Ewaluacja w strategiach rozwiązywania problemów

Transkrypt

1 Ewaluacja w strategiach rozwiązywania problemów społecznych Beata Bujak Szwaczka Proregio Consulting Projekt współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

2 Planowanie strategiczne Ogólna definicja planowania strategicznego określa je jako odpowiednio uporządkowany zbiór czynności i procesów myślowych wykonywany przez powołany do tego zespół ludzi, którzy zajmują się przygotowaniem i uruchomieniem działań mających doprowadzić do osiągnięcia świadomie wybranych przyszłych stanów obiektu objętego planowaniem (Project Cycle Management Guidelines, European Commission, March 2004, s. 16.) 2

3 Zarządzanie strategiczne Jest wyzwaniem współczesnej administracji publicznej Istotą zarządzania strategicznego jest dąŝenie do kreowania rzeczywistości w przyszłości w oparciu o długofalowe cele oraz zadania niezbędne dla ich osiągnięcia Obejmuje analizę strategiczną: przeszłość teraźniejszość przyszłość Określa potrzeby finansowe i wskazuje ich źródła W przypadku Strategii Rozwiązywania Problemów Społecznych istotą jest dąŝenie do racjonalizacji działania administracji publicznej w sferze społeczno-socjalnej. Stanowi oparcie dla wszelkich działań w sferze społecznosocjalnej, które mają być finansowane z pieniędzy publicznych 3

4 Zarządzanie strategiczne a Strategie Rozwiązywania Problemów Społecznych Prawo nie definiuje, czym jest strategia rozwiązywania problemów społecznych, nie określa zasad i trybu tworzenia strategii, ani jej zakresu przedmiotowego. Ustawodawca nie sformułował Ŝadnych delegacji ustawowych dla organów administracji rządowej zawierających upowaŝnienie do określenia zasad i trybu tworzenia strategii gminnych i powiatowych lub do zdefiniowania zakresu przedmiotowego tego dokumentu. Powiaty i gminy, jako autonomiczne jednostki organizacyjne samorządu terytorialnego posiadające osobowość prawną, samodzielnie decydują o sposobie wykonania tego zadania. 4

5 Jaka jest perspektywa Gminnych Strategii Rozwiązywania Problemów Społecznych? Perspektywa wszelkich działań partnerskich (partycypacja społeczna) na rzecz dobrobytu i wzrostu jakości Ŝycia społeczności lokalnej Perspektywa działań samorządowych w kierunku realizacji polityki społecznej Perspektywa wszystkich działań Ośrodka Pomocy Społecznej Perspektywa projektów systemowych 5

6 Schemat zarządzania strategicznego na poziomie lokalnym gospodarka środowisko Strategia ZrównowaŜonego Rozwoju Dobrobyt i wysoka jakość Ŝycia mieszkańców społeczeństwo Gminna Strategia Rozwoju Turystyki Gminny Program Ochrony Zabytków Gminny Program Współpracy z NGO Gminna Strategia Rozwiązywania Problemów Społecznych Projekt Systemowy OPS Projekty Konkursowe OPS Działania finansowane Z pieniędzy gminnych 6

7 Ewaluacja Ewaluacja to badanie programu, jego nakładów, efektów i sposobu realizacji pod kątem przyjętego zestawu kryteriów. Zestaw ten powinien być dopracowany pod kątem potrzeb podmiotu wykorzystującego wiedzę z ewaluacji do podejmowania decyzji w zakresie analizowanego programu, programów pokrewnych lub moŝliwych kontynuacji. 7

8 Czym jest Strategia Rozwiązywania Problemów Społecznych i czego moŝe dotyczyć jej ewaluacja? Dokumentem pomocy społecznej/programem działań (projektów) na kilka następnych lat ewaluacja dotyczy działań programowych pomocy społecznej i ich wpływu na Ŝycie mieszkańców lub Dokumentem polityki społecznej ewaluacja dotyczy krytycznego śledzenia skutków realizowanej polityki społecznej (dobrobyt i jakość Ŝycia) 8

9 Co powinna wskazywać Ewaluacja Strategii Rozwiązywania Problemów Społecznych? Powinna mierzyć w kategoriach produktu, rezultatu i oddziaływania skuteczność i poziom efektywności, Przeprowadzane ewaluacje powinny analizować stopień skuteczności i efektywności na podstawie wskaźników zgromadzonych w systemie monitorowania i/lub niezaleŝnej pracy badawczej. Powinny równieŝ oceniać jakość, trafność na poziomie programu, czy jego wybranej części, czy teŝ wskaźników dotyczących zagadnień horyzontalnych. Ewaluacja powinna dać wskazówki dla dalszej realizacji działań, bądź innych realizowanych strategii i programów lokalnych i sektorowych 9

