WPROWADZENIE 15. Podstawowe pojêcia chemiczne stosowane w biochemii...15

Wielkość: px
Rozpocząć pokaz od strony:

Download "WPROWADZENIE 15. Podstawowe pojêcia chemiczne stosowane w biochemii...15"

Transkrypt

1 Spis treœci WPROWADZENIE 15 Podstawowe pojêcia chemiczne stosowane w biochemii...15 Rozdzia³ 1 KOMÓRKA 17 B³ona komórkowa...17 J¹dro komórkowe...19 Mitochondria...19 Rybosomy...20 Siateczka endoplazmatyczna...20 Lizosomy...20 Peroksysomy...20 Rozdzia³ 2 AMINOKWASY 23 Ogólne przemiany aminokwasów...27 Pula wolnych aminokwasów...27 Losy grupy aminowej...27 Cykl mocznikowy...29 Losy grupy karboksylowej...30 Przemiany szkieletów wêglowych...31 Przemiana szczegó³owa fenyloalaniny i tyrozyny...32 Przemiana szczegó³owa metioniny i cysteiny...33 Aminokwasy dostarczaj¹ce fragmentów jednowêglowych...33 Udzia³ aminokwasów w innych reakcjach metabolicznych...33 Bloki metaboliczne w przemianach aminokwasów...35 Rozdzia³ 3 PEPTYDY, BIA KA 39 Oligopeptydy...39 Polipeptydy...40 Bia³ka...40 Bia³ka...40 W³aœciwoœci bia³ek...41 Metody rozdzia³u bia³ek...43 Trawienie bia³ek...45 Wch³anianie aminokwasów

2 Biochemia Biologiczna rola bia³ek...46 Bilans azotowy...46 Rozdzia³ 4 KWASY NUKLEINOWE 47 Nukleotydy...47 Budowa kwasów nukleinowych...49 DNA...49 RNA...49 Informacja genetyczna...50 Przekazywanie informacji genetycznej do komórek potomnych...50 Przekazywanie informacji genetycznej do cytoplazmy...51 Biosynteza bia³ka...52 Modyfikacje potranslacyjne...53 Rozdzia³ 5 ENZYMY 55 Wp³yw temperatury na aktywnoœæ enzymów...56 Wp³yw odczynu œrodowiska na aktywnoœæ enzymów...57 Wp³yw stê enia substratu i stê enia enzymu na szybkoœæ reakcji enzymatycznej...57 Wp³yw aktywatorów i inhibitorów na aktywnoœæ enzymów...58 Aktywnoœæ enzymów...59 Klasyfikacja enzymów...59 Oksydoreduktazy...60 Transferazy...60 Hydrolazy...60 Liazy...61 Izomerazy...61 Syntetazy (ligazy)...61 Rozdzia³ 6 KOENZYMY 63 Rozdzia³ 7 WÊGLOWODANY 69 Cukry proste...69 Cukry z³o one...71 W³aœciwoœci cukrów...72 Trawienie i wch³anianie wêglowodanów...72 Wch³anianie wêglowodanów...73 Transport glukozy do komórki...73 Rola wêglowodanów...73 Przemiana glukozy...74 G³ówne procesy przemian cukrów...74 Glikoliza...75 Glukoneogeneza...78 Cykl pentozowy...79 Glikogeneza

3 Spis treœci Glikogenoliza...81 Glikogenozy...82 Synteza laktozy...82 Przemiana fruktozy...83 Regulacja hormonalna poziomu glukozy we krwi...84 Rozdzia³ 8 T USZCZE 85 T³uszcze w³aœciwe...85 T³uszcze z³o one...87 Steroidy...88 Woski...88 Trawienie i wch³anianie t³uszczów...88 Lipoproteiny osocza...90 Zaburzenia przemiany lipoprotein...90 Spalanie kwasów t³uszczowych...91 Aktywacja...91 Transport do mitochondrium...91 Proces -oksydacji...92 Bilans energetyczny -oksydacji...92 Synteza kwasów t³uszczowych...93 Powstawanie nienasyconych kwasów t³uszczowych...94 Synteza t³uszczu w³aœciwego...94 Synteza t³uszczu w³aœciwego z glukozy...96 Synteza t³uszczów z³o onych...96 Lipidozy (choroby spichrzeniowe lipidów)...98 Synteza cholesterolu...98 Rozdzia³ 9 SK ADNIKI MINERALNE 101 Makropierwiastki Mikropierwiastki i pierwiastki œladowe Rozdzia³ 10 PRZEWÓD POKARMOWY 105 Soki trawienne przewodu pokarmowego Œlina Sok o³¹dkowy Sok trzustkowy ó³æ Kr¹ enie jelitowo-w¹trobowe Rozdzia³ 11 UTLENIANIA BIOLOGICZNE 109 añcuch oddechowy Teorie oksydacyjnej fosforylacji Zwi¹zki rozprzêgaj¹ce oksydatywn¹ fosforylacjê Inhibitory ³añcucha oddechowego Cykl Krebsa

4 Biochemia Reakcje cyklu Krebsa Oksydatywna dekarboksylacja -ketoglutaranu Cukrzyca Cukrzyca m³odzieñcza Cukrzyca starcza Zaburzenia metaboliczne w cukrzycy Synteza cia³ ketonowych Aktywacja acetooctanu Rozdzia³ 12 WITAMINY 117 Podzia³ witamin WITAMINY ROZPUSZCZALNE W T USZCZACH Witamina A Witamina D Witamina E Witamina K Witamina F WITAMINY ROZPUSZCZALNE W WODZIE Witamina C Witamina B Witamina B 2 (witamina G) Witamina B Witamina PP (witamina B 3 ) Kwas foliowy (witamina M) Witamina B Witamina H Kwas liponowy Kwas pantotenowy (witamina B 5 ) Kwas paraaminobenzoesowy Inozytol WITAMINY KONTROWERSYJNE Witamina B Witamina B Cholina Witamina P Witamina Q Witamina B Witamina T Witamina U Rozdzia³ 13 HORMONY 151 Mechanizm dzia³ania hormonów Hormony podwzgórza Neurotransmittery Hormony przysadki mózgowej Tarczyca Przytarczyce

5 Spis treœci Trzustka Hormony wydzielane przez nadnercza Rdzeñ nadnerczy Hormony p³ciowe eñskie Hormonalna regulacja cyklu miesi¹czkowego Hormonalne œrodki antykoncepcyjne Hormony p³ciowe mêskie Hormony tkankowe Rozdzia³ 14 SK AD PRAWID OWEJ DIETY CZ OWIEKA 171 Bia³ka Wêglowodany T³uszcze Sk³adniki mineralne Witaminy Bilans energetyczny Rozdzia³ 15 KREW 175 Erytrocyty Glikoliza w erytrocytach Synteza hemu Hemoglobina Hemoglobinopatie Degradacja hemoglobiny ó³taczki Leukocyty Trombocyty Osocze Sk³adniki osocza organiczne Sk³adniki osocza nieorganiczne Bia³ka osocza Krzepniêcie krwi Fibrynoliza Transport gazów przez krew W tkankach W p³ucach Efekt Bohra Bufory krwi Rozdzia³ 16 MIÊŒNIE 185 Miêœnie poprzecznie pr¹ kowane Synteza kreatyny Miêœnie g³adkie

6 Biochemia Rozdzia³ 17 TKANKA CZNA 187 Struktury œciêgniste Koœci Rozdzia³ 18 GOSPODARKA FOSFORANOWO-WAPNIOWA 189 Kalcytonina Parathormon Witamina D Rozdzia³ 19 OSTEOPOROZA 193 Osteoporoza pierwotna Osteoporoza wtórna Rozdzia³ 20 TKANKA NERWOWA 195 Przewodzenie nerwowe Synapsy Centralny uk³ad nerwowy Rozdzia³ 21 W TROBA 197 Bia³ka T³uszcze Wêglowodany Procesy detoksykacji Utlenianie i redukcja Metylacja, acetylacja Sprzêganie Synteza Rozdzia³ 22 NERKA 201 Kanalik krêty I rzêdu Kanalik krêty II rzêdu Wydalanie amoniaku Zakwaszanie moczu Dzia³anie hormonów Mocz fizjologiczny Próg nerkowy Klirens nerkowy Mocz patologiczny Bia³ko Krew Cukier Cia³a ketonowe Bilirubina

