patomorfologia.lublin.pl SYLABUS rok akademicki rozpoczynający cykl kształcenia PATOMORFOLOGIA

Transkrypt

1 Nazwa modułu/przedmiotu: Wydział: Kierunek studiów: Specjalności: Poziom studiów: SYLABUS rok akademicki rozpoczynający cykl kształcenia PATOMORFOLOGIA PRAKTYCZNE PODSTAWY DIAGNOSTYKI CHORÓB PODSTAWY CHORÓB A PODSTAWY CHORÓB B Kod modułu PODSTAWY CHORÓB C PODSTAWY CHORÓB D PODSTAWY CHORÓB E PODSTAWY CHORÓB F PODSTAWY CHORÓB G I Wydział Lekarski z Oddziałem Stomatologicznym UM II Wydział Lekarski z Oddziałem Anglojęzycznym UM Lekarski X LK LK LK LK LK LK LK LK Forma studiów: stacjonarne X niestacjonarne X Rok studiów: I II X III IV V VI Typ modułu/ przedmiotu: Język wykładowy: obowiązkowy X polski X Semestr studiów: X 4 X Forma realizacji Godziny Wykład (W) 12 Seminarium (S) 52 Ćwiczenia (C) 106 E-wykłady (ew) Zajęcia praktyczne (ZP) Praktyki zawodowe (PZ) inne RAZEM 170 Forma nakładu pracy studenta Obciążenie studenta (h) (udział w zajęciach, aktywność, przygotowanie sprawdzenie, itp.) 1. Godziny kontaktowe Czas pracy własnej studenta 160 Sumaryczne obciążenie pracy studenta 330 Punkty ECTS za moduł/przedmiot 11 1

2 Cele kształcenia: Zapoznanie się z najważniejszymi definicjami, klasyfikacjami oraz mechanizmami powstawania zmian patologicznych z zakresu patomorfologii ogólnej. Poznanie klasycznych obrazów morfologicznych (makroi mikroskopowych) najczęstszych chorób poszczególnych narządów i układów oraz umiejętność ich powiązania z informacjami klinicznymi. Zapoznanie z podstawową nomenklaturą medyczną dotyczącą patologii w języku polskim i łacińskim/angielskim. Zapoznanie się z najważniejszymi metodami stosowanymi w diagnostyce patomorfologicznej oraz zasadami właściwej współpracy klinicysty z patomorfologiem. Macierz efektów kształcenia dla modułu /przedmiotu w odniesieniu do metod weryfikacji zamierzonych efektów kształcenia oraz formy realizacji zajęć. Numer efektu kształcenia Student, który zaliczy moduł (przedmiot) wie/umie/potrafi: Metody weryfikacji osiągnięcia zamierzonych efektów kształcenia: Forma realizacji zajęć dydaktycznych * wpisz symbol W01 (B.W22.) zna procesy takie jak: cykl komórkowy, proliferacja, różnicowanie i starzenie się komórek, apoptoza i martwica oraz ich znaczenie dla funkcjonowania organizmu S, Ć W02 (B.W26.) zna mechanizm działania hormonów oraz konsekwencje zaburzeń regulacji hormonalnej Ś, Ć W03 (B.W27.) zna przebieg i regulację funkcji rozrodczych u kobiet i mężczyzn S, Ć W04 (B.W28.) zna mechanizmy starzenia się organizmu Ć W05 (C.W20.) zna podstawy rozwoju oraz mechanizmy działania układu odpornościowego, w tym swoiste i nieswoiste mechanizmy odporności humoralnej i komórkowej Ć W06 (C.W25.) zna nazewnictwo patomorfologiczne Ś, Ć, SP W07 (C.W26.) zna podstawowe mechanizmy uszkodzenia komórek i tkanek Ś, Ć W08 (C.W27.) określa przebieg kliniczny zapaleń swoistych i nieswoistych oraz opisuje procesy regeneracji tkanek i narządów Ś, Ć 2

3 W09 (C.W28.) zna definicję i patofizjologię wstrząsu, ze szczególnym uwzględnieniem różnicowania przyczyn wstrząsu oraz niewydolności wielonarządowej Ś, Ć W10 (C.W29.) zna etiologię zaburzeń hemodynamicznych, zmian wstecznych i zmian postępowych Ś, Ć W11 (C.W30.) zna zagadnienia z zakresu szczegółowej patologii narządowej, obrazy makro- i mikroskopowe oraz przebieg kliniczny zmian patomorfologicznych w poszczególnych narządach Ś, Ć, SP W12 (C.W31.) opisuje konsekwencje rozwijających się zmian patologicznych dla sąsiadujących topograficznie narządów Ś, Ć, SP W13 (C.W32.) wymienia czynniki chorobotwórcze zewnętrzne i wewnętrzne, modyfikowalne i niemodyfikowalne S, Ć W15 (E.W3) zna i rozumie przyczyny, objawy, zasady diagnozowania i postępowania terapeutycznego w przypadku najczęstszych chorób dzieci: b) wad serca, zapalenia mięśnia sercowego, wsierdzia i osierdzia, kardiomiopatii, zaburzeń rytmu serca, niewydolności serca, nadciśnienia tętniczego, omdleń c) ostrych i przewlekłych chorób górnych i dolnych dróg oddechowych, wad wrodzonych układu oddechowego, gruźlicy, mukowiscydozy, astmy, alergicznego nieżytu nosa, d) f) niedokrwistości, skaz krwotocznych, stanów niewydolności szpiku, chorób nowotworowych wieku dziecięcego, w tym guzów litych typowych dla wieku dziecięcego, zakażeń układu moczowego, wad wrodzonych układu moczowego, zespołu nerczycowego, kamicy nerkowej, ostrej i przewlekłej niewydolności nerek, ostrych i przewlekłych zapaleń nerek, chorób układowych nerek, zaburzeń oddawania moczu, choroby refluksowej pęcherzowomoczowodowej, Ś, Ć, SP g) zaburzeń wzrastania, chorób tarczycy i przytarczyc, chorób nadnerczy, cukrzycy, otyłości, zaburzeń dojrzewania i funkcji gonad, i) pokrzywki, wstrząsu anafilaktycznego, obrzęku naczynioworuchowego najczęstszych chorób zakaźnych wieku dziecięcego 3

4 W16 (E.W7.) a) b) zna i rozumie przyczyny, objawy, zasady diagnozowania i postępowania terapeutycznego w odniesieniu do najczęstszych chorób wewnętrznych występujących u osób dorosłych, oraz ich powikłań: chorób układu krążenia, w tym: choroby niedokrwiennej serca, wad serca, chorób wsierdzia, mięśnia serca, osierdzia, niewydolności serca (ostrej i przewlekłej), chorób naczyń tętniczych i żylnych, nadciśnienia tętniczego: pierwotnego i wtórnego, nadciśnienia płucnego chorób układu oddechowego, w tym: chorób dróg oddechowych, przewlekłej obturacyjnej choroby płuc, astmy oskrzelowej, rozstrzenia oskrzeli, mukowiscydozy, zakażeń układu oddechowego, chorób śródmiąższowych płuc, opłucnej, śródpiersia, obturacyjnego i centralnego bezdechu sennego, niewydolności oddechowej (ostrej i przewlekłej), nowotworów układu oddechowego, S, Ć, SP d) e) chorób układu wydzielania wewnętrznego, w tym chorób: podwzgórza i przysadki, tarczycy, przytarczyc, kory i rdzenia nadnerczy, jajników i jąder, a także guzów neuroendokrynnych, zespołów wielogruczołowych, różnych typów cukrzycy i zespołu metabolicznego: hipoglikemii, otyłości, dyslipidemii, chorób nerek i dróg moczowych, w tym: ostrych i przewlekłych niewydolności nerek, chorób kłębuszków nerkowych i śródmiąższowych nerek, torbieli nerek, kamicy nerkowej, zakażeń układu moczowego, nowotworów układu moczowego, w szczególności raka pęcherza moczowego i raka nerki, f) chorób układu krwiotwórczego, w tym: aplazji szpiku, niedokrwistości, granulocytopenii i agranulocytozy, małopłytkowości, białaczek ostrych, nowotworów mieloproliferacyjnych i mielodysplastycznomieloproliferacyjnych, zespołów mielodysplastycznych, nowotworów z dojrzałych limfocytów B i T, skaz krwotocznych, trombolifilii, stanów bezpośredniego zagrożenia życia w hematologii, zaburzeń krwi w chorobach innych narządów chorób reumatycznych, w tym: chorób układowych tkanki łącznej, układowych zapaleń naczyń, zapaleń stawów z zajęciem kręgosłupa, chorób metabolicznych kości, w szczególności osteoporozy i choroby zwyrodnieniowej stawów, dny moczanowej, i) W17 (E.W37) zaburzeń wodno-elektrolitowych i kwasowo-zasadowych: stanów odwodnienia, stanów przewodnienia, zaburzeń gospodarki elektrolitowej, kwasicy i zasadowicy; zna rodzaje materiałów biologicznych wykorzystywanych w diagnostyce laboratoryjnej oraz zasady pobierania materiału do badań Ć 4