10 Ewaluacja na poszczególnych etapach realizacji Strategii Etap realizacji Przed rozpoczęciem (ex-ante) W trakcie realizacji (Mid-term lub on-going) Po realizacji (ex-post) Zagadnienia ewaluacyjne/przedmiot ewaluacji Ewaluacja przebiegu samego procesu przygotowań dokumentu oraz jego wyników Opracowania wskaźników bazowych Opracowania planów, programów i harmonogramów Ocena skuteczności w odniesieniu do konkretnych (wybranych) celów. Ocena systemu wdraŝania SłuŜy modyfikacji i usprawnianiu, partnerstwa, skuteczności i wpływu poszczególnych projektów na cele w strategii, sposobu wyboru projektów do realizacji, sposobu uwzględnienia zagadnień horyzontalnych ) Ocena skuteczności i efektywności realizowanych działań w kontekście efektów dla beneficjenta i grupy docelowej. Przegląd pod kątem aktualizacji strategii (diagnoza, skuteczność róŝnych zastosowanych instrumentów, co w największym stopniu wpłynęło na trwałe efekty ) 10

11 Ewaluacja czego? Ewaluacja systemu projektowania (tworzenia) strategii Ewaluacja strategii Ewaluacja oddziaływań Ewaluacja rezultatów Ewaluacja systemu realizacji celów.. 11

12 Ewaluacja poziom celów Do zbadania stopnia realizacji strategii potrzebny jest: zestaw celów zestaw wskaźników wskazanie źródeł ich weryfikacji Jakiego typu wskaźniki powinny znaleźć się w strategii? Gdzie powinny być agregowane? Od kogo pochodzą dane? Jak często analizowane? Kto dokonuje analizy? 12

13 Wskaźniki: Rodzaje wskaźników w strategii: Wskaźniki bazowe - opisujące sytuację w danej sferze przed rozpoczęciem wdraŝania strategii Np. 10% bezrobotnych w gminie X w roku. - Wskaźniki programowe odnoszącymi się do wyników interwencji. Wskaźniki programu mierzą zakres, w jakim spodziewane efekty zmieniają zjawiska społeczno-ekonomiczne lub zachowania zainteresowanych stron wyraŝając w ten sposób ilościowy cel danej interwencji. Np.. W wyniku realizacji grupy projektów 10 osób zdobędzie nowy zawód Wskaźniki kontekstowe - wykorzystywane do określania zmian zachodzących na danym obszarze w wyniku realizacji określonych działań W ujęciu statycznym: wzrost poziomu zatrudnienia w sektorze usług do 20% do roku 2014 W ujęciu dynamicznym: wzrost poziomu zatrudnienia w sektorze usług gminie co roku o 5% przy równoczesnym spadku poziomu wykluczenia do roku

14 Wskaźniki oddziaływania (impact indicators) Odnoszą się do skutków programu wykraczających poza efekty natychmiastowe MoŜna zdefiniować dwie koncepcje oddziaływania: Oddziaływania bezpośrednie, są to efekty pojawiające się po pewnym upływie czasu, niemniej jednak są powiązane z podjętym działaniem i beneficjentami bezpośrednimi Oddziaływania globalne to długoterminowe efekty mające wpływ na większą populację 14

15 Wskaźniki Są istotnym źródłem informacji, na którym opiera się ewaluacja i będą wykorzystywane na róŝnych jej etapach. Wskaźniki są najczęściej stosowane, by mierzyć w kategoriach produktu, rezultatu i oddziaływania skuteczność i poziom efektywności, co jest moŝliwe na kaŝdym poziomie programowania (ogólny poziom programu, priorytetów, działań/przedsięwzięć). Przeprowadzane ewaluacje powinny analizować stopień skuteczności i efektywności na podstawie wskaźników zgromadzonych w systemie monitorowania i/lub niezaleŝnej pracy badawczej. Powinny równieŝ oceniać jakość, trafność i kwantyfikację wskaźników czy to na poziomie programu, czy jego wybranej części, czy teŝ wskaźników dotyczących celów horyzontalnych. 15

16 Wyniki ewaluacji W ewaluacji nie tylko chodzi o to czy wskaźnik został osiągnięty i w jakim stopniu ale o to co z tego wynika: dla programu, zestawu działań, alokacji, sposobu wdraŝania, partnerstwa, dla innych programów itp.. 16

17 Cele ewaluacji strategii: Oszacowanie jakości i wartości polityki lub programu społecznego Usprawnienie programu i jego realizacji Nadzór i stosowanie się do przepisów Rozwój wiedzy - Mark, Henry i Julnes, 2000 Wsparcie dla funkcji kontrolnej sprawowanej przez demokratyczne instytucje Tworzenie wiedzy, która będzie lepszą podstawą projektowania polityki i programów Pomaganie agencjom publicznym w zwiększaniu ich zdolności planistycznych, realizacyjnych i analitycznych Informowanie opinii publicznej o działaniach władz publicznych poprzez upowszechnianie wyników ewaluacji Chelimsky, 2006, s. 39 Wszechstronna i całościowa ocena programu Uczenie się i poprawianie funkcjonowania programu Rozliczenie z efektywnego wykorzystania zasobów i osiągnięcia oczekiwanych wyników (accountability) Monitoring działania programu Rozwój i zmiana sposobu działania - dostosowanie do złoŝonych, nowych i zmiennych warunków Tworzenie wiedzy Patton, 2008, s

18 Dziękuję za uwagę Projekt współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego