Polityka Klimatyczno-Energetyczna UE Ocena Propozycje Zmian Nowa Filozofia Inne Cele

Transkrypt

1 III Europejski Meeting Gospodarczy GOSPODARKA KONKURENCYJNA I MNIEJ EMISYJNA DROGA - WARUNKI ZMIANY Polityka klimatyczno-energetyczna UE Nowa filozofia inne cele Warszawa, 23 października 2013 Polityka Klimatyczno-Energetyczna UE Ocena Propozycje Zmian Nowa Filozofia Inne Cele Bolesław Jankowski Badania Systemowe EnergSys Sp. z o.o bolesław.jankowski@energsys.com.pl

2 Kluczowe omawiane zagadnienia 1. Ocena obecnej unijnej polityki klimatyczno energetycznej 2. Kierunki niezbędnych zmian 3. Prezentacja propozycji modyfikacji polityki unijnej 4. Zmiana koncepcji strategicznej 5. Podsumowanie

3 1. Ocena obecnej polityki klimatyczno-energetycznej oraz określenie wymaganych kierunków zmian

4 Uproszczona mapa celów obecnej polityki unijnej stan przewidywany Komentarz: Zakładano, Ŝe realizacja celów 3*20 przyniesie korzystne efekty dla gospodarki i mieszkańców

5 Uproszczona mapa celów obecnej polityki unijnej stan rzeczywisty Komentarz: W rzeczywistości realizacja celów 3*20 prowadzi do negatywnych skutków dla gospodarki i mieszkańców UE

6 Skutki polityki klimatycznej Subsydiowanie rozwoju OZE -> zaburzenia mechanizmów rynkowych i niestabilnej pracy systemów elektroenergetycznych (np. prądy kołowe z Niemiec do Polski, Czech i Austrii) Wymagania redukcji CO2 i rozwój OZE -> wzrost cen energii Spadek emisji CO2 z produkcji w UE -> wzrost emisji z produktów importowanych Niepewna przyszła polityka energetyczna oraz ceny uprawnień emisyjnych -> wzrost ryzyka inwestycyjnego -> wstrzymywanie inwestycji w nowe moce konwencjonalne Rosnące ceny energii -> pogorszenie konkurencyjności przemysłu unijnego oraz rosnąca presja na budŝety gospodarstw domowych Subsydiowanie energetyki odnawialnej > zaburzenie mechanizmów rynkowych -> wstrzymywanie budowy nowych mocy w źródłach konwencjonalnych -> rosnące zagroŝenie bezpieczeństwa dostaw energii w przyszłości

7 Przyczyny Powodem negatywnych skutków są błędy w zaprojektowaniu i wdraŝaniu polityki unijnej, takie jak: 1.Błędna ocena strategiczna nie przewidziano rozwoju wydobycia gazu łupkowego Nie doceniono konkurencji producentów z innych krajów, w tym Chin 2.Niewłaściwe zdefiniowanie celów głównych polityki energetycznej skoncentrowanie się na celach podrzędnych (3*20) zaniedbanie monitorowania i mierzenia celów głównych (w perspektywie społecznej) Błędne załoŝenia o korzystnym wpływie realizacji celów 3*20 na rozwój gospodarczy, miejsca pracy i bezpieczeństwo energetyczne 3.Błędna koncepcja strategiczna selektywnego rozwoju strategia energetyczna UE polegająca na selektywnym rozwoju energetyki w oparciu o technologie niskoemisyjne, głównie OZE, okazała się łatwa do odczytania i wykorzystania przez konkurentów globalnych

8 Główne kierunki modyfikacji polityki unijnej 1. Właściwy dobór celów strategicznych 2. Większa efektywność ekonomiczna i środowiskowa 3. Zwiększenie adaptacyjności (zdolności dostosowywania do zmian zachodzących w otoczeniu). Zwiększenie elastyczności polityki unijnej, rozumianej jako moŝliwości dostosowania celów, działań i środków do sytuacji poszczególnych krajów

