BEZPIECZEŃSTWEM I HIGIENĄ PRACY

Transkrypt

1 Wykład 12. ZARZĄDZANIE BEZPIECZEŃSTWEM I HIGIENĄ PRACY 1

2 1. Podstawy prawne zarządzania bezpieczeństwem i higieną pracy: Podstawą regulacji w UE jest Dyrektywa Ramowa o ochronie pracowników przed szkodliwym działaniem czynników chemicznych, fizycznych i biologicznych (Nr 80/1107/EEC i 88/642/EEC), która obliguje praco- dawcę do podjęcia działań: ograniczenia używania czynnika chemicznego, fizycznego i biologicznego w miejscu pracy, ustalenie dopuszczalnych warunków higienicznych, podejmowania działań ochronnych i opracowanie wytycznych dla właściwego postępowania w pracy, w tym w okresie zagrożeń, informowanie pracowników o konieczności stoso- wania się do wytycznych w tym zakresie, kontrolowania zdrowia pracowników, zwłaszcza w miejscach zagrożeń. Zagadnienia te regulują też inne Dyrektywy UE. 2

3 Problematykę BHP określa w Polsce, oprócz dyrektyw unijnych wiele źródeł, które można podzielić na: przepisy BHP powszechnie obowiązujące, wewnątrzzakładowe przepisy BHP, zasady BHP. Przepisy BHP powszechnie obowiązujące: 1. Kodeks pracy określający: podstawowe zasady prawa pracy, prawa i obowiązki stron stosunku pracy, odpowiedzialność za wykroczenia przeciwko prawom pracownika; 2. Normy techniczne obejmujące wymagania i sposoby wykonywania czynności; 3. Inne ustawy, jak np. o Państwowej Inspekcji Pracy, czy też Prawo budowlane, Swoboda działalności gospodarczej. 3

4 Wewnątrzzakładowe przepisy BHP określają: Układ zbiorowy pracy obejmujący warunki, jakim powinna odpowiadać treść stosunku pracy; Regulamin pracy obejmujący prawa i obowiązki pracodawcy i pracownika, w tym organizację pracy, obowiązki dotyczące BHP, ryzyka zawodowe itp. Zasady BHP reguły bezpiecznego wykonywania pracy, które nie są ujęte w formie przepisów, ale wynikają z wiedzy i doświadczenia życiowego. 4

5 2. System zarządzania bezpieczeństwem i higieną pracy: Nie ma międzynarodowych norm w tym zakresie i w Polsce podstawą jest norma PN-N 18000, a w niej: PN-N-18001: 2004 Systemy zarządzania bezpieczeństwem i higieną pracy - wymagania. PN-N-18002: 2011 Systemy zarządzania bezpieczeń- stwem i higieną pracy. Ogólne wytyczne oceny ryzyka zawodowego;; PN-N-18004: 2001 Systemy zarządzania bezpieczeń- stwem i higieną pracy - wytyczne; PN-N-18011: 2006 Systemy zarządzania bezpieczeń- stwem i higieną pracy - wytyczne audytowania. Obecnie jest zamiar opracowania normy ISO 18000, uwzględniającej wytyczne Międzynarodowej Organizacji Pracy (MOP) w tym zakresie. 5

6 Układ norm PN-N jest podobny jak normy ISO 9000 i ISO 14000, ze zwróceniem uwagi na: identyfikację zagrożeń i ocenę ryzyka zawodowego w każdej organizacji, określenie celów BHP oraz planowanie i monitoro- wanie działań zmierzających do ich osiągnięcia, komunikację wewnętrzną i zewnętrzną w zakresie BHP, zapobieganie, gotowość i reagowanie na wypadki przy pracy i poważne awarie. Podstawowym celem systemu zarządzania bezpie- czeństwem i higieną pracy (SZBHP) jest wspoma- ganie działań na rzecz poprawy bezpieczeństwa i higieny pracy przez określenie wymagań dotyczą- cych skutecznego systemu. 6

7 Model systemu zarządzania BHP Ciągłe doskonalenie Przegląd BHP okresowy Przegląd BHP wstępny Sprawdzanie i działa- nia korygujące Polityka BHP Wdrażanie i funkcjonowanie Planowanie 7

8 Polityka BHP zawiera deklarację organizacji w zakresie BHP, zobowiązującą ją do: zapobiegania wypadkom przy pracy i chorobom zawodowym, dążenia do stałej poprawy stanu BHP i doskonalenia działań w tym zakresie, spełnienia wymagań przepisów prawnych oraz innych wymagań dotyczących organizacji, podnoszenia kwalifikacji oraz uwzględnienia roli pracowników i ich zaangażowania na rzecz BHP. Planowanie jest przełożeniem eniem polityki BHP na cele i zadania organizacji, określające: plany działań skierowanych na realizację celów ogólnych i szczegółowych BHP, procedury identyfikacji zagrożeń i oceny ryzyka zawodowego, mającego wpływ na BHP, okresowe przeglądy BHP, zasoby niezbędne do osiągnięcia założonych celów. 8

