Stanowisko Polskiego Komitetu Energii Elektrycznej w sprawie oczekiwanych kierunków aktualizacji Polityki Energetycznej Polski

Transkrypt

1 1 Warszawa, 6 sierpnia 2013 Stanowisko Polskiego Komitetu Energii Elektrycznej w sprawie oczekiwanych kierunków aktualizacji Polityki Energetycznej Polski SPIS TREŚCI I. Zasady tworzenia Polityki Energetycznej Polski II. Pryncypia Polityki Energetycznej Polski III. Priorytety i cele Polityki Energetycznej Polski IV. Narzędzia realizacji Polityki Energetycznej Polski

2 2 Polski Komitet Energii Elektrycznej z zadowoleniem przyjmuje informację o rozpoczęciu rządowych prac nad aktualizacją Polityki Energetycznej Polski do 2050 r. Obecne spojrzenie na średnio i długoterminowe trendy w otoczeniu makroekonomicznym i związane z nimi zapotrzebowanie na energię oraz poziom cen na rynku energii elektrycznej dalece odbiegają od przyjętych w 2009 roku prognoz. Unijne plany dotyczące wdrożenia wewnętrznego rynku energii do 2015 roku i pełnej dekarbonizacji sektora do 2050 roku, a także znaczący wzrost udziału mocy zainstalowanej w energetyce odnawialnej w Europie, powodują konieczność nowego spojrzenia na rozwój Krajowego Systemu Energetycznego. I. Zasady tworzenia Polityki Energetycznej Polski 2050 Do definiowania polityki energetycznej proponujemy podejść procesowo, przechodząc kolejno przez następujące etapy: 1. Określić pryncypia i priorytety polityki energetycznej. W tej części prac warto ustalić jakimi nadrzędnymi wartościami ma kierować się nowa polityka energetyczna, a także jakie będą jej kluczowe obszary. 2. Zwymiarować te priorytety poprzez skwantyfikowane cele. W celu ustalenia wiarygodnych mierników realizacji polityki energetycznej, sugerujemy ustalenie konkretnych celów w danym obszarze polityki energetycznej, np. w zakresie redukcji emisji CO2, niezależności energetycznej, czy udziału danego paliwa w miksie energetycznym. 3. Określić możliwe scenariusze rozwoju makroekonomicznego. Proponujemy poszerzyć rządowe dokumenty strategiczne dla sektora energii o prognozę średniookresową (5-7 lat), która podlegać będzie kroczącej aktualizacji co 2 lata. Przygotowany w ten sposób dokument pozwoli lepiej uwzględnić okresowe wahania koniunkturalne i dokładniej oszacować ryzyko inwestycyjne dla uczestników rynku energii. 4. Ustalić optymalny miks paliwowy w największym stopniu realizujący wybrane priorytety przy uwzględnieniu ograniczeń finansowych, dostępności zasobów oraz implikacji makroekonomicznych. 5. Zaprojektować wymagane mechanizmy narzędzia, które pozwolą na dojście do przyjętego miksu paliwowego mechanizmy te powinny być wybrane po analizie kosztów i korzyści z punktu widzenia społecznego i gospodarczego. 2

3 3 Rys.1. Schemat gradacji podczas tworzenia Polityki Energetycznej Polski Pryncypia Priorytety Cele Narzędzia Powyższy schemat ilustruje proponowaną gradację podczas tworzenia PEP 2050, począwszy od ogólnych zasad nadrzędnych, stopniowo przechodząc do bardziej szczegółowych aspektów, skończywszy na konkretnych rozwiązaniach (narzędziach) realizujących precyzyjnie wyznaczone cele. II. Pryncypia Polityki Energetycznej Polski 2050 Polityka Energetyczna Polski powinna w opinii PKEE opierać się na następujących pryncypiach: 1. Poprawa efektywności i innowacyjności najważniejszymi wyzwaniami polskiej energetyki. Nadrzędnymi pryncypiami, które zdaniem PKEE powinny znaleźć odzwierciedlenie na wszystkich etapach prac nad PEP powinna być poprawa efektywności (w tym kosztowej) oraz innowacyjności poprzez wzrost wydatków na badania i rozwój krajowej myśli technologicznej w obszarze energetyki. Obecnie krajowy sektor energetyczny jest znacznie mniej innowacyjny od wiodących państw UE. W dobie rosnących wymogów związanych z polityką klimatyczną UE, krytyczne znaczenie będzie miał dla Polski zwłaszcza rozwój czystych technologii węglowych, sieci inteligentnych oraz magazynowania energii. 2. PEP 2050 powinna wzmocnić dynamikę wzrostu gospodarczego kraju. W tym kontekście, należy zwrócić uwagę na szereg analiz makroekonomicznych podkreślających potencjalne znaczące spowolnienie wzrostu gospodarczego Polski w wyniku realizacji polityki dekarbonizacji sektora forsowanej przez Komisję Europejską. 3

