Konopie włókniste mgr Ewa Jackowska ZDOO Skołoszów Uwagi ogólne Znaczenie gospodarcze konopi (Cannabis sativa L.) w naszym kraju wynika głównie z

Transkrypt

1 Konopie włókniste mgr Ewa Jackowska ZDOO Skołoszów Uwagi ogólne Znaczenie gospodarcze konopi (Cannabis sativa L.) w naszym kraju wynika głównie z możliwości ich wielostronnego wykorzystania przemysłowego. Włókno konopne nadaje się do wyrobu przedmiotów narażonych na rozkład biologiczny w warunkach większego uwilgotnienia. Jego zawartość w słomie wynosi przeważnie 25-30%. Obecnie wykorzystywane jest przede wszystkim do wyrobu materiałów izolacyjnych, mat sanitarnych oraz różnego rodzaju materiałów kompozytowych (tzw. biokompozytów) stosowanych w budownictwie, przemyśle meblarskim i motoryzacyjnym. Pozyskiwana z włókna konopi celuloza jest cenionym surowcem papierniczym. Nasiona natomiast stanowią istotny ekonomicznie plon uboczny. Wykorzystuje się je do pozyskiwania bardzo wartościowego oleju, jako surowiec zielarski oraz karmę dla ptaków śpiewających. Olej konopny posiada liczne zalety konsumpcyjne i techniczne. Zawiera ponad 80% wielonienasyconych kwasów tłuszczowych omega 6 i omega 3, w związku z czym odznacza się korzystnymi właściwościami dietetycznymi. Zawarty w wiechach olejek eteryczny jest wykorzystywany do produkcji naturalnych repelentów. Paździerze mogą być używane do wyrobu płyt budowlanych, jako podłoże w uprawach szklarniowych, podściółka dla zwierząt lub jako materiał opałowy. Ogólnie, uzyskiwany z konopi duży plon biomasy może stanowić cenny, odnawialny surowiec energetyczny. Odrębnym zagadnieniem dotyczącym konopi są zawarte w roślinach kannabinole, a zwłaszcza tetrahydrokanabinol, oznaczany skrótem THC. Jest to substancja o działaniu narkotycznym, wykorzystywana w przemyśle farmaceutycznym. Uprawiane w Polsce konopie włókniste zawierają jedynie śladowe ilości THC (< 0,2%). Duże zainteresowanie wzbudza również kannabidiol (CBD), który wykazuje specyficzne właściwości lecznicze. Pod względem rolniczym konopie silnie wpływają na inne rośliny. Wykazują właściwości retardantów hamujących rozwój niektórych chwastów. Działają również jak repelenty odstraszające owady, w tym również szkodniki, a także hamują rozwój nicieni glebowych. Badania IWNiRZ potwierdziły, że uprawa konopi jest przydatna do rekultywacji terenów zdegradowanych przez działalność gospodarczą człowieka. Konopie są gatunkiem o dużej zmienności i znacznych różnicach biologicznych, morfologicznych i użytkowych. W stanie naturalnym są rośliną rozdzielnopłciową, dwupienną i wiatropylną. Rośliny żeńskie nazywane są głowaczami, a męskie płaskoniami. W hodowli uzyskano i wprowadzono do uprawy konopie jednopienne, tworzące na tej samej roślinie kwiaty męskie i żeńskie. Pozwoliło to istotnie zwiększyć plon surowca i jego jakość. Występowanie w odmianach konopi jednopiennych osobników typowo męskich pogarsza przemysłową przydatność słomy. Konopie są zasadniczo rośliną dnia krótkiego, wymagają gleb żyznych i głębokich. W okresie intensywnego wzrostu potrzebują wysokiej temperatury i dużych ilości wody. Dość odporne są na przymrozki. W Krajowym rejestrze (KR) znajduje się osiem odmian. Wszystkie są odmianami jednopiennymi, włóknistymi, zawierającymi mniej niż 0,2% 9 THC (źródło LOO COBORU Jacek Broniarz, Joanna Paczocha) Wyniki doświadczenia W doświadczeniu prowadzonym w ZDOO w Skołoszowie w latach 2016 i badane było 4 odmiany. Trzy odmiany były badane w roku 2016 i. Średnie plony słomy uzyskano na poziomie 141,3 dt z ha. Plony słomy w roku były wyższe o 240 dt z ha w porównaniu do roku 2016 i wynosiły 141,3 dt z ha. Najlepszy plon słomy w dwuleciu uzyskano z odmiany Rajan. Średni plon słomy uzyskano z odmian Białobrzeskie i Tygra. Średnio lepszy plon nasion uzyskano w roku 2016 w porównaniu do roku. Plon nasion badanych odmian był niższy o 7 dt ha i wynosił 8,9 dt. Największy plon nasion w dwuleciu był u odmiany Rajan.

