Spis treści Przedmowa Wykaz skrótów Część I. Zagadnienia wprowadzające Rozdział 1. Pojęcie, rodzaje i charakter prawny arbitrażu handlowego

Transkrypt

1 str. Przedmowa... XXV Wykaz skrótów... XXIX Część I. Zagadnienia wprowadzające... 1 Rozdział 1. Pojęcie, rodzaje i charakter prawny arbitrażu handlowego Pojęcie arbitrażu handlowego Istota arbitrażu handlowego Definicja Handlowy charakter arbitrażu Arbitraż a sądownictwo polubowne Cechy charakterystyczne arbitrażu handlowego Cechy podstawowe a cechy technicznoprawne Działanie arbitrażu handlowego z woli stron sporu Szybki i odformalizowany charakter postępowania arbitrażowego Ograniczone stosowanie przepisów prawa materialnego przez arbitraż handlowy Poufny charakter arbitrażu handlowego Cechy technicznoprawne arbitrażu handlowego Odgraniczanie arbitrażu handlowego od innych form rozstrzygania sporów Arbitraż handlowy a sądownictwo powszechne Arbitraż handlowy a alternatywne formy rozstrzygania sporów (ADR) Arbitraż handlowy a międzynarodowy arbitraż inwestycyjny Arbitraż handlowy a szczególne trybunały arbitrażowe Zalety i wady arbitrażu handlowego Zalety Wady Rodzaje arbitrażu handlowego Arbitraż handlowy krajowy i międzynarodowy Wspólne cechy arbitrażu handlowego krajowego i międzynarodowego Pojęcie międzynarodowego arbitrażu handlowego Specyfika międzynarodowego arbitrażu handlowego Arbitraż handlowy instytucjonalny, ad hoc, administrowany Arbitraż instytucjonalny (stałe sądy polubowne) Arbitraż ad hoc Arbitraż administrowany Arbitraż ogólny i specjalistyczny V

2 1.3. Charakter prawny arbitrażu handlowego Teorie doktrynalne arbitrażu handlowego Uwagi ogólne Teoria kontraktowa Teoria jurysdykcyjna Teoria mieszana (hybrydowa) Teoria autonomiczna (sui generis) Prywatnoprawny czy publicznoprawny charakter arbitrażu handlowego Cechy prywatnoprawne arbitrażu handlowego Cechy publicznoprawne arbitrażu handlowego Sposób regulacji prawa arbitrażowego w systemie prawa krajowego (odesłanie) wnioski Krajowy czy ponadnarodowy charakter regulacji prawnej międzynarodowego arbitrażu handlowego (odesłanie) Zastosowanie norm prawa krajowego o arbitrażu handlowym Zastosowanie norm prawa jednolitego (konwencyjnego) o arbitrażu handlowym Zastosowanie norm soft law do arbitrażu handlowego Pojęcie norm soft law Normy soft law tworzone przez organizacje rządowe Normy soft law tworzone przez organizacje pozarządowe Regulaminy stałych sądów arbitrażowych Zastosowanie zasady praworządności (porządku publicznego) Konstytucyjne podstawy arbitrażu handlowego w Polsce Rozdział 2. Źródła prawa o arbitrażu handlowym polskiego i międzynarodowego Uwagi ogólne Kodeks postępowania cywilnego i inne przepisy prawa polskiego odnoszące się do arbitrażu Przepisy innych ustaw odnoszące się do arbitrażu Umowy międzynarodowe jako źródła prawa arbitrażowego Umowy międzynarodowe wielostronne Umowy międzynarodowe dwustronne Traktaty Ustawa Modelowa UNCITRAL Wytyczne, wskazówki i zalecenia wykorzystywane w arbitrażu Wytyczne IBA dotyczące konfliktu interesów w międzynarodowym arbitrażu handlowym IBA Guidelines on Confl ict of Interest in International Arbitration Wytyczne ICDR dla arbitrów dotyczące wymiany informacji w międzynarodowych arbitrażach handlowych ICDR Guidlines for Arbitrators concerning Exchange of Information Zalecenia UNCITRAL dotyczące pomocy instytucjom arbitrażowym i innym zainteresowanym organom w arbitrażach według Regulaminu Arbitrażowego UNCITRAL Recommendations to assist arbitral institutions and other interested bodies with regard to arbitrations under the UNCITRAL Arbitration Rules VI