5 U01 (C.U11.) powiązuje obrazy uszkodzeń tkankowych i narządowych z objawami klinicznymi choroby, wywiadem i wynikami oznaczeń laboratoryjnych arkusz umiejętności studenta, praktyczne Ć, SP U02 (C.U12.) analizuje zjawiska odczynowe, obronne i przystosowawcze oraz zaburzenia regulacji wywoływane przez czynnik etiologiczny arkusz umiejętności studenta, praktyczne Ć, SP K01 K02 aktywnie uczestniczy w ćwiczeniach, potrafi przygotować dobrze udokumentowane opracowanie uzyskanych wyników ćwiczeń laboratoryjnych wykazuje umiejętność pracy w zespole i współpracuje w grupie przyjmując różne funkcje dla zrealizowania zadania jest odpowiedzialny za bezpieczeństwo pracy własnej i kolegów obserwacja nauczyciela prowadzącego zajęcia obserwacja nauczyciela prowadzącego zajęcia S, Ć S, Ć K03 przygotowuje się do zajęć PRZYKŁADOWE METODY WERYFIKACJI EFEKTÓW KSZTAŁCENIA obserwacja nauczyciela prowadzącego zajęcia w zakresie wiedzy: Egzamin ustny (niestandaryzowany, standaryzowany, tradycyjny, problemowy); Egzamin pisemny student generuje / rozpoznaje odpowiedź (esej, raport; krótkie strukturyzowane pytania /SSQ/; test wielokrotnego wyboru /MCQ/; test wielokrotnej odpowiedzi /MRQ/; test dopasowania; test T/N; test uzupełniania odpowiedzi) w zakresie umiejętności: Egzamin praktyczny; Obiektywny Strukturyzowany Egzamin Kliniczny /OSCE/; Mini-CEX (mini clinical examination); Realizacja zleconego zadania; Projekt, prezentacja w zakresie kompetencji społecznych: Esej refleksyjny; Przedłużona obserwacja przez opiekuna / nauczyciela prowadzącego; Ocena 360 (opinie nauczycieli, kolegów/koleżanek, pacjentów, innych współpracowników); Samoocena (w tym portfolio) W wykłady, S seminaria, Ć ćwiczenia, SP sekcje pokazowe Treść zajęć: (proszę wpisać hasłowo tematykę poszczególnych zajęć /zgodną z zamierzonymi efektami kształcenia) PRAKTYCZNE PODSTAWY DIAGNOSTYKI CHORÓB diagnostyka patomorfologiczna i podstawy patomorfologii Wykłady: 1. Odpowiedź komórek na uszkodzenie i stres (2h). Najważniejsze przyczyny i mechanizmy uszkodzenia komórek i tkanek. Morfologia uszkodzenia komórek i tkanek. Starzenie się ustroju. 2. Zaburzenia hemodynamiczne i zakrzepica (2h). Obrzęk, zakrzep, zator, zawał definicje, klasyfikacje, przyczyny, aspekty kliniczne. Zespół wykrzepiania wewnątrznaczyniowego (DIC) i wstrząs klasyfikacje, przyczyny, aspekty kliniczne. 3. Patomorfologia ogólna zapaleń (1h). Podstawowe definicje. Nomenklatura polska, łacińska i angielska zapaleń. Klasyfikacja morfologiczna zapaleń, przykłady. 4. Choroby autoimmunologiczne (1h). Podstawowe jednostki, obraz kliniczno-morfologiczny. Diagnostyka chorób autoimmunologicznych. 5. Zmiany rozplemowe nienowotworowe (adaptacyjne) i nowotwory (1h). Definicje, przyczyny, mechanizmy powstawania zmian, znaczenie w patogenezie chorób nienowotworowych i nowotworów. Stany przednowotworowe i zmiany przedrakowe. Podstawowe mechanizmy onkogenezy czynniki chemiczne, fizyczne, biologiczne omówienie na wybranych przykładach. 6. Nowotwory (1h) Podstawowe definicje, klasyfikacje (morfologiczna, układowa, WHO). Nomenklatura nowotworów (polska, łacińska, angielska). Drogi szerzenia się nowotworów złośliwych. Ocena stopnia złośliwości (grading) i zaawansowania (staging). Czynniki prognostyczne i predykcyjne omówienie na wybranych przykładach. 7. Choroby uwarunkowane genetycznie (1h). Nieprawidłowości genetyczne leżące u podstawy chorób omówienie na wybranych przykładach. S, Ć 5