7 Spis treœci Rozdzia³ 23 GOSPODARKA WODNO-ELEKTROLITOWA 207 Bilans wodny Rozdzia³ 24 RÓWNOWAGA KWASOWO-ZASADOWA 209 Kwasica oddechowa Kwasica metaboliczna Zasadowica oddechowa Zasadowica metaboliczna Rozdzia³ 25 CZÊŒÆ DOŒWIADCZALNA 211 Zasady bezpieczeñstwa w laboratorium Ogólne zasady pracy w laboratorium: Aminokwasy, peptydy Reakcja biuretowa (Piotrowskiego) Reakcja ksantoproteinowa Reakcja Millona Reakcja cystynowa Reakcje z solami miedzi (jonami Cu 2+ ) Bia³ka Dzia³anie wysokiej temperatury Dzia³anie soli metali ciê kich Dzia³anie silnych kwasów Dzia³anie rozpuszczalników organicznych Wysalanie Dializa Charakterystyka bia³ka z³o onego mucyny Enzymy Badanie warunków dzia³ania amylazy Wêglowodany Reakcja Molischa Reakcja Fehlinga Reakcja Nylandera Reakcja Barfoeda Reakcja Seliwanowa Reakcja z jodem Hydroliza skrobi T³uszcze Rozpuszczalnoœæ t³uszczów Próba akroleinowa na glicerol Wykrywanie cholesterolu Enzymatyczne trawienie t³uszczów Liczba kwasoty Hormony, witaminy, sk³adniki mineralne Wykrywanie androsteronu (reakcja Zimmermanna) Iloœciowe oznaczanie witaminy C Iloœciowe oznaczanie wapnia

8 Biochemia Iloœciowe oznaczanie magnezu w materiale biologicznym Trawienie Wykrywanie sk³adników ó³ci Wykrywanie cholesterolu Oznaczanie aktywnoœci amylazy œlinowej (metoda Vohlgemutha) Oznaczanie kwasoty soku o³¹dkowego Badanie deficytowego soku o³¹dkowego Krew Wykrywanie niektórych sk³adników krwi Iloœciowe oznaczanie bia³ka ca³kowitego w surowicy krwi Oznaczanie kwasu moczowego Iloœciowe oznaczanie glukozy metod¹ enzymatyczn¹ Iloœciowe oznaczanie mocznika Mocz fizjologiczny Wykrywanie sk³adników nieorganicznych moczu Wykrywanie sk³adników organicznych moczu Mocz patologiczny Bia³ko w moczu (proteinuria) Cukier w moczu (glukozuria) Wykrywanie cia³ ketonowych Wykrywanie bilirubiny Wykrywanie krwi Rozdzia³ 26 ZAGADNIENIA Z BIOCHEMII

Zagadnienia do egzaminu z biochemii (studia niestacjonarne)

Zagadnienia do egzaminu z biochemii (studia niestacjonarne) Zagadnienia do egzaminu z biochemii (studia niestacjonarne) Aminokwasy, białka, cukry i ich metabolizm 1. Aminokwasy, wzór ogólny i charakterystyczne grupy. 2. Wiązanie peptydowe. 3. Białka, ich struktura.

Bardziej szczegółowo

prof. dr hab. Maciej Ugorski Efekty kształcenia 2 Posiada podstawowe wiadomości z zakresu enzymologii BC_1A_W04

prof. dr hab. Maciej Ugorski Efekty kształcenia 2 Posiada podstawowe wiadomości z zakresu enzymologii BC_1A_W04 BIOCHEMIA (BC) Kod przedmiotu Nazwa przedmiotu Kierunek Poziom studiów Profil Rodzaj przedmiotu Semestr studiów 2 ECTS 5 Formy zajęć Osoba odpowiedzialna za przedmiot Język Wymagania wstępne Skrócony opis

Bardziej szczegółowo

Spis treści. 1. Wiadomości wstępne Skład chemiczny i funkcje komórki Przedmowa do wydania czternastego... 13

Spis treści. 1. Wiadomości wstępne Skład chemiczny i funkcje komórki Przedmowa do wydania czternastego... 13 Przedmowa do wydania czternastego... 13 Częściej stosowane skróty... 15 1. Wiadomości wstępne... 19 1.1. Rys historyczny i pojęcia podstawowe... 19 1.2. Znaczenie biochemii w naukach rolniczych... 22 2.

Bardziej szczegółowo

Biochemia zwierząt - A. Malinowska

Biochemia zwierząt - A. Malinowska Spis treści Biochemia zwierząt - A. Malinowska 1. Wstęp 1.1. Wpływ środowiska zewnętrznego na organizm zwierzęcy 1.2. Podstawowe składniki organizmu zwierzęcego 1.3. Woda 1.4. Składniki mineralne 1.4.1.

Bardziej szczegółowo

Plan działania opracowała Anna Gajos

Plan działania opracowała Anna Gajos Plan działania 15.09-15.10 opracowała Anna Gajos Jakie zagadnienia trzeba opanować z następujących działów: 1. Budowa chemiczna organizmów. 2. Budowa i funkcjonowanie komórki 3. Cykl komórkowy 4. Metabolizm

Bardziej szczegółowo

Program zajęć z biochemii dla studentów kierunku weterynaria I roku studiów na Wydziale Lekarskim UJ CM w roku akademickim 2013/2014

Program zajęć z biochemii dla studentów kierunku weterynaria I roku studiów na Wydziale Lekarskim UJ CM w roku akademickim 2013/2014 Program zajęć z biochemii dla studentów kierunku weterynaria I roku studiów na Wydziale Lekarskim UJ CM w roku akademickim 2013/2014 S E M E S T R II Tydzień 1 24.02-28.02 2 03.03-07.03 3 10.03-14.03 Wykłady

Bardziej szczegółowo

S YLABUS MODUŁU (PRZEDMIOTU) I nformacje ogólne. Nie dotyczy

S YLABUS MODUŁU (PRZEDMIOTU) I nformacje ogólne. Nie dotyczy S YLABUS MODUŁU (PRZEDMIOTU) I nformacje ogólne Nazwa modułu: Moduł A - Biochemia Rodzaj modułu/przedmiotu Wydział PUM Kierunek studiów Specjalność Poziom studiów Forma studiów Rok, semestr studiów np.

Bardziej szczegółowo

Budowa i czynnoœæ uk³adu nerwowego Piotr Krutki, Jan Celichowski Komórki glejowe

Budowa i czynnoœæ uk³adu nerwowego Piotr Krutki, Jan Celichowski Komórki glejowe SPIS TREŒCI 1. UK AD NERWOWY 8............................... 013 Budowa i czynnoœæ uk³adu nerwowego Piotr Krutki, Jan Celichowski... 013 Komórki glejowe.............................. 014 Neuron....................................

Bardziej szczegółowo

Wydział Przyrodniczo-Techniczny UO Kierunek studiów: Biotechnologia licencjat Rok akademicki 2009/2010

Wydział Przyrodniczo-Techniczny UO Kierunek studiów: Biotechnologia licencjat Rok akademicki 2009/2010 Kierunek studiów: Biotechnologia licencjat 6.15 BCH2 II Typ studiów: stacjonarne Semestr: IV Liczba punktow ECTS: 5 Jednostka organizacyjna prowadząca przedmiot: Samodzielna Katedra Biotechnologii i Biologii

Bardziej szczegółowo

Podkowiańska Wyższa Szkoła Medyczna im. Z. i J. Łyko. Syllabus przedmiotowy 2016/ /2019

Podkowiańska Wyższa Szkoła Medyczna im. Z. i J. Łyko. Syllabus przedmiotowy 2016/ /2019 Podkowiańska Wyższa Szkoła Medyczna im. Z. i J. Łyko Syllabus przedmiotowy 2016/2017-2018/2019 Wydział Fizjoterapii Kierunek studiów Fizjoterapia Specjalność ----------- Forma studiów Stacjonarne / Niestacjonarne

Bardziej szczegółowo

Nazwa jednostki prowadzącej kierunek: Wyższa Szkoła Medyczna w Białymstoku Wydział Ogólnomedyczny