3 Uwagi UNCITRAL dotyczące organizacji postępowania arbitrażowego (UNCITRAL Notes on Organizing Arbitral Proceedings) Techniki kontroli czasu i kosztów w arbitrażu (Techniques for Controlling Time and Costs in Arbitration) dokument MIH Regulaminy modelowe oraz regulaminy zagranicznych stałych sądów (instytucji) arbitrażowych Regulamin Arbitrażowy UNCITRAL UNCITRAL Arbitration Rules Regulamin IBA dotyczący postępowania dowodowego w międzynarodowym arbitrażu handlowym (IBA Rules on the Taking of Evidence in International Commercial Arbitration) Regulamin Arbitrażowy MIH (Rules of Arbitration of the International Chamber of Commerce) Regulamin w sprawie rozwiązywania w drodze ekspertyzy sporów w zakresie operacji dokumentowych [Rules for Documentary Instruments Dispute Resolution Expertise (DOCDEX)] Regulamin w sprawie Ekspertyz Międzynarodowej Izby Handlowej (Rules for Expertise of the International Chamber of Commerce) Regulamin Przedarbitrażowego Postępowania Referendarskiego (Rules for a Pre-Arbitral Referee Procedure) Regulaminy Amerykańskiego Stowarzyszenia Arbitrażowego i Międzynarodowego Centrum Rozwiązywania Sporów Regulamin Sądu Międzynarodowego Arbitrażu w Londynie (London Court of International Arbitration Rules) z 1996 r. zwany dalej: LCIAReg Regulamin Arbitrażu i Koncyliacji Międzynarodowego Centrum Arbitrażowego Austriackiej Federalnej Izby Gospodarczej (Regulamin Wiedeński) VIAC Rules of Arbitration and Conciliation (Vienna Rules) z 2006 r Regulaminy Sztokholmskiej Izby Handlowej (Stockholm Chamber of Commerce) odnoszące się do arbitrażu Regulamin Arbitrażowy DIS DIS-Schiedsgerichtsordnung z 1998 r Szwajcarski Regulamin Międzynarodowego Arbitrażu (Regulamin Szwajcarski) Swiss Rules of International Arbitration (Swiss Rules) z 2006 r Sądy Arbitrażowe w Polsce, Regulamin Sądu Arbitrażowego przy Krajowej Izbie Gospodarczej, inne regulaminy Regulamin Sądu Arbitrażowego przy Krajowej Izbie Gospodarczej Regulamin Sądu Arbitrażowego przy Polskiej Konfederacji Pracodawców Prywatnych LEWIATAN Regulamin Stałego Sądu Arbitrażowego przy Polsko-Niemieckiej Izbie Przemysłowo-Handlowej Gerichtsordnung des Ständigen Schiedsgerichts bei der Deutsch-Polnischen Industrie- und Handelskammer Inne regulaminy Ustalone zwyczaje VII

4 Rozdział 3. Modele krajowej regulacji prawa o arbitrażu handlowym Wpływ rozwoju międzynarodowej regulacji arbitrażu na krajowe systemy prawne Konwencje międzynarodowe Krajowe prawo arbitrażowe w okresie przedkonwencyjnym Pierwsze konwencje arbitrażowe Konwencja Nowojorska Europejska Konwencja Genewska Ustawa wzorcowa UNCITRAL z 1985 r. i jej recepcja Ewolucja krajowych przepisów o międzynarodowym arbitrażu Modele krajowej regulacji arbitrażu Wprowadzenie Model szczególnej regulacji arbitrażu międzynarodowego, zwłaszcza handlowego Francja Szwajcaria Model zintegrowanej regulacji arbitrażu Systemy prawne oparte na odrębnej ustawowej regulacji arbitrażu: Anglia i Szwecja Systemy kodeksowe : prawo niemieckie i austriackie Niektóre inne systemy prawne Rozdział 4. Zagadnienia kolizyjnoprawne w międzynarodowym arbitrażu handlowym Uwagi ogólne Umowa o arbitraż Uwagi wstępne Statut podstawowy umowy o arbitraż Zakres statutu podstawowego umowy o arbitraż Projekt regulacji statutu podstawowego umowy o arbitraż Statut formy umowy o arbitraż Kwalifikacja kolizyjnoprawna formy umowy o arbitraż Zakres statutu formy umowy o arbitraż Projekt regulacji statutu formy umowy o arbitraż Zdatność arbitrażowa sprawy VIII 4.4. Zdolność arbitrażowa stron umowy o arbitraż Umowa stron sporu z arbitrem (arbitrami) Podstawy orzekania przez sąd arbitrażowyw przedmiocie sporu Uwagi wstępne Przepisy prawa Ogólne zasady prawa Zasady słuszności Ponadnarodowe prawo kupieckie Wybór przez strony prawa właściwego dla przedmiotu sporu Uwagi wstępne Zasada nieograniczonego wyboru prawa właściwego przez strony Charakter prawny wyboru prawa właściwego przez strony Ustalenie przez sąd arbitrażowy prawa właściwego dla przedmiotu sporu

