Centrum Aktywności Seniora. Raport podsumowujący proces partycypacyjnego recenzowania oferty i sposobu funkcjonowania

Transkrypt

1 Centrum Aktywności Seniora Raport podsumowujący proces partycypacyjnego recenzowania oferty i sposobu funkcjonowania 1

2 Zespół po stronie Stoczni: Maria Nowak, Maria Pechuć, Ewa Stokłuska Analizy wyników ankiet i danych z formularzy: Jan Herbst Wsparcie: Zofia Komorowska, Jan Jakub Wygnański Zespół po stronie Gdyni: Beata Prusak, Katarzyna Roman, Aleksandra Dębska-Cenian Warszawa Gdynia, sierpień 2014 Partycypacyjna recenzja oferty Centrum Aktywności Seniora i Gdyńskiego Uniwersytetu Trzeciego Wieku prowadzona była w ramach projektu Kurs - partycypacja!, który realizowany był przy wsparciu Szwajcarii w ramach szwajcarskiego programu współpracy z nowymi krajami członkowskimi Unii Europejskiej. 2

3 Spis treści 1. Źródła danych wykorzystanych w raporcie slajd nr 4 2. Kilka uwag ogólnych slajd nr 6 3. Użytkownicy CAS i GUTW slajd nr Ocena CAS i GUTW 4.1. Postrzeganie instytucji slajd nr Oferta CAS i GUTW korzystanie i ocena użytkowników slajd nr Sposób organizacji zajęć oraz funkcjonowanie CAS i GUTW slajd nr Wybrane wątki związane z szerszą ofertą Gdyni dla osób starszych 5.1. Ogólna ocena oferty miasta slajd nr Kanały komunikacji slajd nr Małe i duże pytania slajd nr Aneks slajd nr 73 3

4 1. Źródła danych wykorzystanych w raporcie 4

5 dane zbierane w czasie zapisów do Centrum Aktywności Seniora (CAS) i Gdyńskiego Uniwersytetu Trzeciego Wieku (GUTW) (na podstawie nowego formularza oraz zdigitalizowanych starych danych); wyniki ankiety ewaluacyjnej dotyczącej zajęć w GUTW w roku szkolnym 2012/2013, osobne warsztaty z uczestnikami zajęć w ramach CAS, GUTW i działających w dzielnicach klubów seniora; warsztat z byłymi uczestnikami tych zajęć; diada z udziałem osób, które nigdy z tych zajęć nie korzystały; odpowiednie dane z Gdyńskiego Dialogu z Seniorami (panelu obywatelskiego). Uwaga: W trakcie procesu diagnozy nie udało się dotrzeć do wystarczającej liczby osób, które nigdy nie korzystały z oferty CAS/GUTW, stąd skąpość informacji dotyczących tej grupy i jej potrzeb. 5

6 2. Kilka uwag ogólnych 6

7 Wokół i w Centrum Aktywności Seniora i Gdyńskim Uniwersytecie Trzeciego Wieku zbudowało się grono stałych bywalców (swoista armia CASowska ) użytkowników wysoko oceniających ich ofertę, korzystających z niej w kolejnych latach i traktujących je jako główne miejsce swojej aktywności na emeryturze. Osoby te deklarują silne przywiązanie do obu instytucji i wskazują je jako dobrze realizujące zadanie zapewnienia przestrzeni aktywności dla osób starszych. Stali użytkownicy CAS i GUTW budują silną tożsamość grupową autoidentyfikują się jako osoby aktywne, ciekawe świata. 7

8 Jednocześnie wśród seniorów w Gdyni są i takie osoby, które mają silne przekonanie, że CAS i GUTW nie jest miejscem dla nich. Zwykle ma to charakter założenia a priori, nie jest oparte na własnych doświadczeniach z kontaktu z tymi instytucjami. CAS i GUTW nie mają wyraźnie odrębnych tożsamości w oczach osób starszych. Użytkownicy CAS i GUTW powszechnie deklarują uznanie, podziw i przywiązanie do dyrektor CAS - do pani Bożeny Zglińskiej. Pracownicy CAS postrzegani są przez użytkowników instytucji jako uczynni, kompetentni i oddani. 8

9 Osoby niekorzystające z oferty CAS/GUTW Zgodnie z opiniami uczestników warsztatów powody niekorzystania z oferty CAS/GUTW mogą być różne, zależne od różnej sytuacji osób starszych. Można wyodrębnić m.in. osoby: którym stan zdrowia uniemożliwia korzystanie z tego rodzaju oferty; niezainteresowane żadnym typem działań aktywizujących, nie przyzwyczajone do takiej formy; które nie znają tej oferty (nie dociera do nich informacja na jej temat); zestresowane nową sytuacją życiową, nie gotowe jeszcze na życie bez pracy zajęte innymi aktywnościami (np. uprawianiem działki) Wydaje się, że w zabiegach związanych z dotarciem z informacją o ofercie i przekonywaniu do korzystania z niej warto rozróżniać te grupy i ustalić priorytety z nimi związane. Być może wskazane byłyby dalsze działania diagnostyczne skupione wyłącznie na osobach niekorzystających z CAS/GUTW. 9

