Teoria wyboru konsumenta

Transkrypt

1 Teoria wyboru konsumenta Bibliografia M. Nasiłowski System Rynkowy D. Begg Ekonomia tom 1 E. Czarny E. Nojszewska mikroekonomia Ograniczenie budżetowe Założenia: Konsument wybiera spośród dwóch dóbr xi y dostępnych na rynku w danym okresie, Dobra są podzielne na nieskończenie małe części Konsument nie oszczędza Konsument dysponuje pewnym dochodem nie ma znaczenia jak go zdobywa Ceny dóbr x i y są ustalone przez rynek i wynoszą odpowiednio Px i Py, konsument jest ceno biorcą, co oznacza że nie ma wpływu na wysokość cen, pomijamy dobra wolne i kwestie związane z potrzebami których zaspokojenie nie może się odbyć w drodze kupna sprzedaży np. akceptacja Dla konsumenta dostępne są jedynie takie koszyki dóbr za które płaci on najwyżej tyle ile wynosi jego dochód Linia ograniczenia budżetowego jest prostą o współczynniku kierunkowym równemu stosunkowi cen ze znakiem minus jest on interpretowany jako stopa rynkowej wymiany dobra Y na dobro X. Jest on miarą alternatywnego kosztu konsumowania dobra X czyli rezygnowania z konsumowania dobra Y. Stosunek ten pokazuje z ilu jednostek dobra Y musi konsument zrezygnować żeby móc nabyć dobro X lub odwrotnie.. Wzrost dochodu lub równomierny spadek cen obu dóbr powoduje równoległe przesuniecie linii budżetowej w górę a tym samym zwiększa ilość dostępnych dla konsumenta dóbr. Zmiana nachylenia lini ograniczenia budżetowego jest spowodowana zmianą relacji cen jeśli spada cena dobra X to jest ono bardziej dostępne czyli linia przesuwa się lewo od początku układu współrzędnych. Pojęcie konsumenta W podejmowaniu decyzji na temat wydatkowania pieniędzy ważną rolę odgrywają 1

2 upodobania i gusty konsumenta preferencje Konsument potrafi porównywać koszyki dóbr umie powiedzieć który jest lepszy bądź gorszy Wybór konsumenta jest wewnętrznie spójny konsekwentnie przestrzega on zasad wg których porządkuje koszyki, Konsument zawsze woli mieć więcej dóbr niż mniej Preferencj konsumenta są ciągłe dla potrzeb funkcji matemtycznej Krzywe obojętności Konsument jest tak samo zadowolony z każdego koszyka leżącego na tej samej krzywej obojętności i zawsze chce być na krzywej położonej jak najdalej początku układu współrzędnych. Zbiór krzywych obojętności nazywamy mapą obojętności Krzywe nie mogą się przecinać bo wybór nie był by wewnętrznie spójny Optymalny koszyk jest to koszyk określony przez punkt w którym linia ograniczenia budżetowego dotyka krzywej obojętności. Spełnia ona postulat maxymalizacji zadowolenia przy ograniczonym budżecie W przypadku dóbr substytucyjnych wymienialnych w stosunku 1:1 konsument zawsze wybiera dobro tańsze 2