Nazwa jednostki prowadzącej kierunek: Wyższa Szkoła Medyczna w Białymstoku Wydział Ogólnomedyczny Nazwa jednostki prowadzącej kierunek: Nazwa kierunku: Poziom kształcenia: Profil kształcenia: Moduły wprowadzające/wymagania wstępne: Nazwa modułu (przedmiot lub grupa przedmiotowa): Osoby prowadzące:

Bardziej szczegółowo

Spis treści. Od Autora 9. Wprowadzenie 11 CZĘŚĆ A. MOLEKULARNE MENU 13

Spis treści. Od Autora 9. Wprowadzenie 11 CZĘŚĆ A. MOLEKULARNE MENU 13 Spis treści Od Autora 9 Wprowadzenie 11 CZĘŚĆ A. MOLEKULARNE MENU 13 1. Białka 13 1.1. Budowa białek 13 1.1.1. Peptydy 15 1.1.2. Struktury przestrzenne łańcuchów polipeptydowych 16 1.1.2.1. Bioróżnorodność

Bardziej szczegółowo

Wydział Rehabilitacji Katedra Nauk Przyrodniczych Kierownik: Prof. dr hab. Andrzej Wit BIOCHEMIA. Obowiązkowy

Wydział Rehabilitacji Katedra Nauk Przyrodniczych Kierownik: Prof. dr hab. Andrzej Wit BIOCHEMIA. Obowiązkowy Przedmiot: BIOCHEMIA I. Informacje ogólne Jednostka organizacyjna Nazwa przedmiotu Wydział Rehabilitacji Katedra Nauk Przyrodniczych Kierownik: Prof. dr hab. Andrzej Wit BIOCHEMIA Kod przedmiotu FI-07

Bardziej szczegółowo

SPIS TREŚCI OD AUTORÓW... 5

SPIS TREŚCI OD AUTORÓW... 5 SPIS TREŚCI OD AUTORÓW... 5 BIAŁKA 1. Wprowadzenie... 7 2. Aminokwasy jednostki strukturalne białek... 7 2.1. Klasyfikacja aminokwasów... 9 2.1.1. Aminokwasy białkowe i niebiałkowe... 9 2.1.2. Zdolność

Bardziej szczegółowo

BIOCHEMIA. 1. Informacje o przedmiocie (zajęciach), jednostce koordynującej przedmiot, osobie prowadzącej

BIOCHEMIA. 1. Informacje o przedmiocie (zajęciach), jednostce koordynującej przedmiot, osobie prowadzącej BIOCHEMIA 1. Informacje o przedmiocie (zajęciach), jednostce koordynującej przedmiot, osobie prowadzącej 1.1. Nazwa przedmiotu (zajęć): Biochemia 1.2. Forma przedmiotu: Wykłady, ćwiczenia 1.3. Przedmiot

Bardziej szczegółowo

WITAMINY. www.pandm.prv.pl

WITAMINY. www.pandm.prv.pl WITAMINY - wpływa na syntezę białek, lipidów, hormonów a szczególnie hormonów tarczycy - pomaga w utrzymaniu prawidłowej czynności uk.immunologicznego - pomaga w leczeniu : rozedmy płuc i nadczynności

Bardziej szczegółowo

Biochemia SYLABUS A. Informacje ogólne

Biochemia SYLABUS A. Informacje ogólne Biochemia A. Informacje ogólne Elementy sylabusu Nazwa jednostki prowadzącej kierunek Nazwa kierunku studiów Poziom kształcenia Profil studiów Forma studiów Kod Język Rodzaj Rok studiów /semestr Wymagania

Bardziej szczegółowo

Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa w Suwałkach Instytut Ochrony Zdrowia

Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa w Suwałkach Instytut Ochrony Zdrowia Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa w Suwałkach Instytut Ochrony Zdrowia Nazwa programu kształcenia (kierunku) Pielęgniarstwo Poziom i forma studiów studia I stopnia stacjonarne Specjalność: Ścieżka dyplomowania:

Bardziej szczegółowo

Przemiana materii i energii - Biologia.net.pl

Przemiana materii i energii - Biologia.net.pl Ogół przemian biochemicznych, które zachodzą w komórce składają się na jej metabolizm. Wyróżnia się dwa antagonistyczne procesy metabolizmu: anabolizm i katabolizm. Szlak metaboliczny w komórce, to szereg

Bardziej szczegółowo

Bliskie spotkania z biologią METABOLIZM. dr hab. Joanna Moraczewska, prof. UKW. Instytut Biologii Eksperymetalnej, Zakład Biochemii i Biologii Komórki

Bliskie spotkania z biologią METABOLIZM. dr hab. Joanna Moraczewska, prof. UKW. Instytut Biologii Eksperymetalnej, Zakład Biochemii i Biologii Komórki Bliskie spotkania z biologią METABOLIZM dr hab. Joanna Moraczewska, prof. UKW Instytut Biologii Eksperymetalnej, Zakład Biochemii i Biologii Komórki Metabolizm całokształt przemian biochemicznych i towarzyszących

Bardziej szczegółowo

S YL AB US MODUŁ U ( PRZEDMIOTU) I nforma cje ogólne

S YL AB US MODUŁ U ( PRZEDMIOTU) I nforma cje ogólne S YL AB US MODUŁ U ( PRZEDMIOTU) I nforma cje ogólne Nazwa modułu: Biochemia Rodzaj modułu/przedmiotu Wydział PUM Kierunek studiów Specjalność Poziom studiów Forma studiów Rok, semestr studiów np. rok

Bardziej szczegółowo

T E S T Z B I O L O G I I

T E S T Z B I O L O G I I 1* Miejsce egzaminu 2* Numer kandydata 3* Kierunek studiów 4 Liczba uzyskanych punktów * wypełnia kandydat /100 T E S T Z B I O L O G I I Test rekrutacyjny dla kandydatów na studia w Polsce WERSJA I -

Bardziej szczegółowo

Biochemia. Klasyfikuj: Genetyka medyczna w QZ 50. Klasyfikuj: Genetyka drobnoustrojów w QW 51.

Biochemia. Klasyfikuj: Genetyka medyczna w QZ 50. Klasyfikuj: Genetyka drobnoustrojów w QW 51. QU Biochemia Klasyfikuj: Genetyka medyczna w QZ 50. Klasyfikuj: Genetyka drobnoustrojów w QW 51. QU 1-54 Wydawnictwa informacyjne i ogólne. QU 55-70 Białka. Aminokwasy. Peptydy QU 75-99 Węglowodany. Lipidy

Bardziej szczegółowo

Sylabus: Biochemia. 1. Metryczka II WYDZIAŁ LEKARSKI Z ODDZIAŁEM NAUCZANIA W JĘZYKU ANGIELSKIM ORAZ ODDZIAŁEM FIZJOTERAPII.

Sylabus: Biochemia. 1. Metryczka II WYDZIAŁ LEKARSKI Z ODDZIAŁEM NAUCZANIA W JĘZYKU ANGIELSKIM ORAZ ODDZIAŁEM FIZJOTERAPII. Sylabus: Biochemia 1. Metryczka Nazwa Wydziału: Program kształcenia II WYDZIAŁ LEKARSKI Z ODDZIAŁEM NAUCZANIA W JĘZYKU ANGIELSKIM ORAZ ODDZIAŁEM FIZJOTERAPII FIZJOTERAPIA, STUDIA I STOPNIA, PROFIL PRAKTYCZNY,

Bardziej szczegółowo

Seminarium 1: 08. 10. 2015

Seminarium 1: 08. 10. 2015 Seminarium 1: 08. 10. 2015 Białka organizmu ok. 15 000 g białka osocza ok. 600 g (4%) Codzienna degradacja ok. 25 g białek osocza w lizosomach, niezależnie od wieku cząsteczki, ale zależnie od poprawności

Bardziej szczegółowo

Metabolizm białek. Ogólny schemat metabolizmu bialek

Metabolizm białek. Ogólny schemat metabolizmu bialek Metabolizm białek Ogólny schemat metabolizmu bialek Trawienie białek i absorpcja aminokwasów w przewodzie pokarmowym w żołądku (niskie ph ~2, rola HCl)- hydratacja, homogenizacja, denaturacja białek i

Bardziej szczegółowo

Zagadnienia seminaryjne w semestrze letnim I Błony biologiczne

Zagadnienia seminaryjne w semestrze letnim I Błony biologiczne Zagadnienia seminaryjne w semestrze letnim 2019 I Błony biologiczne 1. Budowa i składniki błon biologicznych - fosfolipidy - steroidy - białka - glikoproteiny i glikolipidy 2. Funkcje błony komórkowej

Bardziej szczegółowo

Integracja metabolizmu

Integracja metabolizmu Integracja metabolizmu 1 Kluczowe związki w metabolizmie Glukozo- 6 -fosforan Pirogronian AcetyloCoA 2 Glukoza po wejściu do komórki ulega fosforylacji Metaboliczne przemiany glukozo- 6-fosforanu G-6-P

Bardziej szczegółowo

CORAZ BLIŻEJ ISTOTY ŻYCIA WERSJA A. imię i nazwisko :. klasa :.. ilość punktów :.