9 Sprawdzanie i działania korygujące obejmują działa- nia na podstawie przygotowanych procedur : monitorowanie i śledzenia stanu BHP, prowadzenie okresowych audytów SZBHP, utrzymanie i dysponowanie zapisami dotyczącymi SZBHP, postępowania w przypadku niezgodności z normami i planami. Przeglądy BHP służą ocenie prawidłowości SZBHP i skuteczności prowadzonych działań w tym zakresie. Przeglądy te dostarczają informacji dotyczącej funkcjonowania BHP, a na tej podstawie prowadzenie ciągłego doskonalenia. Dokumentowanie SZBHP jako narzędzie dokonywania przeglądów i nowelizacji, a także postępowania w sytuacjach awaryjnych i wypadkowych. 9

10 3. Identyfikacja zagrożeń i ocena ryzyka: Ryzyko zawodowe na stanowisku pracy można podzielić na cztery kategorie: ryzyko wypadkowe, ryzyko dla zdrowia (chorobowe), ryzyko związane z uciążliwością pracy, stan bezpieczeństwa i higieny pracy. Oceny ryzyka zawodowego należy dokonywać okre- sowo z częstotliwością zależną od występującego poziomu ryzyka i zawsze: przy tworzeniu nowych stanowisk, przy wprowadzaniu zmian na stanowiskach pracy, przy zastosowaniu zmian w środków ochronnych, przy zmianie wymagań związanych z bezpieczeń- stwem pracy. 10

11 Zagrożenia w pracy mają różny charakter, ale praco- dawca niezależnie od sposobu ich powstawania w świetle rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej jest obowiązany: 1. Likwidować zagrożenia u źródła ich powstawania; 2. Dostosowywać warunki i procesy pracy do możliwości pracownika, w szczególności przez: odpowiednie projektowanie i organizowanie stanowisk, a także metod produkcji i pracy, dobór maszyn i urządzeń technicznych oraz narzędzi pracy, zmniejszenie uciążliwości pracy, w tym pracy monotonnej; 3. Zastępować niebezpieczne procesy technologicz- ne, urządzenia, substancje i inne materiały bezpiecznymi lub mniej niebezpiecznymi. 11

12 Celem identyfikacji zagrożeń jest opracowanie skutecznych przedsięwzięć zapobiegających m. in.: urazom pracowników w trakcie wypadków, chorobom zawodowym i powypadkowym. W związku z tym należy dokonać oceny warunków pracy i ryzyka zawodowego, w tym dopuszczalnego ryzyka. Oceny takiej, w tym zawierającej zgodność z wymaganiami prawnymi, dokonuje zespół, w skład którego wchodzą: pracodawca, pracownicy, w tym kierownicy (zwłaszcza niższego szczebla), eksperci spoza organizacji. 12

13 Jedną z metod identyfikacji zagrożeń jest metoda JHA (Job-Task Hazard Analysis) polegającą na obserwacji procesu pracy podzielonej na sekwencje, w czasie których obserwuje się zagrożenia. W tym celu należy zebrać informacje dotyczące: narzędzi i wyposażenia używanego w pracy, materiałów używanych w procesie pracy, czasu potrzebnego na wykonanie zadania, wymiarów przestrzeni stanowiska pracy i strefy roboczej, ciężaru i kształtu obiektów chwytanych, warunków środowiskowych (ogrzewanie, oświetlenie, wentylacja itp.), wibracji, hałasu ich parametrów i źródeł, rodzaju stosowanych środków ochrony osobistej. Informacje te są podstawą przygotowania działań zmniejszających ryzyko zawodowe. 13

14 Aby wdrożenie i funkcjonowanie SZBHP przebie- gało poprawnie należy: wyznaczyć osobę odpowiedzialną za wdrożenie systemu, zapewnić niezbędne zasoby i środki osiągnięcia założonych celów i zadań, przygotować pracowników do wdrożenia norm BHP, wraz uświadomieniem potrzeby ich stosowania, przygotować wewnętrzny system przepływu informacji o ŚZBHP dokumentacji w tym zakresie. Działania związane z przestrzeganiem zasad obowią- zujących w SZBHP powinny być opisane w ustano- wionej dokumentacji. 4. Wdrażanie i funkcjonowanie systemu zarzą- dzania bezpieczeństwem i higieną pracy: 14

15 5. Społeczna odpowiedzialność organizacji: ISO definiuje odpowiedzialność organizacji za wpływ jej decyzji i działań (produkty, serwis, procesy) na społeczeństwo i środowisko, poprzez przejrzyste i etyczne zachowanie, które: jest zgodne z obowiązującym prawem i spójne z międzynarodowymi normami zachowania, bierze pod uwagę oczekiwania interesariuszy, przyczynia się do zrównoważonego rozwoju, zdrowia i dobrobytu społeczeństwa, jest spójne z organizacją i praktykowane w jej relacjach. Obszary społecznej odpowiedzialności wg ISO 26000: stosunki pracy, ład organizacyjny, relacje z konsumentami, prawa człowieka, ochrona środowiska naturalnego. 15

16 Dziękuję za uwagę... 16