10 3. Użytkownicy CAS i GUTW 10

11 Źródło danych i jego ograniczenia Dla przeprowadzenia poniższych analiz wykorzystano bazę.xls z danymi dotyczącymi wieku i płci 3,9 tysiąca użytkowników zajęć latach , ich miejscem zamieszkania (kody pocztowe) oraz częstotliwością korzystania z zajęć GUTW i CAS w tym okresie. Przeprowadzenie analizy wymagało uporządkowania bazy (usunięcie dubli, ponad 500 osób bez przypisania do zajęć, brak danych o uczestnikach zajęć sportowych) Bardziej szczegółowy opis tego źródła danych i jego ograniczeń znajduje się w załączniku do raportu. 11

12 Podstawowe statystyki: korzystanie z usług Użytkowników GUTW jest znacznie więcej niż osób korzystających z CAS. W ostatnich latach ( ) użytkownicy korzystający jednocześnie z obydwu instytucji stanowili ok 14%. Wydaje się, że jest to trend malejący, gdyż w 2012 r. było ich już tylko 5%. W tym okresie prawie 70% stanowią osoby, które korzystały tylko z GUTW; W analizowanej przez nas bazie 14% stanowiły osoby, które w tym okresie nie skorzystały ani z zajęć CAS ani z GUTW. Wydaje się, że mogą być to uczestnicy zajęć sportowych, których po prostu nie oznaczano w sposób wystarczająco wyraźny w udostępnionej nam bazie. 12

13 Podstawowe statystyki: płeć Wśród użytkowników miejskich usług dla seniorów w Gdyni zdecydowanie dominują kobiety. Wśród użytkowników GUTW stanowią one blisko 80%, a wśród użytkowników CAS 90%. 13

14 Podstawowe statystyki: wiek (1) Użytkownicy CAS są statystycznie rzecz biorąc nieco młodsi niż ci korzystający z zajęć w GUTW. Więcej niż ¾ z nich ma mniej niż 75 lat (w porównaniu do 70% wśród korzystających z GUTW). 14

15 Podstawowe statystyki: wiek (2) Uważniejsza analiza ujawnia istnienie kilku fal odbiorców działań obu instytucji. Pierwszą z nich tworzą osoby między 55 a rokiem życia. Falę drugą użytkownicy mający między 67 a 76 lat. Grupę trzecią osoby starsze. W każdej z grup kobiet jest znacznie więcej niż mężczyzn. 15

16 Podstawowe statystyki: staż (1) W obydwu instytucjach dominują osoby, które nie mają w nich długiego stażu korzystały z nich w analizowanym okresie nie dłużej niż 1 rok. W szczególności dotyczy to CAS, gdzie takie osoby stanowią ponad 60% ogółu odbiorców z ostatnich 7 lat. 16

17 Podstawowe statystyki: staż (2) Wśród korzystających z usług CAS i GUTW w 2012 r., tylko odpowiednio 34% (GUTW) i 36% (CAS) stanowiły osoby, które korzystały z tych usług także we wcześniejszych latach. Odbiorcy, którzy nieprzerwanie uczęszczali do placówek od przynajmniej 2 lat stanowili ok. 20% ogółu. Od przynajmniej 6 lat korzystało z nich już tylko 4% uczestników zajęć GUTW w 2012 r. i 1% uczestników działań CAS. Wśród korzystających obecnie z CAS stosunkowo dużo jest nowych użytkowników. 17

18 Podstawowe statystyki: dynamika korzystania Jak już wspomniano (slajd 12), populacje użytkowników obydwu instytucji nie przenikają się. Warto zauważyć, że z upływem czasu, od 2008 roku, jest to coraz wyraźniejszy trend. W szczytowym okresie, ponad 10% ogółu ich odbiorców korzystało zarówno z CAS jak i z GUTW. W roku 2012, jest to już mniej niż 5%. 18

19 Geografia: GUTW vs. CAS Mapa użytkowników obu instytucji jest bardzo podobna. Kilka wyraźnych skupisk: mieszkańcy Śródmieścia (Kamienna Góra, Wzgórze Świętego Maksymiliana, Działki Leśne) mieszkańcy Wielkiego Kacka, Dąbrowy, Karwin mieszkańcy Witomina; mieszkańcy Chyloni i okolic; mieszkańcy Pogórza i okolic. 19