CORAZ BLIŻEJ ISTOTY ŻYCIA WERSJA A. imię i nazwisko :. klasa :.. ilość punktów :. CORAZ BLIŻEJ ISTOTY ŻYCIA WERSJA A imię i nazwisko :. klasa :.. ilość punktów :. Zadanie 1 Przeanalizuj schemat i wykonaj polecenia. a. Wymień cztery struktury występujące zarówno w komórce roślinnej,

Bardziej szczegółowo

Hormony płciowe. Macica

Hormony płciowe. Macica Hormony płciowe Macica 1 Estrogeny Działanie estrogenów Działanie na układ rozrodczy (macica, endometrium, pochwa) Owulacja Libido Przyspieszenie metabolizmu Zwiększenie ilości tkanki tłuszczowej Tworzenie

Bardziej szczegółowo

Profil metaboliczny róŝnych organów ciała

Profil metaboliczny róŝnych organów ciała Profil metaboliczny róŝnych organów ciała Uwaga: tkanka tłuszczowa (adipose tissue) NIE wykorzystuje glicerolu do biosyntezy triacylogliceroli Endo-, para-, i autokrynna droga przekazu informacji biologicznej.

Bardziej szczegółowo

Bliskie spotkania z biologią. METABOLIZM część II. dr hab. Joanna Moraczewska, prof. UKW

Bliskie spotkania z biologią. METABOLIZM część II. dr hab. Joanna Moraczewska, prof. UKW Bliskie spotkania z biologią METABOLIZM część II dr hab. Joanna Moraczewska, prof. UKW Instytut Biologii Eksperymetalnej, Zakład Biochemii i Biologii Komórki METABOLIZM KATABOLIZM - rozkład związków chemicznych

Bardziej szczegółowo

S YL AB US MODUŁ U ( PRZEDMIOTU) I nforma cje ogólne. I rok, semestr II

S YL AB US MODUŁ U ( PRZEDMIOTU) I nforma cje ogólne. I rok, semestr II S YL AB US MODUŁ U ( PRZEDMIOTU) I nforma cje ogólne Nazwa modułu: Biochemia r.a. 2017-18; cykl 2017-20 Rodzaj modułu/przedmiotu Wydział PUM Kierunek studiów Specjalność Poziom studiów Forma studiów Rok,

Bardziej szczegółowo

Układ wydalniczy (moczowy) Osmoregulacja to aktywne regulowanie ciśnienia osmotycznego płynów ustrojowych w celu utrzymania homeostazy.

Układ wydalniczy (moczowy) Osmoregulacja to aktywne regulowanie ciśnienia osmotycznego płynów ustrojowych w celu utrzymania homeostazy. Układ wydalniczy (moczowy) Osmoregulacja to aktywne regulowanie ciśnienia osmotycznego płynów ustrojowych w celu utrzymania homeostazy. Wydalanie pozbywanie się z organizmu zbędnych produktów przemiany

Bardziej szczegółowo

Oddychanie komórkowe. Pozyskiwanie i przetwarzanie energii w komórkach roślinnych. Oddychanie zachodzi w mitochondriach Wykład 7.

Oddychanie komórkowe. Pozyskiwanie i przetwarzanie energii w komórkach roślinnych. Oddychanie zachodzi w mitochondriach Wykład 7. Wykład 7. Pozyskiwanie i przetwarzanie energii w komórkach roślinnych Literatura dodatkowa: Oddychanie to wielostopniowy proces utleniania substratów związany z wytwarzaniem w komórce metabolicznie użytecznej

Bardziej szczegółowo

Spis treści Przedmowa Układ pokarmowy 1.1. Czucie smaku i węchu 1.2. Procesy trawienne zachodzące w przewodzie pokarmowym

Spis treści Przedmowa Układ pokarmowy 1.1. Czucie smaku i węchu 1.2. Procesy trawienne zachodzące w przewodzie pokarmowym Spis treści Przedmowa... 9 1. Układ pokarmowy... 11 1.1. Czucie smaku i węchu... 11 Ćwiczenia... 13 I Rozmieszczenie receptorów smakowych na języku człowieka... 13 II Próba na daltonizm smakowy... 14 III

Bardziej szczegółowo

Lp. Tematyka Liczba godzin I. Wymagania edukacyjne

Lp. Tematyka Liczba godzin I. Wymagania edukacyjne Anna Ulrych Plan wynikowy Przedmiot: Materiały fryzjerskie Kierunek : Technikum Usług Fryzjerskich- rok szkolny 05/ 06 Liczba godzin: 76 Liczba godzin w roku szkolnym: KL.II Lp. Tematyka Liczba godzin

Bardziej szczegółowo

FIZJOLOGIA CZŁOWIEKA

FIZJOLOGIA CZŁOWIEKA FIZJOLOGIA CZŁOWIEKA Daniel McLaughlin, Jonathan Stamford, David White FIZJOLOGIA CZŁOWIEKA Daniel McLaughlin Jonathan Stamford David White Przekład zbiorowy pod redakcją Joanny Gromadzkiej-Ostrowskiej

Bardziej szczegółowo

SYLABUS. DOTYCZY CYKLU KSZTAŁCENIA (skrajne daty)

SYLABUS. DOTYCZY CYKLU KSZTAŁCENIA (skrajne daty) SYLABUS DOTYCZY CYKLU KSZTAŁCENIA 2015-2018 (skrajne daty) 1.1. PODSTAWOWE INFORMACJE O PRZEDMIOCIE/MODULE Nazwa przedmiotu/ modułu Biochemia Kod przedmiotu/ modułu* Wydział (nazwa jednostki prowadzącej

Bardziej szczegółowo

SYLABUS. DOTYCZY CYKLU KSZTAŁCENIA (skrajne daty)

SYLABUS. DOTYCZY CYKLU KSZTAŁCENIA (skrajne daty) SYLABUS DOTYCZY CYKLU KSZTAŁCENIA 2016-2019 (skrajne daty) 1.1. PODSTAWOWE INFORMACJE O PRZEDMIOCIE/MODULE Nazwa przedmiotu/ modułu Kod przedmiotu/ modułu* Wydział (nazwa jednostki prowadzącej kierunek)

Bardziej szczegółowo

KARTA KURSU. Kod Punktacja ECTS* 2

KARTA KURSU. Kod Punktacja ECTS* 2 KARTA KURSU Nazwa Nazwa w j. ang. BIOCHEMIA BIOCHEMISTRY Kod Punktacja ECTS* 2 Koordynator Prof. dr hab. Maria Filek Zespół dydaktyczny dr Anna Barbasz dr Elżbieta Rudolphi-Skórska dr Apolonia Sieprawska

Bardziej szczegółowo

SYLABUS. DOTYCZY CYKLU KSZTAŁCENIA (skrajne daty)

SYLABUS. DOTYCZY CYKLU KSZTAŁCENIA (skrajne daty) SYLABUS DOTYCZY CYKLU KSZTAŁCENIA 2016-2019 (skrajne daty) 1.1. PODSTAWOWE INFORMACJE O PRZEDMIOCIE/MODULE Nazwa przedmiotu/ modułu Kod przedmiotu/ modułu* Wydział (nazwa jednostki prowadzącej kierunek)

Bardziej szczegółowo

AKADEMIA WYCHOWANIA FIZYCZNEGO im. JERZEGO KUKUCZKI w KATOWICACH Kierunek studiów: FIZJOTERAPIA poziom pierwszy Tytuł zawodowy absolwenta: licencjat