5 Uwagi wstępne Ustalanie prawa właściwego na podstawie reguł prawa kolizyjnego Stosowanie reguł kolizyjnych miejsca arbitrażu Kumulatywne stosowanie reguł kolizyjnych różnych systemów prawnych Stosowanie ogólnych zasad prawa kolizyjnego Ustalanie prawa właściwego bez uwzględnienia reguł prawa kolizyjnego Prawo właściwe dla postępowania arbitrażowego Uwagi wstępne Powiązanie postępowania arbitrażowego z prawem określonego państwa Brak powiązania postępowania arbitrażowego z prawem określonego państwa Teoria delokalizacji międzynarodowego arbitrażu handlowego Rozdział 5. Upadłość strony postępowania arbitrażowego Uwagi wstępne cele arbitrażu a cele postępowania upadłościowego Wpływ upadłości na postępowanie arbitrażowe w prawie polskim Utrata mocy przez zapis na sąd polubowny i umorzenie toczących się postępowań Skutki wydania wyroku przez sąd polubowny pomimo ogłoszenia upadłości strony Wpływ ogłoszenia upadłości na postępowania w przedmiocie uznania albo stwierdzenia wykonalności sądu polubownego Dopuszczalność dokonania zapisu na sąd polubowny w toku postępowania upadłościowego Umowy zawierane w toku postępowania upadłościowego Stosunki prawne sprzed ogłoszenia upadłości Spory wynikające z zaskarżenia bądź bezskuteczności czynności upadłego Kwestie kolizyjnoprawne Kwestie kolizyjnoprawne w stosunkach między Polską a innymi państwami członkowskimi UE (z wyjątkiem Danii) Kwestie kolizyjnoprawne w stosunkach z państwami spoza UE oraz Danią Wpływ zagranicznej upadłości na toczące się w Polsce postępowanie arbitrażowe Wpływ polskiego postępowania upadłościowego na postępowanie arbitrażowe prowadzone poza UE albo w Danii Część II. Ogólne zagadnienia arbitrażu handlowego Rozdział 6. Zdolność i zdatność arbitrażowa Pojęcia zdolności i zdatności arbitrażowej i ich funkcja Zdolność stron do zawarcia umowy o arbitraż Zdatność arbitrażowa sporów Uwagi ogólne. Zdatność arbitrażowa sporów w międzynarodowym arbitrażu handlowym i w ujęciu porównawczym IX

6 Rozszerzenie zakresu zdatności arbitrażowej sporów w prawie polskim w ramach reformy z 2005 r Stan prawa przed reformą Regulacja zdatności arbitrażowej sporów w nowej Księdze V KPC Zdatność ugodowa jako przesłanka zdatności arbitrażowej Zdatność ugodowa i zdatność arbitrażowa sporów o prawa majątkowe na tle porównawczym Zdatność ugodowa sporów o prawa majątkowe w prawie polskim Arbitraż a osoby trzecie Zdatność ugodowa i zdatność arbitrażowa sporów o prawa niemajątkowe Inne przesłanki ograniczenia zdatności arbitrażowej sporów Sprawa cywilna należąca do drogi sądowej Przepisy szczególne Skutki braku zdatności arbitrażowej sporu Konkluzje Rozdział 7. Umowa o arbitraż Wprowadzenie Pojęcie umowy o arbitraż (zapisu na sąd polubowny) Zapis na sąd polubowny a niektóre inne umowy dotyczące rozwiązywania sporów Umowy prorogacyjne i derogacyjne Umowy prorogacyjno-arbitrażowe Umowa o mediację Umowy o dokonanie ustaleń faktycznych lub uzupełnienie treści kontraktu przez osobę trzecią Umowy z arbitrami (receptum arbitrii) Akt określający warunki arbitrażu Rodzaje umów o arbitraż Kompromis i klauzula arbitrażowa Umowa o arbitraż ad hoc i umowa o arbitraż instytucjonalny Umowa o arbitraż krajowy i umowa o arbitraż zagraniczny Umowa o arbitraż w sporach wielostronnych Skutki prawne umowy o arbitraż Skutek pozytywny Skutek negatywny Inne skutki Charakter prawny umowy o arbitraż i jej odrębność Kwalifikacja systemowa Odrębność zapisu na sąd polubowny wobec kontraktu głównego Zdolność do zawarcia umowy o arbitraż Treść zapisu na sąd polubowny Elementy niezbędne (konstytutywne) Zasada równości stron Elementy fakultatywne Uzgodnienia dotyczące postępowania arbitrażowego X

7 7.9. Forma umowy o arbitraż Prawo krajowe Konwencje arbitrażowe Inne kwestie dotyczące zawarcia umowy o arbitraż Konsens stron. Zgoda osoby trzeciej Zawarcie umowy o arbitraż przez pełnomocnika Uzupełnienie i zmiana zapisu na sąd polubowny Zakres związania zapisem na sąd polubowny Zakres podmiotowy (ratione personae) Zakres przedmiotowy (ratione materiae) Zakres czasowy (ratione temporis) Nieprawidłowości zawarcia umowy o arbitraż oraz ich skutki Uwagi wstępne Nieistnienie (brak) umowy o arbitraż Nieważność i unieważnialność Bezskuteczność Niewykonalność, niemożliwość realizacji i patologiczny charakter umowy o arbitraż Utrata mocy zapisu na sąd polubowny Uwagi wstępne Przyczyny wskazane w KPC Ogłoszenie upadłości strony Przyczyny przewidziane w KC Zagadnienia kolizyjnoprawne umowy o arbitraż Uwagi wstępne Statut umowy o arbitraż Prawo właściwe dla formy umowy o arbitraż Prawo właściwe dla zdolności stron Prawo właściwe dla pełnomocnictwa do zawarcia umowy o arbitraż Projektowane przepisy kolizyjne dotyczące umowy o arbitraż Ustalanie prawa właściwego dla umowy o arbitraż przez sąd polubowny Odejście od stosowania norm kolizyjnych do umowy o arbitraż we Francji Rozdział 8. Arbitrzy i zespół orzekający Zagadnienia ogólne Pojęcie arbitra, zespołu orzekającego i sądu arbitrażowego Pojęcie arbitra Arbiter a zespół orzekający Zespół orzekający a sąd arbitrażowy (polubowny) Status prawny arbitra i szczególny charakter jego funkcji (mandatu) Osoby uprawnione do podjęcia i pełnienia funkcji arbitra Przesłanki ustawowe o charakterze obiektywnym Podstawowe cechy arbitra wymagane przez ustawę bezstronność i niezależność (odesłanie) Dodatkowe cechy arbitra wymagane przez umowę o arbitraż lub przez regulamin stałego sądu arbitrażowego XI