3 Teoria wyboru konsumenta Konsument jest niezależnym podmiotem gospodarczym zdolnym do podejmowania decyzji dotyczących konsumpcji na podstawie własnych preferencji i warunków rynkowych. Poziom konsumpcji jaki może osiągnąć dany konsument jest determinowany przede wszystkim wysokością jego dochodów i cen nabywanych dóbr. Oprócz tego na poziom konsumpcji wpływają rozmiary posiadanego przez konsumenta rzeczowego i finansowego majątku, możliwości wykorzystania jego zasobu pracy a także czynniki kulturowe. Potrzeby konsumenta są właściwie nieograniczone, natomiast ograniczone są środki niezbędne do ich zaspokojenia. Teoria wyboru konsumenta wyjaśnia, w jaki sposób konsument podejmuje decyzje o wydatkowaniu ograniczonych środków finansowych, którymi dysponuje. Źródła finansowania wydatków konsumenta są różnorodne. Wśród nich najważniejsze są dochody bieżące i perspektywiczne, nagromadzone oszczędności, kredyty itp. Na dochody konsumenta składają się: wynagrodzenia za pracę, renty ekonomiczne (czyli wynagrodzenia np.: za dzierżawę ziemi lub budynku), dywidendy z tytułu posiadanych akcji, odsetki od oszczędności, rozmaite świadczenia społeczne (np.: renty, zasiłki chorobowe, zasiłki dla bezrobotnych) itp. Wyróżniamy następujące teorie, które pokazują prawidłowości dotyczące struktury wydatkowania dochodów konsumenta (wydatki te są uzależnione przede wszystkim od wysokości dochodów)(podział ten wynika z tego iż powstaje pytanie jaki rodzaj dochodów najlepiej wyjaśnia powyższą zależność): Teoria dochodu absolutnego, która mówi o tym, że konsument w miarę wzrostu dochodu do dyspozycji coraz większą jego część oszczędza a nie przeznacza na zwiększenie bieżącej konsumpcji. Oznacza to, ze udział wydatków na konsumpcję w dochodzie maleje w miarę wzrostu dochodu. Zjawisko to znajduje potwierdzenie w odniesieniu do gospodarstw domowych w krótkim okresie. Jednak w długim okresie, przynajmniej w krajach wysoko rozwiniętych, stosunek globalnej konsumpcji do dochodu jest względnie stały, podobnie zachowuje się stopa oszczędzania, mimo znacznego nieraz wzrostu dochodów. Teoria dochodu relatywnego pokazuje, że wydatki konsumenta na bieżące potrzeby zależy nie tyle od bieżącego dochodu ile od osiągniętego poziomu konsumpcji. Konsument w celu zwiększenia swojego prestiżu dąży do podniesienia standardu życia. Osiągnięcie tego celu osłabia dążenie konsumenta do zwiększania wydatków, wzrastają natomiast oszczędności. Jeśli w okresie złej koniunktury konsument walczy o utrzymanie dotychczasowego poziomu 3

4 konsumpcji to postępowanie takie nosi miano efektu rygla. W wyniku działania tego efektu zmniejszają się nagromadzone oszczędności. Teoria dochodu stałego dotyczy zastrzeżeń dotyczących interpretacji wydatków rodzin nie utrzymujących się z pracy najemnej. W rodzinach tych na wielkość wydatków konsumpcyjnych, oprócz dochodów bieżących, wpływają posiadane zasoby (np.: papiery wartościowe, nieruchomości, kosztowności). Wydatki rodzin o znacznych zasobach są mało wrażliwe na zmiany bieżących dochodów rodziny. W większy stopniu reagują one na zmiany zasobów. Ponadto, niezależnie od źródeł dochodów konsumentów, niektóre wydatki konsumpcyjne są dokonywane z kredytów konsumpcyjnych. Z teorii dochodu stałego wynika, że wydatki konsumpcyjne rodzin dostosowują się nie tyle do dochodów bieżących ile do dochodów przeciętnych na które składają się dochody bieżące, przeszłe i przyszłe. W teorii wyboru konsumenta zakłada się, że konsument, dążąc do osiągnięcia swoich celów zachowuje się racjonalnie, czyli postępuje w sposób wewnętrznie spójny, umożliwiający maksymalizację zadowolenia. Konsument ma możliwość oceny wariantów postępowania i wyboru tego, który maksymalizuje użyteczność. Jeśli dobra A i B reprezentują wzajemnie wyłączające się możliwości, to wybór A oznacza jednocześnie brak wyboru B. Przy każdorazowym wyborze tj. w sytuacji gdy nie więcej niż jedno dobro może być wybrane, musi być poniesiony koszt alternatywny. Jest on rozumiany jako wartość, którą dana jednostka przypisuje najbardziej pożądanemu dobru, z zakupu którego zrezygnowała w momencie wyboru. Przykładowo Konsument posiada tyle pieniędzy, że może kupić bilet do kina lub książkę. W przypadku gdy decyduje się on na zakup biletu, kosztem alternatywnym biletu jest wartość książki, z której musiał zrezygnować. Efektem badań prowadzonych nad zachowaniem się konsumenta są dwie teorie. Historycznie pierwsza jest teoria użyteczności krańcowej, w której zakłada się mierzalność użyteczności oraz możliwość wyrażania jej w liczbach (jest to tzw. użyteczność kardynalna). Do jej pomiaru wymyślono swego czasu specjalną jednostkę nazywaną utylem. Obecnie nie stosuje się tego rodzaju obliczeń przede wszystkim dlatego, ze zadanie to jest niezwykle trudne i właściwie niewykonalne poza tym jest to w znacznym stopniu subiektywne. Natomiast we współczesnej teorii zachowania się konsumenta zakłada się jedynie zdolność konsumenta do uszeregowania kombinacji dóbr według jego preferencji. W myśl tej teorii użyteczność nie jest konkretną wielkością liczbową. Jeżeli np.: konsument stanie przed koniecznością wyboru między dobrami A i B to potrafi zdecydować, którą kombinację ilościową tych dóbr preferuje lub też że kombinacje te 4