20 Geografia: wiek (1) Jak wskazują mapy umieszczone na kolejnym slajdzie istnieją wyraźne różnice związane z miejscem zamieszkania odbiorców usług GUTW i CAS w zależności od ich wieku. Wśród młodszych użytkowników CAS częściej można spotkać osoby z bardziej peryferyjnych rejonów miasta. Wraz z wiekiem, coraz większą ich część zaczynają jednak stanowić mieszkańcy ścisłego centrum. Wydaje się, że istnieją dwa możliwe, uzupełniające się wyjaśniania takiego stanu rzeczy: różnice w strukturze demograficznej mieszkańców poszczególnych części Gdyni (w centrum mieszka stosunkowo więcej osób starszych); problemy i ograniczenia zdrowotne, które sprawiają, że osobom najstarszym, niezamieszkałym w pobliżu placówek trudno z nich skorzystać. Warto rozważyć działania zmierzające do tego, żeby z oferty miasta (CAS/GUTW) w większym stopniu korzystały osoby w bardziej zaawansowanym wieku mieszkające poza ścisłym centrum miasta. Być może jednym z możliwych rozwiązań jest wprowadzenie udogodnień w transporcie na zajęcia osób z odleglejszych dzielnic lub odbywanie tych najbardziej popularnych nie tylko w siedzibie CAS i innych lokalizacjach GUTW, ale także w dzielnicach nieznajdujących się blisko centrum (być może w porozumieniu z dzielnicowymi klubami seniora). 20

21 Geografia: wiek (2) 21

22 4. Ocena CAS i GUTW 22

23 4.1. Postrzeganie instytucji na podstawie: wypowiedzi uczestników warsztatów z użytkownikami CAS/GUTW, nieużytkownikami, były użytkownikami 23

24 CAS i GUTW w oczach użytkowników (1) Oferta CAS i GUTW postrzegana jest jako szeroka i zróżnicowana. Obie instytucje kojarzą się jako przyciągające ludzi aktywnych, ciekawych świata, szukających kontaktu z innymi, chcących uzupełniać wiedzę. Aktualni użytkownicy mają świadomość, że tworzą swoisty zamknięty krąg, m.in. zwracają uwagę na stosunkowo niewielką rotację uczestników na poszczególnych zajęciach (w zajęciach uczestniczą te same osoby). GUTW kojarzy się przede wszystkim jako instytucja nastawiona na uzupełnianie i pogłębianie wiedzy oraz rozwój osobisty słuchaczy. CAS kojarzy się natomiast jako instytucja nastawiona na bardziej zróżnicowane formy aktywności, wśród których wybijają się zwłaszcza aktywności ruchowe oraz komputerowe i językowe, a także różnego typu wycieczki dla seniorów. 24

25 CAS i GUTW w oczach użytkowników (2) Zaletami CAS i GUTW z perspektywy ich użytkowników są: obszerna oferta (trafiająca w szereg zainteresowań), w tym praktyczne typy zajęć poszukiwanie przez seniorów (przede wszystkim zajęcia komputerowe i lektoraty języków obcych); profesjonalni wykładowcy; zaangażowani pracownicy; możliwość spotkania z innymi ludźmi; spotkania i rozmowy w klubokawiarni. CAS stanowi remedium na [ ] smutki życia codziennego. Nie wyobrażam sobie nie chodzić do CAS. Uczestniczę w dużej ilości zajęć, by łagodnie wejść w emeryturę. 25

26 CAS i GUTW w oczach użytkowników (3) CAS i GUTW to. miejsce zdobywania wiedzy [GUTW] Wśród najczęstszych motywacji korzystania z GUTW, seniorzy wymieniają m.in. chęć poznania nowych dziedzin, pogłębianie wiedzy w materiach, na które wcześniej nie mieli czasu, przypominanie na nowo zapomnianej wiedzy, np. z języka obcego. miejsce spotkania fajnych ludzi, nawiązywania i podtrzymywania przyjaźni Miejsce to stwarza szansę na poznanie nowych osób, spotkania ze starymi znajomymi, rozmowy przy kawie w klubokawiarni. instytucja organizująca wielopłaszczyznowo życie Ten aspekt dotyczy zwłaszcza osób samotnych (w jednym miejscu użytkownicy mogą korzystać z pakietu aktywności różnego typu, m.in. zajęć, wycieczek, spotkań przy kawie). Dla niektórych spośród naszych rozmówców CAS i GUTW funkcjonują jako instytucje mobilizujące do aktywności w sposób quasi-terapeutyczny, np. zmuszając osoby samotne do wyjścia z domu i nawiązywania interakcji z innymi ludźmi. GUTW zmienił nasze życie, żyjemy aktualnie, rozumiemy się z młodymi. Poprzez uczestnictwo w zajęciach GUTW nauczyłem się więcej, niż we wcześniejszym życiu. 26