6 1. Diagnostyka histopatologiczna (2+2+2h). Definicja i cel pobierania materiału do badań histopatologicznych; rodzaje materiału histopatologicznego; zasady pobierania, zabezpieczania i przeprowadzania materiału. Barwienia stosowane w histopatologii. Badania śródoperacyjne. Badania autopsyjne. Zasady funkcjonowania pracowni histopatologicznej. Sposób wypełniania skierowań do badania histopatologicznego. Raport histopatologiczny. Ograniczenia diagnostyki patomorfologicznej. Zasady właściwej współpracy patologa i klinicysty. 2. Techniki dodatkowe i pomocnicze stosowane w patomorfologii (2+2h). Immunohistochemia, immunofluorescencja, mikroskopia elektronowa, metody molekularne i genetyczne mające znaczenie w patomorfologii (m.in. hybrydyzacja in situ - FISH, CISH) zasady i cel stosowania technik dodatkowych; zasady pobierania, zabezpieczania i opracowania materiału. Ograniczenia metod. Zastosowanie morfometrii w patomorfologii. Metody przetwarzania i przesyłania obrazu mikroskopowego. Telepatologia. Przykładowe zastosowania. 3. Diagnostyka cytologiczna (2+2h). Definicja i cel pobierania materiału do badań cytologicznych. Rodzaje badań cytologicznych, wskazania do pobierania materiał cytologicznego, zasady pobierania, zabezpieczania, opracowania i barwienia materiału cytologicznego. Systemy oceny materiału cytologicznego. Zalety i ograniczenia metody. Korelacje cytologiczno-histopatologiczne. Zasady właściwej współpracy patologa i klinicysty. 4. Odpowiedź komórek na uszkodzenie (4h). Odwracalne uszkodzenie komórki (zwyrodnienie wodniczkowe, stłuszczenie) definicja, mechanizm, morfologia, przykłady. Nieodwracalne uszkodzenie komórki (martwica skrzepowa, rozpływna, enzymatyczna tkanki tłuszczowej) definicja, mechanizm, morfologia, przykłady. Wapnienie patologiczne definicja, podział, przyczyny, morfologia, przykłady. Nieprawidłowe wewnątrzi zewnątrzkomórkowe gromadzenie substancji/zwyrodnienia (gromadzenie lipidów, białek, węglowodanów i barwników) definicje, klasyfikacje, przykłady, morfologia, barwienia specjalne służące do ich wykrywania. 5. Zaburzenia w krążeniu (4h). Przekrwienie definicja, rodzaje, morfologia, przykłady. Obrzęk definicja, przyczyny, rodzaje, morfologia, następstwa. Skrzep definicja, patogeneza, rodzaje, różnice morfologiczne między skrzepem i zakrzepem. Zakrzepica, zakrzep definicja, czynniki sprzyjające, klasyfikacja zakrzepów, morfologia, losy zakrzepu, następstwa kliniczne. Zespół rozsianego wykrzepiania wewnątrznaczyniowego definicja, przyczyny, patogeneza, morfologia, następstwa. Zatorowość, zator definicja, rodzaje zatorów, przykłady, następstwa kliniczne. Zawał definicja, przyczyny, rodzaje zawału, przykłady, morfologia, następstwa kliniczne. 6. Zapalenia (4h). Zapalenia włóknikowe definicja, podział, przykłady, morfologia, zejście. Zapalenia ropne definicja, podział, przykłady, morfologia, zejście. Zapalenia wytwórcze definicja, podział, przykłady, morfologia, zejście. 7. Zapalenia (4h). Zapalenia ziarniniakowe definicja, patogeneza, przykłady, morfologia. Wybrane choroby bakteryjne, wirusowe, grzybicze i pasożytnicze czynnik etiologiczny, drogi zakażenia, patogeneza, morfologia. Wybrane choroby autoimmunologiczne patogeneza, morfologia. 8. Zaliczenie 1 (wykłady 1-4 i ćwiczenia z pat. ogólnej 4-7 i z pat. praktycznej 1 i część zagadnień 2) (2h). 9. Zmiany rozplemowe nienowotworowe (adaptacyjne) (4h). Naprawa definicja, rola macierzy pozakomórkowej; czynniki wpływające na proces naprawy. Przerost definicja, przyczyny, podział, przykłady. Rozrost definicja, przyczyny, podział, przykłady, związek z nowotworzeniem. Metaplazja definicja, przyczyny, podział, przykłady, związek z nowotworzeniem. 10. Nowotwory (4h). Neoplazja śródnabłonkowa, dysplazja, rak in situ definicje, przykłady, morfologia. Sposoby wzrostu i szerzenia się nowotworów. Wybrane nowotwory nabłonkowe łagodne patogeneza, lokalizacja, obraz makro- i mikroskopowy, sposób wzrostu. Wybrane nowotwory nabłonkowe złośliwe patogeneza, lokalizacja, obraz makro- i mikroskopowy, drogi szerzenia się. 11. Nowotwory (4h). Wybrane nowotwory nienabłonkowe łagodne patogeneza, lokalizacja, obraz makroi mikroskopowy, sposób wzrostu. Wybrane nowotwory nienabłonkowe o złośliwości miejscowej lub złośliwe patogeneza, lokalizacja, obraz makro- i mikroskopowy, drogi szerzenia się. 12. Zaliczenie 2 (wykłady 5-7; ćwiczenia z pat. ogólnej 9-11 oraz z pat. praktycznej 3 i pozostałe zagadnienia 2) (1h). PODSTAWY CHORÓB A patomorfologia układu mięśniowo-szkieletowego i skóry Seminaria: 1. Patomorfologia układu kostnego (2h). Diagnostyka patomorfologiczna nowotworów kości. Złamania kości klasyfikacje, czynniki predysponujące, gojenie złamań. Choroby metaboliczne i genetycznie uwarunkowane obejmujące kości (krzywica, zrzeszotnienie kości, osteogenesis imperfecta) patogeneza, morfologia. Martwica kości przyczyny, morfologia, następstwa. Zapalenie kości i szpiku rodzaje, przyczyny, morfologia, powikłania. 6

7 Ogólna klasyfikacja nowotworów kości. 2. Patomorfologia stawów i guzy tkanek miękkich (2h). Diagnostyka patomorfologiczna chorób stawów i guzów tkanek miękkich. Choroba zwyrodnieniowa stawów patogeneza, morfologia. Dna rzekoma (chondrokalcynoza) patogeneza, morfologia. Zakażenia stawów patogeneza, morfologia, następstwa. Nowotwory i zmiany nowotworopodobne stawów przykłady, morfologia. Klasyfikacja nowotworów tkanek miękkich. 3. Patomorfologia skóry (2h). Podstawowa terminologia makro- i mikroskopowa stosowana w dermatopatologii. Ostre i przewlekłe zapalenia skóry przykłady, lokalizacja, morfologia. Choroby pęcherzowe skóry rodzaje, patogeneza, lokalizacja, morfologia, diagnostyka immunomorfologiczna. 4. Patomorfologia skóry (2h). Diagnostyka patomorfologiczna chorób skóry, ze szczególnym uwzględnieniem nowotworów. Klasyfikacja ogólna nowotworów skóry. Zaburzenia pigmentacji i łagodne nowotwory melanocytarne rodzaje, znaczenie w patologii. Czerniak czynniki ryzyka, zmiany prekursorowe, typy kliniczno-morfologiczne, stadia zaawansowania (Clark, Breslow, TNM), objawy kliniczne, czynniki prognostyczne, rokowanie. 1.Patomorfologia układu kostno-stawowego i guzy tkanek miękkich (2 h). Zapalenie kości i szpiku przyczyny, czynniki predysponujące, lokalizacja, morfologia. Dysplazja włóknista kości i choroba Pageta kości (osteitis deformans) patogeneza, rodzaje, lokalizacja, morfologia, następstwa. Wybrane nowotwory pierwotne kości czynniki predysponujące, lokalizacja, morfologia, rokowanie. Nowotwory przerzutowe kości typy histologiczne i lokalizacja guzów pierwotnych, morfologia przerzutów. 2.Patomorfologia układu kostno-stawowego i guzy tkanek miękkich (2 h). Reumatoidalne zapalenie stawów patogeneza, lokalizacja, morfologia, następstwa. Dna moczanowa i dnawe zapalenie stawów rodzaje dny, patogeneza, czynniki predysponujące, lokalizacja, morfologia. Wybrane nowotwory tkanek miękkich przykłady, lokalizacja, morfologia. 3. Patomorfologia skóry (2 h). Wybrane choroby skóry o etiologii zakaźnej przykłady, lokalizacja, morfologia. Znamiona melanocytarne i czerniak rodzaje, lokalizacja, morfologia, morfologiczne czynniki prognostyczne. Wybrane łagodne nowotwory skóry pochodzenia nabłonkowego typowa lokalizacja, morfologia, przebieg kliniczny 4. Patomorfologia skóry (2h). Złośliwe nowotwory skóry pochodzenia nabłonkowego czynniki ryzyka, typowa lokalizacja, morfologia, rokowanie. Wybrane nienabłonkowe nowotwory skóry przykłady, morfologia, przebieg kliniczny. 5. Zaliczenie (seminaria, ćwiczenia 1-4) (1h). PODSTAWY CHORÓB B patomorfologia układu trawiennego Seminaria: 1. Patomorfologia jamy ustnej, ślinianek i przełyku (2h). Zapalenia jamy ustnej i ślinianek przyczyny, morfologia. Nowotwory jamy ustnej, ze szczególnym uwzględnieniem raka płaskonabłonkowego klasyfikacja, czynniki ryzyka, zmiany prekursorowe, morfologia, drogi szerzenia. Zespół Sjögrena etiologia, patogeneza, morfologia. Nowotwory ślinianek klasyfikacja, lokalizacja, morfologia, przebieg kliniczny. Zapalenia przełyku, ze szczególnym uwzględnieniem zapalenia refluksowego etiologia, morfologia, następstwa. Achalazja, przepuklina rozworu przełykowego, uchyłki przełyku, zespół Mallory ego-weissa, żylaki przełyku definicje, patogeneza, znaczenie kliniczne. Przełyk Barretta definicja, morfologia, znaczenie kliniczne. Nowotwory przełyku, ze szczególnym uwzględnieniem gruczolakoraka klasyfikacja, czynniki ryzyka, zmiany prekursorowe, morfologia, drogi szerzenia. 2. Patomorfologia żołądka i części zewnątrzwydzielniczej trzustki (2h). Zapalenia żołądka typy, patogeneza, morfologia. Ostry wrzód trawienny żołądka patogeneza, lokalizacja, morfologia, powikłania. Zakażenie Helicobacter pylori znaczenie w patologii. Nowotwory żołądka, ze szczególnym uwzględnieniem gruczolakoraków i nowotworów podścieliskowych przewodu pokarmowego (GIST, gastrointestinal stromal tumor) klasyfikacje, czynniki ryzyka, zmiany prekursorowe, morfologia, pojęcie wczesny rak żołądka, drogi szerzenia. Przewlekłe zapalenie trzustki przyczyny, patogeneza, morfologia, powikłania. Nowotwory trzustki klasyfikacja, czynniki ryzyka, zmiany prekursorowe, lokalizacja, morfologia, drogi szerzenia. 3. Patomorfologia jelit i otrzewnej (2h). Zakaźne zapalenia jelit etiologia, morfologia. Zespoły złego wchłaniania definicja, rodzaje, patogeneza choroby trzewnej, morfologia. Choroba niedokrwienna jelit czynniki predysponujące, lokalizacja anatomiczna, morfologia. Żylaki odbytu definicja, czynniki predestynujące, morfologia, powikłania. Uchyłkowatość jelita definicja, lokalizacja, morfologia, powikłania. Niedrożność jelit przyczyny, objawy kliniczne. Choroba Hirschsprunga patogeneza, morfologia, obraz kliniczny. Polipy jelita 7

