Szkoła austriacka w ekonomii

Transkrypt

1 Szkoła austriacka w ekonomii Ekonomia głównego nurtu a ekonomia heterodoksyjna (instytucjonalizm, szkoła historyczna itp.) Istnieje od końca XIX wieku do dziś Założyciel Carl Menger ( ) Ważni przedstawiciele: Ludwig von Mises ( ) Friedrich August von Hayek ( ) (połowicznie) Joseph Shumpeter ( )

2 Szkoła austriacka w ekonomii Wspólne pochodzenie z ekonomią neoklasyczną (gł. nurtu) Mimo tego poważne różnice w używanych metodach, postrzeganiu właściwego przedmiotu ekonomii itp. Drogi tych kierunków rozeszły się mniej więcej w latach 40. Przed II W.Ś istniał pluralizm, po niej dominacja ekonomii neoklasycznej; szkoła austriacka (i inne) zostały zmarginalizowane Po wojnie tradycja austriacka wyemigrowała do USA

3 Szkoła austriacka (S.A.) a ekonomia głównego nurtu SA nie używa modelowania matematycznego Odrzuca większość teorii ekonomii głównego nurtu Zainteresowana raczej bardziej ogólnymi problemami gospodarczymi (długookresowe zmiany w systemach gospodarczych, relatywne wady i zalety różnych systemów gosp. itp.) Poważny wkład w tzw. debatę o systemach gospodarczych (koniec XIX w. lata 40. XX) debata na temat efektywności gospodarowania w socjalizmie i kapitalizmie

4 Cechy charakterystyczne ekonomii austriackiej Odrzuca modelowanie matematyczne Model uproszczona, nierealistyczna, ale rygorystyczna reprezentacja świata Modele matematyczne dają predykcje, które się testuje (konfrontuje z danymi) i decyduje o przydatności/prawdziwości modelu Wg szkoły austriackiej to podejście jest błędne Zakłada ona, że pewne istotne prawdy ekonomiczne są samooczywiste (np. ludzie są racjonalni) odkrywamy je w swoich umysłach, nie trzeba ich weryfikować empirycznie (aprioryzm) Niezawodne prawa ekonomiczne można logicznie wydedukować z tych samooczywistych prawd

5 Cechy ekonomii austriackiej Skupia się raczej na badaniu procesów niż stanów gospodarczych Bada raczej stany nierównowagi, niż stany równowagi Odrzuca ekonometrię i inne metody badań empirycznych w ekonomii Prymat teorii nad badaniami empirycznymi

6 Cechy charakterystyczne ekonomii austriackiej Metodologiczny indywidualizm (wyjaśnianie w kategoriach zachowań, preferencji itd. jednostek, nie bytów ponadjednostkowych) Zbieżne z ekonomią neoklasyczną, rozbieżne z ekonomią instytucjonalną i szkołą historyczną. Subiektywizm metodologiczny: ludzie posiadają różne preferencje, wiedzę i oczekiwania; stąd wyjaśnienie i ocena działań indywidualnych i społecznych muszą odwoływac się do stanów psychicznych zaangażowanych jednostek i brac pod uwagę różnice w nich Implikacje: koszty i korzyści ekonomiczne są subiektywne, znane tylko jednostkom, niemierzalne obiektywnie; używanie agregatów statystycznych w ekonomii jest podejrzane, o ile nie bezużyteczne

7 Cechy ekonomii austriackiej Traktowana jako nienaukowa przez ekonomię głównego nurtu (dlaczego?) Mimo tego dobrze zakorzeniona we współczesnej ekonomii Argument nieprzychylny istnieje, gdyż jest finansowana przez wielki biznes Dlaczego? Ponieważ ekonomiści austriaccy są największymi wśród ekonomistów zwolennikami wolnych rynków, polityki leseferystycznej, i własności prywatnej.

8 Rola państwa wg ekonomii austriackiej Libertarianizm jednostkowa wolnośc jest najważniejszą wartością społeczną Własnośc prywatna jest korzystna dla rozwoju gospodarczego; także metodą obrony wolności politycznej i gospodarczej Motywy i możliwości działania rządu są podejrzane Opozycja w stosunku do interwencji państwa Planowanie gospodarcze jest nieefektywne (referat o Hayeku) Suwerennośc konsumenta jednostki są jedynym sędzią tego co właściwe, efektywne itd. Każda niemal interwencja państwa zmniejsza efektywnośc gospodarowania

9 F. A. von Hayek o spontanicznym porządku Rynek jest wg Hayeka przykładem systemu w którym w sposób niezaplanowany z chaosu powstaje pewien porządek Nieskoordynowane działania milionów egoistycznych jednostek skutkują sprawnym dostarczaniem towarów, realizacją potrzeb, zyskami itp., chociaż intencją żadnej jednostki nie jest tworzenie takiego systemu. Taki spontaniczny porządek jest bardziej efektywny niż porządek zaplanowany lub zaprojektowany przez ludzi (np. w socjalizmie) Inne przykłady spontanicznego porządku: życie na Ziemi, język, reguły poruszania się na drodze, pieniądz itp.

10 Joseph Schumpeter a szkoła austriacka Na pograniczu między ekonomią neoklasyczną a austriacką Stworzył teorię wzrostu gospodarczego i cyklu koniunkturalnego w której dużą rolę odgrywają czynniki pozagospodarcze (m.in. instytucje gospodarcze reguły życia gospodarczego) Głównym motorem wzrostu gosp. są prywatni przedsiębiorcy (zbieżnośc z poglądami szkoły austriackiej) Wielka pochwała prywatnej przedsięborczości Przewidywania co do przyszłego rozwoju kapitalizmu

11