WĘGIEL SKARB CZY PRZEKLEŃSTWO DLA GOSPODARKI POLSKI Kraków, 20 czerwca

Transkrypt

1 WĘGIEL SKARB CZY PRZEKLEŃSTWO DLA GOSPODARKI POLSKI Kraków, 20 czerwca 2012 Ocena skutków unijnej polityki klimatycznej dla Polski na podstawie Raportu 2050 wykonanego na zlecenie KIG wraz z zarysem działań niezbędnych do ograniczenia jej negatywnego wpływu na polską gospodarkę Bolesław Jankowski Badania Systemowe EnergSys Sp. z o.o. Bolesław.jankowski@energsys.com.pl

2 Plan prezentacji 1. Wnioski z analiz liczbowych 2. Wnioski z analizy dokumentów UE 3. Kontekst międzynarodowy 4. Działania zapobiegające 5. Konkluzje

3 1. Wnioski z analiz liczbowych wpływ polityki klimatycznej na rozwój gospodarczy, gospodarstwa domowe, przemysł i sektor energetyczny

4 Zakres wykonanych analiz 1. Ocena została wykonana w kompleksowy sposób, obejmując: wpływ na tempo rozwoju gospodarczego kraju; skutki dla gospodarstw domowych (wydatki na paliwa i energię, udział kosztów energii w budżetach gospodarstw domowych); skutki dla przemysłu (wzrost kosztów wytwarzania, spadek rentowności produkcji). skutki dla systemu energetycznego kraju (wzrost nakładów inwestycyjnych, kosztów wytwarzania, kosztów zakupu uprawnień emisyjnych);

5 Wpływ polityki klimatycznej na tempo rozwoju gospodarczego (1)

6 Wpływ polityki klimatycznej na tempo rozwoju gospodarczego (2) A. Dynamiki PKB (PKB 2005 =1) Polityka liberalna 1,241 1,757 2,615 3,589 5,058 Polityka kontynuacji 1,241 1,690 2,407 3,249 4,712 Polityka dekarbonizacji 1,241 1,662 2,353 3,152 4,426 B. Różnice w poziomie PKB Polityka kontynuacji/ liberalna % -8.0% -9.5% -6.8% Polityka dekarbonizacji/ kontynuacji % -2.2% -3.0% -6.1% Polityka dekarbonizacji/ liberalna % -10.0% -12.2% -12.5%

7 Skutki dla gospodarstw domowych Udział kosztów energii w budżetach gospodarstw domowych Udział w stosunku do średniej dochodu w [%] Scenariusz Referencyjny Udział w stosunku do mediany dochodu w [%] Mediana dochodu: przedstawia poziom dochodu dostępny dla połowy gospodarstw domowych

8 Skutki dla przemysłu Przyrost kosztów produkcji w porównaniu z wynikiem finansowym brutto z 2010 roku w całym przemyśle

9 Skutki dla przemysłu Zatrudnienie i wartość dodana działów zagrożonych ujemną rentownością na skutek polityki klimatycznej Rok 2015 Wyszczególnienie Zatrudnienie Wartość dodana brutto tys. os. % w przemyśle mln zł % w przemyśle - Scenariusz Liberalny 66,0 2, ,3 - Scenariusz Kontynuacji 193,2 7, ,1 - Scenariusz Dekarbonizacji 193,2 7, ,1 Rok Scenariusz Liberalny 369,5 15, ,3 - Scenariusz Kontynuacji 793,9 32, ,6 - Scenariusz Dekarbonizacji 793,9 32, ,6

10 Wpływ na energetykę Nakłady inwestycyjne na produkcję energii elektrycznej i ciepła ( ) Polityka dekarbonizacji prowadzi do wzrostu nakładów inwestycyjnych o: mld zł w porównaniu z obecną polityką klimatyczną mld zł zł w porównaniu z polityką bez ograniczeń emisji CO2.

11 Wpływ na energetykę Wzrost technicznych kosztów produkcji energii w podziale na fazy wdrożenia

12 Użytkownicy paliw (cała gospodarka) Koszty zakupu uprawnień emisyjnych Polityka Dekarbonizacji (wariant Baza_Ref_Dek) Polityka dekarbonizacji prowadzi do wzrostu cen uprawnień emisyjnych oraz rozszerzenia obowiązku ich posiadania Mimo redukcji emisji koszty zakupu uprawnień rosną do poziomu 25 mld zł rocznie w 2025 r oraz mld zł 2005 rocznie od roku 2030

13 Użytkownicy paliw i energii Łączne koszty polityki dekarbonizacji Sumaryczne koszty polityki dekarbonizacji: - koszty droższych technologii oraz - koszty zakupu uprawnień emisyjnych (w porównaniu do polityki bez redukcji CO2) mld zł rocznie - od roku mld zł rocznie - od roku mld zł rocznie - od roku mld zł rocznie - od roku 2050 Polityka dekarbonizacji obciąży odbiorców energii całością wymienionych kosztów A w przypadku prawdopodobnego utworzenia centralnego funduszu unijnego po roku 2020 środki wydatkowane na zakup uprawnień CO2 wypłyną z Polski.