9 Główne kierunki modyfikacji unijnej polityki - odniesienia do Zielonej Księgi COM(2013)169 final 1. Właściwy dobór celów Podstawowe kwestie, którymi naleŝy się zająć w nowych ramach polityki w zakresie energii i klimatu do 2030 r., dotyczą rodzajów, charakteru i poziomu celów oraz ich wzajemnej interakcji. Czy cele powinny być ustanawiane na poziomie UE, krajowym czy sektorowym oraz czy powinny być prawnie wiąŝące? 2. Efektywność ekonomiczna Innym waŝnym wyzwaniem jest zapewnienie, aby odnawialne źródła energii stały się bardziej opłacalne, tak aby ograniczyć stosowanie systemów wsparcia tylko do tych technologii i dziedzin, które nadal ich potrzebują. Systemy te powinny być zaprojektowane tak, aby unikały nadmiernej kompensacji, stały się bardziej opłacalne. 3. Adaptacyjność polityki unijnej Istotne zmiany i tendencje w UE i poza nią obejmują postęp technologiczny naszych głównych konkurentów, nowe trasy dostaw, a takŝe wzrost liczby nowych producentów energii w Afryce i Ameryce Łacińskiej. 4. Elastyczność polityki unijnej Państwa członkowskie są bardzo zróŝnicowane pod względem zasobności, struktury przemysłu, koszyka energetycznego, budynków, intensywności emisji dwutlenku węgla i zuŝycia energii, dostępu do zasobów odnawialnych oraz struktury społecznej. Indywidualne grupy konsumentów mają równieŝ róŝne moŝliwości inwestowania i dostosowania się. Tę róŝnorodność naleŝy wziąć pod uwagę przy opracowywaniu ram polityki na okres do 2030 r. Cele w zakresie klimatu i energii mają róŝny wpływ na róŝne państwa członkowskie i ich obywateli; dlatego w nowych ramach konieczne będzie rozwaŝenie moŝliwości skutecznej współpracy i sprawiedliwego podziału niezbędnych wysiłków.

10 Alternatywne strategie są moŝliwe Politykę klimatyczną przedstawia się często jako połączenie trzech nurtów: Rozwój OZE Poprawa efektywności energetycznej Rozwój wykorzystania technologii niskoemisyjnych (gaz zamiast węgla, energetyka jądrowa, CCS) W rozwaŝaniach dotyczących polityki unijnej przedstawia się zwykle wybór ograniczony do następujących alternatyw: Polityka klimatyczna z rozwojem OZE i poprawą efektywności energetycznej, Polityka bez redukcji CO2, bez rozwoju OZE i bez poprawy efektywności. Takie podejście jest błędne, gdyŝ poprawa efektywności energetycznej i rozwój OZE nie wynikają tylko z działań na rzecz redukcji. Istnieją klarowne alternatywy dla obecnej polityki.

11 2. Propozycje zmian obecnej unijnej polityki klimatyczno energetycznej

12 Główne propozycje zmian polityki unijnej Limity krajowe i dobrowolny udział w EU ETS cele redukcji emisji definiowane poprzez limity krajowe, moŝliwość stosowania krajowych i grupowych systemów handlu emisjami (w tym EU ETS z dobrowolnym udziałem). Strategia No Regret zamroŝenie EU ETS, modyfikacja strategii efektywności energetycznej, rozwoju OZE, aktywna w sektorze transportu. Nowa zintegrowana polityka energetyczna (równowaŝąca cztery aspekty: bezpieczeństwo energetyczne, ochronęśrodowiska, efektywność wykorzystania zasobów, rozwój gospodarczy).

