trzema wymiarami syndromu wypalenia.

2 ,~ Ko,el;,j: <P,.,,.na pomiędzy zmiennymi o,gru,iuoyjnymi, wymiornmi wypa ema zawodowego (N=60) Zmienne niezależne - organizacyjne Zmienne zależne - Wymiary wypalenia zawodowego (MB - GS) Wyczerpanie Cynizm Poczucie efektywności Obciążenie pracą -,368** -,156 -,063 Płaszczyzny dopasowania do środowiska pracy (AWS) Kontrola -,239 Nagrody -,254* Relacje interpersonalne -,082 Sprawiedliwość -,124 Wartości -,391** -,221,312* -,277*,448** -,096,143 -,292*,378** -,347**,400** * korelacjajest istotna na poz1om1e 0.05 (dwustronrue) ** korelacja jest istotna na poziomie O.Ol (dwustronnie) Wszystkie płaszczyzny dopasowania jednostki do środowiska pracy korelują ujemnie z wyczerpaniem emocjonalnym, współczynnik korelacji Pearsona mieści się w przedziale od - 0,254 do - 0,391, p < 0,05 lub p < 0,0. Podobnie każdy z sześciu obszarów dopasowania do środowiska koreluje ujemnie z wymiarem cynizmu (r w granicach - 0,227 do - 0,347, p < 0,05 lub p < 0,01). z poczuciem efektywności zawodowej w stopniu istotnym statystycznie korelują dodatnio wymiary : poczucie kontroli (r = 0,312, p < 0,05), nagrody, poczucie sprawiedliwości oraz zgodność wartości pracownika i organizacji ( r od 0,378 do 0,448, p < 0,01).

3 , li i 8.:Ż. Obszary dopasowania jednostki do środowiska pracy jako predyktory wypalenia zawodowego - dane uzyskane w badaniach. Kolejna analiza miała na celu ~prawdzenie czy wyróżnione przez Leitera i Masłach obszary dopasowania jednostki do środowiska pracy są predyktorami poszczególnych wymiarów wypalenia, a także określenie, które z nich mają taki wpływ i jaka jest siła tych zależności. W celu odpowiedzi na powyższe pytania wykonano analizę regresji dla zmiennych organizacyjnych, osobno dla każdego z wymiarów wypalenia zoperacjonalizowanego za pomocą kwestionariusza MB- GS. Poniżej przedstawione zostały wyniki dla każdego z wymiarów. Wyczerpanie emocjonalne Poniższa tabela (tab.2) przestawia wyniki analizy wariancji, która przeprowadzona została w celu określenia czy występuje statystycznie istotna zależność pomiędzy wyczerpaniem emocjonalnych a dopasowaniem do środowiska pracy. ~ -aliza wariancji - z.aleiność zmiennej zależnej wyczerpanie emocjonalne ~ zespołu predyktorów Model Suma kwadratów df Średni - kwadrat ~ F) stotność Regresja 29, ,864 3,536,005(a) Reszta 72, ,376 Ogółem 102, a Predyktory: (Stała), Wartości, Kontrola, Obciąż_pr, Społ_prac, Nagrody, Sprawiedl Analiza wariancji wykazała zależność pomiędzy wyczerpaniem emocjonalnym a zespołem predyktorów wyrażających dopasowanie do środowiska pracy, zależność potwierdzona została na poziomie 0, (64)

4 Kolejna analiza miała na celu doprecyzowanie, które z obszarów mają wpływ na rozwój wyczerpania emocjonalnego oraz jaki jest kierunek tej zależności. Tabela 3 przedstawia wyniki analizy regresji krokowej, ukazując które z obszarów okazały się ist0tne ' statystycznie. aliza regresji krokowej - wpływ zespołu predyktorów na zmienną zależną wyczerpanie emocjonalne. Współczynniki niestandaryzowane Współczynniki standaryzowane t stotność Predyktory B Błąd standardowy Beta (Stała) 5,984 1,406 Obciążenie pracą -,411,222 -,247 Kontrola -,257,204 -,168 Nagrody -,2Ó4,226 -,132 Relacje społeczne,409,277,196 Sprawiedliwość,279,308,152 Wartości -,977,381 -,400 4,257,OOO -1,856,069-1,258,214 -,903,371 1,478,145,906,369-2,565,013 W wyniku krokowej analizy regresji do modelu weszła zmienna wartości" (p = 0,013), analiza wykazała również tendencję w przypadku obciążenia pracą" (p = 0,069), która mogłaby ujawnić wpływ tego czynnika na wyczerpanie emocjonalne przy większej liczbie badanych. Poniżej (Tab. 4) przedstawione zostały wyniki ostatniej analizy dotyczącej wyczerpania emocjonalnego, która pozwoliła określić w jakim stopniu zespół predyktorów wyjaśnia rozwój tego wymiaru wypalenia zawodowego. Tabela przedstawia współczynnik korelacji wielokrotnej, współczynnik determinacji wielokrotnej, a także skorygowaną wersję współczynnika determinacji.