2 Badane w doświadczeniu odmiany Beniko, Białobrzeskie, Glyana i Tygra przeznaczone są do uprawy głównie na włókno. Zarejestrowana odmiana Henola przeznaczona jest do uprawy głównie na nasiona. ta nie była badana z powodu braku nasion. Wybierając odmianę do uprawy w pierwszej kolejności należy zwrócić uwagę na kierunek jej użytkowania. Przy decyzji wyboru konopi włóknistej do uprawy w gospodarstwie należy pamiętać, że w Polsce obowiązują ograniczenia uprawi konopi włóknistej regulowane przepisami dotyczącymi zwalczania narkomani (Ustawa z dn. 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu narkomani) Tabela 1 Konopie. Odmiany badane. Rok zbioru Lp Rok wpisania do Krajowego Rejestru Odmian w Polsce 1 Białobrzeskie Tygra Rajan 2014 Kod kraju - pocho dzenia 4 Glyana UA Adres jednostki zachowującej odmianę, a w przypadku odmiany zagranicznej pełnomocnika w Polsce. Olimax NT sp.z o.o., Bilcza, ul. Bukowa 2, Morawica Tabela 2 Konopie.Warunki polowe doświadczeń. Rok zbioru: Miejscowość ZDOO Skołoszów Powiat Jarosław Kompleks rolniczej przydatności gleby II Klasa bonitacyjna gleby II a ph gleby w KCl 5,7 Przedplon Pszenica ozima Data siewu (dzień, m-c, rok) Obsada nasion (szt/m 2 ) 300 Data zbioru (dzień, m-c, rok) xx Nawożenie mineralne N (kg/ha) 98 P (kg/ha) 69 K 2 O (kg/ha) 90 Środki ochrony roślin Herbicyd (nazwa, dawka/ha) Afalon dyspersyjny 450 SC - 1,0 l Insektycyd (nazwa, dawka/ha) Decis Mega 50EW 0,6 l Regulator rozwoju roślin (nazwa, dawka/ha) Asahi SL 0,5 l Inne (nazwa, dawka/ha) Fortis Ascotop 1,5 l

3 Tabela 3 Konopie. Wyniki ogólne doświadczeń. Rok zbioru: Lp. Cecha Skołoszów 1 Termin kwitnienia - początek (dzień, m-c) Termin kwitnienia - koniec (dzień, m-c) Termin dojrzałości technicznej (dzień, m-c) Termin zbioru (dzień, m-c) Długość słomy ogólna (cm) Długość słomy techniczna (cm) Ocena wylegania (%) 0,0 8 Porażenie przez choroby: mączniakiem rzekomym (skala 9 0 ) zgnilizną twardzikową (%) szara pleśń (skala 9 0 ) 9 11 Wilgotność nasion przy zbiorze (%) 6,8 12 Plon nasion (dt z ha) 8,85 13 Plon słomy (dt z ha) 153,25 Wyniki średnie z wszystkich badanych odmian. Skala 9 : 9 oznacza stan najkorzystniejszy, 1 oznacza stan najmniej korzystny Tabela 4. Konopie. Plon słomy w Skołoszowie (procent wzorca). Rok zbioru: 2016,, Lp 2016 Wzorzec dt z ha 129,3 153,3 141,3 1 Białobrzeskie Tygra Rajan Glyana 78 Wzorzec wszystkie odmiany badane

4 Liczba lat badań Tabela 5 Konopie. Plon nasion odmian (procent wzorca). Lata zbioru: 2016,, Lp 2016 Wzorzec dt z ha 15,9 8,9 12,4 1 Białobrzeskie Tygra Rajan Glyana 76 Tabela 6. Konopie. Ważniejsze cechy rolniczo-użytkowe odmian. Rok zbioru L-ba lat bada nych Masa 1000 nasion przy wilgotności 12 % (g) 2016 Początek kwitnienia ( data) 2016 długość kwitnienia (liczba dni) 2016 Wzorzec 6,0 14,5 15, Białobrzeskie ,7-0, e Tygra 2 0,3 0,7 0, ,5 3 Rajan 2-0,5 0, Glyana 1-0, Tabela 7 Konopie. Ważniejsze cechy użytkowe - cd (odchylenie od wzorca). Lata zbioru: 2016,, Lp. ogólna 2016 Długość słomy (cm) 2016 techniczna Dojrzałość do zbioru (data) wzorzec Białobrzeskie Tygra Rajan Glyana

5 Charakterystyka odmian konopi wpisanych do Krajowego rejestru (KR) w roku Glyana- jednopienna, przeznaczona głównie do użytkowania na włókno. Plon słomy średni. Zawartość ogólna włókna w słomie średnia, włókna długiego dość duża. Zawartość celulozy w słomie poniżej średniej. Długość ogólna i techniczna słomy mniejsza od średniej. Plon nasion dość duży. Masa 1000 nasion większa od średniej. Zawartość tłuszczu w nasionach średnia. Zawartość 9 THC w suchej masie wiech śladowa (0,01 %). Termin początku kwitnienia i dojrzałości technicznej wczesny. Rośliny dość niskie, o dużej odporności na wyleganie. Zdrowotność roślin ogólnie dobra. Zachowujący odmianę: Olimax NT sp. z o.o., Bilcza, ul. Bukowa 2, Morawica Henola- jednopienna, przeznaczona do uprawy na nasiona. Plon nasion bardzo duży. Masa 1000 nasion większa od średniej. Zawartość tłuszczu w nasionach średnia. Zawartość 9 THC w suchej masie wiech śladowa (0,01 %). Plon słomy mały. Zawartość celulozy w słomie dość mała. Termin początku kwitnienia i dojrzałości technicznej wczesny do bardzo wczesnego. Rośliny bardzo niskie, o dużej odporności na wyleganie. Zdrowotność roślin ogólnie dobra. Hodowca; Poznań