13 Limity krajowe i dobrowolny udział w EU ETS (1) Główne słabości systemu EU ETS Niewłaściwy rozkład obciąŝeń pomiędzy kraje Decyzje o celach redukcji muszą być podejmowane znacznie wcześniej słaba adaptacyjność, duŝe ryzyko Jednakowe zasady działania nie uwzględniają zróŝnicowanych warunków poszczególnych krajów Obowiązkowy aukcjoning generuje wzrost cen energii i wymusza podatek węglowy w Non ETS Mechanizmy parapodatkowe o nieokreślonych transgranicznych przepływach strumieni pienięŝnych Uznaniowe decyzje odnośnie podziału puli uprawnień (po roku 2020) Ryzyko przejęcia większości środków ze sprzedaŝy uprawnień przez centralne fundusze unijne DąŜenia KE do uzyskania szerokich uprawnień do ingerowania w działanie systemu brak kontroli ze strony krajów

14 Limity krajowe i dobrowolny udział w EU ETS (2) Niewłaściwy rozkład obciąŝeń - ilustracja Rozkład kosztów redukcji na kraje członkowskie przy optymalnej kosztowo redukcji emisji gazów cieplarnianej o 20% do roku 2020, wg Impact Assessment do Pakietu Klimatycznego (SEC (2008) 85, Tabela II str. 43, Opcja 1) Komentarz: 1)Kraje o niŝszym dochodzie PKB są mocniej obciąŝone 2)Mechanizmy kompensacyjne okazały się niesprawne

15 Limity krajowe i dobrowolny udział w EU ETS (3) Istota proponowanego rozwiązania Istotą proponowanego rozwiązania jest: 1.Powrót do krajowych limitów emisji gazów cieplarnianych definiowanych dla wszystkich krajów członkowskich (analogicznie do sytuacji występującej w Protokole z Kioto). 2.UmoŜliwienie samodzielnej realizacji celów redukcji w sposób odpowiedni do warunków i moŝliwości poszczególnych krajów. 3.UmoŜliwienie wspólnej realizacji celów redukcji poprzez zbiorcze limity emisji definiowane dla grupy krajów (jak np. w przypadku zbiorczego limitu piętnastu krajów unijnych UE-15 uzgodnionego w ramach protokołu z Kioto). Podstawą prawną do realizacji wspólnych działań zgodnie z punktem 3) będzie Mechanizm Wzmocnionej Współpracy, który został wprowadzony w Traktacie Lizbońskim w 2009, jako mechanizm dający moŝliwość integracji działań w określonych obszarach, w sytuacji gdy nie są one popierane przez wszystkie kraje. Realizacja celów krajowych w ETS lub poza ETS będzie realizowana analogicznie jak do roku 2012

16 Limity krajowe i dobrowolny udział w EU ETS (4) Główne przewidywane efekty Większa elastyczność polityki klimatycznej, moŝliwość dostosowania do sytuacji wszystkich krajów UE Łatwiejszy do uzyskania sprawiedliwy podział obciąŝeń (kosztów bezpośrednich) redukcja kosztów pośrednich ze względu na dostosowanie instrumentów redukcji do warunków krajowych (szczególnie istotna w przypadku Polski) łatwiejsze do uzyskania porozumienie odnośnie dalszych działań w zakresie redukcji emisji, większa przewidywalność skutków W przypadku dobrowolnych celów redukcji: UmoŜliwienie bardziej ambitnych działań krajom, które chcą szybciej realizować cel dekarbonizacji gospodarki moŝliwość pełnego dostosowania celów i działań do potrzeb i moŝliwości danego kraju.

17 Limity krajowe i dobrowolny udział w EU ETS (5) Instrumenty wdroŝeniowe Trzy główne instrumenty: 1.Krajowe limity emisji gazów cieplarnianych 2.Handel prawami emisyjnymi na poziomie krajów (analogicznie jak w Protokole z Kioto) 3.Mechanizmy uzupełniające, słuŝące do zapewnienia działania systemu zgodnie z załoŝeniami. Procedura ustalania limitów obejmuje trzy kroki: 1.Wyznaczenie poziomu ambicji - jako część PKB średnio w UE przeznaczana na redukcję emisji gazów cieplarnianych 2.Rozdzielenie kosztów na poszczególne kraje 3.Wyznaczenie limitów emisji dla poszczególnych krajów na podstawie krzywych kosztów redukcji i ustalonego poziomu kosztów redukcji.

