Pomoc Psychologiczna (wykład 4)

Transkrypt

1 Pomoc Psychologiczna (wykład 4) Zjawiska występujące w trakcie pomagania Lucyna Golińska Instytut Psychologii Stosowanej SAN

2 Rozumienie oporu W ujęciu psychoanalitycznym siła która przeciwdziała postępowi w psychoterapii Zapobiega powrotowi do przykrych doznań znanych z przeszłości Wszelkie działania podejmowane świadomie lub nieświadomie przez P które mają zapobiec unieważnić lub w inny sposób nie dopuścić do postępu w terapii (Puntil 1991) Formy milczenie /pustka w głowie/ niechęć do mówienia uzasadniana tym, ze nie ma do powiedzenia nic istotnego silne pobudzenie pozawerbalne bez jego ujawniania mówienie o banalnych zdarzeniach abstrakcyjność wypowiedzi = unikanie emocji spóźniania się acting out-

3 Rozumienie oporu W gestalcie opór = ekspresja ja Ma swoje przejawy emocjonalne i somatyczne /ból pleców, impotencja/ Zdaniem terapeuty jest pomóc zrozumieć sygnały wysyłane przez ciało i zamkniecie nie dokończonych spraw z przeszłości Zachęca się pacjenta do pełnego jawnego okazywania oporu by wypowiadał zdania dobrze oddające jego doświadczenia życiowe Psychoanaliza opór należy zinterpretowac i wyeliminować Terapia systemowa- opór jest sposobem na utrzymanie strukturalnej spójności rodziny Poznawczo behawioralna- nieodłączny element procesu zmiany T. strategiczna- opór jest akceptowany i na zasadzie paradoksu zalecany jako metoda leczenia

4 Rozumienie oporu U neurotyków opór jest blokowaniem napięcia obrona ego i w tym znaczeniu pełni korzystna funkcje W zaburzeniach głębszych niż nerwica opór może nie występować np., mówienie o intymnych treściach na grupie U tych pacjentów często pojawia się rozszczepienie przeniesieniowe = uczucia pozytywne kierowane na psychoterapeutę a negatywne na zewnątrz stąd brak kontroli nad negatywnymi uczuciami i agresywnymi zachowaniami- znikają z pola widzenia. Acting out nie tylko forma oporu ale także komunikatem do psychoterapeuty z poziomu przedwerbalnego. W W gestalcie opór = ekspresja ja Ma swoje przejawy emocjonalne i somatyczne /ból pleców, impotencja/zdaniem terapeuty jest pomóc zrozumieć sygnały wysyłane przez ciało i zamkniecie nie dokończonych spraw z przeszłości Zachęca się pacjenta do pełnego jawnego okazywania oporu, by wypowiadał zdania dobrze oddające jego doświadczenia życiowe acting out- wyrażanie napicia w działaniach na zewnątrz agresywnych lub autoagresywnych

5 Rodzaje oporu (typy wyróżnione przez Munjacka i Oziela) Typ I- opór wynika z tego, że P nie rozumie czego terapeuta chce i oczekuje (jak trafił na terapię-autobusem) Typ II- P nie wypełnia zadań bo nie potrafi (np. określenie uczuć) Typ III- brak motywacji (efekt doznanych niepowodzeń) Po co mam rozmawiać i tak moja zona odejdzie)- budzenie nadziei Typ IV opór wynikający z lęku i poczucia winy- pojawia się w odpowiedzi na dotkniecie ran Pomoc to wsparcie, interpretacja, budowanie relacji Typ V- źródło- wtórne efekty (zyski) zasadniczych zaburzeń bo Umożliwiają opóźnienie działań Pozwalają uniknąć odpowiedzialności Utrzymać status quo

6 Opór wg Enrighta- możliwe źródła oporu 1. Uznanie własnej chęci uczestniczenia w sytuacji terapii Pozorne wybory ( no dobrze zostaje) Biorąc pod uwagę aktualnie dostępne możliwości która z nich wydaje ci się najlepsza Rezygnacja 2. Jaki jest rzeczywisty doświadczany przez klienta problem lub cel terapii (w jaki sposób doświadczasz tego jako problemu) 3. Czy stan pożądany jest możliwy do osiągnięcia 4. Czy ten terapeuta jest odpowiedni (Czy wydaję ci się osobą, która może ci pomóc) 5. Czy istnieją jakieś konkurencyjne motywy (czy ten objaw daje ci jakieś korzyści)

