Podstawy teoretyczne doradztwa edukacyjno-zawodowego

Transkrypt

1 Podstawy teoretyczne doradztwa edukacyjno-zawodowego

2 Cele modułu Poznanie (uświadomienie) korzyści z dobrze prowadzonego doradztwa edukacyjno-zawodowego w gimnazjum Przypomnienie wybranych podstaw teoretycznych doradztwa edukacyjno-zawodowego 2

3 Kierunki zmian w doradztwie zawodowym Doradztwo zawodowe jako usługa ekspercka Doradztwo zawodowe jako element procesu wychowawczego i edukacji całożyciowej 3

4 Nowe podejście do doradztwa warunkuje zmiany: o prawne (omówione będzie w kolejnym module) o organizacyjne (kluczowa rola wychowawcy, nauczyciela) o metodyczne (mocniejszy akcent na doradztwo grupowe i informację) o w zakresie roli i zadań doradcy zawodowego 4

5 Doradztwo edukacyjno-zawodowe w gimnazjum Może być rozpatrywane jako: o moment udzielania pomocy, rady, wsparcia doradczego o proces modyfikowania zachowań, kształtowanie postaw o zjawisko społeczne 5

6 System doradztwa edukacyjno- -zawodowego w gimnazjum Elementy Procesy Zasoby Synergia 6

7 Ćwiczenie 1. Cel: Rozpoznanie elementów systemu doradztwa zawodowego Elementy Procesy Zasoby Synergia 7

8 Lista składowych Treści Motywowanie Testy Współpraca Strony www Narzędzia diagnostyczne Metody Doradzanie Techniki Doradzanie Efekt organizacyjny Wartość dodana Spotkania z przedstawicielami zawodów Wewnątrzszkolny system doradztwa zawodowego Ewaluacja Informowanie Nadwyżka Programy multimedialne Monitoring Animowanie Zysk Dni Kariery Wspieranie Współdziałanie Warsztaty Interpretowanie Instytucje rynku pracy Wycieczki zawodoznawcze Rozmawianie Eksperci Wyjaśnianie Baza danych Czasopisma Ocenianie Diagnozowanie Szkolenia dla nauczycieli Efektywność Konferencje Negocjowanie Zwielokrotnienie 8

9 Klucz odpowiedzi Elementy treści, metody, techniki, wewnątrzszkolny system doradztwa zawodowego, ewaluacja, monitoring, Dni Kariery, warsztaty, wycieczki zawodoznawcze, spotkania z przedstawicielami zawodów, szkolenia dla nauczycieli, konferencje Procesy doradzanie, wspieranie, motywowanie, wyjaśnianie, informowanie, interpretowanie, diagnozowanie, ocenianie, negocjowanie, rozmawianie, animowanie Zasoby strona www, testy, narzędzia diagnostyczne, czasopisma, programy multimedialne, instytucje rynku pracy, eksperci, baza danych Synergia współpraca, efektywność, zwielokrotnienie, współdziałanie, efekt organizacyjny, wartość dodana, nadwyżka, zysk 9

10 Podsumowanie (ćw. 1) Składowe można także analizować w kontekście grup adresatów: 1) uczniów 2) nauczycieli 3) rodziców 4) otoczenia społecznego 10

11 Dlaczego doradztwo edukacyjno- -zawodowe w szkole jest ważne? Doradztwo edukacyjno zawodowe jest ważne, bo 11

12 Uczeń Szkoła (dyrekcja, nauczyciele) korzyści Rodzic 12

13 Korzyści dla ucznia: Korzyści z dobrze prowadzonego doradztwa edukacyjno-zawodowego w gimnazjum o pomoc w racjonalnym zaplanowaniu indywidualnej ścieżki kariery o uświadomienie konieczności i możliwości zmian w zaplanowanej karierze zawodowej o zapobieganie niepowodzeniom szkolnym, zniechęceniu, porzucaniu szkoły, a potem pracy, jako konsekwencji niewłaściwych wyborów o przekazywanie aktualnych informacji o typach szkół ponadgimnazjalnych o pomoc we wkraczaniu i poruszaniu się po rynku pracy Źródło: D. Kukla, W. Duda, Doradztwo zawodowe wobec nowych wyzwań i oczekiwań społeczno-gospodarczych. Częstochowa, Wydaw. Akademii im. Jana Długosza w Częstochowie,