8 8.2. Bezstronność i niezależność arbitra Zagadnienia pojęciowe Uwagi wprowadzające Pojęcie bezstronności arbitra ( impartiality ) Pojęcie niezależności arbitra ( independence ) Obowiązek ujawnienia okoliczności, które mogą wywołać wątpliwości co do bezstronności i niezależności arbitra Wytyczne IBA dotyczące konfliktu interesów w międzynarodowym arbitrażu z 2004 r Treść i charakter prawny Wytycznych IBA Lista czerwona Lista pomarańczowa Lista zielona Problem zachowania bezstronności i niezależności arbitra powołanego przez stronę sporu Receptum arbitrii, prawa i obowiązki arbitra Receptum arbitrii Pojęcie, konstrukcja prawna i forma recepti arbitrii Strony recepti arbitrii (zakres podmiotowy) Zawarcie recepti arbitrii (powstanie stosunku prawnego pomiędzy arbitrem a stronami sporu) Treść recepti arbitrii (zakres przedmiotowy) Receptum arbitrii a umowa o arbitraż Charakter prawny recepti arbitrii Wygaśnięcie recepti arbitrii Obowiązki arbitra Obowiązek rozstrzygnięcia sporu Obowiązek zachowania mandatu arbitra do czasu jego ustawowego wygaśnięcia Obowiązek zachowania bezstronności i niezależności Obowiązek prowadzenia postępowania arbitrażowego uczciwie i bez zbędnej zwłoki Obowiązek zachowania poufności Obowiązek osobistego wykonywania funkcji arbitra Prawa arbitra Prawo do wynagrodzenia Prawo do żądania zwrotu poniesionych wydatków Problem prawa arbitra do jego immunitetu Skutki niewykonania lub nienależytego wykonania obowiązków arbitra Odwołanie arbitra (odesłanie) Uchylenie wyroku lub odmowa uznania albo stwierdzenia wykonalności wyroku sądu arbitrażowego (odesłanie) Odpowiedzialność odszkodowawcza arbitra względem stron sporu Problem odpowiedzialność arbitra wobec stałego sądu arbitrażowego Skład zespołu orzekającego i powołanie jego członków Warianty liczbowe zespołu orzekającego Uwagi wprowadzające XII

9 Arbiter jedyny (zalety, wady) Trzyosobowy zespół orzekający (zalety, wady) Parzysty zespół orzekający Zespoły orzekające o większej liczbie arbitrów Problem kadłubowych zespołów orzekających Pojęcie kadłubowego zespołu orzekającego i przyczyny jego powstania Spór wokół dopuszczalności wydania wyroku przez kadłubowy zespół orzekający Powołanie członków zespołu orzekającego (powstanie mandatu arbitra) Uwagi wprowadzające Powołanie przez strony sporu Powołanie przez organ nominacyjny Specyfika powołania zespołu orzekającego w przypadku arbitrażu wielostronnego Techniki wyłaniania arbitra Chwila powołania arbitra oraz zespołu orzekającego Ustanie mandatu arbitra Pojęcie i rodzaje ustania mandatu arbitra Pojęcie ustania mandatu arbitra Rodzaje ustania mandatu arbitra Wykonanie mandatu arbitra Wydanie wyroku przez zespół orzekający Problem zachowania mandatu arbitra w postępowaniu remisyjnym (odesłanie) Problem zachowania mandatu arbitra po uchyleniu wyroku sądu arbitrażowego (odesłanie) Wyłączenie arbitra Istota prawna wyłączenia arbitra Sposób regulacji prawnej wyłączenia arbitra Terminy związane z wyłączeniem arbitra Przyczyny wyłączenia arbitra (zakres przedmiotowy) Osoby uprawnione do wniesienia wniosku o wyłączenie arbitra (zakres podmiotowy) Organ bądź podmiot uprawniony do wyłączenia arbitra Postępowanie związane z wyłączeniem arbitra Możliwe zachowania arbitra, w odniesieniu do którego skierowano wniosek o wyłączenie Odwołanie arbitra Istota prawna odwołania arbitra (sensu largo) Odwołanie arbitra (sensu strico) Usunięcie arbitra Ustąpienie i śmierć arbitra Istota prawna ustąpienia arbitra Powody rezygnacji arbitra Skutki procesowe przedterminowego wygaśnięcia mandatu arbitra Zastąpienie arbitra Problem obowiązku powtórzenia postępowania arbitrażowego w całości lub części z udziałem arbitra zastępczego Spis treści XIII

