[IMIĘ I NAZWISKO:. KLASA.. NR ]

Wielkość: px

Rozpocząć pokaz od strony:

Download "[IMIĘ I NAZWISKO:. KLASA.. NR ]"

Robert Czyż
8 lat temu
Przeglądów:

1 Zadanie 1. (1 pkt). Witaminy są niezbędne do prawidłowego funkcjonowania organizmu człowieka. Niedobór nawet jednej z nich może prowadzić do poważnych zaburzeń fizjologicznych. Można tego uniknąć, stosując odpowiednie zasady racjonalnego odżywiania. Wśród zamieszczonych niżej sformułowań od A do D zaznacz to, które określa sposób komponowania składu posiłków sprzyjający dostarczeniu organizmowi różnych witamin. A. Codzienne przyrządzanie surówki z marchwi. B. Podawanie do każdego posiłku warzyw lub/i owoców. C. Zastępowanie tłuszczów roślinnych tłuszczami zwierzęcymi. D. Używanie produktów wysokobiałkowych. Zadanie 2. (2 pkt). Do prawidłowego przebiegu procesu wytwarzania erytrocytów niezbędny jest kobalt. Pierwiastek ten związany jest w witaminie B12, która, w odróżnieniu od wielu innych witamin, nie jest wytwarzana przez rośliny. a) Wyjaśnij, dlaczego ścisły wegetarianizm może doprowadzić do niedoboru kobaltu w organizmie. b) Podaj nazwę choroby, która może wystąpić na skutek niedoboru tego pierwiastka w organizmie człowieka. Zadanie 3. (2 pkt). Ze względu na wielkość dziennego zapotrzebowania pokarmowego jod zaliczany jest do mikroelementów. Podaj przykład pokarmu będącego źródłem jodu oraz określ rolę, jaką ten pierwiastek pełni w organizmie człowieka. Zadanie 4. (2 pkt). Barwnik skóry melanina chroni organizm człowieka przed szkodliwym wpływem emitowanego przez słońce promieniowania ultrafioletowego. Jednocześnie odpowiednia dawka tego promieniowania jest niezbędna dla wytwarzania przez organizm pewnej witaminy. Podaj literowy symbol tej witaminy oraz określ skutek jej niedoboru w organizmie. Zadanie 5 (2 pkt.). Dobowe zapotrzebowanie na witaminy i sole mineralne u człowieka jest niewielkie, ale mimo to ich znaczenie jest bardzo duże. Napisz, dlaczego gotowanie, konserwowanie lub zamrażanie produktów spożywczych zubaża nasze potrawy w witaminy. Przedstaw skutki awitaminozy dowolnie wybranej witaminy z grupy witamin rozpuszczalnych w tłuszczach. Zadanie 6. (2 pkt). Przy produkcji masła, margaryny lub oleju zwykle dodawane są witaminy A i E. a) Uzasadnij, że jest to korzystna dla organizmu człowieka forma podawania obu tych witamin. b) Spośród poniższych informacji zaznacz zdanie trafnie określające główną rolę witaminy A w organizmie człowieka. A. Pełni rolę ważnego przeciwutleniacza podwyższając odporność organizmu. B. Warunkuje prawidłowe widzenie o zmierzchu lub przy słabym świetle. C. Odpowiada za prawidłowy stan kości i zębów. D. Warunkuje prawidłowy przebieg procesów krzepnięcia krwi.

Wśród zamieszczonych niżej sformułowań od A do D zaznacz to, które określa sposób komponowania składu posiłków sprzyjający dostarczeniu organizmowi różnych witamin. A. Codzienne przyrządzanie surówki z marchwi.

