Termodynamika. Energia wewnętrzna ciał

Transkrypt

1 ermodynamika Energia wewnętrzna ciał Cząsteczki ciał stałych, cieczy i gazów znajdują się w nieustannym ruchu oddziałując ze sobą. Sumę energii kinetycznej oraz potencjalnej oddziałujących cząsteczek nazywamy energią wewnętrzną ciała. Makroskopową miarą energii wewnętrznej ciał jest parametr termodynamiczny zwany temperaturą. Dwa ciała (układy fizyczne) różniące się temperaturą (energią wewnętrzną) mogą sobie przekazywać energię za pomocą różnych mechanizmów: 1. Oddziaływań bezpośrednich bez wymiany cząsteczek przewodnictwa cieplnego 2. Przepływu cząsteczek z jednego układu do drugiego konwekcji cieplnej 3. Za pośrednictwem promieniowania elektromagnetycznego promieniowania cieplnego. Proces przekazywania energii ciału o niższej temperaturze przez ciało o wyższej temperaturze zachodzi aż do wyrównania ich temperatur osiagnięcia równowagi termodynamicznej.

2 Nierównowaga termodynamiczna > 2 Przekazywanie energii wewnętrznej Przewodnictwo Konwekcja Promieniowanie Równowaga termodynamiczna > 3 > 2

3 Zerowa zasada termodynamiki emperatura jest makroskopowym parametrem termodynamicznym układu. 1 = 3 C 2 = 3 C A 1 1 = 2 2 B Jeżeli ciało A jest w równowadze termodynamicznej z ciałem C i ciało B jest także w równowadze termodynamicznej z ciałem C to ciała A i B są ze sobą w równowadze termodynamicznej. Ciało C nazywamy ciałem termometrycznym lub termometrem. Ciało termometryczne musi posiadać pewną własność fizyczną której wartość zależy liniowo od temperatury. X ( ) a X ( ) a

4 Pomiar temperatury Aby przy pomocy wybranego ciała termometrycznego móc mierzyć temperaturę trzeba określić współczynnik a, czyli wyskalować termometr oraz określić stały punkt odniesienia, jednakowy dla wszystkich termometrów. Bezwzględna skala temperatur Jako jednostkę temperatury w układzie SI przyjęto jeden Kelwin ( 1 K ). Jako stały punkt odniesienia przyjęto tzw. punkt potrójny wody, temperaturę w której współistnieją wszystkie trzy jej fazy: stała ciekła i gazowa. Punkt potrójny wody odpowiada temperaturze 273,16 K. X X ( ) (273,16 K) 273,16 [ K] emperaturę = 0 K nazywamy zerem bezwzględnym. Ustaje w niej ruch cieplny cząsteczek i atomów.

5 Porównanie używanych skal temperatury temperatury Skala Celsjusza tc 273, 15 o C K o C o F 373, Stopień Celsjusza [ 1 o C ] jest równy 1 K. Punkt potrójny wody 0 o C emperatura wrzenia wody pod ciśnieniem normalnym o C 273, Skala Farenhaita t F 32 o F 9 5 t C Stopień Farenhaita [ 1 o F ] jest równy ) 0,556 o C. Punkt potrójny wody 32 o F emperatura wrzenia wody pod ciśnieniem normalnym o F 0-273,15-459,67

6 Rozszerzalność cieplna ciał Rozszerzalność objętościowa + l l + 1 Rozszerzalność liniowa + l 3 + l l 1 +

7 Współczynniki rozszerzalności liniowej niektórych substancji Substancja α ( o C) -1 Glin Mosiądz Miedź Szkło zwyczajne Szkło hartowane 3, Guma twarda Lód Stop inwar 0, Ołów Stal

8 Ciepło jako forma przekazywania energii Ciepło (Q) ilość przekazanej lub odebranej układowi przez otoczenie energii wewnętrznej powodującej jego zmianę temperatury. Q > 0 Q < 0 => cieplo przekazywane jest do układu => cieplo odbierane jest z układu Jednostką ciepła jest 1 dżul (J) lub 1 kaloria (cal) ilość ciepła potrzebna do podniesienia temperatury jednego grama wody od temperatury 14,5 o C do 15,5 o C. 1 kcal = 1000 cal = 4186 J Pojemność cieplna (C) ilość ciepła potrzebna do zmiany temperatury danego ciała o 1 K. Ciepło właściwe (c) pojemność cieplna jednostki masy substancji z której zbudowane jest dane ciało. Obie wielkości zależą od temperatury.