8 grubego definicja, klasyfikacja, morfologia, znaczenie kliniczne. Nowotwory jelit, ze szczególnym uwzględnieniem gruczolakoraka jelita grubego i nowotworów neuroendokrynnych klasyfikacja, czynniki ryzyka, lokalizacja, morfologia. Zapalenie wyrostka robaczkowego etiologia, morfologia, powikłania. Zapalenie otrzewnej przyczyny, morfologia, następstwa. 4. Patomorfologia wątroby i dróg żółciowych (2h). Wykładniki morfologiczne uszkodzenia wątroby. Zespoły kliniczne w przebiegu chorób wątroby przyczyny i objawy kliniczne niewydolności wątroby, zastoju żółci i nadciśnienia wrotnego. Marskość wątroby definicja, etiologia, patogeneza, klasyfikacje, morfologia, powikłania; najczęstsze przyczyny marskości u dzieci. Toksyczne i polekowe uszkodzenie wątroby przykłady. Zapalenia wątroby (wirusowe, autoimmunizacyjne zapalenie wątroby, alkoholowe i niealkoholowe) patogeneza, morfologia. Zaburzenia krążenia w wątrobie rodzaje, przyczyny, morfologia. Zmiany guzopodobne i nowotwory wątroby klasyfikacja, czynniki ryzyka, zmiany prekursorowe, morfologia, drogi szerzenia, objawy kliniczne. Kamica żółciowa czynniki predysponujące, patogeneza, morfologia, powikłania. Rak pęcherzyka żółciowego czynniki ryzyka, morfologia, drogi szerzenia. 1. Patomorfologia jamy ustnej, ślinianek i przełyku (2h). Zapalenia ślinianek przyczyny, morfologia. Wybrane zmiany guzopodobne jamy ustnej przykłady, patogeneza, morfologia. Wybrane nowotwory jamy ustnej przykłady, czynniki ryzyka, morfologia, drogi szerzenia. Wybrane nowotwory ślinianek lokalizacja, morfologia. Rak płaskonabłonkowy przełyku czynniki ryzyka, zmiany prekursorowe, morfologia, drogi szerzenia. 2. Patomorfologia żołądka i części zewnątrzwydzielniczej trzustki (2h). Przewlekłe zapalenie żołądka patogeneza, morfologia. Przewlekła choroba wrzodowa żołądka patogeneza, lokalizacja, morfologia, powikłania. Rak śluzowokomórkowy żołądka czynniki ryzyka, morfologia. Ostre i przewlekłe zapalenie trzustki przyczyny, patogeneza, morfologia, powikłania. Rak przewodowy trzustki czynniki ryzyka, zmiany prekursorowe, lokalizacja, morfologia, drogi szerzenia. 3. Patomorfologia jelit i otrzewnej. Idiopatyczne choroby zapalne jelit patogeneza, lokalizacja zmian, morfologia, powikłania. Zawał krwotoczny jelita czynniki predysponujące, lokalizacja anatomiczna, morfologia. Rak gruczołowy jelita grubego czynniki ryzyka, zmiany predestynujące, lokalizacja, morfologia, ocena stadium zaawansowania raka jelita grubego, drogi szerzenia. 4. Patomorfologia wątroby i dróg żółciowych (2h). Przewlekłe zapalenie wątroby patogeneza, morfologia, powikłania. Marskość żółciowa przyczyny, morfologia, następstwa. Wybrane nowotwory wątroby (rak wątrobowokomórkowy) czynniki ryzyka, zmiany prekursorowe, morfologia, drogi szerzenia. Zapalenie pęcherzyka żółciowego czynniki predysponujące, patogeneza, morfologia, powikłania. 5. Zaliczenie (seminaria, ćwiczenia 1-4) (1h). PODSTAWY CHORÓB C patomorfologia układu sercowo-naczyniowego, chłonnego i szpiku Wykłady: 1.Patomorfologia układu chłonnego (2h). Diagnostyka patomorfologiczne chorób układu chłonnego. Klasyfikacja nowotworów układu chłonnego. Seminaria: 1 Patomorfologia serca (2h). Diagnostyka patomorfologiczna chorób serca. Niewydolność prawo- i lewokomorowa serca rodzaje, przyczyny, patogeneza, morfologia. Nadciśnienie tętnicze i płucne patogeneza zmian w sercu, morfologia, choroby predysponujące do rozwoju serca płucnego. Najczęstsze wady wrodzone serca przyczyny, klasyfikacje, morfologia serca z uwzględnieniem kierunku przepływu krwi. Zapalenia mięśnia sercowego przyczyny, rodzaje, morfologia. Kardiomiopatie definicja, rodzaje, patogeneza, morfologia. 2.Patomorfologia serca (2h). Zapalenia wsierdzia przyczyny, klasyfikacje, zapalenia infekcyjne i nieinfekcyjne, morfologia, następstwa. Nabyte wady zastawkowe serca rodzaje, przyczyny, morfologia. Zapalenia osierdzia i płyn w worku osierdziowym przyczyny, rodzaje, morfologia, następstwa kliniczne. Nowotwory serca podział, lokalizacja, morfologia. 3. Patomorfologia naczyń (2h). Diagnostyka patomorfologiczna chorób naczyń. Tętniaki i rozwarstwienie naczyń definicje, klasyfikacje, morfologia, znaczenie kliniczne. Zapalenia naczyń definicja, patogeneza, klasyfikacje, morfologia, znaczenie kliniczne. Żylaki definicja, lokalizacja, powikłania. Zakrzepowe zapalenie żył, zakrzepica żylna, zespół żyły głównej górnej i dolnej definicja, czynniki sprzyjające. Klasyfikacja nowotworów naczyń. Zmiany patologiczne związane z zabiegami kardiologii interwencyjnej stentowanie wewnątrznaczyniowe, protezowanie naczyń. 8