2 Zadanie 7. (2 pkt). Pierwiastek ten, należący do mikroelementów, jest składnikiem białek złożonych hemoglobiny i mioglobiny, a także wielu enzymów. Jego niedobór u człowieka powoduje anemię, arytmię serca i zakłócenia procesu oddychania. a) Podaj nazwę opisanego pierwiastka. b) Podaj nazwę związku chemicznego występującego u roślin, który pod względem budowy jest podobny do hemu wchodzącego w skład hemoglobiny. Zadanie 8. (3 pkt). Na wykresie przedstawiono skład chemiczny świeżej masy organizmów. a) Na podstawie wykresu napisz, w których organizmach jest najwięcej węglowodanów.... b) Wyjaśnij, z czego wynika to, że organizmy te zawierają najwięcej węglowodanów. c) Podaj nazwę polisacharydu budującego szkielety zewnętrzne stawonogów i ściany komórkowe grzybów. Zadanie 9. (1 pkt). Oceń poprawność zdań dotyczących roli mikro- i makroelementów w organizmie człowieka. W prawej kolumnie tabeli wpisz odpowiednio literę P (prawda) lub literę F (fałsz). Zadanie 10. (3 pkt). Do niezbędnych w diecie człowieka składników pokarmowych (kolumna I) dopasuj po dwa źródła pokarmowe, które ich dostarczają (kolumna II). Każde źródło może zostać wykorzystane więcej niż jeden raz. I. A. Nienasycone kwasy tłuszczowe B. Jod C. witamina B11 (kwas foliowy) II. 1. Tłuste ryby morskie 2. sól kuchenna 3. Szpinak 4. Drożdże 5. Oliwa A...., B...., C.... Zadanie 11 (2 pkt.). Bardzo ważnym składnikiem diety człowieka jest białko. Zawarte w białkach pokarmowych aminokwasy, po przyswojeniu, są wykorzystywane do syntezy własnych białek organizmu. W pobieranym pokarmie proporcje koniecznych dla człowieka aminokwasów nie muszą dokładnie odpowiadać jego potrzebom, więc niektórych aminokwasów nie otrzymuje on w pożywieniu w wystarczających ilościach, a inne dostaje w nadmiarze. Możliwości biochemicznego przekształcania jednych aminokwasów w inne są ograniczone, stąd niektórych aminokwasów w diecie nie da się niczym zastąpić. a) Wyjaśnij pojęcie aminokwasy egzogenne b) Podaj przykłady dwóch aminokwasów egzogennych dla człowieka : Zadanie 12. (1 pkt) Wśród wymienionych funkcji witamin zaznacz dwie, które pełni witamina C. A. Odgrywa istotną rolę we wchłanianiu żelaza. B. Jest niezbędna w procesie widzenia. C. Bierze udział w procesie krzepnięcia krwi. D. Wzmacnia mechanizmy odpornościowe. E. Obniża poziom cholesterolu we krwi.

b) Podaj nazwę związku chemicznego występującego u roślin, który pod względem budowy jest podobny do hemu wchodzącego w skład hemoglobiny. Zadanie 8. (3 pkt).

3 Zadanie 13. (2 pkt). Wśród wymienionych funkcji zaznacz dwie, które pełni witamina C w organizmie człowieka. A. Neutralizuje wolne rodniki. B. Bierze udział w syntezie protrombiny. C. Ułatwia wchłanianie wapnia z pokarmu. D. Wzmacnia włosowate naczynia krwionośne. E. Bierze udział w wytwarzaniu barwnika wzrokowego Zadanie 18. (2 pkt). Schemat budowy związków czynnych biologicznie. Zadanie 15. (2 pkt). Witaminy odgrywają bardzo ważną rolę w organizmie człowieka. Przedstaw dwie zasady przygotowywania posiłków, dzięki którym będą one zawierać odpowiednie ilości witamin. Zadanie 16. (2 pkt). Weganizm jest ścisłą formą wegetarianizmu polegającą na odrzuceniu wszelkich produktów pochodzenia zwierzęcego. Dieta wegan nie dopuszcza mięsa i jego przetworów, ryb, produktów mlecznych, jaj, miodu itp. Podstawą wyżywienia są wyłącznie produkty zbożowe, warzywa, owoce i orzechy. Stwierdzono, że dieta taka ma negatywny wpływ na wzrost i rozwój dzieci. Określ czynnik, którego brak jest przyczyną, dla której dieta wegan nie powinna być stosowana u dzieci. Swoją odpowiedź uzasadnij. A Podaj, jaką rolę pełnią te związki w życiu organizmów. rola związku A -... rola związku B -... Zadanie 14. (1 pkt). W diecie pilotów, którzy w czasie II wojny światowej odbywali loty nocne, były uwzględniane pokarmy zawierające stosunkowo dużo marchwi. Wyjaśnij, dlaczego pokarmy zawierające stosunkowo dużo marchwi były bardzo potrzebne tym pilotom. B Zadanie 17. (1 pkt). W listopadzie 2003 roku jedna z firm produkujących odżywki dla dzieci przyznała się do błędu, który spowodował chorobę a nawet śmierć kilku niemowląt. Specjalne mleko sojowe w proszku pozbawione było witaminy B1. Zaznacz nazwę choroby, która została wywołana brakiem witaminy B1. a) szkorbut b) kurza ślepota c) krzywica d) beri-beri Zadanie 18. (1 pkt). W skład niektórych, dostępnych na rynku, preparatów odchudzających wchodzi błonnik. Zalecane stosowanie polega, np. na połykaniu około minut przed posiłkiem pigułek zawierających błonnik, które należy popić wodą. Wyjaśnij rolę tak stosowanego błonnika w procesie odchudzania. Zadanie 19. (2 pkt). Nieprawidłowe odżywianie się może sprzyjać powstawaniu różnych schorzeń. Poniżej literami oznaczono rodzaje schorzeń, a cyframi niedobory określonych składników diety. A anemia (niedokrwistość) I niedobór witaminy A B krzywica u dzieci (odwapnienie kości) II niedobór witaminy C

Przedstaw dwie zasady przygotowywania posiłków, dzięki którym będą one zawierać odpowiednie ilości witamin. Zadanie 16. (2 pkt).

