Psychoterapia poznawczobehawioralna. chorobami somatycznymi. Paulina Wróbel Instytut Psychologii UJ

Transkrypt

1 Psychoterapia poznawczobehawioralna pacjentów z chorobami somatycznymi Paulina Wróbel Instytut Psychologii UJ

2 Chory somatycznie i jego sytuacja Poczucie zagrożenia Utrata kontroli Wyłączenie z ról społecznych Poczucie bezradności Zmiany fizyczne (blizny, okaleczenie) Niepełnosprawność Problemy finansowe Wpływ pośredni i bezpośredni leków

3 Stan psychiczny Zaburzenia adaptacyjne Zaburzenia afektywne Zaburzenia lękowe Zaburzenia świadomości Zespoły psychoorganiczne Zaburzenia psychotyczne

4 Specyfika pracy z chorym somatycznie Skupienie na poprawie jakości życia. Wzmacnianie dobrych stron pacjenta nie skupianie się na objawach patologicznych. Praca nad bieżącymi problemami. Promowanie aktywności przynoszących poczucie sensu, spełnienia i przyjemności. Elastyczność podążanie za pacjentem. Problemy związane z obecnością objawów somatycznych.

5 Dwa sposoby myślenia o objawach Teoria A: Choroba ma wyłącznie podłoże biologiczne. Teoria B: Na sposób przeżywania choroby wpływa wiele czynników.

6 Model polietiologiczny Psychika Biologia Czynniki społeczne Objawy

7 Model ABC emocji A Fakty B Myśli C Emocje D Zachowanie / reakcje fizjologiczne

8 Praca poznawcza Najistotniejszym celem w terapii poznawczej jest odszukanie i analiza automatycznych myśli, które uruchamiają negatywne emocje, a przez to niechciane przez nas zachowania. Myśli automatycz ne Emocje Działania

9 Tabela myśli automatycznych

10 RTZ- przetestuj swoje myślenie ZDROWE MYŚLENIE - spełnia co najmniej 3 z 5 zasad zdrowe myślenie dla jednej osoby nie musi być zdrowe dla drugiej co jest zdrowe teraz nie musi być zdrowe w innym czasie wszystkie zasady są równoważne niektóre zasady mogą nie mieć zastosowania w pewnych sytuacjach. Zdrowe myślenie = Racjonalne myślenie Pozytywne myślenie to niekoniecznie zdrowe myślenie.

11 5 zasad zdrowego myślenia Zdrowe myślenie: 1. Jest oparte na faktach. 2. Chroni życie i zdrowie. 3. Pomaga osiągać bliższe i dalsze cele. 4. Pozwala na unikanie najbardziej niepożądanych konfliktów z innymi lub je rozwiązywać. 5. Pomaga czuć się tak, jak chcemy bez nadużywania substancji psychoaktywnych.

12 Praca z przekonaniami Podziel kartkę na pół. Oceń jak silny jest Twój ból emocjonalny (0-100). Po lewej zapisz myśli, które masz w głowie. Przetestuj swoje myślenie Zasadami Zdrowego Myślenia. Jeśli Twoje myśli są niezdrowe, to należy je zmienić. Po prawej zapisz alternatywne zdrowe przekonanie. Przetestuj je Zasadami Zdrowego Myślenia. Oceń swój ból emocjonalny (0-100). Trenuj nowe przekonania: powtarzaj je w stanie relaksu szukaj dowodów na ich prawdziwość wracaj do swojej pracy, gdy poczujesz ból emocjonalny.

13 Zniekształcenia poznawcze Wyolbrzymianie/minimalizacja Katastrofizacja Aktywne obalanie pozytywów Wybiórcze skupianie na negatywach Nadmierna generalizacja Myślenie czarno-białe

14 Planowanie aktywności Osoby chore często przestają robić to, co sprawia im przyjemność. Wykonywanie czynności przynoszących poczucie sensu i radość pozwala dokonać zmian w zachowaniu, przyczyniających się do poprawy nastroju. W planowaniu ważna jest elastyczność to plan ma pasować do pacjenta i jego aktualnych potrzeb, a nie odwrotnie.

15 Planowanie aktywności

16 Praca z wyobraźnią Stymulacja procesów zdrowienia poprzez myślenie o pozytywnym rezultacie. Koncentracja uwagi na pożądanych wynikach a nie na braku czegoś. Wyobrażanie sobie: własnego ciała jako zdolnego do wyleczenia leczenia jako efektywnych oddziaływań choroby jako uleczalnej.

17 Praca z wyobraźnią Sprzyja nawiązaniu relacji terapeutycznej Integruje grupę Wspiera proces terapeutyczny Stymuluje procesy zdrowienia Łagodzi objawy bólowe i niepożądane objawy leczenia Zmniejsza poziom lęku Relaksuje