10 Wydanie wyroku przez kadłubowy zespół orzekający (odesłanie) Rozdział 9. Postępowanie arbitrażowe Uwagi wstępne Zasady ogólne postępowania arbitrażowego Autonomia stron Autonomia postępowania arbitrażowego a ingerencja sądów krajowych Prawo do sprawiedliwego (rzetelnego) procesu Zasada szybkości i efektywności Poufność postępowania Źródła reguł postępowania Regulaminy arbitrażowe Prawo krajowe Postanowienie w sprawie reguł postępowania Uprawnienia trybunału arbitrażowego w zakresie stanowienia reguł postępowania Pełnomocnicy Terminy i doręczenia Rodzaje terminów i możliwość ich przedłużenia Kalendarz procedowania Doręczenia Wniosek o arbitraż, pozew i inne pisma procesowe w postępowaniu arbitrażowym Wniosek o arbitraż i pozew Odpowiedź na wniosek; pozew wzajemny Odpowiedź na wniosek Zarzut braku właściwości Pozew wzajemny, zarzut potrącenia Zmiana roszczeń w toku postępowania Inne pisma procesowe w toku postępowania Zarządzenia i postanowienia wydawane w toku postępowania arbitrażowego; decyzje administratora arbitrażu Rodzaje zarządzeń i postanowień Uprawnienie trybunału arbitrażowego do wydawania zarządzeń i postanowień Forma zarządzeń oraz postanowień Decyzje administratora arbitrażu Postępowanie zabezpieczające Przesłanki Kompetencje trybunału arbitrażowego a kompetencje sądu państwowego Forma orzeczeń i skutki Podział (bifurkacja) postępowania Zawieszenie postępowania Podstawy zawieszenia postępowania Skutki zawieszenia postępowania i przerwanie okresu zawieszenia XIV

11 Zawieszenie pracy trybunału Postępowanie dowodowe Uwagi wstępne Ciężar dowodu Zbyteczność dowodzenia i ograniczenia dowodowe Pomoc sądowa w postępowaniu arbitrażowym Zasada bezpośredniości postępowania dowodowego Podstawowe środki dowodowe Dowody z dokumentów Dowód z zeznań świadków Dowód z opinii biegłego Rozprawa Konieczność przeprowadzenia rozprawy Przygotowanie rozprawy Miejsce i język rozprawy oraz protokół Poufność rozprawy Przebieg rozprawy Rozdział 10. Wyrok, zasady wyrokowania i inne sposoby zakończenia postępowania arbitrażowego Pojęcie wyroku w postępowaniu arbitrażowym Narada Przedmiot wyrokowania i zupełność wyroku Związanie prawem materialnym, orzekanie ex aequo et bono Określenie prawa materialnego Zasada iura novit curia Orzekanie ex aequo et bono Elementy konieczne i fakultatywne wyroku Uzasadnienie wyroku Natychmiastowa wykonalność wyroku Rodzaje wyroków Wyrok końcowy, wstępny i częściowy Wyrok wydany na podstawie ugody Wyrok zaoczny Notyfikacja wyroku Sprostowanie i wykładnia wyroku, wyrok uzupełniający Uwagi wstępne Uzupełnienie wyroku Sprostowanie i wykładnia Inne sposoby zakończenia postępowania arbitrażowego Zwrot wezwania na arbitraż Zwrot pozwu Umorzenie postępowania Rozdział 11. Koszty postępowania przed sądem polubownym Wstęp Wynagrodzenie i zwrot wydatków arbitrów Zagadnienia ogólne Porozumienie arbitrów i stron postępowania Spis treści XV

12 11.3. Orzeczenie sądu powszechnego Solidarna odpowiedzialność stron za wynagrodzenie i za zwrot wydatków arbitrów Zaliczka na koszty postępowania przed sądem polubownym Ustalenie i pobieranie zaliczki na koszty postępowania Skutki braku uiszczenia zaliczki Rozstrzyganie o kosztach postępowania przed sądem polubownym Zabezpieczenie kosztów procesu Rozdział 12. Postępowania postarbitrażowe Wprowadzenie Uchylenie wyroku sądu arbitrażowego Zagadnienia wstępne Charakter prawny skargi o uchylenie wyroku sądu arbitrażowego Przedmiot i zakres skargi Wyrok sądu polubownego jako przedmiot skargi o uchylenie Zakres skargi Wyłączenie przez strony skargi o uchylenie Legitymacja w postępowaniu ze skargi Pojęcie legitymacji w sprawie o uchylenie wyroku arbitrażowego Źródło legitymacji Podmioty legitymowane czynnie Podmioty legitymowane biernie Podstawy skargi Zagadnienia ogólne Podstawy uwzględniane na zarzut strony Podstawy uwzględniane z urzędu Termin do wniesienia skargi Jurysdykcja krajowa Postępowanie ze skargi Sąd właściwy Wymogi formalne skargi Przebieg postępowania Zwrot sprawy sądowi arbitrażowemu w celu usunięcia uchybień Wyrok sądu w sprawie ze skargi. Środki zaskarżenia Skutki uchylenia wyroku sądu arbitrażowego Uchylenie wyroku w arbitrażu inwestycyjnym Uznanie i stwierdzenie wykonalności wyroku sądu arbitrażowego i ugody zawartej przed takim sądem Zagadnienia wstępne Wyroki krajowe i ugody krajowe a wyroki i ugody zagraniczne kryterium rozróżnienia Istota i skutki uznania oraz stwierdzenia wykonalności Istota i skutki uznania oraz stwierdzenia wykonalności krajowego wyroku arbitrażowego XVI