9 4. Patologia układu chłonnego (2h). Diagnostyka patomorfologiczna chorób układu chłonnego. Ostre i przewlekłe odczynowe zapalenie węzłów chłonnych przyczyny, morfologia, przebieg kliniczny. Chłoniaki definicja, czynniki ryzyka, podstawowe zasady diagnostyki. Powiększenie śledziony definicja, przyczyny, morfologia, następstwa. Grasiczaki definicja, klasyfikacja, morfologia. 5. Patologia szpiku (2h). Diagnostyka patomorfologiczna chorób szpiku kostnego. Ostra białaczka szpikowa definicja, patogeneza, czynniki ryzyka, morfologia, rokowanie. Zespoły mielodysplastyczne definicja, patogeneza, czynniki ryzyka, morfologia, rokowanie. Przewlekłe choroby mieloproliferacyjne rodzaje, patogeneza, morfologia, parametry laboratoryjne, rokowanie. 1. Patomorfologia serca (2h). Zawał serca definicja, czynniki ryzyka, patogeneza, lokalizacja, typy, morfologia, powikłania. Gorączka reumatyczna i choroba reumatyczna serca patogeneza, morfologia, powikłania. Zapalenia mięśnia sercowego przyczyny, rodzaje, morfologia. Wybrane kardiomiopatie definicja, rodzaje, morfologia. 2. Patomorfologia serca (2h). Włóknienie śródmiąższowe i okołonaczyniowe serca przyczyny. Zapalenia wsierdzia przyczyny, rodzaje, morfologia. Zapalenia osierdzia przyczyny, rodzaje, morfologia. Przerzuty do serca ogniska pierwotne, morfologia, następstwa 3. Patomorfologia naczyń (2h). Miażdżyca definicja, czynniki ryzyka, lokalizacja, zmiany morfologiczne, powikłania blaszki miażdżycowej, znaczenie kliniczne. Choroba nadciśnieniowa klasyfikacja, morfologia, powikłania. Wybrane zapalenia naczyń definicja, patogeneza, morfologia. Rozwarstwienie naczyń definicja, przyczyny, lokalizacja, morfologia, znaczenie kliniczne. Żylaki odbytu definicja, lokalizacja, powikłania. Wybrane nowotwory naczyń (mięsak Kaposiego) typy kliniczne, lokalizacja, morfologia. 4. Zaliczenie 1 (seminaria, ćwiczenia 1-3) (1h). 5. Patologia układu chłonnego (2h). Odczynowe zapalenie węzłów chłonnych przyczyny, morfologia, przebieg kliniczny. Chłoniak Hodgkina definicja, przyczyny, klasyfikacja, morfologia, typowe komórki, immunofenotyp, rokowanie Wybrane chłoniaki niehodgkinowskie przewlekła białaczka limfocytowa/chłoniak z małych limfocytów, chłoniak grudkowy, chłoniak MALT, chłoniak rozlany z dużych komórek B, ziarniniak grzybiasty lokalizacja, morfologia, immunofenotyp, typowe cechy cytogenetyczne i molekularne, rokowanie. 6. Patologia szpiku (2h). Przewlekłe choroby mieloproliferacyjne (czerwienica prawdziwa, pierwotna mielofibroza) definicja, patogeneza, morfologia, parametry laboratoryjne. Ostra białaczka/chłoniak limfoblastyczny definicja, czynniki ryzyka, morfologia, parametry laboratoryjne. Szpiczak plazmocytowy definicja, patogeneza, morfologia, parametry laboratoryjne. Aplazja szpiku definicja, klasyfikacja, morfologia, następstwa. Nowodwory przerzutowe morfologia, ogniska pierwotne. 7. Zaliczenie 2 (wykład 1; seminaria 4-5, ćwiczenia 5-6) (1h). PODSTAWY CHORÓB D patomorfologia układu oddechowego Seminaria: 1. Patomorfologia układu oddechowego. (2h) Diagnostyka patomorfologiczna chorób układu oddechowego, ze szczególnym uwzględnieniem nowotworów. Zapalenia górnych dróg oddechowych przyczyny, morfologia. Guzki śpiewacze czynniki predysponujące, lokalizacja, morfologia. Nowotwory górnych dróg oddechowych, ze szczególnym uwzględnieniem raka nosogardła i krtani klasyfikacja, czynniki ryzyka, zmiany predysponujące, morfologia, drogi szerzenia się. Niedodma definicja, rodzaje, przyczyny, znaczenie kliniczne. Zespół ostrej niewydolności oddechowej (ARDS; adult respiratory distress syndrome) przyczyny, patogeneza, morfologia. Przewlekła obturacyjna choroba płuc (POCHP) definicja, spektrum schorzeń, znaczenie kliniczne. 2. Patomorfologia układu oddechowego. (2h) Przewlekłe zapalenie oskrzeli definicja, patogeneza, morfologia. Dychawica oskrzelowa (astma oskrzelowa) definicja, patogeneza, rodzaje, morfologia. Rozstrzenia oskrzeli definicja, czynniki predestynujące, rodzaje, morfologia, następstwa. Zatorowość płucna i zawał płuca przyczyny, morfologia, następstwa. Przewlekłe śródmiąższowe choroby płuc przykłady, cechy wspólne. Zapalenia opłucnej i gromadzenie się płynu w opłucnej patogeneza, następstwa. Nadciśnienie płucne przyczyny, patogeneza, morfologia. 1. Patomorfologia układu oddechowego. (2h) Przekrwienie bierne i obrzęk płuc przyczyny, morfologia. Rozedma rodzaje, morfologia. Pylice definicja, rodzaje; najczęstsze pylice (węglowa, krzemowa, azbestowa) narażenie, patogeneza, morfologia. Zapalenie płuc definicja, czynniki ryzyka, klasyfikacje, przyczyny, morfologia, następstwa. Środowiskowo nabyte ostre zapalenia płuc przyczyny, morfologia, następstwa; fazy i powikłania 9