18 Limity krajowe i dobrowolny udział w EU ETS (6) Podział obciąŝeń dotychczasowy konsensus polityczny Podział obciąŝeń optymalny oraz konsensus polityczny z dokumentów Pakietu klimatycznego; Źródło: SEC (2008) 85, Tabela II str. 43 (Opcja 1 i Opcja 5) Oznaczony niebieską linią rozkład kosztów obrazuje konsensus polityczny dotyczący podziału kosztów redukcji emisji gazów cieplarnianych pomiędzy kraje członkowskie, uzgodniony przy negocjowaniu pakietu klimatycznego.

19 Limity krajowe i dobrowolny udział w EU ETS (7) Podział obciąŝeń proponowany algorytm Porównanie rozkładu kosztów wg proponowanego algorytmu (niebieska linia) oraz wg konsensusu politycznego z Pakietu klimatycznego Rozkład przyjęty w Pakiecie klimatycznym - konsensus polityczny Rozkład na podstawie opracowanego algorytmu

20 Limity krajowe i dobrowolny udział w EU ETS (8) Dobrowolne limity krajowe Kluczowe przesłanki: Dobrowolne krajowe limity emisji są obecnie dominującym mechanizmem w ramach Konwencji Klimatycznej Są często skutecznie realizowane (np. w Polsce cele krajowe dot. SO2 i Nox) z Konwencji LRTAP Dobrowolne zobowiązania mają następujące zalety: Mogą być odwaŝniej formułowane (bo ich ewentualne niedotrzymanie nie jest groźne; przy celach obligatoryjnych potrzebna jest większa ostroŝność); Są traktowane jako własne a nie jako narzucone, co korzystnie wpływa na gotowość ich realizacji; Mogą być adaptowane do zmian nowe moŝliwości szybszej redukcji są wykorzystywane bez obawy, Ŝe pogorszy to pozycję danego kraju w negocjacjach dotyczących celów obligatoryjnych na kolejny okres. Instrumenty wspomagające Instrumenty informacyjne (etykietowanie krajów) Programy wsparcia rozwoju technologii Rozprzestrzenianie dobrych praktyk

21 Strategia No Regret (1) Kluczowe załoŝenia Myślą przewodnią tej propozycji jest takie zmodyfikowanie obecnych ram polityki energetyczno-klimatycznej, by wydobyć te elementy, które wspierają realizację strategicznych celów polityki energetycznej i złagodzić te, które generować mogą nadmierne koszty i wymagania kapitałowe. W szczególności zakłada się, Ŝe redukcja emisji CO2 ma uzasadnienie jedynie poprzez skoordynowane działania globalne. Prowadzenie podobnej do innych krajów spoza UE polityki redukcji emisji jest kluczowe dla utrzymania przez producentów unijnych równych warunków konkurencji Zakłada się, Ŝe decyzje dotyczące celów redukcji emisji po roku 2020 powinny być podjęte dopiero po uzgodnieniu działań globalnych

22 Strategia No Regret (2) Istota propozycji Proponowane zmiany: zamroŝenie systemu EU ETS (brak ingerencji w cele i zasady działania do roku 2020) Złagodzenie celów rozwoju OZE i modyfikacja zasad wsparcia Utrzymanie elastycznej polityki efektywności energetycznej Aktywna polityka w sektorze transportu Redukcja emisji gazów cieplarnianych dostosowanie działań UE do uzgodnień na forum międzynarodowym większy nacisk na budowanie zdolności do działań adaptacyjnych Cele OZE dobrowolna realizacja 25% wymaganego zwiększenia udziału OZE w latach uwzględnienie wpływu rozwoju poszczególnych technologii OZE na rozwój gospodarczy i miejsca pracy w danym kraju i w UE Efektywność energetyczna obecne cele i środki polityki poprawy efektywności powinny zostać zachowane większa elastyczność w dostosowania do potrzeb i warunków poszczególnych krajów Transport rozwój czystego transportu, szczególnie miejskiego, w tym takŝe rozwój wykorzystania pojazdów na gaz LNG i CNG w powiązaniu z rozwojem importu gazu LNG z krajów stabilnych politycznie