5 są dla niego jednakowo użyteczne. Zestawienie takich ilościowych kombinacji obu dóbr, przedstawiających dla konsumenta jednakową użyteczność nazywane jest szeregiem obojętności. Analiza różnych szeregów obojętności pozwala wyznaczyć hipotetyczny kształt krzywej obojętności. Teoria użyteczności krańcowej opiera się na dwóch podstawowych pojęciach i dwóch prawach nazywanych prawami Gossena. Pojęciami tymi są użyteczność całkowita i użyteczność krańcowa. Użyteczność całkowita jest to łączna satysfakcja jaką człowiek osiąga z konsumpcji określonej ilości danego dobra. Natomiast użyteczność krańcowa to zmiana (przyrost lub spadek) użyteczności całkowitej związana ze zwiększeniem (zmniejszeniem) konsumpcji danego dobra o kolejną, dodatkową jednostkę. Na tej podstawie możemy sporządzić wykres funkcji użyteczności całkowitej i krańcowej. Na osi odciętych oznacza się ilość konsumowanego dobra, natomiast na osi rzędnych poziom zadowolenia konsumenta z konsumpcji danego dobra, mierzonego w jednostkach umownych. (rys. 1). Między poziomem konsumpcji danego dobra a jego użytecznością istnieją zależności, które można określić na podstawie przebiegu funkcji obu kategorii użyteczności: użyteczność całkowita konsumpcji danego dobra wzrasta (maleje) wraz ze wzrostem 5

6 (spadkiem) ilości konsumowanego dobra, użyteczność krańcowa maleje (wzrasta) wraz ze wzrostem (spadkiem) ilości konsumowanego dobra. Należy zauważyć, że przy pewnym poziomie konsumpcji przyrost użyteczności krańcowej przyjmuje wartość ujemną a więc zamiast satysfakcji konsument odczuwa przykrość, natomiast użyteczność całkowita maleje. Znajomość zależności między użytecznością całkowitą a krańcową pozwala sformułować prawo malejącej użyteczności krańcowej (nazywane również pierwszym prawem Gossena w miarę wzrostu konsumpcji danego dobra jego użyteczność krańcowa maleje. A więc wraz ze wzrostem konsumpcji określonego dobra do pewnej jej wielkości użyteczność całkowita wzrasta ale coraz wolniej, po przekroczeniu tej granicy, która odpowiada maksimum funkcji użyteczności całkowitej, następuje spadek użyteczności całkowitej. Takiemu przebiegowi krzywej użyteczności całkowitej odpowiada spadek krzywej użyteczności krańcowej. Punktowi maksymalnej użyteczności całkowitej odpowiada użyteczność krańcowa równa zeru (punkt satysfakcji) natomiast spadek użyteczności całkowitej oznacza już ujemne wartości użyteczności krańcowej. Konsument maksymalizujący zadowolenie z konsumpcji będzie ja zwiększał aż do momentu w którym użyteczność krańcowa będzie równa 0. Istnieją wyjątki od prawa malejącej użyteczności krańcowej. Jako przykład można podać kolekcjonerstwo czy też konsumpcja dóbr kultury. Zdobycie kolejnego np.: znaczka przynosi kolekcjonerowi coraz więcej satysfakcji a więc użyteczność krańcowa wzrasta. Prawo malejącej użyteczności krańcowej wyjaśnia zachowanie się konsumenta nabywającego tylko jedno dobro. W rzeczywistości konsument rozporządzając danym dochodem musi wybierać między różnymi dobrami o zróżnicowanych cenach. Stara się on dokonywać takich wyborów aby zgodnie z upodobaniami osiągnąć najwyższą użyteczność. W tym celu tak rozdysponuje swoje dochody między różne dobra aby przy tych cenach każda jednostka pieniądza, wydana na zakup ostatniej jednostki dwóch lub większej liczby dóbr, przyniosła mu jednakowy przyrost zadowolenia. Zasada wyrównywania się użyteczności krańcowych nabywanych dóbr nosi nazwę drugiego prawa Gossena nazywanego prawem ekwimarginalizmu. Zasada ta oznacza, że dopóki użyteczność krańcowa określonych dóbr w przeliczeniu na jednostkę pieniężną jest różna, konsument jest w stanie osiągnąć wyższy poziom użyteczności całkowitej, przesuwając dochody między alternatywnymi dobrami. Zwiększając zakupy jednych dóbr a zmniejszając drugich, doprowadza do zmiany relacji użyteczności krańcowych aż do ich wyrównania się. Osiąga wówczas stan równowagi, czyli maksymalizuje swoją satysfakcję (użyteczność całkowitą) w 6