AKADEMIA WYCHOWANIA FIZYCZNEGO im. JERZEGO KUKUCZKI w KATOWICACH Kierunek studiów: FIZJOTERAPIA poziom pierwszy Tytuł zawodowy absolwenta: licencjat Profil kształcenia: ogólno akademicki Moduł / przedmiot: P05 Biochemia Liczba godzin w semestrze Studia stacjonarne AKADEMIA WYCHOWANIA FIZYCZNEGO im. JERZEGO KUKUCZKI w KATOWICACH Kierunek studiów: FIZJOTERAPIA

Bardziej szczegółowo

Joanna Bereta, Aleksander Ko j Zarys biochemii. Seria Wydawnicza Wydziału Bio chemii, Biofizyki i Biotechnologii Uniwersytetu Jagiellońskiego

Joanna Bereta, Aleksander Ko j Zarys biochemii. Seria Wydawnicza Wydziału Bio chemii, Biofizyki i Biotechnologii Uniwersytetu Jagiellońskiego Joanna Bereta, Aleksander Ko j Zarys biochemii Seria Wydawnicza Wydziału Bio chemii, Biofizyki i Biotechnologii Uniwersytetu Jagiellońskiego Copyright by Wydział Bio chemii, Biofizyki i Biotechnologii

Bardziej szczegółowo

SPIS TREŒCI I. WSTÊP ... 031 PODSTAWOWE SK ADNIKI OD YWCZE

SPIS TREŒCI I. WSTÊP ... 031 PODSTAWOWE SK ADNIKI OD YWCZE SPIS TREŒCI I WSTÊP 017 I1 Historia od ywiania siê ludnoœci na przestrzeni dziejów Juliusz Przys³awski 017 I2 Sposób od ywiania siê ludnoœci na ziemiach polskich Henryk Gertig 020 I3 Wp³yw cywilizacji

Bardziej szczegółowo

Karta przedmiotu. obowiązuje studentów rozpoczynających studia w roku akademickim 2012/2013. Forma studiów: Stacjonarne Kod kierunku: 12.

Karta przedmiotu. obowiązuje studentów rozpoczynających studia w roku akademickim 2012/2013. Forma studiów: Stacjonarne Kod kierunku: 12. Państwowa Wyższa Szko la Zawodowa w Nowym Sa czu Karta przedmiotu Instytut Zdrowia obowiązuje studentów rozpoczynających studia w roku akademickim 202/203 Kierunek studiów: Ratownictwo medyczne Profil:

Bardziej szczegółowo

Tematy- Biologia zakres rozszerzony, klasa 2TA,2TŻ-1, 2TŻ-2

Tematy- Biologia zakres rozszerzony, klasa 2TA,2TŻ-1, 2TŻ-2 Tematy- Biologia zakres rozszerzony, klasa 2TA,2TŻ-1, 2TŻ-2 Nr lekcji Temat Zakres treści 1 Zapoznanie z PSO, wymaganiami edukacyjnymi i podstawą programową PSO, wymagania edukacyjne i podstawa programowa

Bardziej szczegółowo

Bliskie spotkania z biologią METABOLIZM. dr hab. Joanna Moraczewska, prof. UKW. Instytut Biologii Eksperymetalnej, Zakład Biochemii i Biologii Komórki

Bliskie spotkania z biologią METABOLIZM. dr hab. Joanna Moraczewska, prof. UKW. Instytut Biologii Eksperymetalnej, Zakład Biochemii i Biologii Komórki Bliskie spotkania z biologią METABOLIZM dr hab. Joanna Moraczewska, prof. UKW Instytut Biologii Eksperymetalnej, Zakład Biochemii i Biologii Komórki Metabolizm całokształt przemian biochemicznych i towarzyszących

Bardziej szczegółowo

3) jednostka, dla której przedmiot jest oferowany,

3) jednostka, dla której przedmiot jest oferowany, Załącznik do zarządzenia Nr 166 Rektora UMK z dnia 21 grudnia 2015 r. Formularz opisu przedmiotu (formularz sylabusa) na studiach wyższych, doktoranckich, podyplomowych i kursach dokształcających A. Ogólny

Bardziej szczegółowo

OPIS MODUŁU KSZTAŁCENIA

OPIS MODUŁU KSZTAŁCENIA Załącznik nr 9 do Zarządzenia Rektora ATH Nr 514/2011/2012z dnia 14 grudnia 2011 r. Druk DNiSS nr PK_IIIF OPIS MODUŁU KSZTAŁCENIA NAZWA PRZEDMIOTU/MODUŁU KSZTAŁCENIA: Biochemia i biofizyka Kod przedmiotu:

Bardziej szczegółowo

Nazwa jednostki prowadzącej kierunek: Nazwa kierunku: Poziom kształcenia: Profil kształcenia: Moduły wprowadzające / wymagania

Nazwa jednostki prowadzącej kierunek: Nazwa kierunku: Poziom kształcenia: Profil kształcenia: Moduły wprowadzające / wymagania Nazwa jednostki prowadzącej kierunek: Nazwa kierunku: Poziom kształcenia: Profil kształcenia: Moduły wprowadzające / wymagania wstępne: Nazwa modułu (przedmiot lub grupa przedmiotów): Koordynator, osoby

Bardziej szczegółowo

BIOLOGIA klasa 1 LO Wymagania edukacyjne w zakresie podstawowym od 2019 roku

BIOLOGIA klasa 1 LO Wymagania edukacyjne w zakresie podstawowym od 2019 roku BIOLOGIA klasa 1 LO Wymagania edukacyjne w zakresie podstawowym od 2019 roku Temat Poziom wymagań ocena dopuszczająca ocena dostateczna ocena dobra ocena bardzo dobra ocena celująca 1. Znaczenie nauk 1.

Bardziej szczegółowo

Uczeń: omawia cechy organizmów wyjaśnia cele, przedmiot i metody badań naukowych w biologii omawia istotę kilku współczesnych odkryć.

Uczeń: omawia cechy organizmów wyjaśnia cele, przedmiot i metody badań naukowych w biologii omawia istotę kilku współczesnych odkryć. Wymagania edukacyjne z biologii dla klasy pierwszej szkoły ponadpodstawowej w zakresie podstawowym od 2019 roku Poziom wymagań Temat ocena dopuszczająca ocena dostateczna ocena dobra ocena bardzo dobra

Bardziej szczegółowo

OPTYMALNY POZIOM SPOŻYCIA BIAŁKA ZALECANY CZŁOWIEKOWI JANUSZ KELLER STUDIUM PODYPLOMOWE 2011

OPTYMALNY POZIOM SPOŻYCIA BIAŁKA ZALECANY CZŁOWIEKOWI JANUSZ KELLER STUDIUM PODYPLOMOWE 2011 OPTYMALNY POZIOM SPOŻYCIA BIAŁKA ZALECANY CZŁOWIEKOWI JANUSZ KELLER STUDIUM PODYPLOMOWE 2011 DLACZEGO DOROSŁY CZŁOWIEK (O STAŁEJ MASIE BIAŁKOWEJ CIAŁA) MUSI SPOŻYWAĆ BIAŁKO? NIEUSTAJĄCA WYMIANA BIAŁEK

Bardziej szczegółowo

Przewód pokarmowy przeżuwacza

Przewód pokarmowy przeżuwacza Przewód pokarmowy przeżuwacza Przewód pokarmowy krowy - pojemność całkowita (l) względna (%) żwacz 170 55 czepiec 10 3 księgi 10 3 trawieniec 20 6 jelito cienkie 66 21 jelito ślepe 10 3 okrężnica 28 9

Bardziej szczegółowo

Mechanizmy działania i regulacji enzymów

Mechanizmy działania i regulacji enzymów Mechanizmy działania i regulacji enzymów Enzymy: są katalizatorami, które zmieniają szybkość reakcji, same nie ulegając zmianie są wysoce specyficzne ich aktywność może być regulowana m.in. przez modyfikacje

Bardziej szczegółowo

SPIS TREŒCI Wstêp Podstawy bioenergetyki Uniwersalne zasady funkcjonowania szlaków metabolicznych Procesy metaboliczne dostarczaj¹ce energiê komórce

SPIS TREŒCI Wstêp Podstawy bioenergetyki Uniwersalne zasady funkcjonowania szlaków metabolicznych Procesy metaboliczne dostarczaj¹ce energiê komórce 5 SPIS TREŒCI Wstêp 9 Podstawy bioenergetyki 11 Termodynamika reakcji biochemicznych 11 Reakcje metaboliczne a przemiany chemiczne 13 Energia aktywacji i katalizatory 15 Rola katalizatorów w przemianach

Bardziej szczegółowo

Układ wydalniczy i skóra

Układ wydalniczy i skóra Układ wydalniczy i skóra 1. Zaznacz definicję wydalania. A. Usuwanie z organizmu szkodliwych produktów przemiany materii. B. Pobieranie przez organizm substancji niezbędnych do podtrzymywania funkcji Ŝyciowych

Bardziej szczegółowo

Zagadnienia do egzaminu z biochemii (kierunek fizjoterapia)

Zagadnienia do egzaminu z biochemii (kierunek fizjoterapia) Zagadnienia do egzaminu z biochemii (kierunek fizjoterapia) Aminokwasy, białka, cukry i ich metabolizm 1. Aminokwasy, wzór ogólny i charakterystyczne grupy. 2. Wiązanie peptydowe. 3. Białka, ich struktura.