27 CAS i GUTW z perspektywy nieużytkowników CAS i GUTW jako instytucje są postrzegane jako: byty o silnie sformalizowanym charakterze, oferujące aktywności wymagające od seniorów ponoszenia opłat (w przeciwieństwie np. do klubów seniora) Uprzywilejowanie pod kątem finansowania => CAS jako instytucja miejska zawsze posiada środki na swoje działania Użytkownicy CAS i GUTW postrzegani są jako: ludzie aktywni, poszukujący wiedzy, chcący się rozwijać vs. niemający własnych pomysłów na zagospodarowanie czasu wolnego, samotni, poszukujący kontaktu z ludźmi. W trakcie procesu diagnozy pojawiały się głosy sygnalizujące negatywny odbiór uczestników CAS/GUTW jako zadzierających nosa. Pozytywny wizerunek instytucji i ich użytkowników jest budowany w oparciu o świadectwa innych użytkowników. 27

28 4.2. Oferta CAS i GUTW korzystanie i ocena użytkowników na podstawie: analizy wyników ankiet ewaluacyjnych po II semestrze 2013 wypowiedzi uczestników warsztatów z użytkownikami CAS/GUTW 28

29 GUTW - popularność przedmiotów* Spośród zajęć oferowanych przez GUTW największą popularnością cieszą się zajęcia językowe. W omawianym okresie, czyli w II semestrze 2012/2013 języków obcych uczyło się 275 osób, z czego aż 104 języka angielskiego. Popularne są też spotkania z muzyką, spotkania z operą, historia sztuki, historia Pomorza, medycyna, symbolika biblijna, literatura polska, prawo, zajęcia komputerowe. Szczegółowo ilustruje to wykres na kolejnym slajdzie**. Najmniejszą popularnością cieszyły się: trening pamięci, psychologia pamięci, spotkania z seksuologiem, spotkania z kamerą. * Popularność mierzona była liczbą uczestników poszczególnych zajęć, biorąc pod uwagę przeciętną frekwencję na tego typu zajęciach. Dlatego mniejsza popularność (mniejsza liczba uczestników) niektórych zajęć może zależeć od tego, że obowiązuje na nich bardziej ograniczona liczba miejsc (np. ze względu na specyfikę tematu/formę zajęć). Z kolei przyczyną dużej popularności może być fakt, że jest na nich wiele grup/miejsc (co oczywiście może wynikać z zapotrzebowania na nie ). ** Wyniki przedstawiliśmy w postaci procentowego wskaźnika popularności zajęć. Wartość 100% oznacza, że dane zajęcia cieszyły się popularnością równą średniej. Wartość powyżej 100%, że zajęcia są ponadprzeciętnie popularne, a poniżej 100%, że są mniej popularne niż przeciętnie. 29

30 30

31 GUTW popularność typów przedmiotów Zajęcia GUTW pogrupowaliśmy w typy, bazując na ich podobieństwie. Przy takim ujęciu największą popularnością cieszą się zajęcia językowe, następnie rozmaite kursy historii oraz zajęcia dotyczące szeroko rozumianej kultury (np. muzyczne, o operze, historii sztuki). 31

32 Frekwencja na zajęciach GUTW: płeć (1) Jak już sygnalizowaliśmy wcześniej (slajd nr 13), wśród słuchaczy GUTW dominują kobiety - stanowią one zdecydowaną większość uczestników poszczególnych zajęć. Panie interesują się zwłaszcza ofertą z zakresu zdrowia i humanistyki (kultura, literatura, filozofia). Panowie natomiast częściej wybierają przedmioty nietypowe dla GUTW (na wykresie wcześniej sklasyfikowane w kategorii inne ), takie jak prawo, politologia, archeologia czy oceanografia. Kursanci dwóch ostatnich z wymienionych zajęć oraz spotkań z seksuologiem to przynajmniej w 40% mężczyźni (na zajęciach z oceanografii stanowili nawet większość). Na pierwszych zajęciach pomyślałem: Skąd tyle tych wdów w Gdyni? Potem okazało się, że wcale nie ma tylu wdów, tylko one nie potrafią przekonać swoich mężów Chcąc przyciągnąć do CAS/GUTW większą niż dotąd liczbę panów, warto pomyśleć o ofercie skierowanej szczególnie do nich. Wskazówką mogą być wyniki przeprowadzanych analiz frekwencji. Warto także pomyśleć o odpowiednim komunikowaniu takich zajęć. 32