13 Istota i skutki uznania oraz stwierdzenia wykonalności ugody zawartej przed sądem polubownym Istota i skutki uznania oraz stwierdzenia wykonalności wyroków i ugód zagranicznych Przedmiot uznania i stwierdzenia wykonalności według KPC Wyrok sądu polubownego Ugoda zawarta przed sądem polubownym Podstawy odmowy uznania i stwierdzenia wykonalności Brak zdatności arbitrażowej sporu Klauzula porządku publicznego Jurysdykcja krajowa Postępowanie Charakter postępowania Sąd właściwy Legitymacja czynna i bierna Wymogi formalne wniosku Przebieg postępowania w sprawie o uznanie oraz o stwierdzenie wykonalności krajowego wyroku lub ugody; środki zaskarżenia Postępowanie o uznanie albo stwierdzenie wykonalności a postępowanie ze skargi o uchylenie Uznanie i stwierdzenie wykonalności zagranicznych wyroków i ugód Uznanie i stwierdzenie wykonalności według Konwencji nowojorskiej Uznanie i stwierdzenie wykonalności według KPC Uznanie i stwierdzenie wykonalności według umów dwustronnych Uznanie i wykonanie zagranicznych wyroków arbitrażowych a Rozporządzenie Rady (WE) Nr 44/ Uznanie i wykonanie wyroków wydanych w arbitrażu inwestycyjnym Część III. Szczególne dziedziny arbitrażu handlowego Rozdział 13. Arbitraż morski Zagadnienia ogólne Geneza morskiego arbitrażu handlowego Właściwość morskiego arbitrażu handlowego Morski arbitraż handlowy a morski arbitraż międzynarodowy Rodzaje morskiego arbitrażu handlowego Arbitraż morski ad hoc Morskie sądy arbitrażowe Uwagi wstępne Grupa anglosaska Grupa europejska Grupa wschodnia Mediacja i inne alternatywne formy rozstrzygania sporów morskich Morskie klauzule arbitrażowe Zjawisko forum shopping w morskim obrocie handlowym Spis treści XVII

14 Standaryzacja umów w morskim obrocie handlowym Przykłady morskich klauzul arbitrażowych Umowy przewozowe Inne umowy Standardowa klauzula BIMCO Skuteczność morskich klauzul arbitrażowych Uwagi ogólne Klauzule arbitrażowe w czarterpartii i w konosamencie Wybrane polskie orzecznictwo Klauzule arbitrażowe w konwencjach przewozowych UNCITRAL Morski arbitraż handlowy w Polsce Uwagi ogólne Międzynarodowy Sąd Arbitrażowy dla Spraw Żeglugi Morskiej i Śródlądowej Powstanie MSA Aktualny status prawny MSA Sąd Arbitrażowy przy Polskiej Izbie Spedycji i Logistyki Arbitraż surowcowy Pojęcie arbitrażu jakościowego Sąd Arbitrażowy przy Izbie Bawełny Rozdział 14. Arbitraż w umowach budowlanych Wprowadzenie Specyfika procesu budowlanego i umów budowlanych Wpływ specyfiki procesu budowlanego na treść umów budowlanych Mechanizmy zmierzające do zapewnienia harmonijnej współpracy i szybkiego rozstrzygania kwestii spornych Partnerstwo (partnering) Rozjemstwo/adjudykacja (adjudication, dispute review board) Raport w sprawie warunków geotechnicznych dla fazy projektowania (geotechnical design summary report) Depozyt dokumentacji ofertowej (bid documents escrow) Inicjatywy stowarzyszeń zawodowych i instytucji arbitrażowych w zakresie tworzenia rozwiązań modelowych w odniesieniu do umów budowlanych Inicjatywy stowarzyszeń zawodowych Ogólne Warunki FIDIC Krajowe stowarzyszenia zawodowe Inicjatywy instytucji arbitrażowych w zakresie procedur arbitrażowych Międzynarodowa Izba Handlowa (International Chamber of Commerce ICC) American Arbitration Association (AAA) Joint Contracts Tribunal (JCT) Institution of Civil Engineers (ICE) Inicjatywy ustawodawcze w zakresie rozstrzygania sporów wynikających z umów budowlanych Podsumowanie Rozdział 15. Arbitraż korporacyjny XVIII