10 płatowego zapalenia płuc. Środowiskowo uwarunkowane atypowe zapalenia płuc przyczyny, morfologia, następstwa. Ropień płuca definicja, przyczyny, morfologia, powikłania. Zapalenia płuc u osób z obniżoną odpornością przyczyny, patogeneza, morfologia. Gruźlica płuc przyczyny, patogeneza, rodzaje (pierwotna, wtórna), lokalizacja zmian, morfologia. Sarkoidoza płuc przyczyny, morfologia. 2. Patomorfologia układu oddechowego. (2h) Nowotwory płuca, ze szczególnym uwzględnieniem raków czynniki ryzyka, zmiany prekursorowe, lokalizacja, morfologia, drogi szerzenia, zespoły paranowotworowe. Rakowiak histogeneza, lokalizacja anatomiczna, morfologia. Hamartoma płuc definicja, morfologia, rokowanie. Nowotwory przerzutowe płuca typy histologiczne i lokalizacja guzów pierwotnych, morfologia przerzutów. Nowotwory opłucnej rodzaje, morfologia, drogi szerzenia. 3. Zaliczenie (seminaria, ćwiczenia 1-2) (1h). PODSTAWY CHORÓB E patomorfologia układu moczowego, rozrodczego męskiego i żeńskiego, gruczołu piersiowego i patologia pediatryczna Wykłady; 1. Patologia pediatryczna (1h). Najczęstsze nowotwory złośliwe wieku dziecięcego. Seminaria: 1. Patologia nerek (2h). Diagnostyka patomorfologiczna chorób nerek i dróg moczowych. Biopsja nerki typy, technika wykonania, wskazania i przeciwwskazania do wykonywania biopsji. Objawy kliniczne i zespoły towarzyszące chorobom nerek. Najczęstsze zaburzenia rozwojowe nerek, w tym torbielowatości nerek patogeneza, klasyfikacja, morfologia. Glomerulopatie pierwotne (zmiana minimalna, nefropatia błoniasta, ogniskowe segmentowe stwardnienie kłębuszków nerkowych, błoniasto-rozplemowe kłębuszkowe zapalenie nerek, ostre popaciorkowcowe kłębuszkowe zapalenie nerek, szybko postępujące kłębuszkowe zapalenie nerek, nefropatia IgA) klasyfikacja, patogeneza, zmiany w mikroskopie świetlnym, fluorescencyjnym i elektronowym, rokowanie. 2. Patologia nerek i dróg moczowych (2h). Kanalikowo-śródmiąższowe zapalenie nerek rodzaje, przyczyny. Śródmiąższowe polekowe zapalenie nerek przyczyny, patogeneza, morfologia. Ostre uszkodzenie kanalików nerkowych przyczyny, patogeneza, morfologia. Przewlekła niewydolność nerek przyczyny, morfologia. Niedrożność dróg moczowych przyczyny, morfologia. Kamica nerkowa przyczyny, rodzaje, morfologia. Wodonercze definicja, przyczyny, rodzaje, morfologia. Zmiany nienowotworowe pęcherza moczowego rodzaje, przyczyny, morfologia, następstwa. 3. Patologia układu rozrodczego męskiego (2h). Diagnostyka patomorfologiczna chorób układu rozrodczego męskiego. Wady wrodzone narządów płciowych męskich przykłady, następstwa. Zapalenia prącia przyczyny, morfologia. Nowotwory prącia, ze szczególnym uwzględnieniem raka płaskonabłonkowego klasyfikacja, czynniki ryzyka, zmiany prekursorowe, morfologia. Wnętrostwo i zanik jądra przyczyny, morfologia, następstwa. Zapalenie jądra i najądrza oraz skręt powrózka nasiennego przyczyny, morfologia, objawy kliniczne, następstwa. Klasyfikacja ogólna nowotworów jądra. Zapalenie gruczołu krokowego przyczyny, morfologia. 4. Patologia pediatryczna (2h). Diagnostyka morfologiczna chorób wieku dziecięcego. Wady wrodzone definicja, przyczyny, rodzaje. Infekcje okołoporodowe przyczyny, drogi przenoszenia, morfologia, następstwa. Martwicze zapalenie jelit przyczyny, morfologia, następstwa. Zespół nagłej śmierci niemowlęcia czynniki sprzyjające, morfologia. Wybrane choroby warunkowane genetycznie występujące w wieku dziecięcym patogeneza, morfologia. Nowotwory wieku dziecięcego rodzaje, lokalizacja, morfologia, czynniki sprzyjające, czynniki prognostyczne, zaburzenia genetyczne. 5. Patologia układu rozrodczego żeńskiego (2h). Diagnostyka patomorfologiczna chorób układu rozrodczego żeńskiego. Zapalenia układu rozrodczego żeńskiego przyczyny, następstwa. Nowotwory sromu, ze szczególnym uwzględnieniem raka płaskonabłonkowego klasyfikacja, czynniki ryzyka, zmiany prekursorowe, morfologia, drogi szerzenia; choroba Pageta sromu. Nowotwory pochwy klasyfikacja, zmiany prekursorowe, morfologia. Nowotwory szyjki macicy, ze szczególnym uwzględnieniem raka płaskonabłonkowego klasyfikacja, czynniki ryzyka, zmiany prekursorowe, morfologia, drogi szerzenia, stadium zaawansowania, diagnostyka cytologiczna i histopatologiczna zmian prekursorowych i wczesnych postaci raka. Badanie cytologiczne w profilaktyce raka szyjki macicy typy badań cytologicznych (cyt. płynna, tradycyjna), system oceny Bethesda. 6. Patologia układu rozrodczego żeńskiego (2h). Nieprawidłowe krwawienia z jamy macicy przyczyny, podział, znaczenie kliniczne. Polip szyjkowy i endometrialny definicje, morfologia, następstwa kliniczne. Rozrost błony śluzowej jamy macicy (endometrium) podział, przyczyny, morfologia, znaczenie kliniczne. Klasyfikacja nowotworów trzonu macicy. Mięśniak gładkokomórkowy morfologia, lokalizacja, następstwa. Klasyfikacja nowotworów jajnika. Nienowotworowe torbiele jajnika rodzaje, patogeneza, morfologia. Rak jajowodu 10

11 morfologia, drogi szerzenia się. 7. Patologia gruczołu piersiowego (2h). Diagnostyka morfologiczna chorób gruczołu piersiowego. Zapalenia gruczołu piersiowego przyczyny, morfologia, następstwa. Zmiany włóknisto-torbielowate patogeneza, rodzaje, morfologia, związek z rakiem. Klasyfikacja ogólna nowotworów gruczołu piersiowego. Łagodne nowotwory nabłonkowe i nabłonkowo-podścieliskowe gruczołu piersiowego rodzaje, morfologia. Rak gruczołu piersiowego klasyfikacja, czynniki ryzyka, zmiany prekursorowe, morfologia, stopień złośliwości, rokowanie, czynniki prognostyczne i predykcyjne. Ginekomastia i rak męskiego gruczołu piersiowego. 1. Patologia nerek (2h). Zmiany torbielowate nerek patogeneza, morfologia. Wybrane glomerulopatie pierwotne (szybko postępujące kłębuszkowe zapalenie nerek) i wtórne (w przebiegu cukrzycy, skrobiawicy, tocznia) przykłady, patogeneza, zmiany w mikroskopie świetlnym, fluorescencyjnym i elektronowym. Szkliwienie pozapalne kłębuszków nerkowych przyczyny, następstwa. Ostre i przewlekłe odmiedniczkowe zapalenie nerek przyczyny, patogeneza, morfologia. 2. Patologia nerek i dróg moczowych (2h). Martwica brodawek nerkowych przyczyny, patogeneza, morfologia. Martwica kanalików nerkowych przyczyny, patogeneza, morfologia. Przewlekła niewydolność nerek przyczyny, morfologia, następstwa. Nerka przeszczepiona typy odrzucenia przeszczepu, obraz morfologiczny. Wybrane nowotwory nerek (rak jasnokomórkowy) czynniki ryzyka, morfologia, drogi szerzenia. Schistosomatoza pęcherza moczowego przyczyna, drogi zarażenia, morfologia, następstwa. Wybrane nowotwory dróg moczowych (rak urotelialny) czynniki ryzyka, morfologia, drogi szerzenia. 3. Patologia układu rozrodczego męskiego (2h). Zapalenie jądra i najądrza przyczyny, morfologia, następstwa. Wybrane nowotwory jądra (nasieniak, rak zarodkowy) przykłady, czynniki ryzyka, morfologia, drogi szerzenia, markery nowotworowe. Łagodny guzkowy rozrost gruczołu krokowego patogeneza, morfologia, następstwa. Rak gruczołu krokowego patogeneza, lokalizacja, zmiany prekursorowe, morfologia, system Gleasona, drogi szerzenia, markery nowotworowe. 4. Patologia pediatryczna (2h). Obrzęk immunologiczny płodu definicja, przyczyny, patogeneza, morfologia. Cytomegalia przyczyny, morfologia, następstwa. Mukowiscydoza (zwłóknienie torbielowate) patogeneza, morfologia, następstwa. Zespół niewydolności oddechowej noworodków patogeneza, czynniki predysponujące, morfologia, powikłania. Olbrzymiokomórkowe zapalenie wątroby przyczyny, morfologia, następstwa. Olbrzymiokomórkowe zapalenie płuc w przebiegu odry przyczyna, morfologia, następstwa. Wybrane nowotwory wieku dziecięcego (guz Wilmsa) lokalizacja, morfologia, czynniki sprzyjające, czynniki prognostyczne. 5. Zaliczenie (wykład 1, seminaria, ćwiczenia 1-4) (1h). 6. Patologia układu rozrodczego żeńskiego (2h). Zmiany śródnabłonkowe sromu klasyfikacja, czynniki ryzyka, morfologia. Zapalenie błony śluzowej jamy macicy przyczyny, morfologia. Adenomyosis i endometriosis definicja, patogeneza, lokalizacja, morfologia. Rak trzonu macicy klasyfikacja, czynniki ryzyka, morfologia, stadium zaawansowania, drogi szerzenia, czynniki prognostyczne. Rozrosty podścieliskowe rodzaje, morfologii, drogi szerzenia. Ciążowa choroba trofoblastyczna patogeneza, rodzaje, morfologia 7. Patologia układu rozrodczego żeńskiego (2h). Wybrane nienowotworowe torbiele jajnika przykłady, patogeneza, morfologia. Wybrane nowotwory pierwotne jajnika przykłady, czynniki ryzyka, morfologia, drogi szerzenia. Nowotwory przerzutowe jajnika lokalizacja guza pierwotnego, morfologia. Zapalenie jajowodu przyczyny, morfologia. Ciąża pozamaciczna (ektopowa) definicja, lokalizacje, morfologia, następstwa. 8. Patologia gruczołu piersiowego (2h). Ropne zapaleni gruczołu piersiowego morfologia, następstwa. Wybrane rodzaje zmian włóknisto-torbielowatych patogeneza, morfologia, związek z rakiem. Wybrane łagodne nowotwory nabłonkowo-podścieliskowe gruczołu piersiowego przykłady, morfologia. Najczęstsze typy morfologiczne raka gruczołu piersiowego przykłady, morfologia, stopień złośliwości, rokowanie, czynniki prognostyczne i predykcyjne. Choroba Pageta gruczołu piersiowego definicja, morfologia. 9. Zaliczenie (seminaria 5-7, ćwiczenia 6-8) (1h). PODSTAWY CHORÓB F patomorfologia układu wewnątrzwydzielniczego Seminaria: 1. Patomorfologia tarczycy (2h). Diagnostyka patomorfologiczna chorób układu wewnątrzwydzielniczego, ze szczególnym uwzględnieniem tarczycy. Nadczynność i niedoczynność tarczycy definicja, przyczyny, morfologia. Wole definicja, rodzaje, przyczyny. Wole miąższowe i guzkowe patogeneza, morfologia. Zapalenia tarczycy rodzaje, przyczyny, morfologia, następstwa. Klasyfikacja ogólna nowotworów tarczycy. Znaczenie biopsji aspiracyjnej cienkoigłowej w diagnostyce chorób tarczycy. 11