33 Frekwencja na zajęciach GUTW: płeć (2) 33

34 Frekwencja na zajęciach GUTW: wiek Przeciętnie, najmłodsi w GUTW są kursanci zajęć językowych połowa z nich ma nie więcej niż 67 lat, a ¾ nie przekracza 72 roku życia. Na drugim biegunie plasują się kursy dotyczące szeroko rozumianej kultury i literatury (połowa odbiorców powyżej 73 roku życia, ¼ powyżej 75 lat). Przy bliższym spojrzeniu, zdecydowanie najmłodszą grupą kursantów okazują się uczestnicy zajęć z języka angielskiego, najstarszą zaś słuchacze wykładów z najnowszej historii Polski. Typowego słuchacza obu tych kursów dzieli niemal 10 lat. Młodsze osoby starsze wybierają przedmioty o charakterze warsztatowym, z większym własnym udziałem (chyba, że są to przedmioty dotyczące właśnie starości lub typowo kobiece kobiety są przeciętnie starsze niż mężczyźni). Starsze osoby starsze preferują kursy o charakterze wykładowym. 34

35 Frekwencja na zajęciach GUTW: wiek i staż (1) Na wykresie znajdującym się na kolejnym slajdzie można zauważyć, że zajęcia z zakresu zdrowia i kursy komputerowe są tymi, na które zapisuje się znaczna część nowych słuchaczy (ze stosunkowo krótkim stażem w CAS/GUTW). Chcąc przyciągnąć do CAS/GUTW nowych użytkowników, warto pomyśleć o ofercie skierowanej szczególnie do nich. Wskazówką mogą być wyniki przeprowadzanych analiz. Warto także pomyśleć o odpowiednim komunikowaniu takich zajęć. 35

36 Frekwencja na zajęciach GUTW: wiek i staż (2) 36

37 Frekwencja na zajęciach GUTW: wykształcenie GUTW przyciąga przede wszystkim osoby dobrze wykształcone. Ponad połowa wszystkich analizowanych ankiet ewaluacyjnych została wypełniona przez słuchaczy deklarujących wykształcenie wyższe. W przypadku różnych zajęć wygląda to jednak różnie - najbardziej elitarne są zajęcia językowe, a także politologia, najmniej zajęcia komputerowe i te dotyczące kwestii zdrowotnych. 37

38 Ocena poszczególnych zajęć GUTW Na kolejnych sześciu slajdach (nr 39-44) prezentujemy wyniki ankiet ewaluacyjnych dotyczących poszczególnych zajęć odbywających się w ramach GUTW. Przedstawiają one łączone oceny dotyczące ogólnego zadowolenia z uczestnictwa w poszczególnych zajęciach oraz: przystępności zajęć; przygotowania do zajęć prowadzących; dopasowania poziomu zajęć do uczestników; dopasowania tematyki (ew. braki w programie zajęć); dostosowania miejsca odbywania się zajęć do potrzeb; chęci kontynuowania nauki w ramach tych zajęć. Przypominamy, że przedmiotem oceny przez użytkowników były zajęcia odbywające się roku akademickim 2012/

39 Ocena zajęć ogólne zadowolenie a przystępność zajęć 39

40 Ocena zajęć ogólne zadowolenie a przygotowanie prowadzących 40

41 Ocena zajęć ogólne zadowolenie a dopasowanie poziomu 41

42 Ocena zajęć ogólne zadowolenie a dobór tematyki zajęć (brakujące elementy) 42

43 Ocena zajęć ogólne zadowolenie a miejsce zajęć 43

44 Ocena zajęć ogólne zadowolenie a chęć kontynuacji zajęć 44

45 Co jest najważniejsze dla ogólnej oceny zajęć? Podsumowując powyższe oceny warto zwrócić uwagę jak się mają ogólne oceny zajęć do ocen różnych ich aspektów. Oczywiście oceny te są powiązane, jednak w różnym stopniu. Najściślejszy jest związek ogólnej oceny zajęć z oceną ich przystępności. Słabsza, choć również wyraźna jest też jej koincydencja z oceną dopasowania poziomu zajęć do potrzeb uczestników. Zależność między ogólną oceną zajęć a deklaracjami dotyczącymi chęci ich kontynuacji i oceną przygotowania prowadzących jest już wyraźnie słabsza. Po części dlatego, że prowadzący niemal zawsze byli oceniani bardzo dobrze; Najmniej wyraźny jest związek ogólnej oceny zajęć z oceną ich lokalizacji. 45

46 Kto jak ocenia zajęcia? Ponieważ prawie wszyscy użytkownicy oceniali zajęcia bardzo dobrze, trudno mówić o jakichś istotnych różnicach między słuchaczami pod tym względem. Wprawdzie analizy statystyczne pozwoliły uchwycić takie różnice, jednak mają one drugorzędny charakter. I tak: Oceny w żaden sposób nie zależą od wieku. Ale Im dłuższy staż w GUTW tym pozytywniejsza ocena prowadzących bardziej krytyczna ocena lokalizacji zajęć Kobiety.. Są nieznacznie bardziej zadowolone z zajęć niż mężczyźni Lepiej oceniają dopasowanie poziomu zajęć do uczestników Osoby lepiej wykształcone są bardziej krytyczne jeśli chodzi o.. przygotowanie prowadzących dopasowanie poziomu zajęć do potrzeb grupy miejsce odbywania zajęć 46