15 15.1. Pojęcie, regulacja i praktyka arbitrażu korporacyjnego Spory korporacyjne i ich rozstrzyganie przez arbitraż Pojęcie sporów korporacyjnych Kluczowe problemy arbitrażu korporacyjnego Regulacja i praktyka arbitrażu korporacyjnego w ujęciu porównawczym Anglia i USA Francja Szwajcaria Niemcy Austria Włochy Praktyka arbitrażu korporacyjnego w Polsce przed reformą prawa arbitrażowego Regulacja arbitrażu korporacyjnego w Księdze V KPC Historia legislacyjna art KPC a jego stosunek do art Zakres regulacji w stosunku do form podmiotów korporacyjnych Spółki handlowe Inne podmioty korporacyjne Zakres regulacji w obszarze stosunków korporacyjnych Kategorie sporów korporacyjnych Zakres statutowej klauzuli arbitrażowej Zdatność arbitrażowa sporów korporacyjnych Ogólne przesłanki zdatności arbitrażowej a spory korporacyjne Spory związane z zaskarżaniem uchwał Uwagi wstępne Argumenty funkcjonalne na rzecz zdatności arbitrażowej sporów dotyczących uchwał Zdatność ugodowa a rozszerzona prawomocność wyroku Spory należące do właściwości sądu rejestrowego Umowa o arbitraż w sporach korporacyjnych i jej realizacja Dopuszczalność pozastatutowej umowy o arbitraż Treść statutowej klauzuli arbitrażowej Problem uformowania zespołu orzekającego Podstawy orzekania sądu arbitrażowego Rozdział 16. Arbitraż sportowy Wprowadzenie Podstawowe instancje arbitrażowe w sferze sportu Zalety i wady arbitrażu sportowego Pojęcie zdatności arbitrażowej w sprawach sportowych Klauzula arbitrażowa przez odesłanie w sprawach sportowych Postępowanie przed sportowymi sądami arbitrażowymi Zabezpieczenie roszczeń dochodzonych przed sportowymi sądami polubownymi Prawo właściwe dla arbitrażu sportowego Kwestia instancyjności sportowej procedury arbitrażowej Zaskarżalność wyroków arbitrażowych XIX

16 Wykonalność wyroków sportowych sądów polubownych Rozdział 17. Rozstrzyganie sporów o nazwy domen internetowych Pojęcie domeny i modele rozstrzygania sporów o nazwy domen internetowych Pojęcie domeny internetowej Polubowne rozwiązywanie sporów Sądownictwo państwowe Postępowanie przed sądem polubownym Postanowienia Regulaminu NASK Postępowanie na podstawie Regulaminu Sądu Polubownego ds. Domen Internetowych przy Polskiej Izbie Informatyki i Telekomunikacji Zakres Regulaminu Sądu Polubownego ds. Domen Internetowych przy Polskiej Izbie Informatyki i Telekomunikacji Podstawowe zasady postępowania przed Sądem Polubownym ds. Domen Internetowych Równe traktowanie stron w toku postępowania arbitrażowego i zakazu kontaktu z arbitrem Poufność informacji i poufność postępowania Komunikacja w formie elektronicznej Terminowe rozstrzyganie sporów Arbitrzy i mediatorzy Bezstronność i kwalifikacje arbitrów Powołanie arbitra Wszczęcie postępowania arbitrażowego Dowody i rozprawa Zamknięcie postępowania Wydanie orzeczenia Rozstrzygnięcia sądu polubownego Ugoda Umorzenie postępowania Postępowanie po wydaniu wyroku stwierdzającego naruszenie praw osoby trzeciej przez abonenta nazwy domeny Odwołania od wyroków sądów polubownych Mediacje Regulamin Centrum Mediacji i Arbitrażu WIPO dla domeny.pl Arbitraż WIPO na podstawie Regulaminu UDRP Rozstrzyganie sporów o nazwy domen internetowych spory o domenę.eu Podstawy rozstrzygnięć sporów o nazwy domen internetowych Ustawa z r. Prawo własności przemysłowej Naruszenia praw ochronnych na znaki towarowe Naruszenie praw do znaku renomowanego Ustawa z r. o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji Artykuł 3 ust. 1 ZNKU Artykuł 10 ZNKU ochrona oznaczeń Artykuł 5 ZNKU używanie cudzego oznaczenia przedsiębiorstwa XX

17 Artykuł 15 ZNKU utrudnianie dostępu do rynku Naruszenie prawa do firmy Prawo autorskie Prawo prasowe Część IV. Zagadnienia pozostałe Spis treści Rozdział 18. Arbitraż inwestycyjny Pojęcie międzynarodowego arbitrażu inwestycyjnego Inwestycje międzynarodowe Rodzaje sporów inwestycyjnych Międzynarodowy arbitraż inwestycyjny Umowy o popieraniu i wzajemnej ochronie inwestycji (BIT) Geneza i rozwój BIT-ów Ogólna charakterystyka Znaczenie umbrella clause BIT-y a międzynarodowy arbitraż inwestycyjny Udział państwa w międzynarodowych stosunkach inwestycyjnych Charakterystyka stosunków prawnych z udziałem państwa Uwagi wstępne Pojęcie strony państwowej Ważniejsze rodzaje międzynarodowych stosunków prawnych z udziałem strony państwowej Konstrukcja state contract jako typowa forma zobowiązania inwestora zagranicznego i państwa przyjmującego Problemy definicyjne Charakter prawny Arbitraż w sporach z udziałem strony państwowej Różnorodność arbitrażu w sporach z udziałem strony państwowej Wady metody arbitrażowej w sporach z udziałem państwa Ogólne zasady procedury arbitrażowej Skuteczność orzeczeń arbitrażowych Próba oceny przydatności metody arbitrażowej w sporach inwestycyjnych z udziałem strony państwowej Konwencja Waszyngtońska Ogólne informacje Przegląd zasadniczych regulacji konwencyjnych Uwagi wstępne Zakres stosowania Konwencji Aktualny stan ratyfikacji i sytuacja Polski Utworzenie ICSID Struktura ICSID Postępowania w ramach ICSID Wszczęcie postępowania Modelowe klauzule ICSID Koncyliacja Uwagi wstępne Komisja koncyliacyjna Postępowanie koncyliacyjne XXI