5 . ~spółczynnik korelacji wielokrotnej i współczynnik determinacji wielokrotnej ~ływ zespołu predyktorów na zmienną zależną wyczerpanie emocjonalne,zmienna zależna R R2 Skorygowane R- kwadrat Błąd standardowy oszacowania Wyczerpanie emocjonalne,535(a),286,205 1, a Predyktory: (Stała), Wartości, Kontrola, Obctąz_pr, Społ_prac, Nagrody, Sprawiedl W wyniku analizy regresji wielokrotnej dla wpływu zespołu predyktorów na wymiar wyczerpania emocjona_lnego uzyskano współczynnik korelacji na poziomie 0,535 sugerujący istotną zależność tego wymiaru od obszarów dopasowania. Współczynnik determinacji wielokrotnej na poziomie 28,6 % poddano korekcie w oparciu o liczebność grupy, ostatecznie niezgodność pomiędzy wartościami pracownika i organizacji tłumaczy według analizy 20,5% poziomu wyczerpania emocjonalnego pracownika. Ewentualnie przy uznaniu obciążenia pracą jako czynnika mogącego mieć wpływ na zmienną zależną przy większej liczebności badanej grupy skorygowany współczynnik determinacji będzie dotyczył łącznego wpływu dwóch obszarów dopasowania jednostki. Cynizm W przypadku drugiego wymiaru wypalenia zawodowego wykonano analogiczne analizy statystyczne. Poniżej (Tabela 5) przedstawione zostały wyniki analizy wariancji, która miała na celu sprawdzenie czy występuje zależność pomiędzy dopasowaniem do środowiska pracy a rozwojem cynicznej postawy u kierowników branży spożywczej.

6 tabela 5. Analiza wariancji - zależność cynizmu od obszarów dopasowania do środowiska pracy., Model Suma kwadratów df. średni kwadrat F stotność Regresja 12, ,108 1,843,108(a} : Reszta 60, ,144 Ogółem 73, ' ' a Predyktory: (Stała), Wartości, Kontrola, Obciąż_pr, Społ_prac, Nagrody, Sprawiedl Analiza wariancji wykazała brak zależności pom iędzy dopasowaniem do środowiska pracy a cynizmem u pracowników. Wpływ zespołu predyktorów okazał się nieistotny (p > 0,05). Poniżej tabela ukazująca wyniki analizy regresji krokowej dla zespołu predyktorów (tab. 6). tabela 6. Analiza regresji krokowej -wpływ zespołu predyktorów na zmienną zależną cynizm. Współczynniki Współczynniki niestandaryzowane standaryzowane t stotność J Predyktory B Błąd standardowy Beta (Stała) 4,649 1,282 3,626,001 Obciążenie pracą -,128,202 -,091 -,633,529 Kontrola -, 114,186 -,088 -,613,542 Nagrody -, 141,206 -,107 -,682,498 Relacje społeczne,169,253,095,669,506 Sprawiedliwość -,149,281 -,096 -,531,597 Wartości -,540,348 -,261-1,555,126 w wyniku analizy regresji wielokrotnej żaden z predyktorów nie wszedł do modelu, P rawdopodobieństwo ujawnienia zależności w populacji w przypadku braku tak 1.,. ej za eznosc1 dla każdego z predyktorów znacząco przekroczyło założony poziom istotności (a= 0,0S ).

7 Poczucie skuteczności zawodowej Zależność ostatniego z wymiarów wypalenia od obszarów dopasowania również zbadana ~ostała przy użyciu analizy wariancji. Poniżej tabelaryczne ujęcie jej wyniku (Tabela 7). tabela 7. Analiza wariancji - zależność poczucia efektywności zawodowej od stopnia dopasowania jednostki do środowiska pracy Model Suma kwadratów df Średni kwadrat F stotność Regresja 13, ,331 4,414,001(a) Reszta 27,995 53,528 Ogółem 41, a Predyktory: (Stała), Wartości, Kontrola, Obciąż_pr, Społ_prac, Nagrody, Sprawiedl Analiza wariancji wykazała zależność pomiędzy poczuciem skuteczności zawodowej a dopasowaniem do środowiska pracy, zależność potwierdzona została na poziomie 0,00 l. Analiza regresji krokowej (Tabela 8) umożliwiła odpowiedź na kolejne pytanie - które z obszarów dopasowania mają znaczący wpływ na poczucie skuteczności zawodowej u pracownika.