47 Rekomendacje dotyczące oferty (1) Poniższe rekomendacje bazują zarówno na obserwacjach osób prowadzących proces partycypacyjnej diagnozy (po stronie Stoczni i Gdyni), jak bezpośrednio uwagach uczestników procesu. Zostały powiązane z wnioskami i rekomendacjami z pierwszej edycji Gdyńskiego Dialogu z Seniorami. Bazują 1. przygotowanie oferty skierowanej specyficznie do mężczyzn Szczególnie mało aktywna jest dość wąska grupa gdyńskich seniorów mężczyzn, w zaawansowanym wieku i raczej niezamożnych (patrz: raport z Gdyńskiego Dialog z Seniorami 2013). 1. namysł nad ofertą skierowaną do nowych słuchaczy GUTW, biorąc pod uwagę, jakie przedmioty obecnie cieszą się zainteresowaniem nowych osób, np. zajęcia komputerowe. Wiek seniora bardzo mocno wpływa na to, czy korzysta z komputera i Internetu. W najstarszej grupie nie robi tego niemal 90%, w średniej ponad 70%, w najmłodszej - 30% (patrz: raport z Gdyńskiego Dialog z Seniorami 2013). 47

48 Rekomendacje dotyczące oferty (2) 3. szerszy dostęp do zajęć ruchowych dla większej liczby zainteresowanych Najczęstszym sposobem spędzania czasu przez seniora jest oglądanie telewizji i słuchanie radia. Drugie pod względem częstości jest utrzymywanie kontaktów (telefony, spotkania) ze znajomymi spoza rodziny. Niepokoi: prawie 40% nigdy nie uprawia ćwiczeń fizycznych, od 40% do 80% nigdy nie uczestniczy w wydarzeniach, które wymagają opuszczenia domu lub kontaktów z osobami spoza kręgu znajomych. Być może rozwiązaniem dotyczącym aktywności fizycznej gdyńskich seniorów jest zaproponowanie im też prostszych form niż np. basen. Wiemy, że w Gdyni funkcjonują siłownie na świeżym powietrzu (respondenci zwracali uwagę, że dobrze by było, gdyby podobne rozwiązania pojawiły się też w pozostałych dzielnicach), ale może warto rozważyć także, żeby większy nacisk położyć na aktywność w mniejszym stopniu kojarzącą się z wyczynem sportowym. Może warto próbować (choć pewnie już Gdynia to robi) z nordic walking, bulami, nawet grą w szachy o ile odbywa się na świeżym powietrzu Patrz: Gdyński Dialog z Seniorami

49 Rekomendacje dotyczące oferty (3) 4. pomysły na nowe/dodatkowe zajęcia i aktywności, jak np. taniec towarzyski, zorganizowane wyjazdy do opery, teatru, prezentacje przez przewodnika turystycznego poszczególnych regionów Polski, miejsc wartych zwiedzenia, najnowsze osiągnięcia nauki i techniki (wykłady połączone z wizytą w Centrum Nauki Experyment), ekonomia praktyczna: inwestycje, bankowość on-line, spotkania w muzeach w Trójmieście, czytanie poezji i umożliwienie wydruku poezji uczestników CAS. 49

50 4.3. Sposób organizacji zajęć oraz funkcjonowanie CAS i GUTW na podstawie: wypowiedzi uczestników warsztatów z użytkownikami CAS/GUTW 50

51 Zapisy do CAS/GUTW Seniorzy czerpią informacje na temat CAS/GUTW i ich oferty: z magazynu Ratusz ; od znajomych/rodziny; z Dziennika Bałtyckiego. Przez 4 lata słyszałem tylko CAS, CAS, CAS Użytkownicy CAS/GUTW mają dużo uwag krytycznych dotyczących sposobu prowadzenia zapisów do obu tych instytucji. Odnoszą się one przede wszystkim do: długich kolejek do zapisów; wielokrotnych nieudanych próby zapisania się na wybrane zajęcia Wyzwania / pytania stojące przed CAS/GUTW związane z usprawnieniem zapisów: Czy wprowadzić na szerszą możliwość zapisywania się przez internet? (pilotaż prowadzony jest odnośnie roku akademickiego 2014/2015) Czy wydłużyć czas trwania zapisów? Czy i jak można sobie radzić z problem ograniczonych zasobów (ilości zajęć)? Czy wprowadzić losowanie uczestników najbardziej obleganych zajęć? Czy istnieje możliwość i sens zorganizowania większej ilości zajęć najpopularniejszych typów? 51