12 2. Patomorfologia pozostałych narządów układu wewnątrzwydzielniczego (2h). Nadczynność i niedoczynność przysadki definicja, przyczyny. Nadczynność i niedoczynność przytarczyc przyczyny, zmiany morfologiczne. Nadczynność kory nadnerczy zespoły kliniczne, przyczyny, morfologia. Niewydolność kory nadnerczy rodzaje, przyczyny, morfologia. Nowotwory kory i rdzenie nadnerczy klasyfikacja. Mnoga gruczolakowatość wewnątrzwydzielnicza klasyfikacja. Cukrzyca patogeneza, morfologia 1. Patomorfologia tarczycy (2h). Wole koloidowe patogeneza, morfologia. Choroba Gravesa-Basedowa patogeneza, morfologia. Wybrane zapalenia tarczycy (choroba de Quervain, choroba Hashimoto) patogeneza, morfologia, następstwa. Rak brodawkowaty i pęcherzykowy tarczycy czynniki ryzyka, morfologia, cechy cytologiczne raka brodawkowatego, drogi szerzenia. Zmiany morfologiczne w tarczycy po leczeniu tyreostatykami. 2. Patomorfologia innych narządów układu wewnątrzwydzielniczego (2h). Gruczolaki przysadki klasyfikacje, morfologia. Rozrost i gruczolaki przytarczyc lokalizacja, morfologia, następstwa. Martwica krwotoczna nadnerczy przyczyny, morfologia, następstwa. Wybrane nowotwory kory i rdzenia nadnercza przykłady, morfologia, drogi szerzenia się, następstwa. Wybrane nowotwory z komórek wysp trzustkowych przykłady, morfologia, następstwa. 3. Zaliczenie (seminaria, ćwiczenia 1-2) (1h). PODSTAWY CHORÓB G patomorfologia układu nerwowego Seminaria: 1. Patomorfologia ośrodkowego układu nerwowego (2h). Diagnostyka patomorfologiczna chorób ośrodkowego układu nerwowego. Rodzaje uszkodzeń ośrodkowego układu nerwowego. Obrzęk mózgu i wodogłowie definicja, typy, przyczyny, następstwa. Najczęstsze wady wrodzone i uszkodzenia okołoporodowe ośrodkowego układu nerwowego czynniki ryzyka, rodzaje, następstwa. Podwyższone ciśnienie śródczaszkowe i wklinowania mózgu. Uogólnione i ogniskowe niedokrwienie mózgu, zawał mózgu przyczyny, morfologia, następstwa. Krwotok wewnątrzczaszkowy (pierwotny śródmózgowy, podpajęczynówkowy) przyczyny, najczęstsze lokalizacje tętniaków workowatych, morfologia, powikłania. 2. Patomorfologia ośrodkowego układu nerwowego (2h). Urazowe krwotoki wewnątrzczaszkowe (krwotok nadtwardówkowy, podtwardówkowy) przyczyny, lokalizacja, następstwa. Urazowe śródmiąższowe uszkodzenia mózgu rodzaje, morfologia, następstwa. Pasażowalne encefalopatie gąbczaste (choroba prionowa) przykłady, przyczyny, patogeneza, morfologia. Stwardnienie rozsiane definicja, patogeneza, morfologia, następstwa. Najważniejsze choroby neurodegeneracyjne (choroba Alzheimera, choroba Parkinsona) definicje, patogeneza, morfologia, następstwa. Klasyfikacja nowotworów ośrodkowego układu nerwowego. 1. Patomorfologia ośrodkowego układu nerwowego zmiany nienowotworowe. (2h) Zakażenia układu nerwowego. Zapalenia opon mózgowych rodzaje, przyczyny, morfologia, następstwa. Zakażenia śródmiąższowe ośrodkowego układu nerwowego przyczyny, morfologia, następstwa. Przykłady krwotoków śródmózgowych i zmian niedokrwiennych w ośrodkowym układzie nerwowym. 2. Patomorfologia ośrodkowego układu nerwowego nowotwory. (2h) Wybrane nowotwory pierwotne ośrodkowego układu nerwowego (gwiaździak, glejak, rdzeniak, siatkówczak, oponiak, nerwiak osłonkowy) przykłady, lokalizacja, stopień złośliwości histologicznej, morfologia, drogi szerzenia. Nowotwory przerzutowe typy histologiczne i lokalizacja guzów pierwotnych, morfologia przerzutów. 3. Zaliczenie (seminaria, ćwiczenia 1-2) (1h) Inne formy realizacji (wskazać jakie): 1. Sekcja pokazowa w ramach modułów Literatura podstawowa: 1.Kumar V, Cotran RS, Robbins SL. Robbins Patologia. W. Olszewski (red. pol.). Wyd. 2 polskie. Elsevier Urban & Partner, Wrocław

