Doświadczenie granic szansą na rozwój.

Transkrypt

1 Doświadczenie granic szansą na rozwój. Jak nastolatek buduje swoje granice psychiczne? Opracowanie: Agnieszka Skołyszewska i Patryk Hajdo, Specjalistyczna Poradnia Profilaktyczno-Terapeutyczna

2 RÓŻNICA WYZNACZA GRANICĘ dwa zielone kwadraty

3 RÓŻNICA WYZNACZA GRANICĘ dwa zielone kwadraty tworzą prostokąt

4 RÓŻNICA WYZNACZA GRANICĘ zielony i czerwony kwadrat nadal są kwadratami

5 RÓŻNICA WYZNACZA GRANICĘ W Niemczech W Polsce obowiązuje zasada obowiązuje zasada UŻYWAMY JĘZYKA NIEMIECKIEGO UŻYWAMY JĘZYKA POLSKIEGO

6 RÓŻNICA WYZNACZA GRANICĘ OJCIEC Mam takie zasady: ubieram się w garnitur, noszę krótkie włosy, używam teczki. SYN Mam takie zasady: ubieram się w garnitur, noszę krótkie włosy, używam teczki.

7 RÓŻNICA WYZNACZA GRANICĘ OJCIEC i SYN Mamy takie zasady: ubieramy się w garnitury, nosimy krótkie włosy, używamy teczki.

8 RÓŻNICA WYZNACZA GRANICĘ OJCIEC Mam takie zasady: ubieram się w garnitur, noszę krótkie włosy, używam teczki. SYN Mam takie zasady: ubieram się w dresy, strzygę się do łysa, używam plecaka.

9 RÓŻNICA WYZNACZA GRANICĘ Różnica to element kształtowania się granic: JA vs INNY JA - granica - INNY JA vs ŚWIAT JA - granica -ŚWIAT

10 RÓŻNICA WYZNACZA GRANICĘ Im większa różnica tym wyraźniejsza granica Szary jest słabo widoczny na białej tablicy Czarny jest dobrze widoczny na białej tablicy ODWROTNOŚD jako MAKSYMALNA RÓŻNICA

11 RÓŻNICA WYZNACZA GRANICĘ konflikt separacyjny Nie wszyscy naraz mogą byd zadowoleni Zadowolenie vs niezadowolenie Różnica w emocjach to granica psychologiczna

12 RÓŻNICA WYZNACZA GRANICĘ konflikt separacyjny Umiejętnośd znoszenia cudzego niezadowolenia jako element granic

13 OGRANICZENIE Nie można mied wszystkiego naraz Zachowanie (wybór) -> konsekwencja Przekroczenie granic (wybór) -> konsekwencja

14 Trzy drogi w wychowaniu czyli o tym, jak stawiad granice by budowad relację opartą na dialogu i wzajemnym szacunku

15 Władza Rodzic/wychowawca dominujący (stosujący system władzy) ma przekonanie, że zawsze ma rację, a dziecko powinno się mu podporządkowad, słuchad go. Ma wysokie oczekiwania, sztywne zasady i jest przekonany, że pewne rzeczy są złe, a dzieci powinny trzymad się od nich z daleka. Przyjmuje często rolę egzekutora, kontrolera, a nawet kata. Jest sztywny w myśleniu i zachowaniu. Stosuje kary.

16 Władza Przykładowe wypowiedzi i zachowania rodziców/wychowawców: Nie obchodzi mnie dlaczego się spóźniłeś, mamy zasady, masz 5 punktów karnych. Nie musisz wiedzied dlaczego, ja tak mówię i tak ma byd. Ile razy mówiłem że tak ma byd? Za karę.. Nie dyskutuj Kowalski tylko słuchaj, co mówię! Mówiłam, że nie wolno ci się spóźniad?! Za karę nie możesz więcej tam chodzid!.

17 Władza Reakcje dzieci, które mają rodziców lub wychowawców stosujących władzę: Brak ochoty, by się zmieniad, kto mnie nie szanuje i kto nie liczy się z moimi uczuciami, potrzebami Zależnośd od zdania i ocen innych, Niezdolnośd do twórczego myślenia, do samodzielnego rozwiązywania problemów, Niskie poczucie własnej wartości, Niewiara we własne możliwości, Odrzucenie zasad, bunt.

18 Władza Rekcja rodzica/wychowawcy: Poczucie bezradności Bezsilnośd, Frustracja z powodu krótkotrwałych efektów swoich wysiłków, Niezadowolenie z siebie jako rodzica/wychowawcy i z dziecka W relacji: Chłód Oddalenie Niechęd Dzieci nie mogą wytrzymad z rodzicami/wychowawcami Stopieo okazywania dziecku miłości i wsparcia: niski Stopieo kontrolowania dziecka przez zasady i ograniczenia: wysoki

19 władza Dominacja potrzeb i uczud rodzica kosztem potrzeb i uczud dziecka - brak symetrii i wzajemności. Dzieci, które miały/mają naruszane granice, szczególnie przez dorosłych mogą mied tendencje do naruszania/przekraczania granic innym.

20 Uległośd Rodzic/wychowawca dla świętego spokoju ustępuje dziecku, chod to jest sprzeczne z jego uczuciami i potrzebami. Miły i wspierający - nie stawia granic, nie egzekwuje ograniczeo. Boi się, że zrobi dziecku krzywdę, jeśli będzie zbyt surowy. Poddaje się woli dziecka, by uniknąd konfrontacji. Postawa rodzica/wychowawcy jest uległa, lecz podminowana złością do dziecka - gdyż rodzic nie dba o swoje uczucia i potrzeby. Dziecko natomiast ma mieszane uczucia. Z jednej strony poczucie wygranej, z drugiej strony brak granic i oparcia ze strony dorosłego budzi w nim niepokój i niepewnośd. Może myśled: wystarczy że się uprę, że będę krzyczed, a będzie tak, jak chcę.