52 Wpływ użytkowników na CAS/GUTW Sami użytkownicy CAS/GUTW nie deklarowali szczególnych braków czy potrzeb w tym zakresie dobrze oceniają funkcjonowanie instytucji i nie widzą potrzeby szerszego bezpośredniego angażowania się w sposób jej działania. Seniorzy korzystający z CAS/GUTW wykazują niewielkie zapotrzebowanie na wprowadzanie systematycznego sposobu wprowadzania nowych zajęć do oferty obu instytucji. Zwykle jest to możliwe i użytkownicy znają przypadki, gdy zajęcia sugerowane przez seniorów, po konsultacjach z dyrekcją CAS, były wprowadzane do programu. Użytkownicy nie wiedzą o istnieniu samorządu CAS, a co za tym idzie nie są w stanie ocenić sposobu jego funkcjonowania. Nie mają też spontanicznych pomysłów na lepsze funkcjonowanie samorządu. Wydaje się, że aby go ożywić, należałoby zaproponować seniorom konkretne typy działań, które mogliby podejmować w ramach samorządu i aktywnie zachęcić ich do angażowania się w jego prace. 52

53 Kwestie organizacyjne* Najważniejsze aspekty funkcjonowania CAS/GUTW wskazywane przez ich użytkowników jako wymagające poprawy to: trudności lokalowe: stosunkowo małe pomieszczenia/sale w obliczu dużej liczby uczestników poszczególnych zajęć; niedostosowanie sal do potrzeb osób niepełnosprawnych; niektóre zajęcia sportowe odbywają się w nieodpowiednich warunkach; zbyt mała klubokawiarnia. braki sprzętowe: przestarzałe tablice (kredowe) i brak krzeseł z pulpitem w Domu Rzemiosła brak dobrego nagłośnienia przy odsłuchiwaniu (nauka języka obcego) brak zajęć prowadzonych latem * Przy formułowaniu powyższych wniosków nie posiadaliśmy wiedzy na temat innych czynników organizacyjnych, np. charakteru zajęć (wykład, ćwiczenia, warsztaty), godzin zajęć, terminów zajęć, limitów przyjęć itp. 53

54 Rekomendacje dotyczące logistyki (1) Poniższe rekomendacje bazują zarówno na obserwacjach osób prowadzących proces partycypacyjnej diagnozy (po stronie Stoczni i Gdyni), jak bezpośrednio uwagach uczestników procesu. 1. uruchomienie zajęć w innych dzielnicach Gdyni Zagwarantowałoby to łatwiejszy dostęp do oferty CAS/GUTW, pozwoliło korzystać z zajęć większej liczbie osób, prowadzić zajęcia w większej liczbie grup, liczących za to mniej słuchaczy. 2. powiększenie przestrzeni klubokawiarni; 3. udogodnienie dla osób nie mogących bezpośrednio wziąć udziału w zajęciach za pomocą nowoczesnych środków do komunikacji (webinar, Skype) 4. umieszczenie w kawiarence CAS infoboxu - elektronicznego ekranu, na którym wyświetlane będą informacje/ogłoszenia dla seniorów do spisywania. Przy czym należy pamiętać o powolnej zmianie treści. 54

55 Rekomendacje dotyczące logistyki (2) 5. rozwój zaplecza technicznego Wskazany byłby zakup sprzętu audio nowej generacji, możliwość zaciemnienia sali, polepszenie jakości obrazu z rzutnika, mikrofony. 6. poprawa zaplecza sanitarnego Postulat ten dotyczy to zwłaszcza zajęć prowadzonych w salach przykościelnych. 7. rozważenie możliwości utworzenia samodzielnej siedziby GUTW Wśród uczestników warsztatów pojawił się pomysł wybudowania / zaadaptowania na potrzeby GUTW osobnego budynku z nowoczesnymi salami na wykłady i zajęcia, salami komputerowymi, salę koncertową i zapleczem techniczno-administracyjnym (jako przykład podali budynek b. PLO) 55

56 Rekomendacje dotyczące logistyki (3) 8. konsekwentne egzekwowanie regulaminu uczestnictwa Uczestnicy procesu diagnozy zwracali uwagę, że jeśli na zajęcia zapisanych jest np. 15 osób, a regularnie uczestniczy 8, to osoby nie przychodzące na zajęcia należałoby wykreślić i wolne miejsca udostępnić innym, czekającym w kolejce rezerwowej. 9. Wprowadzenie innego systemu zapisów dla nowych osób, który pozwoliłby na większą rotację na zajęciach 10. Uruchomienie zajęć na terenie Pomorskiego Parku Naukowo- Technologicznego 11. Uruchomienie oferty wieczornej, sobotniej i letniego uniwersytetu Uczestnicy komunikowali także potrzebę wydłużenia godzin otwarcia kawiarenki (do godz. 19) 56