Bardziej szczegółowo

AKADEMIA WYCHOWANIA FIZYCZNEGO im. JERZEGO KUKUCZKI w KATOWICACH Kierunek studiów: FIZJOTERAPIA poziom pierwszy Tytuł zawodowy absolwenta: licencjat

AKADEMIA WYCHOWANIA FIZYCZNEGO im. JERZEGO KUKUCZKI w KATOWICACH Kierunek studiów: FIZJOTERAPIA poziom pierwszy Tytuł zawodowy absolwenta: licencjat Profil kształcenia: ogólno akademicki Moduł / przedmiot: P05 Biochemia Liczba godzin w semestrze Studia stacjonarne Studia niestacjonarne Koordynator przedmiotu wykładowcy AKADEMIA WYCHOWANIA FIZYCZNEGO

Bardziej szczegółowo

S YL AB US MODUŁ U ( PRZEDMIOTU) I nforma cje ogólne

S YL AB US MODUŁ U ( PRZEDMIOTU) I nforma cje ogólne S YL AB US MODUŁ U ( PRZEDMIOTU) I nforma cje ogólne Nazwa modułu: Biochemia r.a. 2018/2019 Rodzaj modułu/przedmiotu Wydział PUM Kierunek studiów Specjalność Poziom studiów Forma studiów Rok, semestr studiów

Bardziej szczegółowo

S YL AB US MODUŁ U ( PRZEDMIOTU) I nforma cje ogólne

S YL AB US MODUŁ U ( PRZEDMIOTU) I nforma cje ogólne S YL AB US MODUŁ U ( PRZEDMIOTU) I nforma cje ogólne Kod modułu Rodzaj modułu Wydział PUM Kierunek studiów Specjalność Poziom studiów Forma studiów Rok studiów Nazwa modułu BIOCHEMIA Obowiązkowy Lekarsko-Stomatologiczny

Bardziej szczegółowo

Sylabus - Biochemia. 1. Metryczka FARMACEUTYCZNY Z ODDZIAŁEM MEDYCYNY LABORATORYJNEJ. Nazwa Wydziału:

Sylabus - Biochemia. 1. Metryczka FARMACEUTYCZNY Z ODDZIAŁEM MEDYCYNY LABORATORYJNEJ. Nazwa Wydziału: Sylabus - Biochemia 1. Metryczka Nazwa Wydziału: Program kształcenia (kierunek studiów, poziom i profil kształcenia, forma studiów, np. Zdrowie publiczne I stopnia profil praktyczny, studia stacjonarne):

Bardziej szczegółowo

Formuła 2 Zestaw witamin i minerałów dla kobiet

Formuła 2 Zestaw witamin i minerałów dla kobiet KARTA OŚWIADCZEŃ PRODUKTOWYCH Formuła 2 Zestaw witamin i minerałów dla kobiet GŁÓWNE OŚWIADCZENIA Równowaga hormonalna: Zawiera witaminę B6 przyczyniającą się do regulacji aktywności hormonalnej. Metabolizm

Bardziej szczegółowo

AKADEMIA WYCHOWANIA FIZYCZNEGO im. JERZEGO KUKUCZKI w KATOWICACH WYDZIAŁ FIZJOTERAPII KIERUNEK FIZJOTERAPIA pięcioletnie studia magisterskie

AKADEMIA WYCHOWANIA FIZYCZNEGO im. JERZEGO KUKUCZKI w KATOWICACH WYDZIAŁ FIZJOTERAPII KIERUNEK FIZJOTERAPIA pięcioletnie studia magisterskie Profil kształcenia: ogólnoakademicki KOD: A PRZEDMIOT: Biochemia Liczba godzin w semestrze AKADEMIA WYCHOWANIA FIZYCZNEGO im. JERZEGO KUKUCZKI w KATOWICACH WYDZIAŁ FIZJOTERAPII KIERUNEK FIZJOTERAPIA pięcioletnie

Bardziej szczegółowo

Data wydruku: Dla rocznika: 2015/2016. Opis przedmiotu

Data wydruku: Dla rocznika: 2015/2016. Opis przedmiotu Sylabus przedmiotu: Specjalność: Biochemia Inżynieria bioproduktów Data wydruku: 23.01.2016 Dla rocznika: 2015/2016 Kierunek: Wydział: Zarządzanie i inżynieria produkcji Inżynieryjno-Ekonomiczny Dane podstawowe

Bardziej szczegółowo

IRENA CELEJOWA. ŻYWiENiE. w SI AORCIE U PZWL

IRENA CELEJOWA. ŻYWiENiE. w SI AORCIE U PZWL IRENA CELEJOWA ŻYWiENiE w SI AORCIE U PZWL prof. nadzw. dr hab. IRENA C E LEJ OWA w S P «;l^ C IE & PZWL W s t ę p... 9 I. CZĘŚĆ O G Ó L N A... 11 1. Potrzeby energetyczne sp o r to w c ó w... 13 1.1.

Bardziej szczegółowo

REGULACJA WYDZIELANIA HORMONÓW

REGULACJA WYDZIELANIA HORMONÓW REGULACJA WYDZIELANIA HORMONÓW Regulacja nerwowa wpływ układu wegetatywnego na czynność endokrynną gruczołów wydzielania dokrewnego wytwarzanie i uwalnianie hormonów z zakończeń neuronów np.wazopresyny

Bardziej szczegółowo

Tłuszcze jako główny zapasowy substrat energetyczny

Tłuszcze jako główny zapasowy substrat energetyczny Tłuszcze jako główny zapasowy substrat energetyczny Utlenienie 1 g tłuszczy pozwala na wyprodukowanie 37 kj (9 kcal) energii, podczas gdy utlenienie 1 g węglowodanów lub białek dostarcza tylko 17 kj (4

Bardziej szczegółowo

KARTA KURSU. Kod Punktacja ECTS* 3

KARTA KURSU. Kod Punktacja ECTS* 3 KARTA KURSU Nazwa Nazwa w j. ang. FIZJOLOGIA ZWIERZĄT ANIMAL PHYSIOLOGY Kod Punktacja ECTS* 3 Koordynator Dr Waldemar Szaroma Zespół dydaktyczny Dr hab. Grzegorz Formicki, Prof. UP Dr Agnieszka Greń Dr

Bardziej szczegółowo

,,CHEMIA W ORGANIZMIE CZŁOWIEKA REAKCJE CHEMICZNE W UKŁADZIE TRAWIENNYM. Autor pracy i zdjęć 100% : -Anna Michalska

,,CHEMIA W ORGANIZMIE CZŁOWIEKA REAKCJE CHEMICZNE W UKŁADZIE TRAWIENNYM. Autor pracy i zdjęć 100% : -Anna Michalska ,,CHEMIA W ORGANIZMIE CZŁOWIEKA REAKCJE CHEMICZNE W UKŁADZIE TRAWIENNYM. Autor pracy i zdjęć 100% : -Anna Michalska JESTEŚMY TYM CO JEMY W obecnych czasach mało kto zwraca uwagę na to co je. Pośpiech,

Bardziej szczegółowo

Uniwersytet Medyczny im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu Sylabus Przedmiotu. Biochemia ogólna