23 Strategia No Regret (3) Główne przewidywane efekty Ograniczenie wzrostu cen energii, szczególnie w dłuŝszym okresie; Redukcję kosztów subsydiowania OZE; Zmniejszenie ryzyka inwestycyjnego w energetyce, pobudzenie inwestycji w źródła konwencjonalne; Znacząca poprawa konkurencyjności UE w zakresie produkcji energochłonnej; Zwiększenie atrakcyjności UE jako obszaru dla nowych inwestycji przemysłowych (mniejsze ryzyko gorszych warunków działania w zakresie kosztów energii, niŝ w innych krajach); Korzyści środowiskowe wynikające ze zmian w transporcie (zwiększenie udziału technologii o niskich emisjach zanieczyszczeń konwencjonalnych).

24 Nowa strategia zintegrowana, nowe cele 4*50 (1) Istota propozycji Istotą proponowanego rozwiązania jest: Rezygnacja z celu dekarbonizacji jako wiodącego dla polityki energetycznej Przyjęcie nowego zestawu celów strategicznych, które obejmować powinny m.in.: poprawę pewności dostaw, dostępność cenową energii, skuteczną ochronęśrodowiska i zmniejszenie zagroŝeń dla zdrowia, zwiększanie konkurencyjności UE, stymulowanie rozwoju gospodarczego i zatrudnienia w UE Określenie zestawu mierników stopnia realizacji wymienionych celów oraz poziomów, które w ramach polityki unijnej chcielibyśmy osiągnąć Redukcja emisji CO2 będzie w tym wariancie wynikiem racjonalizacji działań w sferze produkcji i konsumpcji.

25 Nowa strategia zintegrowana, nowe cele 4*50 (2) Nowy zestaw celów mierzalnych Proponuje się wstępnie przyjęcie następujących celów mierzalnych(4*50%): Zmniejszenie zaleŝności od importu węglowodorów z krajów niestabilnych politycznie o (50%) Redukcja kosztów zewnętrznych powodowanych przez procesy produkcji i uŝytkowania energii o (50%) Zwiększenie eksportu urządzeń i usług energetycznych o (50%) Zmniejszenie róŝnicy pomiędzy cenami energii elektrycznej i gazu w UE i USA o 50%. Istotne: Wymienione cele opisują w sposób mierzalny efekty jakie w ramach polityki energetycznej chcemy uzyskać w ramach celów strategicznych: poprawa pewności dostaw, zwiększenie ochrony środowiska, stymulowanie rozwoju gospodarczego oraz zwiększenie dostępności energii. Istota zmiany polega na wprowadzeniu celów mierzalnych, które w sposób bardziej bezpośredni są powiązane z celami strategicznymi i korzyściami dla obywateli UE.

26 Nowa strategia zintegrowana, nowe cele 4*50 (3) Mechanizmy implementacyjne W zakresie mechanizmów realizacji celów polityki energetycznej przewiduje się następujące zmiany: 1.Zachowanie działań w zakresie efektywności energetycznej przy urealnieniu celów i zwiększeniu elastyczności mechanizmów; 2.Modyfikacja celów i mechanizmów wsparcia dla OZE (na początek zmiana obecnych celów obligatoryjnych na indykatywne); 3.ZamroŜenie celów i zasad działania EU ETS do roku 2020; 4.Po roku 2020 wdroŝenie mechanizmów opartych na limitach krajowych i dobrowolnych celach redukcji podejmowanych przez kraje członkowskie 5.MoŜliwość utrzymania systemu EU ETS z dobrowolnym udziałem w ramach mechanizmu wzmocnionej współpracy; 6.Zmiana mechanizmów wsparcia rozwoju technologii (nagrody za efekt a nie za usiłowanie); 7.Budowa lub wzmocnienie mechanizmów wsparcia dla zmniejszenia zaleŝności importowej oraz wsparcia rozwoju gospodarczego i wzrostu zatrudnienia.