57 5. Wybrane wątki związane z szerszą ofertą Gdyni dla osób starszych 57

58 5.1. Ogólna ocena oferty miasta na podstawie: wyników Gdyńskiego Dialogu z Seniorami 2013 wypowiedzi uczestników warsztatów z użytkownikami CAS/GUTW oraz nieuczestnikami 58

59 Znajomość oferty miasta Pytanie: Czy słyszał Pan/i o jakichś konkretnych działaniach miasta Gdynia na rzecz osób starszych w ciągu ostatnich 12 miesięcy? 11% 28% Tak Nie Trudno powiedzieć 61% n = 456 Gdyński Dialog z Seniorami,

60 Znajomość oferty miasta Na kolejnym slajdzie umieściliśmy wykres prezentujący wyniki Gdyńskiego Dialogu z Seniorami Przedstawia on rozpoznawalność i ocenę poszczególnych działania miasta skierowanych m.in. do osób starszych. Wiele działań dla seniorów wspieranych przez UM Gdyni (GUTW, biblioteki, usługi opiekuńcze) jest całkiem dobrze rozpoznawanych przez respondentów, choć bardzo niewiele osób z nich deklaruje, że z nich korzysta. W niewielkiej grupie osób, które z nich korzystały zdecydowanie przeważają oceny pozytywne. 60

61 Rodzaj aktywności organizowanej przez UM Gdynia % respondentów którzy słyszeli o tych działniach % korzystał z nich korzystali w ciągu ostatnich 6 miesięcy % Ocena wsród tych który z nich korzystali % Zajęcia w Centrum Aktywności Seniora (np. komputerowe, językowe, teatralne, hobbistyczne) Gdyński Uniwersytet Trzeciego Wieku 51% 64% Tak regularnie 4,8 zdecydowanie zadowolony/a 64,7 Tak rzadko 2,5 raczej zadowolony/a 25,2 Nie 91,3 ani zadowolony/a ani niezadowolony/a 0,9 raczej niezadowolony 9,2 zdecydowanie niezadowolony 0,0 Tak regularnie 4,1 zdecydowanie zadowolony/a 69,9 Tak rzadko 1,3 raczej zadowolony/a 28,8 Nie 94,1 ani zadowolony/a ani niezadowolony/a 0,0 raczej niezadowolony 1,3 Zajęcia rekreacyjnosportowe finansowane przez Urząd Miasta Biblioteki publiczne, w tym biblioteki książek mówionych Usługi opiekuńcze świadczone przez Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej 32% 65% Szkoły Otwarte 14% Kluby Seniora 68% 62% zdecydowanie niezadowolony 0,0 Tak regularnie 3,9 zdecydowanie zadowolony/a 75,4 Tak rzadko 1,8 raczej zadowolony/a 10,1 Nie 93,7 ani zadowolony/a ani niezadowolony/a 14,5 raczej niezadowolony 0,0 zdecydowanie niezadowolony 0,0 Tak regularnie 15,5 zdecydowanie zadowolony/a 74,1 Tak rzadko 9,8 raczej zadowolony/a 20,6 Nie 74,6 ani zadowolony/a ani niezadowolony/a 1,0 raczej niezadowolony 2,3 zdecydowanie niezadowolony 2,0 Tak regularnie 1,2 zdecydowanie zadowolony/a 80,0 Tak rzadko 0,2 raczej zadowolony/a 20,0 Nie 97,8 ani zadowolony/a ani niezadowolony/a 0,0 raczej niezadowolony 0,0 zdecydowanie niezadowolony 0,0 Tak regularnie 6,9 zdecydowanie zadowolony/a 62,9 Tak rzadko 5,8 raczej zadowolony/a 35,6 Nie 86,7 ani zadowolony/a ani niezadowolony/a 0,5 raczej niezadowolony 1,0 zdecydowanie niezadowolony 0,0 Tak regularnie 1,3 zdecydowanie zadowolony/a 38,1 Tak rzadko 2,6 raczej zadowolony/a 34,4 Nie 96,0 ani zadowolony/a ani niezadowolony/a 25,8 raczej niezadowolony 61 1,7 zdecydowanie niezadowolony 0,0

62 Znajomość oferty miasta deklaracje uczestników warsztatów Użytkownicy CAS/GUTW, którzy uczestniczyli w warsztatach wymieniali następujące, znane im wydarzenia/aktywności w Gdyni: urodziny Gdyni koncerty, pokazy filmów siłownie plenerowe Znaczna część naszych rozmówców nie korzystała z oferty Klubów Seniora. Natomiast liderzy Klubów Seniora, którzy uczestniczyli w warsztatach twierdzili, że oferta miasta dla seniorów jest zbyt skromna i skierowana głównie do osób aktywnych. 62