8 d. ł!s l)dnt? ulr - ~- Roz z1a, zmienną zależną tabela 8. Analiza regresji krokowej -wpływ zespołu predyktorow na poczucie skuteczności zawodowej Współczynniki Współczynniki : niestandaryzowa'ne standaryzowane t stotność Predyktory B Błąd standardowy Beta (Stała) 2,011,871 2,308 -,237-1,847,070_, Obciążenie pracą -,254,137,249 Kontrola, 147,126,151 1,167 Nagrody,343,140,347 2,453,01 1,... Relacje społeczne -,071,172 -,053 -,416,679 Sprawiedliwość -,085, 191 -,072 -,446,658 Wartości,591,236,376 2,501,015 W wyniku analizy regresji do modelu weszły Wartości (p = 0,015) i Nagrody (p = 0,017). Poziom poczucia skuteczności zależy więc od dwóch czynników, pozostałe obszary nie mają tak znaczącego wpływu.,025-1 Kolejna rycina (tabela 9) przedstawia między innymi współczynnik determinacji wielokrotnej, informujący w jakim stopniu wyżej wymienione predyktory tłumaczą zmiany w poziomie poczucia skuteczności zawodowej w grupie badanych kierowników. tabela 9. Współczynnik korelacji wielokrotnej i współczynnik determinacji wielokrotnej - wpływ zespołu predyktorów na zmienną zależną poczucie skuteczności zawodowej Zmienna zależna R R2 Skorygowane R-kwadrat Błąd standardowy oszacowania Wyczerpanie emocjonalne,577(a),333,258 0,72678 a Predyktory. (Sta ła ), Wartości Kontro! a, Obci ąz_p r S P oł _p ra c, Nagrody, Sprawiedl Skorygowany współczynnik determinacji wielokrotnej wyno ,,,, si,,10 Zm1ennosc wymiaru Poczucie skuteczności zawodowej tłumaczy w jednei czwart.. J ej poziom dopasowarua jednostki w dwóch obszarach : Wartości i Nagród (69)

9 8.3. Podsumowanie wyników - weryfikacja hipotez Główny cel badań niniejszej pracy magisterskiej - weryfikacja modelu Leitera,1 Masłach - wiązał się z odpowiedz.ią na pytanie ogólne Czy i jakie związki istnieją pomiędzy dopasowaniem jednostki do środowiska pracy a syndromem wypalenia?", a poszczególne analizy statystyczne doprecyzowały charakter wykrytych związków. Poniżej (Tabela l O) tabelaryczne zestawienie poszczególnych wymiarów wypalenia zawodowego wraz z ich predyktorami i charakterystyką wpływu obszarów dopasowania na. syndrom wypalenia. Tabela 10. Obszary dopasowania ujawnione jako istotne predyktory wymiarów wypalenia zawodowego l ".. \i.. Wymiary wypalenia ;. Predykio,:y '.. ' ; za~odowego. -~~;-, ,, ' Beta. Skorygowane R 2 Wyczerpanie 1) Wartości 1) - 0,400 (p=0,013) emocjonalne 2) Obciążenie pracą 2) - 0,247 (p=0,069) 0,205 (p= 0,005) Cynizm Poczucie efektywności 1) Wartości 1) 0,376 (p=0,015) zawodowej 2) Nagrody 2) 0,347 (p=0,017) 0,258 (p= 0,001) Hipoteza 1: Obszary dopasowania do środowiska pracy są predyktorami wyczerpania emocjonalnego, będącego jednym z wymiarów syndromu wypalenia zawodowego. Wyczerpanie emocjonalne determinowane jest niezgodnością wartości pracownika i organizacji (Beta= -0,400, p=0,013) i nadmiernym obciążeniem pracą (Beta= -0,247, p=0,069). Czynniki te tłumaczą 20,5 % wariancji zmiennej objaśnianej. Dopasowanie pracownika w pozostałych obszarach nie ma znaczącego wpływu na rozwój wypalenia. Hipoteza 2: Obszary dopasowania do środowiska pracy są predyktorami cynizmu, będącego jednym z wymiarów wypalenia zawodowego. W przypadku cynizmu w badanej grupie kierowników nie wykryto istotnej zależności od obszarów dopasowania do środowiska pracy. 69