4 4 3. Spójna wizja sektora i dostrzeganie współzależności (a niekiedy sprzeczności) podejmowanych działań. Przykładowo subsydiowanie odnawialnych źródeł energii stoi w sprzeczności z rozwojem konkurencyjnych rynków ponieważ inwestycje te konkurują na tym samym rynku z instalacjami komercyjnymi, funkcjonującymi bez analogicznego wsparcia. 4. Systemowe spojrzenie na regulacje sektora energetycznego. Konieczny jest szeroki kompromis w zakresie postrzegania przyszłości i roli elektroenergetyki dla gospodarki Polski. Wymaga to zaangażowania wszystkich interesariuszy w konsultacje planowanych działań i koordynacji poszczególnych podmiotów administracji państwowej w celu zapewnienia spójności PEP ze strategiami rozwoju uczestników wolnego rynku energii. Systemowe podejście do regulacji sektora powinno również prowadzić do uzyskania efektu synergii narzędzi realizacji PEP (nowe Prawo Energetyczne - Ustawa Prawo Energetyczne, Prawo Gazowe, Ustawa o OZE, Fundusze Unijne z nowej perspektywy budżetowej , polityka fiskalna i polityka ochrony środowiska). 5. Większe uwzględnienie uwarunkowań międzynarodowych i globalnych trendów rozwoju sektora energetycznego. Znalezienie niezbędnej równowagi między priorytetami unijnej polityki klimatyczno-energetycznej (dekarbonizacja, bezpieczeństwo dostaw, liberalizacja rynku energii) a krajową specyfiką sektora energetycznego stanowi wyzwanie. Z kolei budowa wspólnego, unijnego rynku energii wraz ze stopniowym wzrostem zdolności przesyłowych w całej Europie i łączeniem regionalnych rynków energii powinna znaleźć odzwierciedlenie w analizach zapotrzebowania i możliwości pokrycia części zapotrzebowania na energię wymianą międzysystemową. W tym kontekście, będzie bardzo istotne, aby ustalić skalę wpływu regulacji UE w obszarze polityki klimatyczno-energetycznej na proces tworzenia Polityki Energetycznej Polski. 6. PEP2050 powinna zapewniać stabilne otoczenie inwestycyjne i regulacyjne w celu stworzenia impulsu do inwestycji w nowe konwencjonalne i niskoemisyjne moce wytwórcze zapewniające bezpieczeństwo energetyczne. Dotyczy to w szczególności trwałych ram funkcjonowania wolnego rynku energii oraz inwestycji w te technologie, które wymagają wsparcia Państwa, a bez których ciągłość dostaw energii mogłaby być zagrożona. III. Priorytety i cele Polityki Energetycznej Polski 2050 Energia powinna być zawsze dostępna, tania i przyjazna środowisku. Dostrzegamy zatem trzy fundamentalne filary polityki energetycznej kraju zapewnienie bezpieczeństwa dostaw, przystępności cenowej energii (poprzez minimalizację wpływu mechanizmów wsparcia na wzrost cen) oraz zmniejszania jej wpływu na środowisko. Jednocześnie identyfikujemy horyzontalne priorytety efektywność energetyczną oraz R&D jako wspierające te trzy filary. Ogólne podejście do określenia priorytetów przyjęte w Polityce Energetycznej Państwa do 2030 roku powinno być kontynuowane. Zapewnienie dostępu do 4