21 uległośd Przykładowe wypowiedzi i zachowania rodziców/wychowawców: W porządku, tym razem nie wpiszę Ci tych 5 punktów karnych za spóźnienie, ale następnym razem nie spóźnij się.. No dobrze, niech będzie tak, jak Ty chcesz. Bardzo Cię proszę pośpiesz się, bo nie zdążę do pracy. Nie chcę słyszed o waszych kłótniach, dogadajcie się jakoś z siostrą.

22 uległośd Reakcje dzieci, które mają rodziców lub wychowawców uległych: Niepewnośd, czy rodzic go kocha Dziecko pozornie silne. Zachowania dziecka: Dziecko uczy się manipulacji, Dziecko traci poczucie bezpieczeostwa, Dziecko może darzyd siebie niewielkim szacunkiem, ponieważ nie nauczyło się kontrolowad siebie i nie opanowało innych umiejętności związanych z dyscypliną życia. Dziecko uczy się relatywizmu zasad- manipulacji

23 uległośd Skutki dla rodzica/wychowawcy: Niechęd do dziecka, Bezsilnośd, Niezadowolenie z siebie jako rodzica i z dziecka, Frustracja z powodu ciągłego ustępowania dziecku wbrew swoim uczuciom i potrzebom. W relacji: Chłód Oddalenie Niechęd Rodzice/wychowawcy nie mogą wytrzymad z dziedmi. Stopieo okazywania dziecku miłości i wsparcia: wysoki Stopieo kontrolowania dziecka przez zasady i ograniczenia: niski

24 uległośd Dominacja potrzeb i uczud dziecka kosztem potrzeb i uczud rodzica. Dzieci, których rodzice nie szanują swoich granic i potrzeb mogą mied trudnośd z respektowaniem i okazywaniem szacunku innym osobom, mogą naruszad granice innych.

25 dialog Rodzic/wychowawca kochający (lubiący/szanujący) i stanowczy, ma jasno określone zasady, wartości, normy i ograniczenia. Poświęca CZAS, by przekazad je dziecku. Udziela jasnych komunikatów, gdy dziecko przekracza ustalone granice. Jednocześnie okazuje dziecku wsparcie (gesty miłości, słuchanie, wspólne spędzanie czasu- klimat wychowawczy). Rodzic/wychowawca szanuje zdanie, uczucia i potrzeby dziecka, szanuje też swoje potrzeby i uczucia i potrafi je obronid, gdy tego potrzebuje. Dziecko ma udział w decyzjach, może wyrażad swoje zdanie, uczucia, potrzeby.

26 dialog Przykładowe wypowiedzi i zachowania rodziców/wychowawców: Marysiu. Już kolejny raz spóźniłaś się na lekcję. Chcę wiedzied co jest tego powodem. Byd może znajdziemy jakieś rozwiązanie. Ty masz takie zdanie, a ja mam inne. Proponuję, byśmy o tym porozmawiali. Możesz wyjśd do kolegów. Najpierw jednak zrób zadanie z matematyki i podlej kwiaty. Widzę, że bardzo zależy Ci na wyjściu wieczorem z domu, oczekuję, że przed wyjściem skosisz trawnik.

27 dialog Typowe cechy dzieci, które mają rodziców lub wychowawców stosujących wypowiedzi dialogowe: Mają szacunek do siebie - z jednej strony doświadczają czułego wsparcia, a z drugiej mają jasno określone granice. Łatwo uznają władzę. Okazują większe zainteresowanie wiarą w Boga, Wykazują zdecydowanie mniejszą skłonnośd do przyłączania się do grup ryzykownych (sekty, subkultury).

28 dialog Skutki dla rodzica/wychowawcy: ZADOWOLENIE Z SIEBIE JAKO RODZICA POCZUCIE BLISKOŚCI RADOŚD Z BYCIA RAZEM PRZYJAŹO Z DZIECKIEM ODWAGA DO WYRAŻANIA UCZUD NIEPRZYJEMNYCH BEZ RANIENIA DZIECKA. W relacji: Mniej konfliktów (są rozwiązywane na bieżąco) Dziecko uczy się samodzielności i odpowiedzialności Między rodzicami/wychowawcami, a dziedmi rozwija się dialog. Stopieo okazywania dziecku miłości i wsparcia: wysoki. Stopieo kontrolowania dziecka przez zasady i ograniczenia: wysoki.

29 dialog Ważne są zarówno potrzeby i uczucia rodzica, jak i dziecka symetria. Dzieci, których rodzice/nauczyciele okazują szacunek dla ich potrzeb i uczud oraz respektują ich granice psychologiczne, uczą się respektowania granic innych i szacunku dla uczud oraz potrzeb innych osób.

30 Podsumowanie Granice: pomagają dzieciom w odkrywaniu świata określają ścieżkę akceptowanych zachowao określają związki z ludźmi są jak ogrodnicze tyczki wspomagające wzrost dają poczucie bezpieczeostwa Granice.. Celem wychowania powinno byd wykształcenie u dziecka zdrowych, mocnych, a zarazem elastycznych granic. Trudności, jakich doświadcza w tym zakresie wielu rodziców, a także wychowawców jest kłopot z określeniem własnych granic (J. Sakowska). Stawia to przed nami - rodzicami i wychowawcami nieustające wyzwanie samodoskonalenia i samokształcenia- także w kształtowaniu własnych granic, by pomóc dzieciom kształtowad i ustalad ich granice oraz w zdrowy sposób wyciągad konsekwencje, gdy granice i zasady są przez dzieci przekraczane bez poszanowania uczud i potrzeb innych osób.