7 ramach dochodu, którym dysponuje. Dalsze przesuwanie dochodów zmniejszyłoby użyteczność całkowitą tak więc konsument nie ma motywów do zmiany swego koszyka zakupów. Współczesna teoria zachowania się konsumenta jest oparta na koncepcji krzywych obojętności i linii budżetowych. Krzywa obojętności jest to zbiór punktów reprezentujących różne kombinacje ilościowe dwóch dóbr przynoszących konsumentowi takie samo zadowolenie (użyteczność całkowitą). W odniesieniu do danego konsumenta można narysować nieskończenie wiele krzywych obojętności, przesuwając się w prawo. Powstaje w ten sposób swoista mapa krzywych obojętności (rys.2 i 3). Mapa krzywych obojętności, określając stopę substytucji między dwoma dobrami na różnych poziomach konsumpcji, przedstawia preferencje i gusty konsumentów. W miarę wzrostu dochodów, które decydują o możliwości zakupu konsument może przechodzić na coraz wyższe krzywe obojętności. Im krzywa obojętności jest położona dalej od początku układu współrzędnych tym reprezentuje wyższy poziom zadowolenia. Krzywe obojętności konsumenta mają cztery podstawowe cechy: mają nachylenie ujemne, nie mogą się przecinać, są wypukłe w stosunku do początku układu współrzędnych, jest ich nieskończenie wiele. Z analizą krzywej obojętności związana jest kategoria krańcowej stopy substytucji. Kategoria ta jest miernikiem substytucji dobra A dobrem B. Krańcowa stopa substytucji określa jaką ilość dobra B należy poświęcić aby zwiększyć konsumpcję dobra A o jednostkę, przy założeniu, że konsument pozostaje na tej samej krzywej obojętności. (rys. 4) 7

8 Rysunek wskazuje, że zwiększenie konsumpcji dobra A o każdą kolejną jednostkę powoduje konieczność rezygnacji konsumenta początkowo z 2 jednostek dobra B następnie z 1 jednostki i w końcu z ½ jednostki dobra B. Krańcowa stopa substytucji wynosi odpowiednio: 2,1, ½. Początkowo konsument jest skłonny zrezygnować z większej ilości dobra B w celu zwiększenia konsumpcji dobra A później jednak akceptuje coraz mniejsze ilości dobra B, które jest skłonny poświęcić dla zwiększenia konsumpcji dobra A o kolejna jednostkę. Przy wysokim poziomie konsumpcji dobra A maleje jego użyteczność krańcowa. O tym, która z kombinacji rozpatrywanych dóbr jest realna z punktu widzenia możliwości nabywczych konsumenta, decyduje tzw. linia ograniczenia budżetowego, uwzględniająca dochód nominalny konsumenta i ceny kupowanych towarów. Linia ograniczenia budżetowego stanowi zbiór punktów reprezentujących wszelkie kombinacje dwóch dóbr, jakie konsument może kupić przy danym poziomie dochodów i cenach tych dóbr. Konsument może wybrać tylko taki koszyk dóbr, na który pozwala mu poziom jego dochodów przy danych cenach rynkowych. Konsument podlega więc ograniczeniu budżetowemu. (rys. 5) Nanosząc poszczególne kombinacje ilości dóbr A i B na układ współrzędnych na którym na osi OX oznacza się ilość dobra A a na osi OY ilość dobra B (nabywane przy istniejących ograniczeniach budżetowych) i łącząc te punkty ze sobą otrzymuje się linię budżetową. Każda kombinacja konsumpcji dóbr A i B odpowiadająca współrzędnym położonym powyżej linii budżetowej jest dla konsumenta nieosiągalna. Konsument może wybierać tylko te kombinacja, które odpowiadają współrzędnym położonym poniżej linii budżetowej i na tej linii. Linie budżetowe ulegają przesunięciu wskutek zmiany dochodu lub cen. Gdy dochód realny konsumenta wzrasta, linia budżetowa przesuwa się równolegle dalej od początku 8

