Diangoza zapotrzebowania Seniorów z gminy Jastrząb

Transkrypt

1 2016 Diangoza zapotrzebowania Seniorów z gminy Jastrząb Pauliszon Stowarzyszenie Aktywni

2 Wstęp. Z danych Głównego Urzędu Statystycznego wynika, że do 2050 r. populacja Polski zmniejszy się o ponad 4,5 mln, natomiast będzie wzrastać zarówno liczba jak i odsetek osób w wieku 60 lat i więcej. Udział ludności w wieku 60 lat i więcej w ogólnej liczbie ludności (w %) w 2050 r wyniesie ponad 40% i będzie to wzrost z obecnego poziomu około 23% (Prognoza ludności na lata , Studia i analizy statystyczne, GUS 2014). Zmieniająca się sytuacja demograficzna stawia wyzwania związane z kształtowaniem polityki na rzecz aktywnego starzenia się. Przyjęty przez Komisję Europejską Wskaźnik Aktywnego Starzenia się, służący do pomiaru dobrobytu osób starszych, a także wkładu, jaki mają one w życie społeczeństwa, w 2014 roku lokuje Polskę wśród 4 krajów z najgorszymi wynikami w Unii Europejskiej - wskaźnik ogólny dla naszego kraju wyniósł 27,3%, gdzie 100% jest maks. poziomem. Niniejszy raport przedstawia wyniki badania celem którego było zidentyfikowanie najważniejszych potrzeb osób w wieku 60 lat i więcej (seniorów) zamieszkujących obszar gminy Jastrząb, powiat szydłowiecki, woj. mazowieckie. Analiza została przeprowadzona pod kątem realizacji interwencji umożliwiających zniwelowanie zidentyfikowanych w trakcie badania problemów. Zasadnicza część badania została zrealizowana w listopadzie i grudniu 2016 r. Celem przygotowania diagnozy przeprowadzone zostało badanie za pomocą formularza ankietowego, który wypełniło 107 seniorów (ok. 10% populacji osób w wieku 60+). Ankieta została rozdystrybuowana na terenie całej gminy Jastrząb. Łącznie uzyskano reprezentację osób ze wszystkich sołectw gminy; większość respondentów ponad 70% była w wieku lat, jednakże grupę reprezentowały także osoby w wieku powyżej 70 lat. Najstarsza uczestniczka badania miała 82 lata. Ponadto wykorzystano doświadczenie z wcześniejszego i jedynego zrealizowanego dotychczas projektu skierowanego do seniorów na terenie gminy Jastrząb pt.: WIA - Wsparcie, Integracja, Aktywizacja, zrealizowanego przez Stowarzyszenia PRYZMAT w 2015 roku (ASOS 2015). W ramach tego projektu w grudniu 2015 roku przeprowadzono wywiad grupowy z 12 uczestnikami mieszkańcami gminy Jastrząb, celem którego było zidentyfikowanie potrzeb seniorów pod kątem przyszłych interwencji. Gminę Jastrząb zamieszkuje 1016 osób w wieku powyżej 60 lat, co stanowi 19,4% populacji mieszkańców gminy Jastrząb (GUS, 2015 r.). W wieku lat gminę Jastrząb zamieszkuje 526 osób, powyżej 70 roku życia jest 490 osób.

3 Wyniki badania Wyniki naszego badania wskazują na niską aktywność seniorów, która prowadzi do niskiej oceny jakości ich życia, niską aktywność seniorów można rozpatrywać w aspektach społecznym, zdrowotnym i zawodowym. Kluczowym wynikiem badania jest niska aktywność seniorów gminy Jastrząb o podłożu społecznym. Poniższy wykres prezentuje odpowiedź na jedno z pytań za danych w ankiecie dotyczących aktywności seniorów w ramach działalności w organizacjach pozarządowych. Żaden z seniorów biorących udział w badaniu nie działał w ramach organizacji pozarządowych, klubów seniora, czy uniwersytetów III wieku. Kilka osób (8% ankietowanych) współtworzyło koło gospodyń wiejskich. Do jakich organizacji pozarządowych Pan/Pani należy? 92% 8% fundacja stowarzyszenie klub seniora koło gospodyń wiejskich uniwersytet III wieku nie należę do org. pozarządowych Istotnym problemem jest niewielkie zaangażowanie seniorów z gminy Jastrząb w działalność społeczną. W efekcie występuje zbyt mała liczba inicjatyw lokalnych realizowanych przez seniorów i dla seniorów, izolacja społeczna seniorów oraz pomijanie interesów seniorów w polityce lokalnej. Czy pracował Pan/Pani kiedykolwiek jako wolotariusz na rzecz społeczności lokalnej? 100% Powyższy wykres pokazuje, że nikt z badanych seniorów nie pracował jako wolontariusz na rzecz społeczności lokalnej. Istotnym problemem podkreślanym w ankietach jest poczucie osamotnienia seniorów, które wynika z utracenia kontaktu z rówieśnikami bądź rodziną, powodujące zmniejszenie skłonności do podejmowania działań oraz niska samoocena seniorów. Pośród seniorów panuje przekonanie, że aktywność społeczna jest trudna, bowiem seniorzy są odstawieni na boczny tor i osamotnieni, a moment życia w którym się znajdują powoduje ich nieprzydatność dla społeczeństwa. tak nie