4 C zaburzenie widzenia (szczególnie o zmroku) III niedobór witaminy D D szkorbut (uszkodzenie dziąseł, wypadanie zębów) IV niedobór jodu V niedobór żelaza Każdemu z rodzajów schorzenia przyporządkuj składnik, którego niedobór może sprzyjać powstawaniu tego schorzenia. A -... B -... C -... D -... Zadanie 20. (3 pkt). Celuloza, skrobia, glikogen, chityna są to związki należące do polisacharydów (wielocukrów). Pełnią one w komórkach organizmów żywych różne funkcje. Skonstruuj tabelę, w której przedstawisz podział wymienionych polisacharydów na strukturalne i zapasowe, oraz podasz przykłady miejsc ich występowania w organizmach żywych. Zadanie 22. (2 pkt). Ryby morskie są cennym źródłem łatwo przyswajalnego białka. Ich tłuszcz zawiera kwasy tłuszczowe omega-3, które przeciwdziałają zmianom miażdżycowym poprzez zmniejszenie stężenia trójglicerydów i cholesterolu LDL we krwi. Zapobiegają one także powstawaniu zakrzepów naczyniowych oraz powodują rozszerzenie naczyń krwionośnych, obniżając ciśnienie krwi. Na podstawie analizy tekstu podaj dwa argumenty uzasadniające wprowadzenie ryb do naszego jadłospisu. Zadanie 23. (2 pkt). Wyciąg z karty zdrowia pacjenta: Objawy, z którymi zgłosił się pacjent: suchość, rogowacenie i złuszczanie się naskórka. Dodatkowe informacje: pogarszający się wzrok, słabe widzenie, szczególnie o zmroku. Wymień witaminę, której brakuje w organizmie pacjenta. Podaj przykład produktu żywnościowego zawierającego na tyle dużo tej witaminy, aby mógł być zalecony przez lekarza jako uzupełnienie diety. Zadanie 24. (2 pkt). Węglowodany to grupa różnorodnych związków organicznych. Wyróżniamy wśród nich m.in. monosacharydy (cukry proste) i polisacharydy (cukry złożone, zawierające więcej niż 10 cząsteczek monosacharydów). Różnią się one właściwościami np. rozpuszczalnością w wodzie i, co się z tym wiąże, pełnioną w komórce funkcją. Uzupełnij poniższą tabelę wpisując odpowiednie przykłady węglowodanów oraz określ ich rozpuszczalność w wodzie i podstawową funkcję pełnioną w komórce lub organizmie. Zadanie 21. (1 pkt). Zapis fragmentu cząsteczki białka: Gly Ala Leu Phe Asp - Ser.. przedstawia strukturę A. pierwszorzędową białka. C. trzeciorzędową białka. B. drugorzędową białka. D. czwartorzędową białka.

Celuloza, skrobia, glikogen, chityna są to związki należące do polisacharydów (wielocukrów). Pełnią one w komórkach organizmów żywych różne funkcje.

5 Zadanie 25. (3 pkt). W organizmie człowieka różne rodzaje związków chemicznych pełnią określone funkcje. Poniżej przedstawiono różne przykłady białek lub węglowodanów. A. mioglobina B. glikogen C. laktoza D. miozyna E. immunoglobulina a) Przyporządkuj każdy z wyżej wymienionych związków do białek lub do węglowodanów, wpisując w odpowiednie miejsca ich oznaczenia literowe. Białka... Węglowodany... b) Określ rolę w organizmie człowieka dwóch wybranych spośród A do E związków organicznych

immunoglobulina a) Przyporządkuj każdy z wyżej wymienionych związków do białek lub do węglowodanów, wpisując w odpowiednie

Podobne dokumenty

Zadanie zawarte w arkuszach egzaminacyjnych CKE w latach 2002-2007

Zadanie zawarte w arkuszach egzaminacyjnych CKE w latach 2002-2007 Układ pokarmowy - zadania Zadanie 1. (2 pkt) Przedstaw schematyczny zapis kolejnych etapów trawienia skrobi przez człowieka bez ich lokalizacji w organizmie. Uwzględnij następujące substancje: glukoza,