9 układu współrzędnych, czyli zwiększa się ilość dóbr nabywanych przez konsumenta. Natomiast spadek realnego dochodu konsumenta powoduje przesunięcie linii budżetowej równolegle w dół (rysunek 6). Jeżeli następuje zmiana ceny jednego z dóbr czyli zmieniają się relacje cen, zmienia się nachylenie linii budżetowej. Zmiana możliwości nabywczych odnosi się tylko do dobra, którego cena ulega zmianie. Jeżeli cena dobra A spadnie to możliwości nabycia tego dobra wzrosną. Jeżeli natomiast cena dobra B wzrośnie to możliwości zakupu tego dobra zmniejszą się (rys. 7). Równowaga konsumenta Zgodnie z podstawowym założeniem teorii wyboru konsumenta konsument jest podmiotem działającym w sposób racjonalny. Oznacza to, że podejmuje decyzje dotyczące wyboru określonego koszyka dóbr, porównuje swoje oceny zadowolenia osiągniętego z konsumpcji danych kombinacji dóbr z faktycznymi możliwościami finansowymi. Możliwości te są zawsze ograniczone przez dochody konsumenta i ceny dóbr. Powoduje to, to że konsument wybiera taką kombinację ilości dwóch dóbr, która umożliwia mu uzyskanie maksymalnego zadowolenia z ich konsumpcji. To znaczy że zawsze stara się być na krzywej obojętności położonej jak najdalej od początku układu współrzędnych. Krzywe obojętności wyraża jego preferencje natomiast krzywa budżetowa jego realne możliwości. Kombinacja ta wskazuje na istnienie sytuacji optymalnej, która oznacza 9

10 osiągnięcie przez konsumenta stanu równowagi (stan optimum konsumenta). W tej sytuacji konsument nie jest zainteresowany zmiana osiągniętej kombinacji dwóch dóbr. Konsument, który dąży do maksymalizacji zadowolenia z konsumpcji, wybierze taki punkt na linii budżetowej, który jest jednocześnie punktem najwyżej położonej dostępnej mu krzywej obojętności (rys 8). Jeśli dochód rośnie to rośnie również jego popyt ale dotyczy to tylko dóbr normalnych, popyt na dobra niższego rzędu spada wraz ze wzrostem dochodu. Po przekroczeniu jakiejś wysokości dochodu dobro normalne staje się dobrem niższego rzędu. Jeśli przez punkty równowagi odpowiadające różnym poziomom dochodu poprowadzimy linię, to otrzymamy ścieżkę ekspansji dochodowej. Pokazuje ona jak ze wzrostem dochodu zmienia się koszyk wybieranych przez niego dóbr. r 10

11 Efekt dochodowy i substytucyjny Efekt dochody polega na tym że gdy ceny dóbr ulegną obniżeniu i relacja pomiędzy nimi nie ulegnie zmianie to dochód realny konsumenta wzrośnie (będzie on mógł kupić więcej obu dóbr mimo że jego dochód nominalny się nie zmieni) dlatego jego linia budżetowa przesunie się w równolegle górę z pozycji AB do A B a co za tym idzie będzie mógł przesunąć się na wyżej położoną krzywą obojętności, a optimum znajdzie się w punkcie D Efekt substytucyjny polega na tym że relacja cen ulega zmianie np. zostaje obniżona cena dobra x, linia budżetowa przesuwa się z AB do AC ale punkt równowagi D nie będzie już osiągalny ponieważ znajduje się ponad nową linią budżetową. Pod wpływem zmiany relacji cen konsument będzie zainteresowany zmianą struktury zakupów, będzie zwiększy zakupy dobra którego cena spadła kosztem dobra którego cena nie zmieniła się. Pod wpływem zmiany relacji cen klient dokona substytucji czyli zastąpienia pewnej ilości dobra x dobrem y aby osiągnąć nowy punkt równowagi dostosowany do nowych warunków tak aby maxymalizować zadowolenie klienta. Rys 8 Efekt substytucyjny i dochodowy w ujęciu Słuckiego a ujęcie Hicksa Słucki za miarę siły nabywczej (dochodu realnego) uznał dostępność różnych koszyków dóbr (przed lub po zmianie ceny). Hicks inaczej rozumiał stałość dochodu realnego. Definiował ją jako stałą użyteczność konsumenta, za punkt odniesienia przyjmował użyteczność płynącą z pierwotnie wybranego koszyka lub ostatecznie wybranego koszyka. Podejście Hicksa jest krytykowane gdyż wymaga dokładnej znajomości krzywej obojętności, w ujęciu Słlupskiego wystarcza 11