Uniwersytet Medyczny im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu Sylabus Przedmiotu. Biochemia ogólna Uniwersytet Medyczny im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu Sylabus Przedmiotu Biochemia ogólna Wydział Kierunek Specjalność Kod przedmiotu Wydział Lekarski I Dietetyka - Wydział Lekarski I - DietWLI/S/P/1/42

Bardziej szczegółowo

KARTA ODPOWIEDZI - KONKURS BIOLOGICZNY ETAP REJONOWY

KARTA ODPOWIEDZI - KONKURS BIOLOGICZNY ETAP REJONOWY KARTA ODPOWIEDZI - KONKURS BIOLOGICZNY ETAP REJONOWY Nr Max ilość Prawidłowe odpowiedzi Punktacja Uwagi zad. punktów 1. 2 pkt A. prawidłowa odpowiedź: d B. prawidłowa odpowiedź: 3 Za zaznaczenie prawidłowej

Bardziej szczegółowo

Równowaga kwasowo-zasadowa. Zakład Chemii Medycznej Pomorski Uniwersytet Medyczny

Równowaga kwasowo-zasadowa. Zakład Chemii Medycznej Pomorski Uniwersytet Medyczny Równowaga kwasowozasadowa Zakład Chemii Medycznej Pomorski Uniwersytet Medyczny Krytyka pojęcia ph ph = log [H + ] ph [H+] 1 100 mmol/l D = 90 mmol/l 2 10 mmol/l D = 9 mmol/l 3 1 mmol/l 2 Krytyka pojęcia

Bardziej szczegółowo

S YL AB US MODUŁ U ( PRZEDMIOTU) I nforma cje ogólne. Lekarsko - Stomatologiczny (WLS)

S YL AB US MODUŁ U ( PRZEDMIOTU) I nforma cje ogólne. Lekarsko - Stomatologiczny (WLS) S YL AB US MODUŁ U ( PRZEDMIOTU) I nforma cje ogólne Nazwa modułu: Biochemia Rodzaj modułu/przedmiotu Wydział PUM Kierunek studiów Specjalność Poziom studiów Forma studiów Rok, semestr studiów np. rok

Bardziej szczegółowo

HARMONOGRAM ZAJĘĆ Z DIAGNOSTYKI LABORATORYJNEJ DLA III ROKU KIERUNKU LEKARSKIEGO 2015/2016:

HARMONOGRAM ZAJĘĆ Z DIAGNOSTYKI LABORATORYJNEJ DLA III ROKU KIERUNKU LEKARSKIEGO 2015/2016: HARMONOGRAM ZAJĘĆ Z DIAGNOSTYKI LABORATORYJNEJ DLA III ROKU KIERUNKU LEKARSKIEGO 2015/2016: Tematy wykładów: 1. Badania laboratoryjne w medycynie prewencyjnej. dr hab. Bogdan Solnica, prof. UJ 2. Diagnostyka

Bardziej szczegółowo

S YL AB US MODUŁ U ( PRZEDMIOTU) I nforma cje ogólne. Lekarsko-Stomatologiczny (WLS)

S YL AB US MODUŁ U ( PRZEDMIOTU) I nforma cje ogólne. Lekarsko-Stomatologiczny (WLS) S YL AB US MODUŁ U ( PRZEDMIOTU) I nforma cje ogólne Nazwa modułu: Biochemia Rodzaj modułu/przedmiotu Wydział PUM Kierunek studiów Specjalność Poziom studiów Forma studiów Rok, semestr studiów np. rok

Bardziej szczegółowo

Lipidy OLEJ. Kwasy t uszczowe. Kwasy t uszczowe Omega6 COOH COOH CH3. Schéma acides gras omega 6 COOH

Lipidy OLEJ. Kwasy t uszczowe. Kwasy t uszczowe Omega6 COOH COOH CH3. Schéma acides gras omega 6 COOH Lipidy CH 3 R CH3 Kwasy t uszczowe Kwasy t uszczowe Omega3 Lipidy Schéma acides gras omega 6 CH3 Kwasy t uszczowe Omega6 23 TRAN Kwasy t uszczowe Wielonienasycone kwasy t uszczowe zawarte w pokarmie ulegajà

Bardziej szczegółowo

Mam cukrzycę. Wezwij lekarza lub pogotowie ratunkowe. Dane Pacjenta. Stosuję następujące leki: 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. Imię : Nazwisko: Telefon:

Mam cukrzycę. Wezwij lekarza lub pogotowie ratunkowe. Dane Pacjenta. Stosuję następujące leki: 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. Imię : Nazwisko: Telefon: DANE PACJENTA Mam cukrzycę Jeśli wykazuję zaburzenia świadomości i jestem w stanie połykać, to podaj mi CUKIER w dowolnej formie sok, syrop, słodzoną wodę, colę, cukierki lub ciastko i zatelefonuj do mojego

Bardziej szczegółowo

Budowa i klasyfikacja lipidów

Budowa i klasyfikacja lipidów Budowa i klasyfikacja lipidów Klasyfikacja lipidów Lipidy Kwasy tłuszczowe Tłuszcze obojętne Woski Fosfolipidy Sfingolipidy Glikolipidy Steroidy Zawierające: - glicerol - grupę fosforanową - kwasy tłuszczowe

Bardziej szczegółowo

REKRUTACJA NA STUDIA DOKTORANCKIE ROK AKADEMICKI

REKRUTACJA NA STUDIA DOKTORANCKIE ROK AKADEMICKI REKRUTACJA NA STUDIA DOKTORANCKIE ROK AKADEMICKI 2018/2019 Wydział Farmaceutyczny z Oddziałem Analityki Medycznej Jednostka organizacyjna 1. Katedra i Zakład Biochemii Farmaceutycznej Tytuł zawodowy kandydata

Bardziej szczegółowo

Maksymalne wydzielanie potu w czasie wysiłku fizycznego może osiągać 2-3 litrów na godzinę zastanów się jakie mogą być tego konsekwencje?

Maksymalne wydzielanie potu w czasie wysiłku fizycznego może osiągać 2-3 litrów na godzinę zastanów się jakie mogą być tego konsekwencje? Ćwiczenia IV I. Termoregulacja wysiłkowa. Utrzymanie stałej temperatury ciała jest skomplikowanym procesem. Choć temperatura różnych części ciała może być różna, ważne jest utrzymanie temperatury wewnętrznej

Bardziej szczegółowo

8.2. Wartość odżywcza produktów spożywczych Czynniki kształtujące wartość odżywczą produktów spożywczych...185

8.2. Wartość odżywcza produktów spożywczych Czynniki kształtujące wartość odżywczą produktów spożywczych...185 SpiS treści 1. Znaczenie nauki o żywieniu człowieka...9 1.1. Cele i zadania nauki o żywieniu...9 1.2. Rozwój nauki o żywieniu człowieka...9 1.3. Problemy żywieniowe Polski i świata...11 1.4. Organizacje

Bardziej szczegółowo

Źródła energii dla mięśni. mgr. Joanna Misiorowska

Źródła energii dla mięśni. mgr. Joanna Misiorowska Źródła energii dla mięśni mgr. Joanna Misiorowska Skąd ta energia? Skurcz włókna mięśniowego wymaga nakładu energii w postaci ATP W zależności od czasu pracy mięśni, ATP może być uzyskiwany z różnych źródeł

Bardziej szczegółowo

NZ.1.10. PROFIL KSZTAŁCENIA praktyczny TYP PRZEDMIOTU obligatoryjny Forma studiów. Wybrane procesy biochemiczne. Selected biochemical processes

NZ.1.10. PROFIL KSZTAŁCENIA praktyczny TYP PRZEDMIOTU obligatoryjny Forma studiów. Wybrane procesy biochemiczne. Selected biochemical processes Tabela 1. Metryka przedmiotu programowego- cele i efekty kształcenia POZIOM KSZTAŁCENIA POZIOM VI/ STUDIA I STOPNIA NR PRZEDMIOTU W PROGRAMIE NZ.1.10. PROFIL KSZTAŁCENIA praktyczny TYP PRZEDMIOTU obligatoryjny

Bardziej szczegółowo

RAMOWY ROZKŁAD ĆWICZEŃ Z FIZJOLOGII PODSTAWY MEDYCYNY MODUŁ F. SEMINARIUM Fizjologia układu pokarmowego