14 Wzrost kosztów marginalnych wytwarzania energii elektrycznej PLN'2005/MWh Baza_Ref_Dek Baza_Efek_Dek Baza_Ref_Kon Baza_Efek_Kon Baza_Ref_Lib Baza_Efek_Lib Scenariusze z polityką dekarbonizacji Scenariusze z obecną polityką klimatyczną Scenariusze z zerowymi cenami CO2 Polityka dekarbonizacji prowadzi do prawie 2-krotnego wzrostu hurtowych cen energii elektrycznej w stosunku do polityki bez ograniczeń CO2 Ceny te przy polityce Dekarbonizacji po roku 2020 będą 3-4-krotnie wyższe niż w 2005 r

15 Wzrost kosztów wytwarzania ciepła w dużych źródłach kogeneracyjnych Polityka dekarbonizacji prowadzi do ponad 2-krotnego wzrostu hurtowych cen ciepła w stosunku do polityki bez ograniczeń CO2 Ceny te przy polityce Dekarbonizacji w roku 2050 będą 3 -krotnie wyższe niż w 2010

16 Podsumowanie analiz liczbowych Najważniejsze wyniki (1) 1. Spadek PKB o 5% w roku 2020 i 10-12% w latach w porównaniu do scenariuszy bez polityki klimatycznej; 2. Wzrost udziału kosztów energii w budżetach co najmniej połowy gospodarstw domowych z poziomu 12% do 14-15% w okresie roku. 3. Zagrożenie rentowności produkcji 10 działów przemysłu zatrudniających 800 tys. pracowników i wytwarzających 70 mld zł wartości dodanej.

17 Podsumowanie analiz liczbowych Najważniejsze wyniki (2) Wzrost nakładów inwestycyjnych w energetyce o mld zł w okresie do roku 2050; Wzrost kosztów wytwarzania energii o mld zł rocznie w okresie ; Wzrost kosztów zakupu uprawnień emisyjnych od 11 mld zł w roku 2020 do mld zł rocznie w latach ; Prawie trzykrotny wzrost hurtowych cen energii elektrycznej i ponad trzykrotny wzrost cen ciepła sieciowego w okresie (około dwukrotnie wyższy niż w scenariuszach bez polityki klimatycznej);

18 2. Wnioski z analiz dokumentów Komisji Europejskiej dot. propozycji zaostrzenia polityki klimatycznej

19 Główne dokumenty dot. zaostrzenia celów polityki klimatycznej Oznacz. KOM (2011) 112 COM (2011) 885/2 SWD (2012) 5 final Krótka nazwa Mapa 2050 Energy Roadmap 2050 Skutki redukcji ponad 20% w 2020 Tytuł dokumentu Plan działania prowadzący do przejścia na konkurencyjną gospodarkę niskoemisyjną do 2050 r. Data publikacji Energy Roadmap Analysis of options beyond 20% GHG emission reductions: Member State results. Commission Staff Working Paper

20 Zakres ocen zawartych w dokumentach KE Oznacz. KOM (2011) 112 COM (2011) 885/2 SWD (2012) 5 final Krótka nazwa Mapa 2050 Energy Roadmap 2050 Skutki redukcji ponad 20% w 2020 Zakres analiz Wszystkie sektory gospodarki UE Skutki: inwestycje (jako bodziec), ograniczenie wydatków na paliwa, miejsca pracy, korzyści dla środowiska System energetyczny UE Skutki: bilanse energetyczne, ceny energii elektrycznej, koszty, nakłady inwestycyjne Cała UE i kraje członkowskie: emisje gazów cieplarnianych, koszty energetyczne (systemowe), Nakłady inwestycyjne, koszty, skutki dla środowiska i zdrowia Dane dla krajów NIE NIE TAK

21 Najważniejsze wnioski wynikające z opracowań KE wg SWD (2012) 5 final 1. Emisje CO2 - zbliżone wyniki KE i EnergSys 2. Koszty polityki klimatycznej nieco wyższe w opracowaniu KE niż wg analiz EnergSys (szerszy zakres) 3. Nakłady inwestycyjne zbliżone wartości, ale występują znaczące trudności interpretacyjne 4. Skutki makroekonomiczne (wpływ na PKB) spadek PKB dla Polski ponad trzykrotnie wyższy niż dla innych krajów, po przeliczeniach podobne wartości jak w ocenach EnergSys 5. Mechanizmy kompensacyjne przewidywane dla pakietu klimatycznego nie działają 6. Skutki środowiskowe opracowanie KE pokazuje wzrost emisji pyłów PM 2.5 na skutek polityki klimatycznej, oraz możliwość wzrostu kosztów zewnętrznych)

22 Wybrane dane liczbowe Koszty polityki klimatycznej i mechanizmy kompensacyjne wg Impact Assessment Pakietu Klimatycznego Źródło: SEC (2008) 85, Tabela II str. 43