12 znajomość punktów równowagi konsumenta przy różnych poziomach cen. Mierzenie zmian dochodu realnego Zmiany dochodu realnego pozwalają badać rzeczywistą siłę nabywczą a nie jej wielkość oszacowaną wpływem zmiany cen. Po pierwsze mierzy się zmianę dochodu rekompensującą skutek zmiany ceny. Dochód zrekompensowany przedstawia wzór : M = M + DM = P x * x + DP x * x +P y * y = (P x +D P x ) * x +P y * y = P x * x +P y * y M dochód pozwalający kupić określony koszyk (x,y) Korekta dochodowa DM= DP x * x kompensacyjna zmiana dochodu miarą siły nabywczej jest wyjściowy koszyk dóbr a zmianę ceny kompensujemy (korygujemy wyjściowy dochód) żeby zobaczyć jak popyt zmieni się w skutek efektu substytucyjnego. Eliminujemy w ten sposób wpływ ruchu cen na silę nabywczą konsumenta. Drugi sposób mierzenia dochodu realnego i jego zmian wymaga obliczenia zmiany dochodu wywołującej efekt porównywalny ze skutkiem zmiany ceny. Posługujemy się koncepcją ekwiwalentnej zmiany dochodu. Poziom dochodu jest przyrównywany do zmiany ceny dobra x. Zmiana ekwiwalentna zastępuje rewizję ceny. Natomiast zmiana kompensacyjna następuje po niej, eliminując jej wpływ na poziom dochodu konsumenta. Rysunek 9 przedstawia zmianę punktu równowagi konsumenta spowodowaną spadkiem ceny Zmiana kompensacyjna CO jest takim dostosowaniem nominalnego dochodu konsumenta do nowych cen by jego pierwotna siła nabywcza nie uległa zmianie. Jest to dostosowanie dochodu (DM ) spowodowane wystąpieniem efektu substytucyjnego. Nowa linia ograniczenia budżetowego jest przesunięta równolegle tak aby przeszła przez pierwotny punkt równowagi konsumenta. 12

13 Zmiana ekwiwalentna EQ ma określić sumę pieniędzy którą trzeba dać konsumentowi by jego siła nabywcza wzrosła tak jak wskutek obniżenia ceny dobra X. Przedstawia ją równoległe przesunięcie pierwotnej linii ograniczenia DF do nowego punktu równowagi B czyli do poziomu KJ. Zmiany kompensacyjne dochodu są ważnym instrumentem mierzenia zmian dobrobytu grup społecznych w różnych sytuacjach ekonomicznych np. pozwala ocenić skutki różnych rodzajów podatków czy wielkość rewaloryzacji świadczeń społecznych. Indeksy Laspeyresa i Paaschego Indeks Laspeyresa przedstawia wartość pierwotnie wybranego przez przeciętnego nabywcę koszyka dóbr (x 0, y 0 ) mierzona w nowych cenach (P x1, P y1 ) w porównaniu z jego wartością w cenach stałych (P x0, P y0 ) P x1 * x 0 + P y1 * Y 0 / P x0 * x 0 + P y0 * y 0 Indeks Paaschego przedstawia nowy koszyk dóbr (x1, y1) w nowych i starych cenach P x1 * x 1 + P y1 *y 1 / P x0 * x 1 + P y0 * y 1 Większa od 1 wartość każdego z indeksów oznacza że dobrobyt społeczny obniża się czyli że po zmianie cen trzeba będzie zapłacić więcej za określony koszyk dóbr niż przed nią. Przedstawione indeksy nie są oczywiście idealną miarą zmian dochodów ich główną wadą jest przyjęcie standardowego koszyka zawierającego ograniczoną ilość dóbr za reprezentatywny dla całego społeczeństwa. Nie uwzględnia on specyficznych koszyków, ich zmian wywołanych postępem technicznym lub modą, nie pokazuje wpływu świadczeń państwa na dobrobyt konsumenta, i nie uwzględnia różnic w cenach spowodowanych różnymi warunkami zakupu (np. serwis, gwarancja, transport itd.) 13