27 Nowa strategia zintegrowana, nowe cele 4*50 (4) Główne przewidywane efekty Korzystne efekty w zakresie tradycyjnych celów polityki energetycznej: zwiększenie pewności dostaw, utrzymanie cen energii na akceptowalnym poziomie, poprawa jakości środowiska, rozwój produkcji i eksportu urządzeń oraz usług energetycznych. Pobudzenie rozwoju gospodarczego i zatrudnienia, poprzez pełniejsze wykorzystanie kompetencji i zasobów gospodarczych UE, poprzez wsparcie rozwoju szerszego zestawu działań rozwojowych i inwestycyjnych, które mogą być realizowane w większej grupie krajów. Ograniczenie ryzyka politycznego na skutek odejścia od jednostronnych działań - na rzecz redukcji emisji gazów cieplarnianych. Pobudzenie inwestycji, poprzez nadanie niŝszej rangi polityce klimatycznej i jej powiązanie z działaniami na poziomie światowym (mniejsze ryzyko inwestycyjne).

28 Zmiana koncepcji strategicznej w obszarze energetyki Dotychczasowa koncepcja strategiczna (Globalnej dominacji) Sterowanie rozwoju energetyki światowej w kierunku stosowania zaawansowanych technologii o niŝszym zuŝyciu paliw (technologie niskoemisyjne) selektywny rozwój energetyki w UE w oparciu o technologie niskoemisyjne, głównie OZE wspieranie europejskich liderów nowej energetyki, zarówno krajów jak i producentów urządzeń Uzyskanie przez UE przewagi konkurencyjnej poprzez specjalizację w zakresie technologii niskoemisyjnych Efekt: nierównomierny rozwój UE, wiele krajów i podmiotów traci, a ostatecznie słabnie rozwój całej UE Nowa koncepcja strategiczna (Globalnej współpracy) Rezygnacja z forsowania niskoemisyjnego wzorca rozwoju Rozwój wszystkich technologii energetycznych, zarówno OZE jak i na paliwa kopalne Aktywna współpraca z mniej rozwiniętymi krajami w opracowaniu technologii dopasowanych do ich moŝliwości Uzyskiwanie przewagi konkurencyjne,j poprzez róŝnorodność posiadanych kompetencji, technologii i potencjału gospodarki oraz przez zdolność gospodarki UE do szybkiego reagowania na zmiany zachodzące na świecie Efekt: Równomierny i harmonijny rozwój wszystkich krajów UE

29 Podsumowanie 1. Obecna unijna polityka klimatyczno energetyczna, wraz z propozycjami jej dalszego zaostrzenia, prowadzi do negatywnych skutków w skali całej UE, a w przypadku Polski stanowi ogromne zagroŝenie dla rozwoju gospodarczego i dobrobytu mieszkańców. 2. Negatywne efekty będą się pogłębiać w miarę upływu czasu i wdraŝania zaostrzonych celów proponowanych obecnie przez KE. 3. Powodem są błędy obecnie realizowanej strategii - niewłaściwe cele strategiczne, brak mechanizmów adaptacyjnych, nadmierne koszty, niewłaściwe mechanizmy implementacyjne, niedostosowane do warunków poszczególnych krajów. 4. Konieczna jest zmiana obecnej polityki konkurencyjne ceny energii i bezpieczeństwo dostaw powinny być priorytetem, a redukcja emisji gazów cieplarnianych - postępować w tempie dostosowanym do rozwoju nowych technologii 5. NaleŜy odejść od systemu handlu emisjami (EU ETS) jako instrumentu obligatoryjnego dla wszystkich krajów, gdyŝ posiada on niemoŝliwe do przezwycięŝenia mankamenty 6. Polityka unijna tworząca wygranych i przegranych wewnątrz UE nie ma szans powodzenia. Powinna tworzyć warunki do wykorzystania wszystkich zasobów UE (surowce, kompetencje, know how, potencjał gospodarczy) i rozwoju gospodarczego wszystkich krajów unijnych. W tym kierunku idą propozycje opracowane przez KIG. 7. Zmiana polityki unijnej powinna nastąpić szybko, bo jej dalsze trwanie potęguje szkody i utrudnia wyjście z kryzysu.