9 Zmiany ciepła właściwego wody z temperaturą ciepło właściwe [cal/g. O C ] 1,008 1,006 1,004 1, ,998 0, temperatura [ O C ]

10 Przewodnictwo cieplne izolator Przewodnik cieplny 1 L 2 Stacjonarny przepływ ciepła S nagrzewnica chłodnica 1 > 2 Równanie przewodnictwa cieplnego Stacjonarny przepływ ciepła dq dt k S d d x 1 2 Q k S L t

11 Srebro 9, Miedź 9, Aluminium 4, Mosiądz 2, Stal 1, Ołów 8, Przewodność cieplna [kcal / s. m. O C] Beton Szkło Korek Azbest Lód Woda Wodór 3, Powietrze 5, len 5,

12 Praca jako sposób zmiany energii wewnętrznej układu Praca (W) wykonana nad układem lub przez układ powoduje zmianę jego energii wewnętrznej wyrażającej się zmianą temperatury. W > 0 W < 0 => praca wykonywana jest przez układ => praca wykonywana jest nad układem Jednostką pracy jest 1 dżul (J)

13 Gaz w zbiorniku z ruchomym tłokiem p A A W ) dw p( B A d p B B p Sprężanie p Rozprężanie p A A p A A p B B p B B A B A B

14 Pierwsza zasada termodynamiki Początkowy stan równowagi Oddziaływanie z otoczeniem Końcowy stan równowagi Granica układu Granica układu Q Granica układu U 1 układ układ U 2 układ otoczenie otoczenie W otoczenie U U 1 W WYK W WŁ Q 2 W DOS Q ODB U Q Energia wewnętrzna jest parametrem termodynamicznym zwanym funkcją stanu układu.

15 Proces adiabatyczny Proces izotermiczny Granica układu Granica układu Q P,, - zmienne układ = const. układ P, - zmienne otoczenie W otoczenie W Proces izochoryczny Proces izobaryczny Granica układu = const. układ P, - zmienne Q Granica układu p = const. układ, - zmienne otoczenie otoczenie W

16 Druga zasada termodynamiki Istnieje parametr termodynamiczny będący funkcją stanu układu zwany entropią. W przyrodzie mogą zachodzić tylko te procesy termodynamiczne w których suma entropii układu i jego otoczenia nie maleje. S 0 Jeżeli suma entropii układu i otoczenia przed i po procesie jest taka sama proces jest odwracalny. Jeżeli suma entropii układu i otoczenia po procesie jest większa niż przed proces jest nieodwracalny. Rzeczywiste procesy termodynamiczne zachodzą zawsze ze zwiększeniem całkowitej entropii. Można zmniejszyć entropię układu wykonując nad nim pracę kosztem wzrostu entropii otoczenia.

17 Entropia a prawdopodobieństwo stanu układu Gaz A Izolator Przegroda Gaz B S 1 U 1 Stan mniej prawdopodobny entropia mniejsza U 1 = U 2 S 2 U 2 Stan bardziej prawdopodobny entropia większa S 1 < S 2

18 Cykl termodynamiczny p b a c d

19 Cykl Carnota p a b ) izotermiczne rozprężanie p 3 a 1 1 > 2 b c ) adiabatyczne rozprężanie c d ) izotermiczne sprężanie d a ) adiabatyczne sprężanie p 4 1 b p 2 2 d p 1 2 c

20 Maszyny cieplne Silnik cieplny Maszyna chłodząca nagrzewnica 1 W Q 1 Q 2 Odbiornik ciepła 1 Q 1 Q 1 W układ Q 2 Sprawność silnika cieplnego W Q Q 1 Q 1 Q1 2 układ Q 2 W 2 chłodnica Komora chłodzenia