RAMOWY ROZKŁAD ĆWICZEŃ Z FIZJOLOGII PODSTAWY MEDYCYNY MODUŁ F. SEMINARIUM Fizjologia układu pokarmowego RAMOWY ROZKŁAD ĆWICZEŃ Z FIZJOLOGII PODSTAWY MEDYCYNY MODUŁ F SEMINARIUM 1 09-13.04.2018 Fizjologia układu pokarmowego Pobieranie pokarmów. Ogólne zasady funkcjonowania układu pokarmowego I. Neurohormonalna

Bardziej szczegółowo

Równowaga kwasowo-zasadowa. Zakład Chemii Medycznej PUM

Równowaga kwasowo-zasadowa. Zakład Chemii Medycznej PUM Równowaga kwasowozasadowa Zakład Chemii Medycznej PUM Teorie kwasów i zasad Teoria dysocjacji elektrolitycznej Arheniusa: podczas rozpuszczania w wodzie wodzie kwas: dysocjuje z odszczepieniem kationu

Bardziej szczegółowo

Biochemia : podręcznik dla studentów studiów licencjackich i magisterskich / Edward Bańkowski. wyd. 2. Wrocław, cop

Biochemia : podręcznik dla studentów studiów licencjackich i magisterskich / Edward Bańkowski. wyd. 2. Wrocław, cop Biochemia : podręcznik dla studentów studiów licencjackich i magisterskich / Edward Bańkowski. wyd. 2. Wrocław, cop. 2014 Spis treści 01 Właściwości materii ożywionej 1 02 Aminokwasy, peptydy i białka

Bardziej szczegółowo

Składniki odżywcze podzielone zostały ze względu na funkcje:

Składniki odżywcze podzielone zostały ze względu na funkcje: SKŁADNIKI ODŻYWCZE JAK JE UGRYŹĆ? Składnikami odżywczymi nazywamy związki występujące w produktach spożywczych pochodzenia roślinnego i zwierzęcego, które po spożyciu ulegają strawieniu i wchłonięciu ze

Bardziej szczegółowo

Ćwiczenia - II rok Biotechnologii

Ćwiczenia - II rok Biotechnologii Ćwiczenie 1. Ćwiczenie wprowadzające Ćwiczenia - II rok Biotechnologii Ćwiczenie 2. Aminokwasy - struktura, właściwości i funkcje 1. Reakcje wspólne dla wszystkich aminokwasów. 2. Reakcje specyficzne dla

Bardziej szczegółowo

SYLABUS: BIOCHEMIA. 1. Metryczka. Nazwa Wydziału:

SYLABUS: BIOCHEMIA. 1. Metryczka. Nazwa Wydziału: SYLABUS: BIOCHEMIA 1. Metryczka Nazwa Wydziału: Program kształcenia (kierunek studiów, poziom i profil kształcenia, forma studiów, np. Zdrowie publiczne I stopnia profil praktyczny, studia stacjonarne):

Bardziej szczegółowo

SYLABUS. Część A - Opis przedmiotu kształcenia. II Wydział Lekarski z Oddziałem Anglojęzycznym Kierunek lekarski. podstawowy X

SYLABUS. Część A - Opis przedmiotu kształcenia. II Wydział Lekarski z Oddziałem Anglojęzycznym Kierunek lekarski. podstawowy X SYLABUS Nazwa modułu/przedmiotu : Wydział: Kierunek studiów: Część A - Opis przedmiotu kształcenia. Biochemia Kod modułu LK.3.B.004 II Wydział Lekarski z Oddziałem Anglojęzycznym Kierunek lekarski Specjalności:

Bardziej szczegółowo

Sylabus Część A - Opis przedmiotu kształcenia Grupa szczegółowych efektów kształcenia Kod grupy B Nazwa grupy. Nazwa modułu/przedmiotu BIOCHEMIA

Sylabus Część A - Opis przedmiotu kształcenia Grupa szczegółowych efektów kształcenia Kod grupy B Nazwa grupy. Nazwa modułu/przedmiotu BIOCHEMIA Załącznik nr 2 do Uchwały Senatu Uniwersytetu Medycznego we Wrocławiu nr 1441 z dnia 24 września 2014 r. Nazwa modułu/przedmiotu BIOCHEMIA Sylabus Część A - Opis przedmiotu kształcenia Grupa szczegółowych

Bardziej szczegółowo

Trawienie i wchłanianie substancji odżywczych

Trawienie i wchłanianie substancji odżywczych Trawienie i wchłanianie substancji odżywczych Człowiek, aby mógł się rozwijać, wzrastać i wykonywać podstawowe funkcje życiowe musi się odżywiać. Poprzez ten proces każda komórka organizmu otrzymuje niezbędne

Bardziej szczegółowo

Bliskie spotkania z biologią METABOLIZM. dr hab. Joanna Moraczewska, prof. UKW. Instytut Biologii Eksperymetalnej, Zakład Biochemii i Biologii Komórki

Bliskie spotkania z biologią METABOLIZM. dr hab. Joanna Moraczewska, prof. UKW. Instytut Biologii Eksperymetalnej, Zakład Biochemii i Biologii Komórki Bliskie spotkania z biologią METABOLIZM dr hab. Joanna Moraczewska, prof. UKW Instytut Biologii Eksperymetalnej, Zakład Biochemii i Biologii Komórki Metabolizm całokształt przemian biochemicznych i towarzyszących

Bardziej szczegółowo

Wykaz Ebook dostępnych w bibliotece WSNoZ zakupionych w 2012 r.

Wykaz Ebook dostępnych w bibliotece WSNoZ zakupionych w 2012 r. Wykaz Ebook dostępnych w bibliotece WSNoZ zakupionych w 2012 r. 1. Refleksoterapia stóp. Porady lekarza rodzinnego 2. Refleksoterapia. Stopy, uszy. Encyklopedia zdrowia 3. Jak leczyć reumatoidalne zapalenie

Bardziej szczegółowo

Plan wynikowy z wymaganiami edukacyjnymi przedmiotu biologia dla klasy I szkoły ponadpodstawowej Beata Jakubik, Renata Szymańska

Plan wynikowy z wymaganiami edukacyjnymi przedmiotu biologia dla klasy I szkoły ponadpodstawowej Beata Jakubik, Renata Szymańska Plan wynikowy z wymaganiami edukacyjnymi przedmiotu biologia dla klasy I szkoły ponadpodstawowej Beata Jakubik, Renata Szymańska Temat Ocena dopuszczająca Uczeń: I. BADANIA BIOLOGICZNE 1. Metody w badaniach

Bardziej szczegółowo

SPIS TREŚCI. 1. Znaczenie nauki o żywieniu. 2. Gospodarka energetyczna organizmu człowieka. 3. Podstawowe składniki pokarmowe i ich rola

SPIS TREŚCI. 1. Znaczenie nauki o żywieniu. 2. Gospodarka energetyczna organizmu człowieka. 3. Podstawowe składniki pokarmowe i ich rola 3 SPIS TREŚCI 1. Znaczenie nauki o żywieniu 1.1. Cele i zadania nauki o żywieniu................................................8 1.2. Rozwój nauki o żywieniu człowieka.............................................9

Bardziej szczegółowo

PAKIETY BADAŃ PROFILAKTYCZNYCH DLA MĘŻCZYZN

PAKIETY BADAŃ PROFILAKTYCZNYCH DLA MĘŻCZYZN Wojewódzki Szpital Zespolony w Elblągu ul. Królewiecka 146, 82-300 Elbląg www. szpital.elblag.pl PAKIETY BADAŃ PROFILAKTYCZNYCH DLA MĘŻCZYZN Zakład Diagnostyki Laboratoryjnej Rejestracja: tel. 55 239 59

Bardziej szczegółowo

Poz. 728. z dnia 19 czerwca 2012 r. w sprawie wykazu laboratoriów referencyjnych

Poz. 728. z dnia 19 czerwca 2012 r. w sprawie wykazu laboratoriów referencyjnych Poz. 728 1) z dnia 19 czerwca 2012 r. w sprawie wykazu laboratoriów referencyjnych 2) 3) 1) 2) z 2011 r. Nr 106, poz. 622, Nr 122, poz. 696 i Nr 171, poz. 1016. 3) - i Nr 230, poz. 1511 oraz z 2011 r.

Bardziej szczegółowo