14 Korzyści z dobrze prowadzonego doradztwa edukacyjno-zawodowego w gimnazjum Korzyści dla rodziców: o przygotowanie do efektywnego wspierania dzieci w podejmowaniu przez nich decyzji edukacyjno-zawodowych o przekazywanie aktualnych informacji o typach szkół, możliwościach kształcenia o pomoc dzieciom w wyborze szkoły ponadgimnazjalnej Źródło: D. Kukla, W. Duda, Doradztwo zawodowe wobec nowych wyzwań i oczekiwań społeczno-gospodarczych. Częstochowa, Wydaw. Akademii im. Jana Długosza w Częstochowie,

15 Korzyści dla szkoły: Korzyści z dobrze prowadzonego doradztwa edukacyjno-zawodowego w gimnazjum o realizowanie zobowiązań wynikających z zapisów zawartych w statutach gimnazjów o utworzenie na terenie szkoły bazy informacji edukacyjnej i zawodowej oraz zapewnienie jej systematycznej aktualizacji trafne wybory edukacyjno-zawodowe uczniów o konkurencyjność szkoły, poprawa jej wizerunku i prestiżu tworzenie i aktualizacja baz informacji edukacyjno-zawodowej o podniesienie świadomości znaczenia doradztwa w szkole o przygotowanie ucznia do podjęcia ról społecznych i zawodowych ABC Poradnictwa zawodowego w szkole, praca zbiorowa, KOWEZiU, Warszawa Szkolny doradca zawodowy, KOWEZiU 15

16 16

17 Brak jednoznaczności terminologicznej w zakresie doradztwa edukacyjno-zawodowego powoduje, że pojęcia doradztwo zawodowe i poradnictwo zawodowe często używane są zamiennie Jednak przyjmuje się, że są różnice pomiędzy nimi: w poradnictwie problem rodzi się w świadomości klienta (coaching) a w doradztwie w świadomości doradcy W procesie doradzania eksponuje się rolę doradcy, jego aktywność W poradnictwie zaś występują raczej partnerskie relacje, będące konsekwencją dobrowolności korzystania z porad 17

18 Doradztwo zawodowe jest terminem najczęściej używanym na gruncie edukacji, a poradnictwo zawodowe w resorcie pracy Doradztwo edukacyjno-zawodowe skierowane jest do uczniów oraz młodzieży uczącej się i obejmuje zakres działań określonych w aktach prawnych resortu edukacji. Poradnictwo zawodowe skierowane jest do osób dorosłych, bezrobotnych, poszukujących pracy oraz młodzieży zagrożonej wykluczeniem społecznym (osoby powyżej 15 roku życia do 25 lat) i obejmuje zakres działań określonych w aktach prawnych resortu pracy Działania doradcze to proces obejmujący całe życie jednostki W poszukiwaniu nowych rozwiązań propozycja (Model) rozwiązania systemowego w zakresie doradztwa edukacyjno-zawodowego źródło KOWEZiU 18

19 Edukacja Rynek pracy 19

20 Doradca zawodowy o Specjalista, który udziela informacji o zawodach i drogach uzyskiwania kwalifikacji zawodowych o Pomaga w określeniu zainteresowań, uzdolnień i innych cech, istotnych przy podejmowaniu decyzji edukacyjno-zawodowych poszczególnych osób o Pomaga w nabyciu wiedzy ościeżkach kształcenia oraz rynku pracy Kargulowa A., O teorii i praktyce poradnictwa. PWN, Warszawa 20