7 Opór Czy są trudni pacjenci = przewlekle chorzy psychicznie oraz cierpiący na zaburzenia osobowości Gomeryzm = get out of my room = wynoś się z mojego oddziału- gdy nieodwracalna degeneracja umysłowa, niezdolność do wypełniania normalnych ról nie maja gdzie pójść istotny stopień nasilenia problemów pojawiających sie w toku terapii Co czyni P trudnym W jaki sposób T zachęca P by stał się trudny Ellis- najtrudniejszym pacjentem jest sam T zwłaszcza gdy jest niewolniczo przywiązany do następujących stwierdzeń Musze odnieść sukces za każdym razem i z każdym klientem K powinien przez cały czas współpracować a także mnie podziwiać Kontrolowanie tempa pracy- widzę że chciałbyś porozmawiać o samobójstwie ojca ale zostało nam już tylko 10 min a to stanowczo za mało. Może porozmawiamy o tym następnym razem co o tym myslisz? Widzę że nie chcesz dzisiaj pracować Ależ tak tylko jestem b. zmęczona wiem że powinnam się lepiej przygotować ( obrona ze str P) Wiem, że moje słowa zabrzmiały surowo przepraszam. Wierzę ze masz ważne powody żeby nie mówić o tym co cię martwi

8 Pytania własne P Zastanawiam się dlaczego ciągle jesteś smutny Albo zostawić K z jego pytaniem To ważne jak sądzisz o co tu chodzi a co o tym sądzisz Jestem głupia zadzwoniłam do niego Trudności K z określeniem uczuć Czuję się okropnie Chce to lepiej zrozumieć co jest takie okropne Nie potrafię się zdecydować na jednego faceta Informacje zwrotne udzielane przez T Opisuj zamiast oceniać - musisz mieć jakieś korzyści z tego ze się zaharowujesz na śmierć Zrozumiale Jak najmniej argumentów- jeżeli nie trafione wycofaj się WYJASNIENIA I INTERPRETACJE Dlaczego to robię dlaczego ciągle czekam, że mnie ktoś pokocha To ciekawe co o tym myślisz Czy ja wariuję chce lepiej zrozumieć twoje lęki Interpretacja jest tłumaczeniem klientowi przyczyn zachowań i uczuć Od dziecka bałaś się wyrażać gniew i mam wrażenie, że teraz tez boisz sie mojej reakcji dlatego nie chcesz pokazać ze się na mnie złościsz Co o tym sądzisz Konfrontacja- st123

9 Kategorie reakcji stosowanych w procesie pomagania wg C. Rogersa 1. REAKCJE OCENIAJĄCE wypowiedzi wskazujące na to, że została dokonana ocena osoby przyjmującej pomoc /w aspekcie jej problemu, myśli, emocji/. Oceny te najczęściej dotyczą stopnia ważności odpowiedniości czy słuszności danej sprawy. osoba pomagająca bezpośrednio lub pośrednio wskazuje co dana osoba powinna zrobić 2. REAKCJE INTERPRETUJĄCE zamiar pomagającego to pokazanie pacjentowi jakie jest prawdziwe znaczenie jego sprawy, co naprawdę czuje itp. Zawierają one w sposób bezpośredni i jawny lub subtelnie ukryty zamiar określenia tego co pacjent może lub powinien myśleć

10 Kategorie reakcji stosowanych w procesie pomagania wg C. Rogersa 3. REAKCJE PODTRZYMUJĄCO - USPAKAJAJĄCE zamiar to uspokojenie, danie wsparcia emocjonalnego lub propozycji działania pomagającego pacjentowi 4. REAKCJE BADAWCZO SONDUJACE Intencją pomagającego jest uzyskanie dalszych informacji i w tym celu zadaje pytania. Zawarta jest w tym sugestia, że kontynuacja rozmowy w sugerowanym kierunku jest korzystna dla sprawy 5. REAKCJE ROZUMIEJACE Stanowią próbę przekazania jak się zrozumiało pacjenta, sprawdzenie czy to zrozumienie jest trafne oraz czy sytuacja i uczucia osoby której się pomaga zostały trafnie zrozumiane dotyka ludzi w rodzinach z silnym wyobrażeniem roli dzieci /np. kontynuacja