23 Wybrane dane liczbowe Koszty polityki klimatycznej i mechanizmy kompensacyjne wg najnowszych analiz KE Scenariusz/ kraje Koszty systemowe Koszty systemowe (bez z mechanizmami mechanizmów kompensacyjnych) kompensacyjnymi mld EUR 08 % PKB 2020 mld EUR 08 % PKB 2020 Scenariusz wdrożenia Pakietu Klimatycznego (20% redukcji w 2020 r.) EU 41,8 0,28% 42,1 0,28% w tym: -Kraje z wyższej grupy dochodowej* 37,3 0,27% 39,1 0,29% -Kraje z niższej grupy dochodowej** 4,5 0,35% 3,0 0,23% w tym: - Polska 2,2 0,52% 2,2 0,52% Scenariusz zaostrzonych celów 30% redukcji w 2020 r. EU 67,0 0,45% 75,0 0,50% w tym: -Kraje z wyższej grupy dochodowej* 59,3 0,43% 71,4 0,52% -Kraje z niższej grupy dochodowej** 7,7 0,60% 3.6 0,29% w tym: - Polska 3,3 0,76% 3,2 0,69% * AT, BE, CY, DK, FI, FR, DE, EL, IE, IT, LU, NL, ES, SE, UK ** BG, RO, LV, LT, PL, SK, EE, HU, CZ, MT, SI, PT Źródło: opracowanie własne na podstawie danych: SWD (2012) 5, Tab. 5 i 6, str

24 Wybrane dane liczbowe Wpływ polityki klimatycznej na wzrost PKB wg Impact Assessment Pakietu Klimatycznego Źródło: SEC(2008) 85, VOL. II Annex to the Impact Assessment Table 8, str. 53

25 Wybrane dane liczbowe Wpływ polityki klimatycznej na emisję pyłów PM2.5 Źródło: SEC (2008) 85, Tabele 15

26 3. Kontekst międzynarodowy i zarys potrzebnych działań

27 Kontekst międzynarodowy 1. Działania UE nie pociągnęły za sobą podobnych działań innych krajów. USA i Chiny nie chcą wiążących celów redukcji emisji, Kanada wystąpiła z protokołu z Kioto, Japonia zwiększa emisje, rosną emisje światowe 2. Niektóre działania UE spotkały się ze zdecydowaną kontrakcją. Włączenie lotnictwa międzynarodowego doprowadziło do konfliktów - Chiny zagroziły sankcjami (rezygnacją z zamówień na samoloty Airbus); UE była zmuszona do wycofania się z tych rozwiązań 3. Polityka klimatyczna traci na znaczeniu jako główny czynnik wymuszający zmiany w światowej energetyce. Dominujące znaczenie zaczyna odgrywać rewolucja łupkowa, która według MAE prowadzi do złotej ery gazu 4. Kryzys finansowy i gospodarczy w UE podważa racjonalność polityki klimatyczno - energetycznej, która wymaga ogromnych inwestycji i subsydiów, na które trudno znaleźć środki w sytuacji dochodzenia do barier zadłużenia i osłabienia systemu bankowego 5. Obecne trudności Grecji i innych krajów południowych, powodowane w znacznej mierze brakiem własnej waluty nakazują większą ostrożność we wdrażaniu rozwiązań, które mogą być korzystne dla jednych krajów, a dla innych stają barierą rozwoju

28 Konkluzje (1) Podsumowanie oceny 1. Mimo wielu kontrowersji unijna polityka klimatyczna jest nadal silnie forsowana na forum UE. 2. UE w tych działaniach nie jest wspierana przez inne kraje mające dominujący wpływ na emisje gazów cieplarnianych. 3. Działania takie nie dają żadnych korzyści dla klimatu. Mogą wręcz powodować wzrost emisji światowych. Opracowania KE pokazują, że polityka klimatyczna powoduje też negatywne skutki ekologiczne, takie jak wzrost emisji pyłów. 4. Skutki tej polityki będą rujnujące dla polskiej gospodarki i budżetów domowych, co pokazują wyniki analiz KIG oraz najnowsze opracowania KE. 5. Opracowania KE pokazują, że mechanizmy kompensacyjne, które miały ograniczać koszty wdrożenia Pakietu dla Polski nie działają. 6. W obecnej sytuacji dalsze zaostrzanie celów redukcji nie ma uzasadnienia. Potrzebne są natomiast rozmowy na forum UE nt. kompensacji kosztów tej polityki dla Polski.

29 Konkluzje (2) Potrzebne działania zapobiegające ze strony Polski 1. Monitoring działań na forum UE i międzynarodowym 2. Uzupełniające analizy merytoryczne (miejsca pracy, innowacyjność, skutki dla całej gospodarki) 3. Wypracowanie propozycji modyfikacji obecnej unijnej polityki energetyczno klimatycznej 4. Działania informacyjne budowanie społecznej świadomości skutków, pozyskiwanie poparcia międzynarodowego 5. Twarde stawianie konieczności sprawiedliwego rozłożenia kosztów i korzyści na forum UE 6. Opracowanie koncepcji mechanizmów obronnych