21 Nowe role doradcy o Facylitator o Osoba pracująca z/nad biografią o Animator o Prekursor o Lider o Interpretator 21

22 Formy realizacji doradztwa zawodowego w szkole o Doradztwo grupowe o Doradztwo indywidualne 22

23 Istotnym aspektem doradztwa edukacyjno-zawodowego w gimnazjum jest informacja edukacyjna a nie tylko zawodowa Zadaniem szkoły jest stworzenie rzetelnej, łatwo dostępnej bazy informacyjnej dla uczniów i ich rodziców oraz nauczycieli 23

24 Szkolne bazy informacji powinny dysponować informacjami dotyczącymi: o Możliwości edukacyjnych (system edukacji, możliwości kształcenia zawodowego) o Programów nauczania szkół ponadgimnazjalnych, uczelni wyższych, kursów, szkoleń itp. o Wolontariatu o Różnych zawodów o Stypendiów i systemów dofinansowania 24

25 Szkolne bazy informacji powinny dysponować informacjami dotyczącymi: o Rynku pracy oraz aktualnego i prognozowanego zapotrzebowania na pracowników o Instytucji, osób i organizacji pomagających w określeniu własnego potencjału, predyspozycji, preferencji oraz podejmowaniu decyzji o Innymi informacjami, odpowiednio do potrzeb odbiorców Jeśli zapewnimy łatwy dostęp do informacji odpowiedniej do wieku i możliwości intelektualnych uczniów, to prawdopodobnie większość z nich będzie w stanie sama podjąć właściwe decyzje dotyczące własnej przyszłości ABC Poradnictwa zawodowego w szkole, KOWEZiU 25

26 Podstawy teoretyczne doradztwa edukacyjno-zawodowego Dlaczego warto znać teorie? o Stanowią podstawę do interpretowania o Pozwalają zrozumieć o Ułatwiają planowanie o Dają mapę pojęć Nie ma nic bardziej praktycznego niż dobra teoria Ludwig Boltzmann 26

27 Kontekst teoretyczny podejście tradycyjne o Teorie cechy i czynnika Frank Parsons o Teorie rozwojowe Donald E. Super John L. Holland o Teorie psychodynamiczne Anne Roe o Teorie poznawczo-społeczne John D. Krumboltz David V. Tiedeman A. Paszkowska-Rogacz Psychologiczne podstawy wyboru zawodu. Przegląd koncepcji teoretycznych. KOWEZiU,

28 Teorie cechy i czynnika Każda osoba posiada zestaw cech, które można zmierzyć, ocenić, zdiagnozować Sukces w zawodzie wiąże się z określonymi cechami pracownika Im lepsze dopasowanie człowiek-praca, tym większe szanse na sukces zawodowy Pomoc doradcy: diagnozowanie cech (uzdolnień, predyspozycji, zainteresowań ) i dopasowywanie ich do zawodu lub środowiska pracy Preferuje się testy i narzędzia wystandaryzowane Człowiek pracuje najlepiej, kiedy robi to, do czego go stworzyła natura (Frank W. Parsons, Potrzeby naszego państwa ) 28

29 Teorie psychodynamiczne Nawiązują do teorii psychoanalitycznej Koncentrują się na analizie potrzeb oraz wpływu najbliższego otoczenia społecznego Pokazują związek między przeszłymi doświadczeniami a aktualnymi zachowaniami Pozwalają zrozumieć znaczenie kryzysów, konfliktów wewnętrznych, oczekiwań innych osób, przekonań 29

30 Teorie rozwojowe Uwzględniają dynamikę rozwoju człowieka Nawiązują do psychologii rozwojowej Wskazują na zadania rozwojowe w danej fazie życia Wskazują na relację aktywności zawodowej wobec innych ról życiowych 30