5 5 energii po przystępnej cenie dla odbiorców końcowych i polskiej gospodarki oraz zmniejszenie oddziaływania na środowisko to wciąż najważniejsze zagadnienia. Rys. 2. Proponowane priorytety i cele zaktualzowanej PEP2050 BEZPIECZNIE TANIO EKOLOGICZNIE Efektywność Energetyczna oraz Badania i Rozwój Rekomendowane przykładowe cele dla danego priorytetu Ograniczenie importochłonności polskiej energetyki (paliw i energii elektrycznej) do x% w danym okresie Pokrycie zapotrzebowania na energię w x% krajowymi jednostkami wytwórczymi Dywersyfikacja źródeł wytwarzania energii z zachowaniem bezpieczeństwa energetycznego. Zmniejszenie udziału węgla do x% miksu energetycznego w 2050 roku zastąpienie węgla rodzimymi źródłami OZE i gazem łupkowym Badania i przygotowanie komercyjnej eksploatacji złóż niekonwencjonalnych do 2020 roku Maksymalizacja efektywności kosztowej mechanizmów wsparcia minimalizacja wpływu na ceny energii Zmniejszenie udziału wydatków na energię w budżetach domowych o x% Utrzymanie określonego maksymalnego udziału OZE w x% w strukturze paliwowej Ustalenie górnej granicy kosztów niezwiązanych z wytwarzaniem i dystrybucją energii, które ponoszą odbiorcy końcowi (np. 50% ceny energii) Promocja technologii energetycznych przynoszących najwyższą wartość dodaną polskiej gospodarce (na podstawie analizy wpływu na gospodarkę) Zmniejszenie emisyjności jednostkowej CO2 w sektorze o x% Zmniejszenie emisyjności jednostkowej SOx, NOx, pyłu o x% Wykorzystanie x% odpadów na cele energetyczne Zwiększenie udziału energii wytworzonej w kogeneracji w końcowym zużyciu energii do x% Elektryfikacja transportu (np. x% samochodów elektrycznych do 2020/2030/2040 roku)) Zapewnienie ram prawnych dla wolnej konkurencji na rynkach energii (odejście od subsydiów dla poszczególnych technologii w roku x) PEP2050 powinna definiować, co oznacza bezpieczeństwo energetyczne poza zapewnieniem nieprzerwanych dostaw energii. Czy w kontekście wdrażania unijnego rynku energii oraz rozbudowy połączeń międzysystemowych nadal należy utożsamiać bezpieczeństwo z samowystarczalnością energetyczną? W jakim procencie dopuszczamy import w stosunku do paliw i energii elektrycznej? Czy możemy się godzić na dalsze zaostrzanie unijnych celów redukcji emisji gazów cieplarnianych? 5

6 6 Odpowiedzi na w/w pytania powinny znaleźć się w narzędziach realizacji PEP2050 konkretnych rozwiązaniach, które będą miały na celu wdrożenie określonych celów. IV. Narzędzia realizacji Polityki Energetycznej Polski Wszystkie narzędzia realizacji PEP2050 należy zoptymalizować zgodnie z priorytetami tak, aby jej realizacja odbywała się w sposób kosztowo efektywny. 2. Pełne wykorzystanie krajowej bazy surowcowej w oczywisty sposób przyniesie korzyści krajowej gospodarce. Wymaga jednakże poprawy efektywności sektora wydobycia węgla kamiennego w celu utrzymania konkurencyjności oferty rodzimych wytwórców względem produktów importowanych. Skuteczność tego działania warunkuje sens utrzymania źródeł wytwarzania energii z węgla na poziomie przyjętych w wyniku analizy optymalnego miksu energetycznego kraju. 3. W przypadku utraty konkurencyjności krajowego węgla elastycznie opracowane narzędzia powinny umożliwić komercyjną eksploatację złóż niekonwencjonalnych. Kluczowe w tym aspekcie wydaje się określenie stabilnych ram prawnych dla inwestycji w poszukiwanie złóż gazu łupkowego. 4. W celu maksymalizacji możliwości wykorzystania rodzimych zasobów paliw kopalnych należy utrzymać rozwój OZE post-2020 na względnie stabilnym poziomie i określić maksymalny udział tych technologii w strukturze paliwowej wytwarzania energii elektrycznej w perspektywie długoterminowej. W dalszej kolejności proponujemy realizować unijne cele w zakresie OZE technologiami najbliższymi pełnej komercjalizacji, których rozwój przyniesie największą wartość dodaną dla Polski. W tym celu postulujemy wykonanie szczegółowej analizy potencjału krajowej gospodarki, która pozwoli znaleźć w/w technologie i oszacować wsparcie niezbędne do ich komercjalizacji. 5. Racjonalizacja wykorzystania dostępnych w Polsce surowców wraz z minimalizacją ich zużycia jest również najtańszym sposobem zmniejszenia emisji wszelkiego typu zanieczyszczeń. Do tego celu konieczne jest zapewnienie opłacalności inwestycji w źródła wytwarzające energie elektryczną i ciepło w skojarzeniu. Kogeneracja jest bowiem jedną z najtańszych metod obniżenia emisji gazów cieplarnianych do atmosfery i najbardziej efektywnym sposobem wytwarzania energii. 6