13 Literatura uzupełniająca: 1. Stachura J, Domagała W. Patologia znaczy słowo o chorobie. PAU, Kraków Wyd I tom, Wyd II tom. 2. Domagała W, Chosia M, Urasińska E. Podstawy patologii. Wyd. 1. PZWL, Warszawa Domagała W, Chosia M, Bedner E. Tajemniczy świat chorych komórek człowieka przewodnik do nauki histopatologii. Wyd. 1. PAM, Szczecin Wymagania dotyczące pomocy dydaktycznych (np. laboratorium, rzutnik multimedialny, inne ) Sale seminaryjne i ćwiczeniowe przystosowane do zajęć mikroskopowych, mikroskopy świetlne studenckie, mikroskop świetlny z kamerą, tablety, laptopy, rzutniki multimedialne, zestawy preparatów mikroskopowych, muzeum preparatów makroskopowych, sala sekcyjna, wyposażona pracownia histopatologiczna, immunohistochemiczna, mikroskopii elektronowej i patologii molekularnej. Warunki uzyskania zaliczenia przedmiotu: Wykłady: 1. Obecność na wykładach jest obowiązkowa, zgodnie z regulaminem studiów. Seminaria i ćwiczenia: 1. Obecność na seminariach i ćwiczeniach jest obowiązkowa, zgodnie z regulaminem studiów. - warunkiem usprawiedliwienia nieobecności jest przedstawienie oryginału zwolnienia lekarskiego, dziekańskiego, rektorskiego itd., które jest kopiowane i archiwizowane w dokumentach studenta w Katedrze - dopuszczalna jest jedna nieobecność nieusprawiedliwiona w semestrze - dwie lub więcej nieobecności nieusprawiedliwione w semestrze uniemożliwiają semestru - w przypadku nieobecności usprawiedliwionej lub pojedynczej nieusprawiedliwionej na seminariach lub ćwiczeniach studenci są zobowiązani do ich odrobienia z inną turą ćwiczeniową (jedynie za zgodą swojego nauczyciela akademickiego potwierdzoną pisemnie) lub do ich zaliczenia u swojego nauczyciela akademickiego w formie pisemnej w ciągu tygodnia po zakończeniu zwolnienia 2. Przygotowanie na seminaria i ćwiczenia - student zobowiązany jest do przygotowania na każde seminarium i ćwiczenie z materiału przewidzianego przez harmonogram w oparciu o podaną literaturę oraz do sporządzania dokumentacji (notatki, schematy/rysunki preparatów, wydruki zdjęć z atlasu, itd.). - weryfikacja przygotowania studenta na zajęcia może mieć formę ustną lub pisemną - w przypadku stwierdzenia nieprzygotowana, student zobowiązany jest do zaliczenia seminarium/ćwiczenia przed m danego modułu. Warunki uzyskania zaliczenia modułu z przedmiotu patomorfologia: - obecność na zajęciach oraz wszystkich seminariów/ćwiczeń - wykazanie się zdobyciem wszystkich przewidzianych programem umiejętności i kompetencji - uzyskanie oceny przynajmniej dostatecznej (3,0) z każdego z zaliczeń cząstkowych/modułu - w trakcie i/lub na zakończenie modułu odbywa się, które ma formę pisemną i polega na udzieleniu odpowiedzi na 5 lub 10 krótkich pytań otwartych, w tym ułożonych w oparciu o zaprezentowany obraz morfologiczny zmian; za każdą poprawną odpowiedź można uzyskać max. 1 punkt. - w przypadku uzyskania oceny niedostatecznej (2,0) na zaliczeniu studenci mają dwa terminy zaliczenia poprawkowego w dwóch kolejnych tygodniach od zaliczenia w terminie normalnym. Na zaliczeniu w pierwszym terminie poprawkowym student zobowiązany jest do rozpoznania 5 lub 10 preparatów histopatologicznych przy mikroskopie i j na pytania dotyczące preparatów i zagadnień z odpowiedniego modułu/części modułu. Forma drugiego zaliczenia poprawkowego jest analogiczna do pierwszego, przy czym jest przeprowadzane przez nauczyciela akademickiego prowadzącego zajęcia z danym studentem i drugiego nauczyciela wyznaczonego przez Kierownika Katedry. - w przypadku nieobecności nieusprawiedliwionej na zaliczeniu student uzyskuje ocenę niedostateczną (2,0) i może przystąpić do zaliczeń poprawkowych na zasadach jw. - nie danego modułu w terminie pierwszym i dwóch poprawkowych skutkuje niedopuszczeniem do kolokwium z następnego modułu - oceny na koniec semestru III i IV z seminariów i ćwiczeń z patomorfologii stanowią średnie ocen uzyskanych z zaliczeń modułów z poszczególnych semestrów 13

14 Ocena z modułu z przedmiotu patomorfologia: 0-5,99 pkt. - niedostateczny (2.0) 6,0-6,99 pkt.- dostateczny (3.0) 7,0-7,99 pkt.- dość dobry (3.5) 8,0-8,99 pkt. - dobry (4.0) 9,0-9,99 pkt. - ponad dobry (4.5) 10 pkt. - bardzo dobry (5.0) 0-2,99 pkt. - niedostateczny (2.0) 3,0-3,49 pkt.- dostateczny (3.0) 3,5-3,99 pkt.- dość dobry (3.5) 4,0-4,49 pkt. - dobry (4.0) 4,5-4,99 pkt. - ponad dobry (4.5) 5 pkt. - bardzo dobry (5.0) Egzamin końcowy: - do egzaminu przystępują studenci, którzy uzyskali przedmiotu - studenci, którzy uzyskali na zakończenie każdego z semestrów ocenę dobry (4,0) i zaliczali każdy moduł w normalnym terminie otrzymują 20 punktów na egzaminie praktycznym - studenci, którzy uzyskali na zakończenie każdego z semestrów ocenę przynajmniej ponad dobry (4,5) mogą przystąpić do egzaminu w terminie zerowym, czyli przed sesją egzaminacyjną. Formę i termin egzaminu ustala Kierownik Katedry. - egzamin składa się z dwóch części: - egzamin praktyczny polega na rozpoznaniu 20 preparatów histologicznych oraz odpowiedzi na pytania dotyczące prezentowanych na nich zmian oraz zagadnień praktycznych z zakresu diagnostyki histopatologicznej i cytologicznej (z modułu Praktyczne podstawy diagnostyki chorób) - egzamin teoretyczny test wyboru składający się ze 100 pytań - warunkiem zdania egzaminu jest uzyskanie przynajmniej 60% z sumy punktów z obu części - końcowa ocena jest uzależniona od liczby uzyskanych punktów - po zakończeniu egzaminu student ma prawo do wglądu do własnej pracy w określonym terminie uzgodnionym z koordynatorem przedmiotu - studenci, którzy otrzymali ocenę niedostateczną mają prawo do przystąpienia do egzaminu poprawkowego w sesji poprawkowej. Koordynator przedmiotu ustala z Kierownikiem Katedry formę i szczegółowy termin egzaminu poprawkowego. - nieobecność na egzaminie może być usprawiedliwiona jedynie zwolnieniem lekarskim lub rektorskim, dziekańskim przedstawionym koordynatorowi przedmiotu w ciągu 7 dni od dnia egzaminu. Koordynator przedmiotu ustala z Kierownikiem Katedry formę i termin dodatkowego egzaminu. Kryterium oceny końcowej z egzaminu: Ocena Procent 5,0 95,0-100% 4,5 87,0-94,99% 4,0 78,0-86,99% 3,5 70,0-77,99% 3,0 60,0-69,99% 2,0 0-59,99% Nazwa i adres jednostki prowadzącej moduł/przedmiot, kontakt (tel./ ) Katedra i Zakład Patomorfologii Klinicznej Lublin, ul. Jaczewskiego 8b tel /32 patomorfologia@umlub.pl Nazwisko osoby przygotowującej sylabus/osób przygotowujących sylabus prof. dr hab. n. med. Justyna Szumiło 14

15 Nazwisko osoby prowadzącej/osób prowadzących zajęcia prof. dr hab. n. med. Justyna Szumiło, dr hab. n. med. Agnieszka Korolczuk, dr hab. n. med. Barbara Marzec-Kotarska, prof. Jacek Kwiecień, dr n. med. Beata Walczyna, dr n. med. Małgorzata Zdunek, dr n. med. Jarosław Swatek, dr n. med. Lech Wronecki, dr n. med. Iwona Paśnik, dr n. med. Agnieszka Fronczek, dr n. med. Dorota Lewkowicz, dr n. med. Magdalena Kotarska-Pikula, lek. med. Anna Ostrowska, lek. med. Paweł Bojar, lek. med. Katarzyna Cięszczyk, doktoranci Data sporządzenia sylabusa r. 15