31 D. Super Koncepcja przedstawiona przez D. Supera zbliża poradnictwo zawodowe do poradnictwa całożyciowego. Zmienia zupełnie pogląd na działania doradcy, które nie są już postrzegane tylko jako działania doraźne, ale jako szereg działań podejmowanych w ciągu całego życia człowieka B.Wojtasik Podstawy poradnictwa kariery źródło KOWEZiU 31

32 Teorie poznawczo-społeczne Nawiązują do psychologii poznawczej Wyjaśniają proces uczenia się ról Analizują znaczenie modelowania, uczenia się, nabywania przekonań Dają podstawy do procesu podejmowania decyzji Wyjaśniają znaczenie wewnętrznych i zewnętrznych wzmocnień 32

33 Kontekst teoretyczny nowe wyzwania Teoria konstrukcji kariery M. Savickasa Poradnictwo socjodynamiczne V. Peavyego Koncepcja planowania szczęśliwych zbiegów okoliczności (teoria planowania nieplanowanych zdarzeń) 33

34 34

35 Doradztwo edukacyjno- -zawodowe w gimnazjum Cele wychowawcze o Kształtowanie/korygowanie poglądów O nas samych Dotyczących innych ludzi Dotyczących życia o Rozwijanie kompetencji transferowalnych 35

36 Doradztwo edukacyjno- -zawodowe w gimnazjum Cele doradcze o Analizowanie różnych możliwości kariery edukacyjno-zawodowej o Rozpoznawanie zasobów osobowych (zainteresowań, mocnych stron, predyspozycji ) o Zachęcanie do doświadczania pracy o Przygotowanie do świadomych wyborów edukacyjno-zawodowych 36

37 Doradztwo edukacyjno- -zawodowe w gimnazjum Cele nowe o Budowanie pozytywnych postaw wobec kształcenia zawodowego o Rozwijanie postaw wobec kształcenia ustawicznego o Wskazanie na kluczowe założenia reformy kształcenia zawodowego 37

38 Doradztwo edukacyjno- -zawodowe w gimnazjum Dobro ucznia Wymagania rynku pracy Całożyciowe uczenie się 38

39 39

40 Czy rozmawiałeś z kimś na temat tego co będziesz robić w przyszłości, jaki zawód wykonywać? (N=4513) 81,40% 18,60% Tak Nie 40

41 Partnerami rozmów młodych ludzi na temat ich przyszłej pracy są: o rodzice/opiekunowie (87%) o koledzy (70%) o rodzeństwo (42%) o członkowie dalszej rodziny np. wuj, kuzyn (33%) o nauczyciele (15%) o doradcy zawodowi (11,2%) o psycholodzy/pedagodzy (5,3%) 41

42 6,0 Z czyją opinią dotyczącą wyboru zawodu/kolejnej szkoły i w jakim stopniu się liczysz? (N=4513) 5,0 4,0 4,1 3,52 3,0 2,0 2,48 2,18 2 1,99 1,98 1,0 0,0 matka/opiekunka ojciec/opiekun rodzeństwo koledzy nauczyciele wychowawca dalsza rodzina 42

43 Skąd czerpiesz wiedzą na temat przyszłej szkoły/zawodu (N=4513) 80,00% 60,00% 65,90% 55,40% 40,00% 41,30% 33,00% 22,80% 20,00% 0,00% 12,90% 6,90% 0,30% 43

44 Które ze źródeł wiedzy na temat przyszłej szkoły/zawodu są najbardziej wiarygodne? (N=4334) 60,00% 50,00% 40,00% 41,80% 37,30% 35,00% 30,00% 20,00% 10,00% 22,70% 19,80% 6,70% 0,00% 44

45 Raport dostępny jest w wersji elektronicznej na stronie: 45

46 KOWEZiU ul. Spartańska 1B Warszawa Dziękuję za uwagę. Zachęcamy do odwiedzin naszej strony 46