18 XXII Arbitraż inwestycyjny Ustanowienie trybunału arbitrażowego i zasady jego działania Zasady postępowania arbitrażowego Dodatkowe postępowanie (Additional Facility) Uwagi wstępne Postępowanie badawcze (fact-fi nding) Postępowanie koncyliacyjne i arbitrażowe Opłaty Rola precedensów w działalności ICSID Perspektywy systemu ICSID Inne arbitraże instytucjonalne rozstrzygające międzynarodowe spory inwestycyjne pomiędzy państwem a zagranicznym inwestorem Stały Trybunał Arbitrażowy (Permanent Court of Arbitration) Geneza PCA Struktura PCA Klauzule arbitrażowe w sporach pomiędzy stroną państwową i kontrahentem niepaństwowym Reguły PCA dotyczące postępowania pomiędzy stroną państwową i kontrahentem niepaństwowym Arbitraż inwestycyjny NAFTA (North American Free Trade Agreement) Powstanie i cele NAFTA Rozstrzyganie sporów inwestycyjnych Arbitraż inwestycyjny ECT (Energy Charter Treaty) Geneza i zakres ECT Specjalne postępowanie rozjemcze w zakresie tranzytu Rozstrzyganie sporów inwestycyjnych Irańsko-amerykański trybunał arbitrażowy Geneza i struktura Trybunału Postępowanie arbitrażowe Rozdział 19. Arbitraż a alternatywne metody rozwiązywania sporów w sprawach cywilnych (ADR) ADR w sprawach cywilnych: geneza, definicja i rodzaje Definicja ADR Studia empiryczne na temat pozasądowych form rozwiązywania sporów (arbitraż i mediacja) r.: Projekt badawczy D. Lipsky ego i R. Seebera, Cornell University, The Appropriate Resolution of Corporate Disputes: A Report on the Growing Use of ADR by U.S. Corporations r.: Projekt badawczy Amerykańskiego Stowarzyszenia Arbitrażowego (American Arbitration Association AAA), Dispute-Wise Management, Improving Economic and non-economic Outcomes in Managing Business Confl icts r.: Raport analityczny Komisji Wspólnot Europejskich, Zielona Księga w sprawie alternatywnego rozwiązywania sporów w prawie cywilnym i handlowym 988

19 r.: Projekt badawczy Oxford Institute of European and Comparative Law, Oxford Centre for Socio-Legal Studies: Systemy wymiaru sprawiedliwości w Europie: skutki dla wyboru forum i wyboru prawa kontraktu Rodzaje ADR Mediacja/koncyliacja (Mediation/Conciliation) Mini-proces (mini-trial, executive tribunal) Opinia eksperta (fact-fi nding) Wczesna obiektywna ocena sprawy (Early Neutral Evaluation) Skoncentrowana (doradcza) rozprawa (summary jury trial) Med-Arb (Mediation-Arbitration) Arb-Med (Arbitration-Mediation) Rada rozpatrywania sporu (Dispute Review Board) oraz stały pre-arbiter (Permanent Referee) Mediacja i arbitraż ostatniej oferty (Mediation and Last Offer Arbitration MEDALOA) (Baseball Arbitration) Arbitraż z ograniczeniem ryzyka (High-Low Arbitration) Rzecznik klientów (Ombudsman) ODR (Online Dispute Resolution) Cel i treść polskiej ustawy o mediacji cywilnej Wstęp Cele ustawy o mediacji cywilnej Zakres przedmiotowy Mediacja umowna (typ konwencjonalny) Mediacja sądowa (typ procesowy) Wybór i status mediatora Listy stałych mediatorów Zasada poufności i bezstronności Postępowanie Ugoda Mediacja rodzinna Koszty mediacji i wynagrodzenie mediatora Propozycje Społecznej Rady ds. Alternatywnych Metod Rozwiązywania Konfliktów i Sporów przy Ministrze Sprawiedliwości dotyczące usprawnienia procedury mediacyjnej przez sądy cywilne w ramach obowiązujących przepisów Dyrektywa UE 2008/52/EC na tle polskiej ustawy o mediacji cywilnej Geneza i treść Dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2008/52/EC z r. w sprawie niektórych aspektów mediacji w sprawach cywilnych i handlowych ( Dyrektywa ) Ocena ogólna stosunku ustawy o mediacji cywilnej i Dyrektywy Definicja mediacji cywilnej Skierowanie stron do mediacji przez sąd Zapewnienie jakości postępowania mediacyjnego Wykonanie i egzekucja ugody mediacyjnej Gwarancje poufności mediacji i ochrona mediatora Spis treści XXIII

20 Przerwanie biegu przedawnienia roszczeń Wdrożenie Dyrektywy Mediacja i arbitraż. Konflikt czy synergia? Czy arbitraż to ADR? Programy mediacyjne międzynarodowych instytucji rozwiązywania sporów i konfliktów gospodarczych Stan sądownictwa arbitrażowego (polubownego) w Polsce i warunki jego rozwoju Stosowanie mediacji i sądownictwa arbitrażowego (polubownego) w rozwiązywaniu sporów cywilnych Indeks rzeczowy XXIV