4 Jakiego rodzaju działań/aktywności brakuje w Pana/Pani otoczeniu? (można wybrać 1 odpowiedź) porad dermatologa porad dietetyka zajęć fitness kursów kulinarnych porad prawnika zajęć z języka obcego wyjazdów - wycieczek kursów obsługi komputera i Internetu kursów tańca spotkań towarzyskich z innymi osobami Seniorzy w gminie Jastrząb najchętniej skorzystaliby z takich działań jak: kurs obsługi komputera i Internetu, kurs tańca, porady prawne, wycieczki oraz zajęcia z języka obcego. Często wskazywaną odpowiedzią były także spotkania towarzyskie z innymi osobami. Podczas wywiadu grupowego pojawiało się także wskazanie na potrzebę organizacji kursów z zakresu ćwiczenia pamięci i technik zapamiętywania. Istotnym problemem wskazywanym przez seniorów jest niedostosowanie architektoniczne infrastruktury w gm. Jastrząb, która stanowi bariery architektoniczne dla seniorów. W efekcie niedostosowana przestrzeń może ograniczyć lub uniemożliwiać kontakty społeczne, utrudnia kontakty z instytucjami publicznymi i innymi podmiotami takimi jak sklepy, urzędy pocztowe, banki. Na pytanie o zainteresowanie sprawami lokalnymi i działalnością publiczną mniej niż 10% respondentów wskazało, że śledzi prawy lokalne; zaledwie kilka osób była zainteresowani działalnością publiczną z racji pełnienia w przeszłości lub obecnie funkcji sołtysów wsi. Jak wskazywano podczas wywiadu grupowego głos osób starszych w naszej gminie pozostaje niemal niezauważony, brakuje mechanizmów włączania seniorów w procesy decyzyjne w obszarach polityk i usług publicznych dotyczących tej grupy społecznej oraz komunikowania się z osobami starszymi. Dobrym pomysłem wydaje się utworzenie Rady Seniorów przy Radzie Gminy Jastrząb. Często podkreślanym w trakcie wywiadu grupowego stwierdzeniem było mówiące o braku osób liderów w poszczególnych sołectwach, które byłyby w stanie i wzięłyby na siebie realizację inicjatyw na rzecz tej grupy. Brak lidera-seniora może wywoływać niechęć do podejmowania aktywności przez grupę seniorów, co skutkuje zbyt małą liczba inicjatyw lokalnych realizowanych przez seniorów dla seniorów.

5 Czy zna Pan/Pani organizacje działające na rzecz seniorów w Pana/Pani otoczeniu i najbliższych miastach? 8% 92% tak nie Seniorzy w gminie Jastrząb zazwyczaj nie znają oferty skierowanych do nich usług, zarówno oferowanych przez samorząd i organizacje pozarządowe, jak i komercyjnych. W samej gminie Jastrząb brakuje tego rodzaju usług, ale w najbliższych miastach Szydłowcu, czy Skarżysku-Kamiennej (odległych o 5 i 11km.) znajdują się Uniwersytet III wieku i Klub Seniora o ich istnieniu wiedziało jedynie 8% respondentów. Istotnym problemem pogłębiającym społeczną izolację seniorów jest ich niewielka mobilność. Seniorzy często nie posiadają własnych samochodów, albo zdrowie nie pozwala im już ich prowadzić; często nie mają nikogo kto mógłby/chciałby zawieść ich do miejsc gdzie mieliby kontakt z kulturą, rówieśnikami. W gminie Jastrząb nie funkcjonuje komunikacja publiczna; mieszkańcy wsi są pod tym względem wykluczeni. W trakcie badania seniorzy wskazywali także na negatywny wizerunek starości i osób starszych. Dyskryminacja osób starszych w obszarze społecznym przekładająca się na ofertę usług społecznych kierowanych głównie do ogółu społeczeństwa, uwzględniającą przede wszystkim potrzeby osób młodych.

6 Podsumowanie Kluczowym wynikiem badania jest niska aktywność seniorów gminy Jastrząb o podłożu społecznym. Żaden z seniorów biorących udział w badaniu nie działał w ramach organizacji pozarządowych, klubów seniora, czy uniwersytetów III wieku. Seniorzy w gminie Jastrząb najchętniej skorzystaliby z takich działań jak: kurs obsługi komputera i Internetu, kurs tańca, porady prawne, wycieczki oraz zajęcia z języka obcego. Często wskazywaną odpowiedzią były także spotkania towarzyskie z innymi osobami. Mniej niż 10% respondentów wskazało, że śledzi prawy lokalne; zaledwie kilka osób była zainteresowani działalnością publiczną. Seniorzy zazwyczaj nie włączają się w procesy decyzyjne dotyczące życia publicznego, a ich bierność na gruncie obywatelskim pogłębia marginalizację społeczną. Seniorzy w gminie Jastrząb zazwyczaj nie znają oferty skierowanych do nich usług, zarówno oferowanych przez samorząd i organizacje pozarządowe, jak i komercyjnych. Istotnym problemem pogłębiającym społeczną izolację seniorów jest ich niewielka mobilność. Ważne są wszelkie działania zmierzające do poprawy społecznego wizerunku osób starszych i starości.